Full text of "De litteris, syllabis, pedibus, et metris. Item, eiusdem argumenti, Marij Victorini, grammatici et rhetoris, De orthographia, et ratione carminum libri 4.Terentianus Maurus"

See other formats

I 






Ii4(9 NAZION.ALE ^ 



/■ 

4^ 

< 

O 

UJ 

1- 

O 

co 

CD 

§ 

1 

35 -A 

28 ^ 

^ ROMA e 

< 

H 

H 

m 

Z 

> 

z 

c 

m 

r 

in 

jffi 

A 

• 

* 

c* 

\ 

: ■ ,r 
1 • 

> , 

• 4 

• 

« 

* 


^ '9^‘OC^fH ^y4>e4*u£^^ \_ 

■ cMi^ . ■^ 


~’fZ^ 





l; 



I / 



TERENTIANVS 

M A V R V S 


PEDIBVS,. 
ET METRIS 


Item, ciufclem argumenti, 

MARfl YICTORINI 

- G R A M M AT IC I E T 
rhetoris’ 

DE <yRTHOGRAPHlA,ET CS 
RATIONE CARMINVM ^ 
LIBRITIII. C 





TERENTIANI 

MAVRI IN TRACTATVM 

BE LITTERIS, SYLLABIS, 
P.EDIBVS ET 
4 METRIS 

PRAEFATIO, 


*T . ^ » 

'o, 3 ; 


Carmen Gliconicum -t- -ou -ou 
vel Choriambicum • o - o o - u - 

O - U/J ' 

'■ '4,i coeteveM 

dicere fnhulam, 
cjUfi ter olym^iet 
Vicifetloi*eyr&[ide, 
Pafipeetm ceccedere Uitidant . * 


a X 











V 





f «i . ^ 


4 Terenti an i 

Virtutis fenium widet. 

Dum sviSior cluet omniumy 
ALutumJle refoluere 
Legemfulueris cibi. 

Sed ne corporeum r.epens 
Lubem uccerferet otium, 

Tule exercitifgenus 
Commentum fibi dixerett. 
Quod folus gereret domi: 
eruis nfollibus inuicem 
Juncis in teretem firuem 
( Ceupurthus foletuut fcythes 
A.rcus cornibus extimi^ 
Leuem neSiere lineun^ ■ 
\%ulem ujPidue ligut, 

-Dum fit funiculi modus 
Aptus fmfuteo foret. 


P R ^ F A T I O. 

i Hmjios hin.c igitm cndos 
ahtenehvts,MWAy 
±!>tm filo tenui t mhens. 
Quod firingi necjueut njolu. 
Nifus<^ndt^ue corporis 

■ oujnntos in digitos ugit: 
Angufio^ue tennculo 
(Donec lubrica fiarcina 

■ Tluntiperfiatiumcauiy ■ . 

fn lucem fuperam exeat) 
A.lterffa '^ice pollicum . 

Certat sincere ponderis 
fnpmcep fmlemfhgpi.m. \ 

Nlil mngnU gerere hmc p petes: 
E t tppntppm in digitis o^pps: 
CunSHs ^ifceribus tamen 
OccPtlttis trepidat lahor: 


y 


Terenti ani 


^otam cernere nec^pdnnt, 

Qw toUi}n geritur, (jueus: 
Cuis flutthus intimi. 
Tenduntur luterum finus: 

'Et poples tremit, &^genu: 

» P^ecpluntAfiuhilesmunent> - ■ 

Idilimmune relinquitur, 

■ Etpuruuefi<viu^iribus, - 

■ IM-oscertuminis,^ modus, ■ 
Sudor dum folitus cudit 
"idullumolepuliifiricu. 
Sicnolfrumfenium-quoque, 
Qui u ium dicere grundiu 
2rLuturum ingenium negut: 

Id ec dirunt unimus fibru: 
uingujiumfiudij<^ium , 

Et cullem temem terit: ' ■' 

Tmum 


VTaiitHm ne mde dejidi ' 
Smfmnt omfilentio, 

L . Quid (it littem, quid duA 
Jun^A^quidfihifyUuhA, 

; Dumos inter, 

^ Scrupofisfequijnurcvudis. 
[ Fronte exile negotium, 
l Ft dignum pueris putes: 

I ^ Pirduus, 

I Flec truStuhile pondus elf. 
l' At mens tenditur aenus, 

fi * 

' ]S[e contenta fit ohuqs: 

I F.imantem<^e recondita 
I Subtiles fugiant nota,: 

FI eu dif cretio falfa fit 
Rerum, tamgracilimodo 
l (ttlf at callida cautio: . 


8 Terent. PRiEF. ' 

Ne fermo nmhigUHm fonet," 
Ne nimis mi lene: ^ 

Vocnm ne feries hiet, 

Neti compago fragofa fit: 

Vel fit mod male luceat 
Dum certo gradimur pede, 
Jpji neu trepident pedes. 

Par examinis Afiuseif. • 

Ceu fuhlimia dijferas,^ 

P ar tU iudtcij mora: 

Pbmp A gloria <njilk efd. 



> » 




NI 


Carmen Sotadeum ^ feij Ionicum ^ maiore. 


— — ou U U U \J 

oo — uu v»o — UO OU — UO 

“OUUO ”OUUU "“UOCMJ 

“'u—W — u — u — u — u 


“ u 


W9 




Leme»ta rudts qua pueros docent rna~ 

f^ocalia qutedam memorant , confona 
quadam: 


JIae reddere vocem quoniam valent feorfa: 
^ullumquefine tlUs potts eji coire verbum . 

confona qua funt , nifi vocalibus aptes ^ 
*Pars dimidtum vocis^pus proferet ex fe^ 
^ars muta foni comprimet ora moltentumz 
Illis /onus obfcurior^.impedittdrque: 
Vtcunque tamen promitur ore femiclufo, 
yocalsbus atque eJi minor ^ audior que mutis: 


^ •• 


lo Terbntianvs 

« 

His c^ua foni vis penitus fubefty Utetqur. 

Vbnon labijs htfcere, non /bnare Imguai • 

Ullumve fneatum (jueat explicare nifus, ‘ 
f^ocaita riClum niji tunSia dtjferarint* 

Res quum tenuis » dtffictle ejt probare verbis: 
Exempla f olent fenfibus admouere lucem , 

'B quum volOi "^cl C ttbi, vel dicere D, G: 

£, qua f mi tum commodat htfiejji negetur , 

Et labra prementur fimuU & reuintla lingua: 

Hac vm^ tacitam fponte fua^ ntmifque mutam ^ 
C6niunlla,potentem fonitus facit latentis^ 
^eminumque refert auribus ex vtraquefenfum. 

St proprietas tradita regula nota ejL 
Hunc fingula quam popdeant in ore fedem, 

Iblufque fuos concipiant y ^ vnde rumpant ^ 

ZJt quiuero verfu blaterabo f itadao* 
ji, prima loeum littera Jic ab ore fumits 
Immunia nUu patulo tenere labra^ : 

Ling^dmque necejfeeji ita pendulam reduci^ 

Vt nifus imillanr valeat fubtre vocis: 

Ne^c partibus vilis aliquos ferire dentes» 

£y qua fequitur vocula y dijfona eft priori, . ^ 

Quia deprimit altum modico tenore ri^um: ) 

Et lingua remotos premit hinc, p" binCy molares» 

J, porrigit iHum genuinos prope ad tpfos: 

tSM.inimumque renidet f vpero tenus labello, ♦ 
OgraiugenunSy longior altera efl figara, 
ty^lter jonus, atque temporum nota variata» 
Compendia no(lri meliora crediderunt: 
ybcalibui vt non mfi quinque fungeremur: 

Trodu* 

' ' - ■ ■ ■■ .-f 


T 


D -f 


II 


■- W.- • 

. DE Litteris. 

^fodfiUh longis duret vt tempora bina: 

Correptio plus tempore non valeret vno. 

Hinc HT» minus fcrtbimus, hinc " fupremumz 
Vna quoniam fat habttum ejl notare forma: 

^fo temporibus qua geminum minijiret vfunu 
Igitur fomtum reddere quum voles minori 
Retrorfus adaUam modtce teneto linguam: 

RiUu neque magno fat erit patere labra, 
nylt Ipngior alto tragicum fub oris antris 
AlolitUf rotundis acuit Jonum labellis, 

T quam memorant ^ vocibus auia eft latinis: 
Vocalibus autem quoniam iugatagracis^ 

/ n nojira etiam verba dabat frequenter vfum, 
Subiecimus tllum cui nomen V dederunt 
Vocalem t fonantes [ibi qua iugaret omnes: 

Et fola fonum redderet ex f ea figura: 

Quam fcrtberegraius nif iungat T nequibit: 

Hanc edere vocem quotiens paramus ore. 

Nitamur vt'P’’dicere fic citetur ortus: 

*Produthus autem coeuntibus labellis 
Natura foniprefior altius meabit. 

Hanc, (fr modo quam diximus /, fimul iugatas, • 
Verum eft Jpatium f umere, vimque confonantum, 
Vt quaque tamen confliterit loco priore: 

Nec tunc modo quum iungimus hoc valebtt ipfas. 
Sed fi qua erit hts altera vocalis adharens, 

Vu hac manet tllis, quafi quum fimul iugantur. 

Nam fi iuga quis nominet, / confona fiet, 

V qualis erat permanet in loco fequenti: 

Et^UHmiaculut»,autdicoie(ur, iQuem,iuuencunSi 


Nil ordo fecundis tribuit ^ phor iuuatur. 
Ferfa vice fi fit prior ^ fei^uatur illay 
Cum dico vide, contulit /, fonum prioriy 
tyifl ipfa manet tempore quo fonahat ante: 
Vocalibus hoc reliquis pradita feruat: 

Vt vade y ventyvotarefer, teneto vultum, 
Creuijfe /onum per fp icis, coijfe crajfum, 

Vnde AeolijS littera fingitur digammos, 

Qua de numero fit magis vna confonantum. 
Vocalis in iftum mage quam verfa fit vfum. 
Sed vt altera quo referat , alteram fidamus: 
I, cum medio nomine fic erit locata. 

Vocalis vt illam latere ex vtfoque coartet, 
Baiana velut, peior, item Troia, vel huius f 
Jpfa (vt docui) confionafiet dfiequenti: 
VtfibreuiseJi,quapoJitaefl loco priore. 
Longam faciet non minus hanc confiona fiola: 
Ceu longa fit olim quotiens dua fiequuntur. 
t^ut fi nimium efl hoc dare, vocalis vt una 
Fiat fimilts tempore confionis duabus: 
eyftque i geminum ficrtbere nosiubent magifi 
/ confiona fiet,fimul (p- fiequens priorem: 

6t quom prior, efl auxilio pofierions, • 

Hoc u,fimili fi fuerit loco, nequibit: 

Quum dico lauor, dico niues,pluuta, noualesy 
Sola confionans ipfa fit, vt prius notafii: 
*Ferflat breuitas qua fuit ante collocatis, 
lam catera non ordine quo fiolent, loquemur: 
Verum vt cuique eft proximitas loci, fionive: 
Nedi^a prius me fiubigat referre rurjum 


t> E Litteris. 
VtciniiUVQCHm^mo^ico dirempta punUt, 

' 3 littera^ velp^ quaji fpUaha vident mr: 

: Iun^unt<^ne/hnj^s de gemina fedeprofedos: 

. Nam mnta iubet portio comprimi labella^ 
Vocalis at int tts locus exitum minijlrat: 
Compre/lio porro ejl in vtraque difonora: 
Nam prima per oras etiam labella jigit, 

^lut intus agatur fonus: ajl altera contra, 
^ellitjonitum de mediis foras labellis, 
l^runque latus dentibus adfUicare linguam, 
iprefius vrget, fed hinclhtncque remittit: 

Quo vocis adharens fonus explicetur ore, 

G porro retrorfum coit, cfrfonum prioris 
Obtufus ipf prope fufficit palato: 

quotiens fuprcma lingua 
ulfauerit imos, modice'que curua fummos, 
Tunc df anitum perficit, explicat que vocem, 
i quafuperis dentibus intima efi origo 
Summa fatis efi ad finitum ferire Ungua. 

p^rfpicuum efi littera quod vacare pofiit: 

£t qfimilts, nanque eadem vis in Uraque efi 
Quia qui locus efi primitus vnde exoritur c: 
Quafcunque deinceps Itbeat iugare voces, 

^f*i^mfuprtmum: 
Kefert mhtlt kprior, an q fiet, dnc 

^ffg^t*oque,velcfimilt parique lege 

”»^‘rofbtefl priorum. 
NulUdubium efi faucibus emicet quod ip fis 
> tttera,fiue efi nota qua fp iret anhelum : 

Huin hanc etianrgrammatici volunt vacare: 


u 


Terenti AN vj 


Quianonadicit Utternlis noMumfonoretn, • * 
Sedgracula quadam fcholicapitela vociss 
Z^ocaltlfus apte fed ^ atitepofia cuneis, 
Hajlas^hederas quumloquor^ hilier^ho^sjjuius^ 
Solum patitur quatuor ante confortantes, 

Crtecis quoties nominibus latina forma ejl. 

Si quando choros, ThjUtda, Rhamnes,thjima,dic9, 
Septem reliquas hinc tibi voce femipUnas, 

Vtxlege folutus poterit ponere fermo: 

Has verjibus apte quoniam loqui negatur, 

Jnjlar tituli fulgidula notabo milto: 

Vt quamque loquemur, datus indicabit ordo. 


. • 'fyHanc ore fonabis, modo qua locata prima efi, , 
l*^duerfapalati fupera premendo parte, 
Obflanfque fono quem ciet ipfa lingua nitens. 
Validum pemtus nefaoqutd cogu intre, 

"L^Quo littera ad aures veniat Jecunda noflras. 

Ex ordine fulgens cui dat locum Jinopis, 

M.ex// tertia claufo quaji mugit intus ore, 
^•Quarta fonttus figitur vfqtfe fub palato. 

Quo jpiritus anceps coeat naris (fr oria . 

R* f^ibrat tremulis idibus aridum fonorem, 
^"Si.Has qua fequitur littera, mox dua fuprema .i 
Vicina quidem /ibila dentibus reprefU 
%^/lifcere videntur: tamen ilius vt priori 
S promptus in ore ejl,agiturque pone dentes: 

Sic Uuis, (fp vnum ciet auribus fuf %rrum. 



F. L. M. N. R* S. X.. 


xMlxturs 




s 


D E L I T T E R I S. 

fecunda geminum parat fonorem, 
s« Quia Cftmul & <]ua prior e fi tugando 
X. Retrorfus adaElam f didant premunt que vocem: 
Nihtljiufonijsejie opusTfonare dixi: 




*Et pf^Jftpremum, nifigraia verha cogent» 

/jJ hoc utfcere^ vel docere refert ? 


Sedquorfum (ais^ 

Tradunt homines feSla qutbuspjthagoreaefiy 
jircana Jecuti phyjicu remota caujis^ 

\ Summas humeri non ita Interis valere, * 
Gracus pueros vt docet infonans magifter: 

; Cum tollere cunSlosiubetaltmsJimfirasi 

Vnum fit vt etxtp*tf duo 5St«^ cfrtria 
Dtuer fa valent , aliq docent, ordtne nullo 
Referre putant, qua cui fitfub orefedes, 

^ Ft nos modo tentauimus expedire raptim» 
uiiunt aliquas faucibus exilire ab imis: 

I pemtus >cd^x»fonat: i7 Jimul ^ » ‘ 

V Ibiamgrauius vocis opus fingere linguam, 

Si inTct- loquor, S5t« ve, io, <vel hifpidum fS, 

Bt crTyftttlquod ijits partU fede vibratur^ 

, Bentes fonitum fingere: tn^x, tum raS 

^ /fidem parili fede fequi: ^7 quoque tum »?. 

i Hinc Cr numert non fmtles haberefummas: 
nomina traduht ita litteris perada, 

Htc vt numeris pluribus, illa fint minutis, 
Quandoque fubibunt dubia pericla pugna, 

I 'Maior numerus quii fleterit^fauere palmant 
i ^rafagia lati , minima patere fumma^ 

, Sic Patroclon oltm Hedorea manu periffi, 

• SicHedora tradunt cecid^e mox tAchilli, 



j6 Te RE NT I AN V J 

IJfdcfuntquomam viribus altioraMoflris 
St tam tenues res, tibtjic dtjfero ver fu: 

Vitem vt tenebras^ quas /olet ^ foluta ver/k 
Oratio p^ruis minus explicare rebuSy 
Satduco meas haSlenus occupaffe nugas, 

DeSyllabis. 

Carmen trochaicum quadratum catalecticum. 

— u — O “ \j — u “’«j — o — u — 
vuu KJ\J\J XJtJU U UU iJKjKI uuouuu uu 

liU— uu— OU“" 

, V " 

— u ““ Kjyj ^“uu 

(filabas qua rite metro congruunt heroico^ 
^Captus vt meus ferebat f dtjputatasattuh 
Verjibus^fane modorum quo fonora leuitas 
ty^ddita,fij/li f ibleuaretjiccioris tadtum. 

I/ac prius ^aftne fUy ^ tu gener Nouate miy 
*Ferpoliteyquam pote/hsy crebriore limula^ 

Non pater tanquam^ facer^yfed velut fm exfrarius 
Intueri vos oportet, an fatis fit luteris 
Singulis difcreta reble, qua cuique ejly natiuitas: 
Syllabarum {quas duabus iungimus vocalibus) 

Num mtnus (it fcrupulofevis reperta, Qr prodita: 
Confonans fi pralocatur vna, quantum differat: 

XJna vocalis duabus pr adita efl fi confonis: 

Ne parum veldthgenter, lucideve exprefferim. 
Quanta fit quacomparatur pedibus hinc diuerjitas. 
Sermo fi planus pedeflri fe tenet modejlia, 

*X)tf putandi quem tenorem doUiores imperant: 

Verba 


D E ' S Y L L A B I S. 



f Verba ftnon adpetita^ nec remota plurimi^, 
t. Sed fere communi» vfuSy tamen non obuia. 

Carminis feruanchonofem^noniacentts cantici: 

Quo piper fedens trapeto pigna pjris temperat: ' 

Snfcit vitare labes, ^ carere f ndibus: ' 

Pro fatu rtrum domare lineam fandi parem, * 
Liberam fchoU nitore, vatis exutam flola, 

^ Qua tropos omnes relincjuat, ^ fuperba fchemata: 

; Negligem vt femet, ipfa laudem ab incultu fer at:. 

I ^um tamen rebus minutis {quas pedum liber quoque 
Vix queat proferre fermo.no ft er offenfajine. 

Labili ver fu mintfret tnretufoi^exitus,) 

^ 'Rugulam feruansvbique, finis vt quarti pedis, 

. Nominis , verbi ve fine comma primum terminet: 

Hac enim tome probatur metron hoc trochaicum. 
Hunc medum fi competenti pertulit duSlufiilus: . 
Siue prouifo tenore cefiit ajfeSlus labor, 
i Acrius vos pendite ifia, quam malignis moris eji: 

Hoc domi claufum manebit, nec finam nofci prius, 

^ Scrupulum quam vefira demat hunc mihi fententia. 
Opera nobfs hac inanisl aut in vfum impenfa fit^ 
l Sedlabor vobis ferendus in legendo efi maximus: 
i. Non enim curfim aut remijje tam minuta acumina 
r Adfequi quicunque poter it, fedmorofa intentio 
I Tam legentis debet efie , qua mfuit nobis quoque, 

I Qui Inorem prouocando, per domando t^ium, 

■ Forfitan necleSia multis fe latebris fcalpfimus: 

■ Ardui laudem expetentes, non fauorem ex obuqs: 

■ Corrigenda fi qua fane vifa vobis hinc erunt, 

I I^n ero ftulte repugn/tns,aut amans praue mea. 


i8 Terentianvs 

Qf/in ftatim culpanda dcltns,pnthfam reElis locum» 
Litteris autem lattn/sgraca qutbus ejiformulay 
Quofiatim difcrtmmentur, nefit hafitattOy » 

Indices fupra locaut nominum^prtmas notas: 

Quando grace yufin»,f vpra f <ta latmts littera efi: 

K vel Qgracum putetur ne an latinum: e vel o 
Neu vtctjsim t^ua latina proferas graco fono: 

Idae erunt vtrinjue hina,cjua parent caliginem; 

^uia pari forma notant foni funt fim plicis: 

Caterumlr», mjatmis d figuris difcrepant: 

ji latine,fitpept ax^cefiape fcrtbiiur 
I fimiliter^'tuT<c,credi er C poiefl efuod rlyfxx fit, 
Verfibus fed quum loquamur^ quando graca ponimuS 
aX<paauTu,xu(i^}u,(rlyfta, legem metrt cogimur 
Syllabis prafcriptitare, non figurts fingults: 

Ne quis hoc culpet ^latina fi notata non erunt, 
udrtium parens altrix graca diligentia efi: 

Litterarum porro curam nulla gens attentius 
Reppertt ypoliuit vf que finem ad vnguss extimum: 
Quod Latinus amulandot nec fatts fidens f nt 
^Exitus nam nojlra lingua noncaptt tam plurimos) 
tAttamen, fandi parauit non fecundam coptam. 
Congruens tdetreo duxi in hoc opus de fy liabis, 
(^Quod recepi nunc loquendum) litterarum origines 
Inde deduttas locaretquo probarem piamus 
Etfimulqudm multa Gracis nofira non rejpondeanty 
Quaq^ refpondent,ab ipfis efie nobis tradita: 
uydrtis inde origo manat fitngua non tantumpatet» 
Ergo praeis efie feptem fctmus e vocalibus 
H & uyqua btna pedibus f vbminifirant tempora : 


DE SYLLABIS. 1$) 

Bnues vocari fingularts temporis: 

Cateras tres ejUdt faperfunt isi^c^otovi cognominant^ 
Carrtps qnod fepcy eadem fape product valent: 
KK^uprtmttmeJl: tndetSrcc^ tertium quod Tvoct{nt: 
^orro eundas no/ira Itngua quinque vocales fuas, 
Corrtptt quod nunc eafdem:nunc eafdem protrahit^ 
Vtitur longis tfdem breuibus aque fungitur: 

Nec brettem femper requirit, femper aut qua longa fit 
OmmbuSyfed quinque femper vtitur ceu dichroms: 
Inde multa fyllabarum nafcttur diuerfitas: ‘ 

Quia nec illa tres, graca quas vox nuncupat. 

Litteris noflris eofdem femper exhibent fonos: 
fios nominamus y iijxfic / dictmus: 

Tertiam Romana l(ngua(quam vocant T) non habet: 
Huius m locum videtur latina fubditay 
Qua vicem nobis rependit inter im vacant isT: 
Quando communem latino reddit y irgraco fenum, 
Interimvocalemy^ ipf em fumpta propter quod tame 
Non tuendo, ff liabar um fape mutat regulam: 

Scilicet non confonantem quando vocalis ligat 
filabam yfed cum duabus adingus vocalibus: 

St prior locetur, ipfa confonanstunc redditur, 

Torro vocalem fectita, virn tenet vocalium. 

Et. fonos vtrofjue iui^ityVnde diphthongos eas 
Gracia dicunt magi/m, quod dua tunSlafimul 
Syllabam fonant m vnam,vique gemina pr adita 
StmpereffieEium duorum temporum cuji odiunt^ 
SiuepToduSlo efferantur fiue correpto fono. 

Fronte quod prima vidertforfitan mirum potefi, 

Effe correptam duorum temporum quod dixertmi 

b 2 




I 


ao .T E RE NT I AN V S 

Sed pedum exe<iuendo formam ttet erit probabilis: 
Non minus nanque (fr Latinas ftpe correpto fono 
^romtmus,e[uan^uam duabus aditas vocalibus, 
yQuafedibus aquo mtntjlrant bina er ipfa tempora, 
lanius quo fiat tJiud,antediphthongos loquar, 
Graea lingua quas frequenter, qud/q^ raro tnter ferat: 
Ita patebit noftra GracU cum f inU diuerjitas, 
AA<p«,^ E,^ O priores,)^^» dtpbthongos creat 
uil^ EI (jr O/, parentur vt duabus litteris: 

Sic (ir T fequens eajdem reddit Av^Ev ^Ov: ^ 

ititet tantum Tvidemus fubditas vocalibus: 

His enim folts duabus, quinque prapom [olent, 
Neutraporro de duabus, ante tres ifias^data 
Ax(pet,(^^^y(y O, valebit t/ie dtphthongi foni, ^ 

Sjllabam nec adet vnamftd dua voces erunt: 

Efie diphthongos alias rariores diximus, 

TJibi tantum iugantes,’,cir» queis non f ebditur: 

' 06705 vt tradunt magifiriftc & copulant: 

E([e fed longas vtrafque litteras primas palamejh 
Nec fuit longis iuganda vel breuts vocalium 
Sjllaba , vtdiphthongas vUa temporum fieret trium: 
Non ita efi: nec prima longis Tdedit uat iuitas 

Vtriuf que, verum ongoiure dipbtloongos fuit: 

Tempore inflanti quod ecl^u,nu^ot perfeblo facit: 

Sic ® ttutof feparatim,uvttf immtflum fanat: 

Ergo diphthongo creata,T fibi adnexam tenent* 

Det licet longam priorem flexa declinatio: 

Hei duas partes in vnam contrahat confufio, 

Qutn ^ T loco priore 'tm» fi f 'sbiunxerisy 
Effiet diphthongon vnampofie,necplures reor: 


A f 


YlUvt dicunt,^ uhoyi» talia, 

. *Porro diphthongos Latim t^uaituor fixas habent, 

^ Qf*atuor ideo feparaui , cjuinta quod fit rarior: 

'Ex qHtbns fiattm videbis non vi /« Gratis fonis 
I«T« fabifingt^necefie efi alteram vel V dari: 

Semper E vel y Latinas pojte fnbdt cateris: 

ftmper atqne qnejn parant praeis fonum ^ " ^ 

nobis minifirantfic entm nos fcrtbimns: 

^ O^dtter O dr Lfitd»7x quod Grdeum fuit, • 

Eh quHtn copulamus, F' fecundam iungimHS,- 1^ 
' , In vtcem (jracaiquod v ■^a'o¥ f nbdtta efi vocalts 
. Graea dffihthonzot OY l/ ter is {am^i^ nofiris vacat: 
t Soloivocalis quod f^omplet hunc fatis fonum, 

Efdeinde <«t«, Graea quod diphthongos Et fonat 
f Nbnerit fempernecefie copulatas fer tbere, 

‘Seu latihatfeu iugeturgraca longa fyllaba: , 

, I<3t«6 folum quod videmus ftpe produci,vel f: . 

■ Iam» namfic iubemur fcribere,(j- producere: 

I Dico Jiue fido longa funt prtores fyllaba: 
f Nec tamen nos E necefie efi,pofi, l fubneUere: 

^ Nec potefi diphthongus ait ter e duabus litteris 
Ifla compont,ntfiante pr incipali tn corpore 
^ £ fubefp! ratio monfiret, atque origo nominis, m 
r tnde fic notamus, quia reprehenditur: 

Inde un^iitti oportet feribere ifdem litteris. 

Quia 5»^ no minus. ifltc ( vt videre propalam efi) 

Jpfa demonflrat fubejfe compofitio nomims, ^ 

Scrtbtmusfi quando tiit®^,ieixx folum fujficit: ^ 

AT ul/a pracedens origo quia fubejfe m onfirat £: 
orro aiphthongon notamus quando uix%h jeribimus^ 

. 3 • 



• 23 ' • T E R E N T I A N V S . 

liiret quod comj)4gofi£lt comprehendit uominis: 

liKui nanque tunUis , conditum ejl vocabulum*, 

’ Qjfippe uon cedendo ^Jemper qutrttur vibloria: 

Lttteram nanque 8 videmus efe ad Ira proxtmam^ 

,2 Sicut o cr « Videntur e^e vtctna fibt: « 

Temporum momenta dtfiant , ‘ non foni natiuitas: 
i'* Inde vertunt hanc tn >rra fepe diphthongoh (ji’aqi 
' Quando quos izrmui folebant, aut dicere: j 

hauigantyiifXMi^potius^aut^jc^V^^t^ominantf ^ 

« 


JVdfque Medaam latine fic tn vfum vertimus: ^ 

*|f|! J^omen ^ regina gefiit quod furens yima^ohum: 

Sic Cf ***'d*t yichafiSy,nofier^enaan vocat: * 

Sic erit nobis (^tjia rarior diphihqngos EI, 

E videmus quando fixam principali m nomine, 

Eltur tnfiluam necejfeeji l conneUere, 
Trincipalt nanque verbo najciiury quod efi EO» 

« Sic ouets,plureis,omneis:fcribimus pluraliter y * 

Non enim nunc addis E ,fed permanet ficutfuit*, 
Lebior non fingularem nominatiuum fetet ^ 

' f^el fequentem, qui prioris fiepefimtlts oditur., 
a Ef^quas fic habemus cumGmys communiter. 

Corripi plerunque pojiunt temporum faluo modo, 

Stue ^ocis.feu latinis inferantur verftbus, 

' uiut age, inquit ille vates, ftpe dixit, aut vbi: 

'* ' Vixit aurunct quod oque barbarum efi producere: 

Tes vbique lege conflat, prima cum correpta Jit, 
Confonans vnapleniAn non queat tempus dare» 

Et lupi ceu, dixit idem , finis efi ver Jus qutdem: 
bPes tame noeft trochou\quia dtphthpngos extima eJl 
Vdbljlut nam pes efi ille efldnteoe nati ceu duo: 

, t , Avf^vffucj 


J 






D E S Y*L L A B I $. 

Alt^vrta inciuit 'poetA^fic ^ ctlrii^ corripit: 

E5ar*A«», wfuttfi* 0“ tuftvt, aut poetant 
Sj/lUhas primas necefie ejl ore raptim promere: 
Tempus ad duplum manebit ^mhtl obeji correptio. 

tamen capere videtur fape produSlumfonum, 
ey^u/pices quum dico, ^ aurum.fiue gracus 
eJMftra nec putanda^nobts talis alternatio e(l: 
•Dichronon quod notum e{l,Jicut a noflrattbus 
Jnde communem miniflrat jola diphthongos fonum: 
Eu manet correpta,jemper efl quod Egracum, breue 
0 Ltttert^ latims fape quum Jit dichronos, 

Fa6la ^phthongos nequibit ejie produnt font: « 
Nec pedes idcirco fraudat temporum iufto modo: 
Hancentm ji protrahamus , A fo nabit, 

Syllabam nec inuentmus ex tribus vocMlibuSy 
Sic Artjlaum notamus quattuor per fy liabas, 
Quodjfbt diphthongos a iam tertiam non iungit V. 
His ita exceptts duabus Eu quas rettuli: 

I (jrO dua fuperjunt quinque de vocalibus. 

Ante vocales tocari littera O tres nonpotejl, 
k A,vel IfVel F\coharens duplicem vt reddat fonum: 
Caterum quod e fecundo copulata cum thco eji, 

. Reddat oe,dtphthongon ejfe, traditum fupra tenes, 
i Dixtmns rarum efe (f racis po(iT (ubdere: 

\ Ferum enim nec pralocarifc apud Gratos potejl, 
l* Aedat vt diphthongon tinam de duabus vocalibus: 
f listera nam nomen tpjum , quodgraius vocat,: 

Siquis in metro locabit fyllaba vt fiant dua: 

Non potejl diphthongos ejle duabus Ut teris, 

' Confoteans prsor locata quia fit (fi Gratos apud: 

•- ' b 4 ^ 


I 


.4 

W 

/ • • * 

- * 

'wo y 

■ '.u 


4 •> 

5*^ 




>/: ' 
*■ ' ■ 


ij* V 

r--' 

-V Ht ^ 

r*»*- 


'r^-v. 


^ '' 


24 Terentianvs 

Quod tibi exemplo probare verf 4S herous potejl : , - 

ouToi’ntT(t zierjus^ principium Ittt ~ - ■'' 

pes erit primus trochauSffed facit fpondio» hunc 
"• - Prima vocalis votari iujit <^ua gratum incipitt 
• Syllabas licet videri potius has Craci velint 

' > £/tf communes, eafj^diBttent magis. 

Quaque vocalis fequeturquandojupremambreuem, 

, ' Imagts Romana lingua non potep pramittere, 

j4edat vt diphthongon nulli nextlis vocalium: 
Confonans c^uod femper hac fit ante v ocales data: 
Quippe jacula (juado dtco^vel lecur ,louem,a^ tuba: 
Confinans effeSla vbique efi, cjuafiut vocalis f . 
Quafijuuntur vim tenebut[cjuam prius) vocalium, 
Qutn ^tp/a quom iugantur ijuo differant 

prior c^uacjutefi locat a,proder it dijitnguere, 

I prior ficonlocctur, f^fequens correptajit, , 

foni prolixioris, nulla differentia efl , 
Confonans cjuta femper ifia lunUa fit vocalibus: 
luno c^uum dtco, aut iuuencus , nulla dfferentia efi: - 
Quippe irdiphthongos efiegraca nequaquam potefi. 
Quod foni tres implicentur ^ tribus vocalibus: 
Quando ficgface notatur OT, vtfitOi^T fimul: ' 
julx queis fipralocetur, tres videmus voculas, 
p qutbus conflare fupra fy liabam negauimus, 

Stc iflw <«i» tragoedus, gratus cr ceryx f mat: 

V Stcio manes latina, (ic Iulum dicimus: * 

Quia duas adat neceffefyllabas quum praMta efi f . 

Quas videmus f parataseffe vocales duas: 

Vim vel amittat priorem, qt*om fit vna fyllaba: 
Confonans nanque inuenitur quando dtco lultui 




f 

Riui 


DE Syllabis. 15 

Stue [nm^JtHeiufttts: T*orro quompracedet 
Conjonantis vtm mintfiret {^omnibus vocalibus 
Nexa)femper hdtcnecejie cji^fj liabam necdtutdat. 
Et fofiftm mutet prtorehf, vade quando dtcimuSy 
Vel venito^ vel vtdeto iot volatus vulturum, 
ty^nteconfonam V reperta fola^fiue in fjlUba, 

Vnus, aut vbty vel vnde, ^ vmbo quando dicimut. 
Obtinet vocalis vfum ,ficutj quom pradtta ejl, 

• Quanta vero fit poteflas Jingulis iunUis fibiy 
Scandimus fi quando verfum quolibet metro datum, 

' Vt prior quacunque curret, hoc pedes difcrin^inant: 
Nanque fi momenta quafint ht fer arum examines, 
Confonantem aut quas necefie efi con fanantes effici. 
Tempus vnum iam tenemus efie correptis datum: 

• "Binaprodublas habere nec mmus compertunfefi: 
Tempus autem confonantes diuidunt vnum dua, 

Inde qua duplex habetur, tempus integrum dabit: 
Srgo correpta iugatur vna quando confonans, 

Siue vocalit referri qua potefi in confonam, 

Sefcuplttm tempus necefie efi adere ifiam fy liabam. 
Qua duplex habere pojfet ab duabus confonis, 

Ac per hoc, predulia per Je. qua duoru temporum efi, 
Confonaquom fubiugatur vel relata in confonam. 
Temporis parte atque duplo fit, necefie efi fr adita: 

Hoc fub exemplis videbis efie planum nominum, ' ^ 
SjUabas ex his duabus qua parant vocalibus, 
luno, vita quando longas, vel tuba, aut vigor, vetuSi 
Confonas fieri necefie efi hic priores litteras. 

Qua fequuntur vt fuerunt efie vocalis f mu * 

Temporis momenta longa pofiident partem (fi duo: 




z6 Terentianvs 

• 

Sejcuplum breues habere partem ^ vttttm conuenit: 
^*ars enim tfia non fe^uenu prorogat tempus fuum. 
Sed prior iy plentore fi tndtgnu timpore, 

Sjtlabam nam lapt peragam quom fe^uetur I vel Vy 
Illa porro breuis c^ua tn vnam confondnttm definety 
/jfiijMens partem rependet (juammtmfirant confona: 
hoc di" f^prafiare potent y^uom tenebit hunc locum: 
Rurfut exemplts agendupi eft ergOyCjuofit pl/htt{Sy 
Syllabam breuem ante ponam dejtnetem in confonam: 
t/it tubam pes 'tn paretur y fit vel alter ^ at vigor y 
Sic enim partem vtdebis huc redtre temporis: 
ji breuis dum confonanti T propinqua lungitufy 
Tempori fuo ab eadem confona partem trahet y 
Sefcuplum quoddtcofic fit: plena cjuo fint tempora, 

J dabitfartem refiduam^^uam minifirant confona: 
Hoc dr f^pedem locare fi velimus, at vtgor: 

Longa fit fic primapofitu tunc duorum temporum: 
Et breues ambamanebunt tnfecjuentes ffilaba. 
Quattuor pedem peraSlum cernis efie temporum, 
lunoporroifiuevita c^uum pedem primum occupat: 
Conjonans effella cjuum fit ejua prior locatur /, 

Et Jequens produ^ay^utppe bina prafiet tempora. 
Parte cenferividemusatcjue duplofyllabam , 

Hinc pedem fi cxperimus adere iterum da^ylum. 
Quia breuis vocalis ex tat in fe<juenti fjllaha, 
^Tertiam addamus neccfie efi vtu^ue correpti f mi: 

*Pes cjuidem reddetur tpfcynon tamen pars temporis 
Confonafatla prioris, cernimus o^uo ce ferit. 

Ergo vt ejfe^us probetur, confonans <)uom fiet f. 

Non erit locanda prima, quando verf vs nafcttur: , . 

Syllaba 


V 


[ SjlUba fedin fecunda^ qut breuis cum confoM 
EJfe potuerit, priores <jua pedes adtuuimus : 
Sefcuplum cjua f da prajiat , temporis parte indiget ^ 
Ft Jit at tu, pes, inde verf 4S ortum f empfent: 

Ergo iu quia nunc fecundo conlocatur in loco, 

I fua {quam conf mantem non negamus redditam) • 
f ey^t facit longam, tenebat fefcuplum qua temporis: 

Nec fecus partem retrorjus T dabit quom confona ejl, 

' Sic at vi pes abfolutus, fiet at iu par et. 

Syllabas longas habebunt ht pedes binas ita, 

Dum/ituprior iuuatur, drft^f*t>f^pf(^ducitur. 

Porro quom produUa prima eji, fi fequatur confonas. 
Efficit duplum atque partem, non (vt tUtc diximus 
Ante)parte ^ inde duplit, prima quod non fit breuis, 
Sol tibi, velut poeta figna quom dicit, dabit. 

Sufficit produSlam primam temporis duplum dare, 
7ars rejidua confo^ntis vnius vel proxima 
Ita vacabit, vt vacabunt quando pluris confona 
Sponte produSlam f iquentur, non egent f ^bjid 
f Trds mare,atq^ infignis ^ufler,Jitn pedPconueneriut, 

I Efi adhuc quo feparata l diffentiant: 

1 • / media quum locatur hinc & hinc vocalium, 

■ Troia, ftue Maia dicas, pehr, aut teiunium, 
t Nominum primas videmus efje vocales breuesi 

f l tamen fola fequente, duplum habere temporis: 
l Ergo vel loco duarumconfo nant um furfgitur: 

i Fel gemella fi locanda eft, vt videtur pluribet s, 

I *Bis tibi vocalis eadem prabetvfum confona, 

tAnte vocalem, fequendo cum priore fj/llaba, 

[' Pradtta (fr tuox infequenti, ture quoft confonans: 


28 . T.e rentiamvs 

Ifoc in his tantum inuenimus nominum vocahhus, 

/ fecundo conl^ata^ confona vt valeat loco, 

^nte vocales c^uod altas c^uum locat ur^ exhibet. 
VfimiUterJiconlocetur^ vt fauor cjuum fcnbtmus, 
Ntl iuuabtt A priorem media fatla confonans: 
Temporis quia parte tant^MngitHr,quom vt pr adita 
Vel licet ponas gemellaSyj^Ht tn verbo ihuo, (eji: 

Ante, qua locatur ffiet ab Vfequenti c>/nfo»ans: 
Ipfa vocalis manebit Vbreuis ficutfuit: 

V fecundam in confonanum transfert vocalis O, • 
Sic prior vocalis V qua temporejvno pr adita ejl. 
Temporis parte adiuuatur fequenti confona: 
Sefcuplum tempus videmus^ longa quum pofcatdue: 
Eroderit ntl ergo gemma fient l bts profuit, 

Quom facit longam priorem Trotia, Maiia^e^ talia, 
Perdere V quia fic videtur vfju^ocalem fonumf 
eAlteri quom ppalocatur : nam facit vita, valens 
Sordidum quiddam, videmus abfonumq^ excludere: 
(# Aeolica oen s^t^ qc digammon deniq. illam feriptitat, 
ty^utet vt fitum figura , quando mutabit fonum: 
Nominum multa inchoata litteris vocalibus 
Aeolicus vfus reformat, (fr digammon prafieft: 

• Aeolica etiam dtaleSlosfere eji mfia Italia. 

Hefperum quem dico gr ace, vejjierum cognominat, 

Hs ixfic Vefiafatia, veJl ts, iirSis dicitur, 
hu quamgrace vocamus, vim iubet me dicere: 

Etsg e fi multis in ufu, ^ magis poetteum e fi, 

Hg emm natiua ifox efi, ille ver hoc diSiitat: 

Quos Homerus dixit iurout, ille Venetos autumati 
0 Viola flos qui/suncupatur, hunc Graq vocant 

Et 










DE SyLLAPIS. 

^ Et TolanSf violeus fit yCrtde AdfarcoTullio: 

Qjtancjuam iV«» dtcunt Achaia hancZirvigens Aeolis: Amii 

*EiuT4 Sappfifo comprobauit Aeoliis, ^ uteri» 
y latindjic obefa^fordet dvocaltbusy 
Prorfus JegregandasJicvt has vtrafque exijiimem: 

Nomen l ejuodcon fanantis^ y vicem folam gerat: 

Hanc enim Jenfft per artem tradite digno fii mus. 

Illius conuerfianem vox» & aures arguunt » 

Hac erit lex his duabus l ^ yejuas rettuli. 

Syllabam per femet ipfe quando nudam copulattH: 

Confonans nec vlla iunflis quadam praponitur. 

Nam media pofl confonantem cum datur vocalis /, 
y detn fi conjequatur , fjllaba vna non erit, 

Vt pius quum dico, dius , ocius, vel Calius, 

Nulla diphthougos quod ante iSrec permitti / init» 
taedia porrbjilocetur y, fit vna Jjllaba. 

Ecce rurjfum dtf erepar e litteras ifias vides: 

, Nanque cui fi quando dico, non erit dijjyllaboni 
Nec tamen diphthongos ifia con fonante prodita 
poterit efe, qua videri non pote fi q^um libera efi: 

Hoc enim /olum adJequetur,quod digammos non erit, 

» ty^ntepofia quum fit ipfa, tum ftquens vocalis I: 

Nam nifi inftqsMtunaliqsM conjonantum littera. 

Cui briuis manebit, atque longa fiet addita: 

Cui fuper non digna dixit hy em is, (jr foltsmala, 

'' ^txit ^,cuitufauos,pes hinc mihi primus fateji^ 

Sic enim vel prima longa, vel prior, fit fyltaba: 

DaBjlus nam cui fuper: cui tu fequens^ fpondous efl: 

Confonans quia pofl f^qnuta tempus adiuuit breue: 

Hanc breuem ftd ante nobis peruidendu efl fyllabam^ 


'V 




30 Terentianvs 

Pha confonam fecuta , auatenus longam creetf 
/pfa nam vol fecum habere confonantem debuit^ 

Pel duarum pofi fequentum fubleuari tempore: 
udpte (juod nobis lujUere non poteji^fi non prius 
^ Confonans t^uaprtma in tfta fyllaba cut Jcribitur, 

C magis, vel notari debeat ydfpexerts, 

Saptus (fuia C locare plurimis tam moris ejl, ’ 
Sicentm conflare poterit, e duabus (jUamagis 
Nunc locum vocalis habeat, V prior, vel / f *.quens: 
Nanque fi cu ptaferatur f)Uaba fient dua, • 

Tertia his quod implicari nulla vocalis potefl: 

- ' Sed dua fient feorfe fjllaba per fe breues: 

^ Cuifuperficinuenirida£lylustamnonpotefi: 
Syllabas fed pes habebit quattuor totas breues. 
Trincipale fed videmus ejje^uis quo nafcitur. 

Cui datiuum quando cafum ratio fermonis petet. 
Cafus fecundus ante, qui facit quu0s probat, 

• duarum prdditam efie fyllaha vocalium: 

Quartus ^ cafus priori non repugnat reguUy 
Nec minus Q perfeuerat quum loquor pluraliter, 
Cafihus cunilis lugamus quando vocales duas, 

Qui facit quorum, deinde mox quibus, quos, a e^uibus: 
Z ' fque Q nunquam reuelli propalam ejfprorsomini. 
Dubius autem quia videri numerus , 0 cafus potefi^ 
Quom dattuo fingulari prima Q prafcribitur, 

J^t potefl plurale qut lelior aliquis credere facile, 
ty^c fimut nutante cafu tardius fenfum fequi: 
ZJfus,vt folet, reliquit veritatis regulam: 

Litteram ^ dedit propinqu^,dum (l udet compendio. 
Lrgo per Ciam videmus cui notandum litteram: 


3 » 


DE Syllabis. 

Hanc enim f^poji ihfe^ta, pradttam docet Jihi: 
Etcoharens infecundo ejuando connexa eji loco: 
Qutppe non conflat aliter, (juam duabus C V: 
T velutyvel K, quodefle vides muti foni: 

velut fitC^ y quoque plenius quod poflmodum, 
Sictnvnam Q^redaBacon^ruerunt luter am^ 

Tortto vt nunc confonantts P^vidert , reBtus, *' 

Littera vdj^^ habuum qudm tenere debeat, 
Nanque (^fmtmtjfa,femper P^Jimul iungit flbi^ 
Syllabam non eduura ni comes fit tertia 
^alibet vocalis: illis hoc (fr exem^is proba, (bimus^ 
Nanq^ equos, vel aquor, quaflus^mt aqua quom firi- 
Et queo,^ querela, quercus,^ quater, Qpradita eft: 
Et vides qut quoque, flmiliter ejje vocales duas: 
Vnde Ji dematur /, ^ fola Jit vocalis 
Non erit tam QjteceJfe fyllaba praponere: 

Siq/tt illic, quom querela,aut aquor aut aquam notas: 
Sed magis C,fola nanque /mbditur vocalis K* 

Curo quom dicis, cupido, curro, vel cufiodto: 

Vnde nomen qui f e quondt reBtus (cribiyutant, 
Siprius conlocarint, O fubtunxerint. 

Quia fequof‘ ea f dem habebat, vnde nomen nafcitur: 
Neu videntur obtinere veritatis regulam: 

Quia fequor duaf videmus effe vocales Jimul: 

' Et locamus iure tunc Q,exigente fyllaba: 
j4t fecundus vtjit, vna ponitur vocalis V. 

C locari debet ergo, quando folam copulat: . 

Quippe origo prima verbi non manet iam nomini 
.Caterum vocalis tllts fi lugetur tertia, 

Q ntcefle efl prima detur, ^ fit vna fyllaba: 


4 


'.ji Ter e.n t i a n v s 

Nomitia vtfupra relata iam j^tis nobis probant. 
Non tamen prtor videri fatla confonans potejlf . 
Confonans qHiadednabus effici prior folett 
. A Nuda Jed prior: qua quando nec f eba^a e(l confona, 
ifl Quando non digammi f vmir neq^ figuram, neq^/bnu. 
Tunc fonus vocalis illt, qui folet quum Ubera ejh 
^adita e[l vel conjonan^ti, tunc enim eji vocalis 
Sed tamen videmus illam conjona vim jMMcre, 
Tenuia vt dixit poeta nubis ire vellera, 
n Longi fit nam ten nunc, quom fequatur 
Nec minus vocalts^mu fi fequatur hanc,potefi 
Conjona pr^ere vWm: digammos effici, 

Genua cum labant Daretis, ager eji anhelitus. 

Nec potejl er hoc liquere, an / putemus confonans, - « 
Longa cui fuper paretur ceu duabus con/onis: 
uilteram quia conJequendo,femper l vocalis eJl: 
Tertiam ^ cafus fequentes efie vocalem docent: . 

Jmojinsinc T putamus efie vocalis foni, 

I magis vocalis effe iudicanda e fi fubfequens. 

Nunc quod hUnc dipbthongon ergo exP^& f fit, dici-- 
Non vt T nunc fit latina, fid magis gracu fit tf, {mus: 
rvt» quum dicunt, ^ o7xi, tale quidcuivt Jonet: 
Temporum ^ per. fe duorum non requirat confonam: 
Cui fuper, Jed tale fiat, quale dudum trans mare. 
Longa, quom reddit vacantes qua fimul funt confona: 
udn magis cuii nos oportet per duas ii fcriberef 
Quia fequens caJus videtur hocfonare,qui facit 
QjBiius , vt Troia atque Maia de tribus vocalibus : 
Cui fuper nilvt iuueturd propinqua conjona: 
Quando quiius longa prior e fi, fati a cum fit cojbnansz 

Has 


f 


DE Syllabis. 

Hacputtim colligenda^ tu fecjuere cjuod voles j 
Nec minus natura varia efi confonis in litteris: 

. Digerunt quidem magiflri quando pueros imbuunt ^ 
Sed rudes ne pragrauentur, parcius difcriminant: 
Nam nouem mutas vocarunt, femiuocales irem 
Ejfe feptem tradiderunt: ordo vterque notus e^, 

De nouem tres (vt vacantes) feparandas conuenit: 
Fna nam fpiramen addit omnwus vocalibus, 
^•Hajia quando,(fr hedera dicis, hili er, hofpes, atq^ htt^ 
Quattuor Jolisadhar et confonantum litteris, (mus: 
/nferit /squandograca fermo no(ler nomina, 

Quom choros, rhamnu,necejse e/i PhjUidem,thimum 
Sola nec iiOcatis vfum, nec tuetur conf ma, (loqui: 
Tempus aut mimjirat vllubreuibus vfquam Jy liabis: 
Et tamen vim confonantis adimit vna in fjllaba, 
tradita efi quoties duabus v t/r i vocalibus. 

Huius, etut huic: f ilemus nam frequenter dicere 
V digammon ejse, nunc iam non finit, necconfonam 
Efie, quia femper nece (ie efi, quom carens fpiramtne 
tAnte vocalem locatur, vt vigor, valens, vetus, 
t,Kfimiliter otiofa ceteris fermombus. 

Tunc invfuefi quom K alendas adnotamus, aut Ka^ 
Sape Kafones notabant hac vetujli littera, (put: 

q^Qvacareprorfus omni diceremus ffllaba, 

( C quod eius inuenitur po(le fubdi pro fono) 
Cafusvnus ni probaret reSlius poni /ernei, 

Sjllabam iunliis duabus quum facit vocalibus, ^ 

. Ft fatis fumus locuti iam priore pagina. 

Nunc loquar natura qua fit omnibus, qua f/r fmgulis: 
Nulla nam mutis facultas ad fonum adendu data efi 


34 Terentianvs 

l^ubra fixa, vinUa lingua tjiy exitus nullus patet, 
Ij^exalfinon adtuuetur) cuilibet vocalium, 

Nanque h v.elc /onat, pono dgc^ cateras 
QuifauCyat fi non rejignet labra vocalis comes 
Syllabam fipgas vt ante, litteram qui proferas? 
Semiuocales videmus oris exprimi fono 
^ojfe vel folaSy adharens nulla vocalis licet 
Sxitum plenum minifiret nuncupanda littera. 

Verum enim bina ligari non queunt mutafimul. 
Syllaba f quando btnas pvflulabunt confonas. 
Nominis verbive cuius qua tenent primordia: 

C modoy aut 7 copulare fubditam T fic folent 
Non prioreSyfed fecunda dum latina tn fjllaba, 
Natius vt dicas vel aptus, fantlus aut Neptunius: 
Cateris natura none^, vt dua iungi queant: 
Semiuocales oportet fegregareadtentius: 

Quas quider^yCjUia nominatim verfus indi non finit, 
Ordimsfignaho numero, qua fit hac quam difieram 
Titulus prafcribetifie difcolor finopide, 

F. L. M. N. R. S. X. 

' F, Trima mutas nec fequetur, nec potefl procedere, 

Ipfa gemina nec locari fimplici tn verbo potefi ; 

Suffce, piffer, vel offer efi quidem duplex fonus, 
Tartibusjed ex duabus verba contungt vides: 

"Et prior non hac eadem terntinaturjittera: 

Sea fonum confundit ipfa partium conlifio. 
Quattuorpofihanc locatas gracus vdas nominat. 
Lubrica efl natura in illis namque, ^ alternus vigor, , 
Nunc enim vocalis vfum, nunc miniflrant confona: 
Et pedum vel hinc, vel m^/ubleuantdifcrimina: 


DE SYLLABIS. 35 

t*Hinc fibiprjmam quarta femiuocalispoteji r. 


Subdere ifia qua loquebar y qftaudo fiabra ^ fiofiulos» 
Fratrem itemifruge^atq^fronde^fraudemqj atq^ talia 

M, Non item poiefl fecundam copulare tertiam, n. 

Quitf/ecunda mugit mtus abditumt^frcacum fonum: 

N. Tertiam nec vllus illh fermo Romanui ligat, l. r. 

Nec finas errare puerum j quando daphnin fcripferity 
Semiuocalem locandam primam vtiJiamextjUmeu 


- ^ ^ . r F. 

Citius agraca recedit lenis atque hebet fonuSy 0, 
PhoJphoroUj Phrqgafj^ nam^vcl djjphtlon Jic fer ibimus, 
Confonas autem per omuestquatquibus iungi queant^ 
Quas vetet natura iun 6 las couuenire ia fyllabam^ 

Ire tam nunc tdeo nobis vifum ejl confultius. 

In breUe vt redaHa fjlua demeret caliginem: 

Neu fubefe prater ifios (^quos loquar) cafus alios, 
Quipedu turbare normam, ladere aut metru queant» 
Trater vdas ergo fupra , iam df/tts quas rettuli, 
t. Hac Jtbi nullam ligare femiuocalispotefl, 
Quattuorpofhae loquemur ordine vdas debito: 
s Quas priores ante nullam confonampraponimus^ 

Vt caput verbi inchoare condttajimul, queant: 

. Subdimus mutis earum plurimis tantum duaSy 
^ i-Primd atq^ quartd,exemplispalam quod nunc erit, 

- Nanque b, q, deinde p priores ponere 
j ■ Singulas pofis , vt vda prima fic fubieSla Jit, L. 

^l^dior quom dico, cludo, gleba, plebs, autT? Unius, 
Heum hac nunquam coibit, q magis nunquam potejh 
I^pottf Ji quando gracamijl a funt vocabula^ ' 



c 2. 



Terent i anvs 

TTcpolemus, AtUs nam foltmns inutnire in verjtkus, 
R. rd 4 quarta frater iflas quattnor quas «/;w/i,b.c.g.P 
Amphus DTprtoresfHhfequetury <vt pnta, 
’Brutus,($‘ CraffHsfnere^ Drnfns, gracchus^ Pro-> 

Trojfnlus: lam fex habemus ante mutus adttas: (c4/, 
.K.Q, Cateraquia tres in vfum fyllabt&um non cadunt» 

F. Semiuocahs quod vna prapti po^tt^ tenes, 

R. Pda quarta prater iflas, caierts non f ^bdttur. B.c.G. 
M, Et fecunda pene foUs conuentt •vocalibus, (d.t.P. 

Sen loco prior locet ur^feu iugetur alteri: 

Mane quom dicts, vel vmbra, menfis^ ambo,(fr taba, 
H,Terttam vdam fibi videtur pofle f ilam iungere. 

Sic tamen non in priore, fed fequenti f/llaba^ 

Omnis vt dicat, vel amnis : vda quaque quum fequi 
tA It eram non poflit vdam, dum Jit vna fj/llaha: 
Omnis vda quum gemella, rite coniungi queat, 
Gallus vt, vel Ammianus, annus, Tjrrhenius, 

Nec fecus mutas videmus pofle geminas currere, 
Obba,^ ecce, redde, (fl- agger, Attiu/que, ^ Apptus, 
M. Hanc tamen gracus fecundam tertia fic prapett, N. 

Sjllaba prima latiae quod nequire diximus: 

Quando (tifiunti atque diSlitatque ftttrifa, 

#M. Interim-compelUs illam ciiUanunc, nunc t«3, jequit 
/suieie ^ rftaMf videmus nanquegraca nomina» 
ti, Tertia vda pcvtdetur pofle g mutam . (eqm, 

Graia verba quando in vfum Jermo nojier fufcipit^ 
Gnojiosji dicere arcus, infulam aut G nidum velis. 
Scribimus pranomen vnu, & C quidem praponimus: 
G tameif fanabit tlltc, quando Cneum enuntio: 
AJperuftf quia vox fonorem Uuiore int erpolqtm 


1. ■ D E Syllabis. 37 

• f^lprhresg Latini nondum uh apice finxerant: 
X^ams prtnomeny protnde c notatur^gfonat» 

Stc amhrca qua veiufie ftpe per C fcrtbtinr^ 

Sjfe per Q proferenda crediderunt plurtmi. 

Quando ^(to^ytigraCA vovefif origo praferat. 

Ille contra difcaty vnde C notare debeat, 
tamen mox tertia vda rarius componitur y 
Quando gnatum nominare ydicere aut gnarum voles: 
Nanque magnus, dignus yagnuSyfignaypugnay^ talia 
Sjilaba quum fint jecunda, non ita impugnant pedes ^ 
Queis iugatis impediri {quii caput verbi tenent)c*'am 
• Sapius pedes videmuSyVt fuo promam loco, 
Stv^dmonet nunc ordo fixtamfemiuocalem loqui. 

Qua fanum nobts minifirat, cTyft» quod (jracts folet» 
ViUida efl hac inter omnes, atque denfa littera: 
Ag»T«oi Gract vocarunt y adferunt que exordiis: 

' Bt probant mutis eandem pene cunilis prafci : 

Quo mytf^icr» (rtivorqj diCUttt quando <rx*6nts: 

"Lriftuct dicunt, a^lyyctfyatq^ atq^ vda quoque 

M. 7ofie praponi fecunda, fic apud Gratos vides, 

' ZfiMyftM fi quando, aut a-fM^xy^of, c-fimor vel nominant: 
Menim folum vukturpofie fubdi, quia loco 
; Jnttmo fauces prope tpfu littera hac excluditur: 

1 dentibus nyjxx atque labris proximam fidem tenet, 
i. Xtyfcaquispo/iit negare quod detadiuntlum fonum, 
Quom fohts vtrt/qj confiet C quod eft gracum duplexf 
Nomen et fi non videbor tradere exempli loco, 

'j Sjllabtsfidetfeeundts quando profa oratio efi, 
^ferfus vt quadre refifiat, nec propaget terminum, 

^ Nejiorisfiforte nomen diuidendum tmurrertt, . 

' , ' 5 . 


3^ T E R E N T I A k V S 

E verpis prioris obtinebunt extimum: 
jXfftec verfusinpijUfntts atque reiiexordtum» ^ 

Nos trtbus mutis eandem popumuspraponeref 
Nulli quom fic pofiit ante pmiuocalis dari. 

Scuta nanque, fpa tia dico, flamina atque hoc genus*. 
Et duas fimul Itgare fola con/onans potefl. 

Scrinium, flruemve quando^fplendidumve dtcimus. 
Tres tamen nunquam co)bunt (vda nifl tertia') 
Semiuocales. Suprema duplicts reflat foni, 

Traflci verbis latinis ifla nec vocalibus • 

Toterit vnquam,tantumabefl vt prafoceturconfonisi 
Jpfa quum conflet duabus comparata conflonis. 
Syllaba quacunque fanefubdttur vocalibus, 

Quando rex: caltxve dicis, pax, latex, itpex, fenex, 
tAnte vocales locatur,vt in/equenti flllaba, 

Faxo,fi dicas, vel axis, nexus, vxor, noxia» 

Tantum apudGracos videmus inchoantem nomina : 
Qui ^ccvSof loquuntur, ^ 

Conjonis profertur autem fl dirempta pllaba efl 
Nominis ver^ive, cuius cum Latinis fermo fit, • 
Expuli quom dico, exta,feu quis excuflam comam 

Dicat, aut exlex, ^ illud, hoc fme<xqutram prius. 
j9dde (7 exortem, veliflis fimileji quidflnxeris: 
Muto vel partem prioris fi fit hirtum pilabo. 

Effer vt dicam, vel illud, hoc tibi effeflum dabo» 
Verba contra feparata quando jicconne5limus. 

Hanc vt ante defluentem fubjequatur confonans, 

E fat efl folum locare, quia duple^^ confona : 

Tres videntur pilabam vnam conpfiantes odere, 
Hifpidum qkod porro ne flt^ 4no ^ 'e bello viros. 


55 > 


DE Syllabis. 

' Dko (fr fago reuerfos^ dico (fr e foro domum» 

3C« enim gratus locabit (^ttandocHc^ue hanc vltimam 
Sim in vno comprehenJamyJine tn verbo pari, 
Cotfonam hon x iugabit, c^uia fono Uui fludet^ 

■Nfxn niji vocahs a^t, vertit hanc in JimpUeem: 
Krfr?r« emm filum finabit, vero excluditur: 

Su& loquuntur, (ic er 

Sicrfl* illud, tK ^6(ixr(^ tKxtxu^nrxt * 

Sil folute,fic c^t* tijrtf facit, 

Ltteras autem receptant fape ternas Jyllaba, 
ffec minus fepe quaternas: porro quinas parcius, 

£jje quia vocalis vna debet vna in fillaba, 

/ei dua, diphthongos adit quando vocalem finum: 
^nde rarum ejl confinantes addere vnt quattuor, 

2uia vetat natura mutas iungere vn 4 in fyllaba: 
Semiuocalesiugarifapiusdeprendtmus: 

In quibus fimus vdas computari quattuor. 

Syllaba ergo quando quinque litteris componitur, 
Confenas duas necejjeefly (fr tot vdas copulet, 

T*opt vt vocalis vna fy liabam talem dare, 

* ^»'^0 frousdr glans, videmus efie quinas Iit ter as, [nans 
Confinans nam prima,(^ vda pofl,modo vda confi 
O tenent vtrinque iunUam ificc^ A cum glans erit, 
j Efl (fr vda quando fola, dantur tres alter 
I Confinans quum Jit bis^vna, ftve duplex tertia ; 

Stant enim*quum dico ver bu:t fecunda (-r vltima efi: 
Strixve Ji dtcam , fupremam duplicem ejfe per f picis. 
Porro quu diphthongos inerit, fraus velut firibt filet: 

Et tribus videmus vnam [qua e[l vda) confinis, 

\ Pios moriemur litterarum fy liabam fex pofie dari: 


40 Terentianvs 

Gracatjuom duplex dnabfn foluitur noflrMibus» 
^Dixerit (i for te cjutdam fcrohjs abunda (/?> 

Stirps velut dtxit dt fer tus Gracchus alter y Catus: 
Gracus hoc cafu necjutbtt fjUabam talem dare. 

Nec dabit per fe: feorfam rejiduam nominis 

uitque dtphthongo coalam promet^ (fr pluraliter: 
Nan^ue decimare Graci fepejtc flent, 

tydipTior (i fepuretur, fex erunt f vperjfites: 

/i^KXfxht nam cernis efe nyftx primum, ^ vltimum>. 
^y4lteram diphthongus auxit copulando litteram: 
Con/onans (p vda complent fyllabam fenariam. 
Nunc per ipfas ire pergam Jy liabas, qua verjibus 
Scrupulum f olent mouen, ratio ft non cernitur. 

Carmen heroicum, . ^ ’ 

Sed quoniam exemplis heroi carminis vti 
Res monet, vt pedibusjijlat Jua regula iujlisi 
Seu vitium inceftt , metri ratione probemus: 
udpttus ejl nobis fimili decurrere norma, 

Difiolor alternos referat ne pagina verfus • 
Sperandis pedibus qua fuut nimis obuia, mittant. 
Natura longas quid enim tranare necefeeji} 
u4utfacthpo/itu, cr plana ratione patentes? 
Quapuepis etiam promptum e/i occurrere paruis. 
Nec mift G r acorum ratio ejl attingere 
Quarum rarus inejl noflrts in verfibus vfus : 

Nec tanta in pedtbut venia conceditur vti, 

B breuibus quoties longa redduntur, oportet 
Verftfcatorem quid littera quaque mini/iret 
Vtjptcere, atque aptas natura iungercfscum. 




4 * 


L' dbSyllabis. 

t Vtl difcord^tes mutatis vincere verbis, 

Confona fed fane gemma eji <juom prodita verbo, 

. • Seu medio tn pede funt,(iue has pes proximus infert^ 
Quam dubias pedibus f oleant adferre figuras. 

Fi pofium, paucis nitar decernere verbis. 

Syllaba prima breuis quocumque pedem generabit, 
Longafitagemints quibus indita confona vis efi. 

Seu pariter tunSoff %beruntve in parte fecjuenth 
Seu funi diuife, finemt^ue, caputc^ue tenentes. 
Exemplis manifejia magis reddenda videntur: 
*Fofiquam res, prior efi iunilis adiuta duabus: 
SubieSiis aque fiet , quom dicimus agros : ^ 

t/ft tu fume pedum, dtutfas cernis vtrafque, 

■ VaUjton hac eadem poterit toties dare forma. 
Quando breuem mediam, breuis aque tertia classdet : 
‘ Kunc age, nefcio quis , necnon (jr belgica collo, 

Fda etiam quocunque loco, feu fubdita detur, 
Libera feu, verbo quafi conf ma curret in vno. 
Arma, virumque cano, duris agrefiibus armq: 

Si Jit longa prior, mox hanc correpta fequatur 
t Focalisverbiparitercumfinerejffiens,- 
Syllabdqueadiaceat geminis exorta fenoris, 

Noti femper videas Jpondeum pofie creari, 

I Quiamutasitaconiunginaturarecufat, 

Vt pariter pons pofiint tn parte fequenti: 

Vdas necpojlisvnquam proponere mutis, 
j! Nec tempus proflant vdo: quomfubiiciuntur 
Nominis in capite, aut verbi, fuperefl igitur quidt 
Vt Jint diuifa,fubduntur quando trochao, 

Vnam detsutat fequitur qua fjllaba primam, 

c S 




4 ^ 


Terent ia n v s 


tAtque it A vocalis fupcretnon foU trochao: 
tAitera fucctdat, qua proximus cxorttur pes, ; ’ . 
Et quis cuique dolor vt5lo, qua gloria palma: 
Pojiquam res ^Jia, geminum hoc exemplar habebis: 
Ergo vtvocaltsremanensin fine trochai, ^ 

Et verbt finem faciat, fpondeon rfr adat, \ 

Vmcus efficiet cafus,fi qui fequitur pes. 

Na fcatur certiS ( quas debet habere)f moris: 

J)um caput obtineat forti fima littera verbi: 

Hac qua fit iam fcire potes, fi prima tenebris, 

Qua tibi quom loquerer feptem quoq^femifonantes^ 
Difcreui titulo, ^ numero fignante notam, 

'Uareat ergo animo fexta hac tibi viuida, parque 
Littera de numero (quam dixi) f mtfinantum: 
Quafibi tres tantum poterit fubiungere mutas, 

(Si quando fcutum, fpumas, vel flamina dico} 

Hac fola efficiet nudo vt remanente trochao. 
Spondeum gemina fofiint firmare fonora: 

Exemplis an praua fequar, vel refla. Probabo. 
Qutfquefctre cupit, vel qutf jue fer /here curat, 
j4nte fiare decet, quum dico: f paro verbum, 

. uinteStefichorum vatem natura creauit: 

Vltima vocalts remanens, finifquetrochai. 
Excipitur geminis queis proximus exoritur pes. 
Qua quanquam capite alterius verbi teneantur. 
Sufficiant retro vires, & tempus, oportet: 

Con/ona quod debet geminata referre priori. 

. Nam cur fpondeo credas non reddere tempus. 

Qua tali pojitu (quom dallylus incidit) obfiant? 
Incipe fi dicas,^ fcire, aut feribereiungas, „ 

^ ^ Creti 




45 


r dbSyllabis. 

[ Creticus effcitur, quis vi rihus ergo nocebit 
Subdita prateriUy cur ifdem viribus acjue^ 

Tempora non prafiet^ ^uum Jit fubieEla priorif 
Quin mirum magis inuenias , vt tempore duplo^ 
Semifonans ijlac,pariter<jue muta coharens. 

Correptam retro nequeant augere troch^ii: 

Nam nyi Vocalis produUa fequatur vtrajque 
Tertia, quas dtxi, nullumpoterunt dare tempus: 
Scire etemm quomdico, ^ flare fpumeus amnis. 
Tertia vocalis produSla adiungttur illis, 
t/€tque inde accipiunt vires, profuntque priori. 

Si fuerit correpta, oihtl praflare valebunt, 
fluomJcapulanSjfpatium, (limulii fubiungo trochao: 
Q^pe pedem primum, niji pes comitabitur alter, 
De^nitejfe caput verfus, ^ profa loquela: 

*Pes etenim Jpeciem metri nunquam facit vnusi 
Quiavariis pedibus loquimur fermonefoluto: 

Nec metrum facimus, quia fingimur ordine nullo, 
t/fdde quod hic primum cernis nutare trochaum, 

' (Quem tantum in fini fumuat heroica metra.) 

■ Cui Ji daCljlici generis fubiungitur alter 
A geminis ortus, cui fit quoque tertia longa, 

Quom Jit daBylus ipfe Jimul quoque reddat oportet 
I Spondeum, pleno qui tempore folus egebat. 

\'j Quom corr^ta adeo vocalis tertiacurret, 

I . Stpojitu longa efficitur, pedis efficit orfum , « 

TdaUjhcumque parat tam rite effingere metrum, 

(^ tempus, quantum proauEla folebat: 
Quod nos exemplis aque firmare decebit, 

Fnde fiijfit Qoma ejl, aut vnde fpiffit corona. 


44 Terent lANVs 

Ecceflagna madent: triplictjtc [yUaha paHo 
Temports accejpe non tantam efi reddita longa^ 
Sed dedit ^ vires geminis augere trochattm. 
DaSjlus in brembus vocales quando fupremas 
SeruabitfVerbtquefimul cum fine refijiet. 

St pedis alterius prmordta confona ^ vda 
Subnegent, pes incolumis^ vegetufque manebit: 
Confona fi gemina efi^ qua proximus tncipiet peSy 
Cuius principium fexta hac [quam dtco ) tenebit, 
^aUjlus tlle prior [quanuis fer mone perago 
Difcretus, liberque pedts compage fecundi) 
Sentiet accefium momenti) ^ temporis auClum: 
Exemplo verfus vnius vtrunque probabit, 
jinte fupinatas Aquiloni ofiendere glebas, 
Stendere quom verbi finem ^fimul ^ pedts explet^ 
]Vtl objl at pedis alterius modo confona,(Sr ^>da: 
Syllaba fi contra veniat , qualem modo dixi, 
Temporibus vitiatus erit pes, integer ante, 
oAnte fupinatas aquiloni ofiendere firages, 
Tertiajic longa efficitur, pes creticus extt, 

Veltu finge aliud f dum talis fyllaba detur: 

Sed nullam inuenies, nifi littera fit prior ifla 
Qua fixto prafcripta loco efi, atque ordine earum. 
Dimidium vocis quas adere diximus ante, 
^llaba difficilis, quoties correpta fecunda 
indiget auxilio, quod tempora btna minifirati 
Da6lylus inde magis, fpondeus rarior extt: 

Nam quom finitur vocali fermo trochaum 
Defiituens, iam pes in da^y Ion ire videtur, 

Injg breues geminas longam laxare fecundam: * 


D B Syllabis^ 45 

Spondeus auo more foUt dare daHjlonexfei 
Quippe vhi fola nianet %erhi vocalis in imo 
Et breuts hac abfcijia , altam, comitemquerequirens, 
Nnllaq^ conf ma iunCla parat dare temporisauSlum, 
Ntltam fpondeo v ideas Jupere/c relisum: 

Vel tu ruricola primum decurre Maronis: 

Liber C7 a/wa Ceres,(^ fenc fimul Dryadejque, 
Munera vc/lrz cano, tuque 0 cui prim^ frementem 
Fudit equum magno tellus percujti tridenti : 

Ipse nemus Tegeaefauens, oleaque Minerua: 
fDlque deaq^ omnes, /ludium quibus zru^ tueris 
Quique nouas, (/r quique fatis, e!r quaque fibi mox» 
Nec tibi regnandi ventat tam dir^ cupido, 
jinne nouumtnunc ipse tibi plus pirte relinquit: 
Fere houo gelidus canis cum montibus humer 
Liquitur, ^ z^phjre putris feglebi refoluit» 

Et quid quaque ferat regio, quidquxque recufetm 

*Bis decies, vnumque fupra, mji fallimur, ecce 
VaHylon efficiet talis ( quem dtco) trochaus: 
Spondeum (/r nullum potutt dare ver /ibus i/dem, 
Ndnque etiam duplex, qua nobis vnareltSlaeJi^ : - 
Principium verbi quoniam proferre latini 
Non valet, ^ tantum vocali fubdtta currit: 

Quum qfacum inciderit nomen quo po fumus vti. 

Si pofl daflylon accedat, ntl tempora duplex. 

Officiet, gemtni poter unt quodpandere ver fus: 
Pontibus wjlratis coniunxit littora Xerxes, 
Sanguine turbatus mifcebat littora Xanthus: 
Littora pes, longa conflat breuibufque duabus. 
Tempora rsecladit duplex, quin da^jlus extet» 


4^ Terentianvs 

^ro duplici contra^ge/Mna efl fi confina^ l^tdit: 
^ontihus infiratiscomunxit Iit tora Sciron: 

Jn tantum vegeta e fi, viuida littera fextd 

Quom prior efi, muta loco fubieUa ficuudo, 

tyfrSltcon idcirco fioechion Gracia dixit. 

Sed non principium nunc nominis inchoat ipfit, 
Quom duplicem redditi fe^uitur fedpone priorem^ 
Quom Xanthum iXerxem^aut Xuthu (fr talia pon». 
Nam % ^uod Gracts commune videmur habere, 
Y.diT9u ciyfMifiacit, non oTyfut Jecundo, 

Nec f onus ex illis idem, nec littera prima: 

Qua quom mutatur, mutatur origo /enandi. 

Sic duplicem prafi at: ««/>»» aliquidplus 

Vt fupra ojtendii quum /cire, (fr /cribere curat. 

Vel fcutum, /putum, /pumas, aut fiamtna dixi. 
Imo velim /pelles quam multa occafio detur, 

Quom remanet nutans etiam, dubiu/quetrochaus: 
Da^ylus vt crebro, /pondeus rarior extet. 

Syllaba vocali quando efi finitd /ecunda. 

Tertia vocalem fi fubqcit, hi/cere credas, 

Efi tamen exemplum vocalis con/ona fi fit, 
ylntc Jouem nulli /ubigebant arua coloni, 

Eocalem mediam, fi con/ona/u/cipitvna, 

DaEiylus incolumi confiabit lege, jondque: 
u4ntc tibi eoa jitlatitides abfcondantur, 

Con/ona fi mediam determinat, altera porro 
f^ocalem adneElit,fimili pes lege probatur: 

Vcntt et vpilio, tardi ventre bubulci. 

Si mediam vocalis habet, quam con/ona vda , 
Sxcipiunt, nequeunt gemina vexareprioremi 


DE Syllabis.' 


47 


' tremor terris, aut hocpercnfH tridenti, 
DaClylns efficitur: nam longa efi reddita prima. 

Et mediam nil vda iuuat, t^ua fuhdita currit» 

Ssc manet vnde breutsffic (fr percuffii tridenti, 
SjllabaJi contra, for ttfcjue viuida detur, 

Ehdcfiire potes , percura fpumat arena: 

Reddet fpondeos iufla rattone locatos. 

JVec modo quia verbo finem facit vnde, pjetato 
Sic cecidijfe, magis fermone notabis in vno 
Congruere, vt caffit par iter (int confona (fj- vda: 
Etfolerngeminum, ct duplices fe ofiendere Thebas: 
Et duplices mediam non pofiint reddere longam 

"^^rpicis,vdarum quam vis modo fiat inanis, 
Subtebla quoties ^ iuris funt alieni. 

Hoc diuerfa melius rattone patebit. 

Vocalis meditt nam quandorefidet in vdam, 
Ttrttaque acc edens fimilem geminauerit vdam, 

’ Spou^m plenus reddetur temporibus pes: 
^ttolUtque animos Poenorum, qualis maruis. 
^^tyrrhena pedum circundat vincula plantis. 
i Nec non vocalis prima fi quamlibet vdam 
Contineat, venienf ^ue altam fubiecerit vdam, 
i bonga, fpondeon cernimus adi: 


: ^tJHertt correpta fequens tertiatalts 

Jungenda efi ,pesficgemtnis fit daSlylus vdis, 
spondeum qualem gemina fecere priores: 
Tllladia^gaudet filua vifsacis oliua: 
IJ^h^io diPium panos de more Lycai. 


I Talicnen^hunc/o' nimnha<Tjeu/fr^„tuv *^ip/a: 



\ 


48 Terentianvs 

Cur tantum valeant vda, modo reddita caufa ejf, 
Confona (juia vis eft illis nunc Uberat nanque 
i,,K,F^traquecomp.lexu alter tus, nec/ubdtta currit. 

Inter vocales vofitasnam cernimus ambas» 

L. Quattuor vdarumpnmam quartam^ videmus» r. 
In pedibus varias effingere po/e figuras: 

•M^yda f f eunda fed his, ^ tertia difiimiles funt: n. 

Confona nul/a potejl quoniam fodare fecundam 
Sermone in nofirojicut pojitum ante tenemus» 

Tertia non aliter muta fubiungitur vni. 

Quam quotiens Cneum, Gnarum, Gnatum^ loque^ 
Syllaba dum primas habeat, gemini/^ creetur» {inur. 
Has etiam geminas pedibus fimiles ^reformas 
Jnuenies, gemina quod prima ^ quarta dedere: 
Talia filmm^toftcum dea corde volutans: 

ITonznni domuere decenmon mille carina. 

TZm multa in teUis: vna cum gente tot a»»5/. 
i) allylus hinc etiam reddetur talis, vi illic, * 

Quem mez carminibus meruijjet fiftula caprum^ 
exadis completur menfibus orbis» 

Nec non (fr mutas geminas componere pofiis, 
Obba,(^tucca vel ut, muris velut additur agger, 

■ V Oppius aduenit,comes eft quoqueTettiustllt: 

Vda igitur nunqut^ prabebit fubdita tempus, 
Prabebit verbo deprenfa, aut nomine eodem: 

Replet quom dico,fubieHa eft vuida muta, 
tyitlas vtgraca,Jic profero voce latina» 

M»yda fecunda vtinam noftra Jic voce federet, 

Sxemplo fat erit, qui dixit membra Tyrzcmon 
^iXertia t um cygnusifed quartafrequentior hts eft. r. 

Nam 


DE Syllabis. 

N^m MHtis docui fubie^am hanc omnibus ejje: 
Fzbriciumdixttt Sacrum, ^ui limite ^uadrh, 
Agricola, ^ vcpr^, dixtt faliere per wreis: 
Tempora fic prabent vda cjuom fubijciuntur. 

Si pars fermonis perflat, nec fine trochai 
Ftnitur,geminaprabebunt tempora muta. 

Qua fecum iungi pofunt, vt diximus ante, * 

Si qua prtor,feu pojiertor correpta locatur^ 
Sermonis dixi, non hanc pedis efe priorem, 
Quom prior efl: duplici exemplo contentus abito: 
"Et genus inuifum,(^ rapti, prior htc breuis efl ra. 
Longa fit d geminis, quas proxima fyllaba prabet: 
Eiuf dem verbi, namp f equit ur,fimul cfr t. 
Quam facite accipiter sixo /acer ales ab alto, 

Tro geminis duplicem reUe fubiunge^ p^fiiS, 

Sic reddunt longas, quod dudum pojfe negaui. 
Finitur quoniam pleno tunc fermo trochao. 

Nunc fermo incolumis fibi vires ipfe minijlrat, 
Fiutda necprafio efl totiens tibi, littera^ nota: 
ty^t quotiens correpta fequens efl fyllaba, po/fe 
Spondeum fieri, fi fyllaba tertia tales 
Subflituat gemmas, exempla tibi totidem doi 
Efficit obicSlu laterum quibus omnis ab alto: 
Nunc illa exceptum : correptas cernimus ambas 
Sermonum voces pofitas in parte fequentt: 

Sed tamen has etiam reddet ttbi fyllaba longas 
Tertia, qua geminis confiat fubicEla fonoris: 

Quia fermo ipfe manet, hulloqueefifiaerecifus* 
Eorfitan hunc aliquis verbofum dicere librum 
Non dubitet: for fan multo praftantior alter t 


jo Tere nt i an vs 

*PaHca reperta pHtetj ejuum plura inuenerit ipfe. . 
Vefes (fr impatiens nimis hac obfcura putabit: 

^ro captu leporis habent Jua fata libelli. 

Sed me ludicij non poenitet: hac bene vobis 
Commiji^ ijuibus e]l amor ^ prudentia iuxta: 

Et lakor in (ludus femper celebratus inharet : 

^f^os fequar^ in veflrojatisefi examine cautum. 

Hac ego confer ipji bis quinis menfibus ager: 

*Penatbam ambiguum trutina fub iuaice corpus^ 
jilterutrum nutans^ ^ neutro pondere fidens: 

Nam neque mors atitda nigros pandebat hiatus: 

Nec vitam fortiretinebant flamine^ arca, 

Stc varios tam longa dies renouando dolores ^ 

Duxit ad hoc tempus , femper fine fine minando, 

Quom potui taMen obrepens incoepta peregi: f • 

Quo vita dubius, vel fic vixtjfe viderer, 

• \ 

Carmen trochaicum cataleciicura quadratura. ^ 

De voce. * 

Nulla vox humana conflat abfque feptem litteris^ 

Eite vocales vocautt quas magifira ^racia: 

Quicquid audis prater ifias,pars fbni,non vox erit, ^ 

Qmnque contenta efi figuris Romuh latinitas: ^ 

H ^ a longas enim nos non habemus ht ter as, “ 

Nec breues femper vocamus his duas contrarias, 

Cateras tres qua fuperfunt dichronas cognominant: . \ 

Corripi quod fape eadem, /ape produci valent, j 

^orrocunSlas nofi er vfus quinque vocales fuas - , s 
Corripit quod nunc eafdem,nunc eafdem protrahit, " ] 
Vtitur longis, ^ if iem brembus aque fungitur: j 

Nt€ " 


V 


DE Syllabis. 51 

Ntc hrenem femper requirit y ftpe aut qua longa fit: 
Omntbus fed quinque femper vtiturceu dichronis: 

In breui fed tempus vnumeji: bina longapofident. 

De fyJlabis, 

Vna vocalis iugata confonanti, aut pluribus ^ 
Syllabam reddat necejSe eji: fy liabam Graci vocant^ 
Ore quodfmulprofeSiacopulant vnum fonum: 
Vinculum namfignat ifla congxegale diBio, 

Et tamen vocalis vna quando pars fermonisejl. 
Syllabam dici necejfe eJl, quom fit vna littera, 

Depofitione,& diphthongo longis. 

Quom breuis duas habebit adiacentes confonaSi 
Siue fecum, vel fequenti copulatas fyllaba. 

Singula vel diuidentur, longa fiet 'e breui. 

Non fecusyprodubla quam fi temporis dupli foret. 
Nec minus longam probamus, vna quom duplex erit. 
Quia duarum confonantum vim fuo prabet fono. 
Vel gemellis cum iugamusfyllabam vocalibus, 
tJMifceant fonum necefie eJl, iure diflant temporum, 
E etr V' fimul iunila, vel cum alterutra fingula 
'Qua folent coire diphthongo, creabunt longulam, 

I ^ V non hoc valebunt, fiueprafint alteri , 

Vel fibi quom copulantur: quia prior fit confonans. 
Illa qua remanfit inde, tempus vnius tenet, {habet, 
Siue^uplum: quantum ^ omnis quando produ^aefi 
O cum E tantum iugata, longa femper fyllaba efi: 
Quom dteas fermonis vfus comprehendit fjllabas. 
Hoc vt exemplisprobemus/efjjvt omnis clara fit, * 

d 2 

h. 


5x Terentianvs 

uinte natura^ ratio fit dicam pedum. 

Sed prius nitar docere fimp lices quos nominant: 

Vna vis quod /ylUbaru ejl , quando binos fcandimus. 
Ergo quum duas videbis efievmUasjjlUbas^ 

Effici pedem necefie efl^ fm t breues amba Ucet, 

Vna longa non valebtt adere ex fefe pedem: 

Idibus quia fit duobus, non gemello tempore, 
"Breuisvtrinquefity Itcebtt: bis feriri conuenit: 

Parte nam attollit fonorem, parte reliqua deprimit, 

DeArfi&Thefi. 

Ac 011 hanc Graci vocarunt^ alteram contra 6io-n* 

V na porro bis fer iri quando poterit fyllaba: 
Temporum momenta f tne lege certa dtuidunt. 

Seu duas pes qutfque mngei,fiue plures fyllabas, 
u^utenimqudtum efi in a^o-c^^tantu ertt tempus 6i<rtc 
altera aut Jimplovicifiim tem pons duplum dabit: 
Sefcuplo vel vna vincet alterius fingulum: 
Quicqutdtflis difcrepabit , abfonum reddet melos, 
Laiius tradant magtflri Rhythmici, vel Mufict: 

Hos viam metri fi udemus parte ab aliqua pandere. 
Ergo quom reddenda rurfus hac erit difitndio, 
Quapedum natura pofcet, fatis habebo attingere, \ 
Nuncpedesaccedoprimos^quos vocant djiyllabus, 

• * , 

De pedibus diflyllabis. 

7rimus ille efl iure primus, iyluai qui didus ef^ 
jiuthor dudor melorum, qui duas breues habet: 
jinte entmbreue cjt creatum,redditum longum deini 
Stcut vnum numerus ante-, quamjecudum prodidtt. 

Ergo 


D P E D I B V S. 

Er^o princeps ture nat stra repertus dicitur 
t/inte quem non e/i creatus: quem fequuntur cateri» 
Alfl^xjcv* dixere Graci,quod fu ambabus breuis, 
Uvfftjct®' idem vocatur y quippe aptus pjirrhicha: 

Tam ci(omotu recurfat, qudm breueSy hi/unt foni: 
Tertium detreSio nomen /ege nam metri vetor: * 

Tia^Ixfi^Q' nanque dicunt, f probaris 'Uix<r»* 

%/^rs vetat prima negare fp^tia bina fytlaba. 

Reddere autem pedibus tfdem plura cogor nomina: 
Ne quis erret (i quando nomen aliud alibi inuenerit: 
ty^c putet pigrum, vel artis vfque ad i/ia nefcium: 
Huius exemplum videbis efie quom dices honor» 

Bjl huicaduerfus ille^ qui duas longas habet: 

Sjllabis compar priori, temporis duplum merent, 

S^i quod in templis canorus, a fbno vocis maU 
jiuribus libantis objlat, (^fauet, o-2sr«>J5^ eji» 

Hunc fonabis,Jiue rcgfs,fiue ciues dixeris. 

Terum vterq^ quantii in 'i^rHjantum habebit in tim* 
Temporum menfura di/par, lex foni communis ejlm 
Qut breuem primam tenebit, deinde longam fylUbam ^ 
Erit 'lx[i%6s pes virilis, acer, raptim citus. 

Nec minus currit T^»x<*l»ilege verfa temporum: 
Syllaba longus priore, parcior noutfima: 

Xofi^ idem nuncupatur d magi/iris plurimis: 

Terna rite partientur ambo vicibus tempora: 
A^rtsvnum pofidebit, qitando't»ftZ«tpartior: 

Fiat alternum nece/fee(l,quom diuides: 

Fis dic parens, Fis tu iRo.wa dic. 

HaUenus vicifitudo vertitur 

Nam quater reciprocantur numerus c/rtepus duplex*. 

d 3 


5^4 


j 


T E R. E N T A S 

Dc oflo pedibus trifyllabis. 

OBo porro procreantur, (juos vocant • 

primo loquemur, tuncfecjuenturcateri. 

Z^t pedes Jibt recurfent temporum aduerji vicei 
NntK^ue hutc aduerfus tbu, quitrtbus longis patet. 
Hunc nominarunt, hunc /Z7sr»«» vocant: 

Temporum tria tlle habebit y ifle duplo tenditur: 

Qua tamen (juom partieris fimpla duplis reddito. 
Forma talis eji minoris, anima quando dicimus. 

Hic trilongus tunc fonabit, quando Romanos loquor. 
Qui breuets primas habebit, at que longam tertiam^ 

Is erit utxTfxif^, vides quot.tJie pes (it temporum, 
Verfus hic nufquam vacillat: hoc f ffo reddam loco,- 
Huius exemplum tenebis, quando populos nominas, 
AtixTuMipofi hunc loquemur, nam priori aduerjusejl: 
Ordinis fisu repugnans, temporum confors modo. 
Nam breues longa /equuntur,quando dico Romulus, 
Horum vtrunque tempus aquit librat 'igneum 6i<rH, 
Quom duas longas Jequetur vna breuior fyllaba, 

‘ Fes erit ayTic»xx&' autem tunc erit 

Quom breuem primam locabis , ^ duas longas dein: 
Nomina aut vertes vicifsim, quum priorem dixeris 
Ayd^ctKxpi, nominato qui redit contrarius. 
Temporum menfura par efl, bina ternis*appara, 

Zlt pedum natura pojcet ante , vel retro breuemt. 
Forma vt eJi Romanus illi, jic Chones alteri. 
Septimum pedem loquemur, quem vocant 
Quom dua breues vtrinque media longa ponitur: 
Qualeji velts amoe»u/, aut imic^ dicere. 


de Pedibvs. 5^ 

A)rij hinc fumat necefic efl tria frior a tempora^ 

£t relinquat vnum: vel licet vertas retro, 

A:<rii vno ffibleuetnr, deprimant 6$a-i» tria, 

*Itr pari figura non ejl, pugnat vnum cum tribus: 
J\ec modum dupli rependit, nec tenetur fef :fUiplo, 
hcigunt idcirco talem <jui fequuntur muficam, 

F'S adeft fupremus vnus ol}o de trifjllabis 
At^ifucK^(^, hunc priori psrfpicts contrarium: 

Aam dualongareceptam continent intus breuem: 
Rimulosfinominemus, appnloSyaut doruos; 
Se^ijuiplo metimur ijlum,<juin^ue namjunt tempora:, 
Ntncduo ante, tria fetjUfitur,nuc tribus reddes duo. 
Udum fi quando mutat graius accentus fonum: 
t/^piilos nam quando dico, tunc in f tent dfto^ 

graius loquendo reddet in SUuduor 
Creteum appellant eundem, forte creticum genus 
Quonodo ludos fub armis congruenteis fuccinat, 
irinus ifie pes locatur his vbique in verfibus: 
Optinuspes & melodis,.(lr peekfiri gloria: 

^lurmfdm or anteis decebit, quando pene in v it imo 
Obtinit fidem, beatam termtnet fi claufulam 
imam, nec tfo%oTm refpuo» 
‘Baccheos ^trof que fugito, nec re pellas , 

Nam^olet longam T§o;u«uf f oluere in duas breueis: 
^nde ^ appellant quem vocamus rfl^fx^ui, 

PlenihS traUatur ifiud arte proja rhetorum: ' 

Nec minus frequens 'Ufi'^oiT^i/3^ux.vf fx f e procreat: 
Soluit tfi <nr*r^eief vnamquom propagat tclxTvxet* 

Qudih prior fo luetur, adet datljlo contrarium. 
Sft<pifua^of fape primam^ fape foluit tertu.mv » 


5^ Terentianvs 

Q»ift & ambas ftpe folHenSt^Hin(^ componit breueis, 

f^erfns ejl vt tlle nojier, ijuem probare debeo: 

Regnlam reddemus omnem debito metri loco. 

Nulla enim non longa Jolutper duas breueispoteJI: ’ 
Dum ftso pedt refer uet prajiituta tempora. 
Syllabarum ntl nocebtt longior progrefio, 

m I 

Carmen fotadicum feu ionicum ^ maiore 
de duplicibus pedibus. 

Nunc incipiam bis geminos pedes referre, ; 

Quajifi repetam (ijuos docui) ^iTo-vhxd^vdam; 
Vnum vt faciant duo pariter pedes iugati, 
n^tKtXivTfcxTiKO' primus erit, breueis habebit 
Hic /quattuor omneis: duo quia funt pariambi: i 

Hunc eficiet minimus vt quis vocitetur, / • 
P^erfum dabo, quo regula nota fiat omnir, 

Anapaefticus verfiis catalc(5ticus. 

*Perit abitauipedis ammula leporis. 

Hunc nos pedibus f candere conuenit iugatis 
trimeter erit, t^I/s^x^cvs in fine refifiet: 

habebit fimul ^ Jemipedem imum: 
K»^uxr,^i( enim dtctturea claufula verfus, i 

'Detrailafit vt quartapedi fyllaba quarto. 

Quam fyllaba, vel pes numeri datus minoris ' 

Ita terminat, vt dtjcrepet id quod inde prafiat» 
jiduerf vs hi*ic, tempora bis quaterna fumet, 
hic dtcitur, ecce nomine ipfo 
Debent duplici tempora finguli quaterna, 

Rhjthmis magis hidugiferinuenituraptut: 





DE PedIBVS. 

nec non variantor inde metra: 
Quoji fi duo Jint temporoy qui quaterna reddunt» 
Quom prima breutSy longa dein^ tertia longa, 

, ^ofi quarta breuis Jjllaba continebit omnes. 

Hunc promit geminum facit Tp*x*7^i 

*Pes nomen habebit^ quod in hoc referre metro 
Vonga prohiberit ordine tres fimul locata: 


Carmen heroicum. 

iitTt<rnar6t enim mage lex heroica promet» 
Ionicum ^maiore. 

Bfi forma /are»/i«a velut moenia dicas. 
Claudunt medias quando breueis vtrinque longa^ 
E(l ante /equitur dehinc 

Idcircogemellum vocitarunt . 

N tm qut dtcitur, idem efi» 

Exemplar in ijio facile ejl locare ver fu,- 
Si Romulides dicere quis velit Quiritet, 

Sin prima breuis, longa fequens, itemque rurfut 
Sibi conjimiles ordine quo duas locaui. 

Hunc rite vocant (^quia geminatur) 
Huplicemque re»x,»^ot vocitarunt <ATgox<*<«»* 

Ejl forma prioris, quafifi Corinthios quis, 
Itidemquefeqseentis ,quafigallic^nc dic A, 

H vnc reddo duos nomine quos \ai*% ambos 
Difcriminefignant, dedit ordo quod locorum. 
Longas fiquidem quando prius locamus ambas, 
jlc deinde breueis fubdimus, vt putes priorem 
ortri,comitem moxnx^ixttUt, 

Asto illum memorant ionicorum. 


58 Te R E NT I A M V s 

jitqmbreMibHSpr^poJifiSi deinde langas 
uicceperit «w' thitnrtm hunc iubent vocari: . 

Nomen tibt quid deligo, quo notes priorem. 

Cum verjibus ijlts totiens recurrat hic pes, 
hongas gemmat qui prius, (fr iugat minores? 
Lauinia quom dicimus, hac tamen figura efi: 
AietrumqUle facit r«T«<Ax«» quod vocitarunt. 

Qui multa ferunt hoc pede vttriihi locutum, 

A^r' ixtlTtr$iOi autem cui nomen indiderunt, 

Jn nomine /ic efi autem 

Non verfibus ifiud, numero aut pedum coarElant 

Sed continuo carmine quia pedes gemelli 

ent breutbus ( tot numero iugando) longas. 
Idcirco vocari voluerunt <rvui!pu»i, 
uinapafiica fiunt itidem ptr voUpu»** 

Verfus tamen tfy non minus inde comparatur. 
Qui [ape pedes treis habeat: vel ille plureis, 
K«5TfltA»j*T«*« quos fyllaba terminat: frequenter 
Solet integer anapaflus in fine locari. 

A-a' U«Vcr«r«j vnquamjtumcro non cohibetur, 
Senfum quotifns terminat, aut carmina finit. 
Longas ratio efi ponere, non breueis in imo, 

Ves integer vt Jit geminus, fimulque in aure 
Dulcem fonhum tempora longiora linquant» 

Avio autem breuior quod efi fecundis, 

Verfus male ne definat, adhibentur in t mo 
Quas prima pedtsjiortio longas habet ambas: 

Ita verfus erit de tribus, ^ femipede vno: 

Treis dico iugatos fieri, or femipedem vntsm. 

Vt paomei nominis ambo fint quaterni. 



V DE PeDIBVS, 

' Ts primus e^tU cui locata prima eji, 

Qttam continuo tres alta breues fequuntur: 

Th pone rg$}'ecte¥ prtUSi(^ mox nx^Uu^oiy 
Cxciliiis em conjimths pedis fioura. 
n«/«M fecundum factet fecunda longa. 

Hinc fiet prior, ijr ^i^z^X^^salter, 

Vtcat (juafi fi quis magis hunc //ora/iiiJ vult. 
Hoc ordtne /it tertiusj vt fit 
Prior ^ ^ fbcium poflfibi copulet T^ox,x7of 
i^e«e/auj ei nomen erit fimtle locatum, , 
Quartum quoniam quarta facit Jjllaba longa, 
Subiungtt prior hic pes zjx^lxftZt^* 

j4pto fimtles nomine pclopidx fonabunt. 

Et iwiTgiT®- aque genus eft paontcorum. 
Totidem pedtbus quia varius, tempore dtffert: 
Septena etenim tempora finguli tenebunt: 
i Qu om paontci pofitdeant quina priores, 

! Quom prima breuts fjllaba, longa veniunt tres. 
Hic primus habetur, pedtbufque pofl fecutis 
Sx ordine funt nomina , quem breues tenebunt, 

F 'IxftZof fequitUK quando priorem, 

l • Si prima breuis, hic primus habetur» 

I Migrante breui confequitur pedem TgojjoJo»* 

\ Idcirco fecundus vocitatur alter btc pes, 
i Vi tertius ille efi, breuis vbi tertia currit: 

1 . in hoc fit prior, efi fequens 

I Idemque manet, quom faciet quarto r^oxxter, 

I Quartum quoniam perfpicis hunc i efie, 
Verfusfimiles non finit htc dari figuras, 
j Vi quibo tamen difparili notabo metro. 


Terentxanvs 

^ro duplici contxUtgcmtim cjl fi confonai Udit: 
^ontihus infiratis contunxit liti ora Sciron: 

Jn tantum vegeta eji, viutda littera fextd 

Quom prior efi, muta loco fiubieUa fkcundo» 

tArEltcott idcirco fioechion Gracia dixtt. 

Sed non principium nunc nomtms inchoat ipfit, 
Quom dpplicem reddttife^uitur fed pone prior em, 
Quom XanthumyXerxem^aut Xuthii (fr talia pono* 
Nam I e^uod Gracit commune videmur habere, 
Y.ds-acc <ny[A»fiaCit, non <r7yftet ^Kliwset fitCUndo, 
Nec f mus ex illis idem, nec littera prima: 

Qua quom mutatur, mutatur origo /enandi. 

Sic duplicem prafiat: oxeifut aliquid plus 

yi fupra ojlendt, quum /cire, fcrtbere curat. 

Vel fcutum, /putum, fpumas, aut flamma dixi, 
Jm'o velim /pelles quam multa occafio detur, 

Quom remanet nutans etiam, dubm/quetrochaus: 
Daily Ius V t crebro, /pondeus rarior extet. 

Syllaba vocali quando efl finiti /ecunda. 

Tertia vocalem fi fubqcit, hi/cere credas, 

Efl tamen exemplum vocalis con/ona fi fit, * 

uHntc louem nulli /ubigebant arua coloni. 

Vocalem mediam, fi con/ona /u/cipit vna, 

Dallylus incolumi conflabit lege, Jonoque: 
jdntc tibi eoa jitlanttdes abfcondantur, 

Con/ona fi mediam determinat, altera porro 
Vocalem adneUit,fimili pes lege probatur: 

Vtnit ct vpilio,tardi venere bubulci. 

Si medtam vocalis habet, quam con/ona vda ^ 

Sxcipiunt, nequeunt gemina vexareprioremi 


Vnde 


9 


DE StLLABIS. 

VnSk, trtmor terrii^ aut hoc percnJS^ tndemif 
VaCljltts efficitur: nam longa ejl reddita prima. 

Et mediam nil vda iuuat, qua fubdita currit: 

Sic manet vndzbremsffic S" percuffii tridenti, 
Sjllaba fi contra, forttfque viuida detur, 

fhdc fcire potes ,percufilfpumat arena: 

Reddet fpondeos iufta ratione locatos. 

Nec modo quia verbo finem facit vnde sputato 
Siccecidijfe, magis fermone notabis in vno 
Congruere jVt caffie pariter (int confona ^ vdaz 
Et folem geminum, ct dupltces/e ofiendere Thebas: 
Et duplices mediam non pofiint reddere longam 
T^erfpicis, vdarum quam vis modo fiat inanis, 
Subteila quoties ^ iuris funt alieni. 

Hoc diuerfa melius ratione patebit. 

Vocalis media nam quandovefidet in vdam. 
Tertiaque accedens fimilem geminauerit vdam. 
Sponderes plenus reddetur temporibus pes: 
jittoUitque animos Poenorum, qualis inaruis,^ 

Et t yrrhena pedum circundat vincula plantis. 

Nec non vocalis prima fi quamlibet vdam 
Contineat, venienf que altam fubiecerit vdam, 
Trapofitam longa, Jpondeon cernimus adi: 
Tillcnen, hunc njmpha venerdmur, ipfit: 
^rrhcnas i fierne acies, tege pace Latinos, 

Si fuerit correpta fequens ^ tertia talis 
lungenda efi,pes fic gemmis fit daUylus vdis. 
Spondeum qualem gemina fecere priores: . 
T'iltidiajaudet filuavifiacis oliua: 
fPocnhhiodiUum panos de more Lycai, 


47 






48 Turentianvs 

Cur tantum valeant vda, modo reddita caufa ejf, 
Confona tjuia vis ejl illts nunc Ithera, nanque 
h.K.f^traque complexu alterius, necfuhd/tacurrit. 

Inter vocales vofitas nam cernimus ambas» 

L. Quattuor vdarumprtmam quartam videmus, r. 
In Pedibus varias effngere pofe figuras: 
i\,Vaa fecunda fed hiSy ^ tertia dtfiimiles funt: N. 

Confona nulfa potejl quoniam fodare fecundaih 
Sermone in nofirofjicut pojitum ante tenemus. 

Tertia non aliter muta fubiungitur vni. 

Quam quotiens Cneum, Gnarum, Gnatum^ loqste^ 
Syllaba dum primas habeatygemini/^ creetur, {mur. 
Has etiam geminas pedibus fimiles ^reformas 
J nuentes, gemina quod prima quarta dtdtre: 
Talta fi^m^tofe.£um dea corde volutansz 
Non anni domuere decemmon mille carina, 

T~im multa in sedis: vna cum gente tot "htnos, 
i)adylus hinc etiam reddetur talis, vl illic, * 

Quem mea carminibus meruijjet fiftula caprumi 
,/Innuus exadis completur menfibus orbis. 

Nec non ^ mutas geminas componere po/iis, 

Obba, dr tucca velut, muris velut additur agger, 
Oppius aduenit, comes eJl quoque Tettius tllt: 

Vda igitur nunquim prabebit fubdita tempus, 
Prabebit verbo deprenfa, aut nomine eodem: 

Replet quom dtco,fubieda ejl vuida muta, 
tAtlas vtgraca,Jic profero voce latina, 
yy.Vda fecunda vtinam noflra fic voce federet, 

Sxemplo fat erit, qui dixit membra Tyr^mon 
n,Tertia tum cygnusifed quarta frequentiorUs eft. r. 

Nam 


DE Syllabis. 

NAm Mutis docui fuhieUam hanc omnibus ejje: 
Fabriciumd/xit, Serunt, <^ui limite ^ 
u^gricola^ ^ vepres, dixtt faliere per utrels: 
Tempora fic prabent vda <juom fub^ciuntur. 

Si pars fsrmonisperflat, nec fine trochai 
Finitur, gemina prahebunt tempora muta. 

Qua fecum iungi pojiunt, vt diximus ante, * 

Si qua prtor,feu pojlertor correpta locatur. 
Sermonis dtxi, non hanc pedis efe priorem, 
Quom prior efl: duplici exemplo contentus abito: 
Ft genus inuifum,(^ rzpti, prior hic breuis efl ra. 
Longa fit d geminis, quas proxima fyllaba prabet: 
Eiufdem verbi, namp feqttitur,fimul t. 
Quam facile accipiter sdjio /acer ales ab alto, 

Tro geminis duplicem rebie fabiunge^pofis, 

Sic reddunt longas, quod dudumpojje negaut. 
Finitur quoniam pleno tunc fermo trochao. 

Nunc fermo incolumis fibi vires ipfe minifirat, 
Viuida nec prafio efi totiens tibi, littera nota: 
quotiens correpta fequens efi fyllaba, po/fe 
‘ Spondeum fieri, fi fyllaba tertia tales 
Subfiituat geminas, exempla tibi totidem dot 
Efficit obieblu Uterum quibus omnts ab alto: 

? Nunc illa exceptum : correptas cernimus ambas 
Sermonum voces pofitas in parte fequenti: 

Sed tamen has etiam reddet tibt fyllaba longas 
, Tertia, qua geminis conflat fubicblafbnorts: 
r Quia fermo ipfe manet, hulldqueefifiaerecifus, 

J Eorfitan hunc aliquis verbofum dicere librum 
? Non dubitet : for f an multoprafiantior alten 


49 





i 


,v 


JO T E R E NT X AN VS 

*Pauca repertap ftut, quum plura inuenerit ipfe, . 
Vefes (fr impatiens mmis hac obfcura putabit: 

^ro captu leUoris habent fuafata libelli. 

Sed me ludicij non poemtet: hac bene vobis 
Commi quibus e fi amor ^ prudentia iuxta: 

Et lak^^r in fi udus femper celebratus inharet : 

^Eos fequar, in veflro /at is efi examine cautum. 

Hac eoo confcripji bis quinis men/lbus a^er: 
^enatbam ambiguum trutina fub iuaice corpus ^ V 
uilterutrum nutans^ ^ neutro pondere fidens: 
Nam neque mors auida nigros pandebat hiatus: 
Nec vitam fortiretinebant JlaminefParca, 

Sic vanos tam longa dies renouando dolores 
Duxit ad hoc tempus , femper fine fine minando, 
Quom potui taMen obrepens incoepta peregi: 

Quo vita dubius, vel fic vix/JJe viderer. 

Carmen trochaicum catalet^icura quadratum* 
De vocc. ^ 

Nulla vox humana confiat abfque feptem litteris^ 
Eite vocales vocauit quas magifira ^racia: 
Quicquid audis prater ifias,pars foni,non vox erit. 
Quinque contenta efi figuris Romuli latinitas: 

H ^ « longas enim nos non habemus litteras. 

Nec breues femper vocamus his duas con tranas, 
Cateras tres qua f vperf snt du hronas cognominant: 
Corripi quod fape eadem, /ape produci valent, 
^orrocunElas nofier vfus quinque vocales fuas 
Corripit quod nunc eafdem^nunc ea f dem protrahit, 
Vtitur longis, ^ ifdem brembus aque fungitur: 


DE Syllabis. 51 

Nec breuem femper requirit y ftpe aut qua longa fit: 
Omnibut fed qutnque femper vtiturceu dichronis: 

In breui fed tempus vnum eft: bma longapojitdent. 

De fyJlabis. 

Vita vocalis iugata conf manti, aut pluribus. 
Syllabam reddat necefieefl: fy liabam Graci vocant. 
Ore quodJimulprofeSla copulant vnum fonum: 
Vinculum namjignat ifla congvegale dtHio, 

Et tamen vocalts vna quando pars fermonis eji. 
Syllabam dtci necejfe eji, quomjit vna littera. 

De pofitione, & diphthongo longis. 

Quom breuis duas habebit adiacentes con fanas, 

Siue fecum, vel f e quent i copulatas fyllaba. 

Singula vel diuidentur, longa fiet e breui. 

Non fecusyproduSla quam Ji temporis dupli foret. 
Nec minus longam probamus,vna quom duplex erit. 
Quia duarum confonantum vim f 4o prabet fono, 
Velgemellis cum iugamus fy liabam vocalibus, 
t^ifceant fonum necefe eft, ture diftant temporum. 

V jimul iunUa, vel cum alterutra fingula 
Hua folent coire diphthongo, creabunt longulam. 
Id^V non hoc valebunt, fiueprafint alteri. 

Vel fibi quom copulantur: quia prior fit confonans. 
Illa qua remanfit inde, tempus vnius tenet, ( habet. 
Siuetluplum:quantum ^ omnis quando produ5la eft 
[ 0 cum E tantum iugata, longa femper fyllaba eft: 
Quom duas fermonis vfus comprehendit fj liabas. 
Hoc vt exemplis probemus,refq^vt omnis clara Jit, * 
i ' ■ d 2 

^ C t 


I 


51 Terentianvs 

^ntC(jftdnatura, (judj^ratio fit dicam pedum» 

Sed prius nitar docerefimplices quos nommant: 

Vna vis quod fyllabaYH eji , quartdo binos fcandimus. 
Ergo quum duas videbis efie vtniJas Jy liabas, , 

Efiici pedem necefie ejl, fin t breues amba Itcet. 

Vna longa non valebtt adere ex fefe pedem: 

IQtbus quia fit duobus, non gemello tempore» 
'Sreuisvtrinquefit, Itcebtt: bts feriri conuenit: 

Parte nam attolht fonorem Sparte reltqua deprimit. 

De Arfi & Tliefi. 

A {«» hanc Graci vocarunt, alteram contra 6ir»* 
f^na porro bis fer tr i quando poterit fyllaba: 
Temporum momenta f tne lege certa dtutdunt. 

Seu duas pes qutfque tungeiffiue pluresf illabds» 
jiutenimqudturn eji in ii^<ra,tantu erit tempus tf<W 
jilieraautfimplovtcifiim temports duplum dabit: 
Sefcuplo vel vna vincet alterius fingulum: 
Quicquidtfiis dtfcrepabit ,abfo»um reddetmelos. 
Lattus traElant magt(lr't Rhythmici, vel Mufict: 

JTos viam metri fi udemus parte ab aliqua pandere. . 
Ergo quom reddenda rurfus hac erit dtfitn^io, 

Qua pedum natura pofcet, fatis habebo attingere^ v 
Nunc pedes accedo primos, quos vocant difiyllabos. 

• * 

De pedibus diflyllabis. 

Terimus ille eft ture prtmus, Ityium qui diSlus ef^ 
u^uthor dr duBor melorum, qm duas breues habet: 
Ante entm breue cfi creatum, redditum longum detni 
Sicut vnum numerus ante-, qudmjecudum prodidit. 

Ergo 


53 


n 0 Pedibvs. 

Ergo princeps ture natura repertus dtcitur 
it/inte quem non eji creatus: quem fequuntur caterU 
dtxere Graci,quodftt ambabus breuis, 
Tivfftx^(^ tdem vocatur, quippe ^ aptus pj/rrhicha: 
Tam cttomotH recurfat, quam breues, ht/unt fani: 
Terttum detreHo nomen dege nam metri vetor: * 

Tiet^!a(4,^Qs* nanque dicunt, fi probaris'ix.itt<m* 
tyfrs vetat prima negare fp^tia bina Jyllaba. 

Reddere autem pedibus tfdcm plura cogor nomina: 
Ne quis erret fi quando nomen aliud alibi inuenerit: 
putet pigrum, vel artis vfque ad ifia nefcium: 
HuiUS exemplum videbis efie quom dices honor, 

Sfl huicaduerfus ille, qui duas longas habet: 

Syllabis compar priori, temporis duplum merent, 

Qni quod in templis canorus, a fono vocis mala 
yiurtbus libantis objlat, t^fauet, ejl» 

Hunc fonabis,Jiue rcgQS,fiue ciucs dixeris. 

Ferum vterq^ quantii in a^THyantum habebit in 
Temporum menfura di/par, lex foni communis ejlt 
Qui breuem prtmam tenebit, deinde longam fjllabam^ 
Erit 'Uft^^oi pes virilis, acer, & raptim citus. 

Nec minus currit T^a^aitdege verfa temporum: 
Syllaba longus priore, parcior noutfiima: 

Xoft(ph idem nuncupatur d magifiris plurimis: 

Terna rite partientur ambo vicibus tempora: 
vnum pofiidebit, quando 'ixfttat partior: 

Fiat alternum nece feejl, quom "t^oxfiiardiuides: 

Fis dic pzrcns. Fis tu Tfiyxalo^l Roma dic. 

Hatienus vicifiitudo vertitur 

Nam quater reciprocanturnumerus (Ftepus duplex, 

^ 3 


5^4 ‘ T E R E N T A S 

Dc ofto pedibus trifyllabis* 

O^o porro procreantur^ <jUos vocant , 

primo locjuemury tunc fecjuentur cateri, 

Z^t pedes Jibt recurfent temporum aduerfi vtcei 
Nlinque hnic aduerfus tbtt, qui tribus longis patet. 
Hunc f*o^e<rirot nominarunt, hunc ^ iztziHti vocant: 
Temporum tria ille habebit ^ ifle duplo tenditur: 

Qua tamen quom partieris Jimpla duplis reddito» 
Forma talis eji minoris, a«iwa quando dicimus» 

Hic trilongus tunc fonabit, quando Romanos loquor» 
Qui breueis primas habebit, at que longam tertiam^ 

Is erit ifx^rutr^, vides quoLtjie pes (it temporum, 
Verfus hic nufquam vacillat: hoc fuo reddam loco: 
Huius exemplum tenebis, quando popiilos nominas. 
aIktvXoi pofi hunc loquemur,nam priori aduerjusejl: 
Ordinisjiturepugnans, temporum confors modo» 
Nam breues longa fiquuntur, quando dico Rbmuliu» 
Horum vtrunque tempus aquit librat x^itcum Sith, 
Quom duas longas fequetur vna breuior fj/llaba^ 

' Peserit^»KX(i®'y<t*rit»Kx&' autem tunc erit 
Quom breuem primam locabis , ^ duas longas dein: 
Nomina aut vertes vicifsim, quum priorem dixeris 
/iirifixKxof, nominato qui redit contrarius. 
Temporum menfurapar eji, bina ternis^appara^ 

ZJt pedum natura pojcet ante , vel retro breuem^ 
Forma vt eji Rbm'inns illi, fic Citbncs alteri. 
Septimum pedem loquemur, quem vocant 
Quom dua breues vtrinque media longa ponitur: 
QualeJiveUshnc^nh,amh»iciisiScere» 

Afnc 


DE Pedibvs. 5^ 

Aint hiftc fumat »ecej^e e/i trtafriora tempora. 

Et 6i<ru relinquat vnum: vel Itcet vertat retrOy 
. A\<ns vno fulleuet/iy, deprimant 6lp* trta, 

*Etr parifigttra non ejiy pugnat vnum cum tribus: 
2\ec modum duplt rependit, nec tenetur fefqutplo, 

I Exigunt idcirco talem qui fequuntur mujtcam, 

Es adeji fupremus vnus oUo de tr/fylUbis 
AttpifucK^<S>^, hunc priori perfpicts contrarium: 

Atm dua longa receptam continent intus breaem: 
Rimulos/f nominemus, appaldSyaut ddricos: 
Sesquiplo metimur t/lum, quinque nam funt tempora: 
Nine duo ante,tria /equutur,ni:c tribus reddet duo, 
Itdum fi quando mutat graius accentus fonum: 
txi^piilos nam quando dico, tunc in funt duo, 

, 'S.iinxdii graius loquendo reddet in Si^u duo: 

Creteum appellant eundem, forte creticum genus 
Quonodo ludos fub armts congruenteis fucet nat, 
irinus ijie pes locatur his vbtque in verjibus: 
Optinus pes & melodis,. ^ pedejlr i gloria: 
i T*lurmum or anteis decebit, quando pene in vitimo . 

Obtina fedem, beatam terminet fi cUufulam 
^ imam, nec t/io%«7o» refpuo, 

t "Baccheos ‘vtrofque fugito, nec repellas , 

V Nam/olet longam r^exeiitf f oluere in duas breueis: 
i Vhde ^ appellant r^exetTor, quem vocamus 
Plenius tratiatur ijhtd arte proja rhetorum: ' 

^ Nec minus frequens px f e procreat: 

j' Soluit trxtitaoi vnamquom propagat 
Quom prior fb luetur, adet datljlo contrarium, 

^ Afctplfuu^os fape primam^ ftpe foluit tertu mz 


f 


5^ Terentianvs 

Q^in ^ amhas ftpe componit brcfitis 

J/erfus efivt tlle nojier, ^uem probare debeo: 
Regulam reddemus omnem debito metri loco. 

Nulla enim non longa Jolui per duas breueispoteji: 
Dum ffso pedi referket prajiituta tempora^ \ 

Syllabarum uti nocebit longior progrejlia* 

Carmen fotadicum feu ionicum ^ maiore 
de duplicibus pedibus. 

Nunc incipiam bis geminos pedes referre^ 

Quajifi repetam (^uos docui) iam; 

Vnum vt faciant duo pariter pedes iugati, 
n^oKSX(vrfexTtx.o' prtTuus erit, breueis habebit 
Hic e^uattuoromneis: duo quia funt pariambi: 
Hunc efficiet minutms vt quis vocitetur, 
f^erfum dabo, quo regula nota fiat omnir, 

Anapaefticus verfiis cataledicus. ^ 

7erit abitauipedis animula leporis. 

Hunc nos pedibus f candere conuenit iugatis: 
pt trimeter erit, in fine rejifiet: 

n«g<Vwoy habebit fimul & Jemipedem iniium: . ' 

enim dicitur ea claufula verfuSy i 

^Detrabia fit vt quartdpedi fy llaba quarto. 

Quam fyllaba, velpes numeri datus minoris 
Ita terminat, vt dijcrepet id quod inde prajiat» v 

uiduerfus hi*ic, tempora bis quaterna fumet, 
hic dicitur, ecce nomine ipfo 
Debent duplici tem pora finguli quaterna, 

Rhjthmis magis hiciugiferinuenitur aptus: 


DE PedIBVS. 

nec non variantor inde metra: 
Quoji fi duo fint temporoy tjui quaterna reddunt. 
Quom prima hreuiSy longa dein^ tertia longa , 
*Pofi quarta breuis fyllaba continebit omnes. 
Hunc promit 'UftfiiSr, geminum facit rp*x«7:^» 
*Pes nomen habebit^ quod in hoc referre metro 
Vonga prohibetit ordme tres fimul locata: '' 

Carmen heroicum. 

finta-Kuen enim mage lex heroica promet. 
Ionicum ^maiore. 

Bfi forma iare«/i«a velut moenia dicas. 
Claudunt medias quando breueis vtrinque longty 
E(l ante 7ioxjou(^,fequitur dehinc 
Idcircogemellum vocitarunt . 

Nam qut dicitur, dr idem efi. 

Exemplar in tjio facile efi locare ver fu,' 

Si Rom^td^ dicere quis velit Quirites, 

Sin prima breuis, longa fequens, itemque rurfut 
Sibi confimiles ordine quo duas locaui, 

Hunc rite vocant ^quia geminatur) 
Huplicemque vocitarunt 
Ef forma prioris, quafifi Corinthios quis, 

I tidemque fequentis , quafigallic^nc dicift, 

N tene reddo duos nomine quos lufxs ambos 
Difcriminefignant, dedit ordo quod locor um, 
Longasfiquidem quando prius locamus ambas, 
jic deinde breueis fubdmus, vt putes priorem 
ortriyComitem moxvx^UitUt, 

Adh tllum memorant ionicorum, 

d 5 


5$ Te R E NT I A W V s 

jit qHtbreHibHSprdpoJitlSi deinde longas 
jicceperit 'air thivirom hunc iubent vocari: , 

Nomen tibi quid deligo, quo notes priorem. 

Cum verftbus ifits totiens recurrat hic pes. 
Longas geminat qui prius, ^ iugat minores f 
Lzuinia quom dicimus, hac tamen figura efi: 
Afetrumqiie facit <rctr»^Kt>i quod vocitarunt. 

Qui multa ferunt hoc pede locutum. 

At' ixda-trtios autcm cui nomen indiderunt. 

In nomine pc efi autem 

Nonverfibus ifiud, numero aut pedum coartant 
Sed continuo carmine quia pedes gemelli 
Vrgent breuibus ( tot numero iugando) longas. 
Idcirco vocari voluerunt a-vtdputti, 
jinapaflica fiunt itidem psr cvfdpttctt* 

Verfus tamen non minus inde comparatur. 
Qui /ape pedes treis habeat: vel ille plureis, 
KxreiXKKriKit quos fjllaba terminat: frequenter 
Solet integer anapafius er i» fine locari. 

Aw’ Ixciva-ofofvnquam/iumero non cohibetur, 
Senfum quotifns terminat, aut carmina finit. 
Longas ratio efi ponere, non breueis in imo. 

Pes integer vt Jit geminus, fimulque in aure 
Dulcem fonJtum tempora longiora linquant» 

Ato autem breuior quod efi fecundis, 

Verfus male ne definat, adhibentur in imo 
Quas prima pedt sjiortio longas habet ambas: 

Ita verfus erit de tribus, femipede vno: 

Treis dico iugatos fieri, ^ femipedem vnuns, 

Vt paontci nominis ambofint quaterni, 


DE PeDIBVS. 

Ts primus ept, longa cui locata prima e/l, 

Qftam continuo tres alia breues feejuuntur : 

Tu pone prtuSf(^ mox 

Cxcilnis em conjimilts pedis figura, 
Tl»itn»fecundum factet fecunM longa t 
Hinc fiet prior , yi^^xxvsalier. 

Dicat ^uafi fi quis magis hunc Hor^tms vult. 
Hoc ordine fit tertius, vt fit 
Prior ^ ^ fociumpoft fibi copulet r^»x,xiot' 
t^cnclzus ei nomen erit fimtle locatum, , 
Quartum quoniam quarta facit jjllaba longa, 
Subiungit prior hic pes zrx^iaftZi^' 
jipto fimtles nomine pclopidx fonabunt. 

Et iwir^tri^ aquegenus efl pacnicorum. 

Totidem pedibus quia varius, tempore differt: 
Septena etenim tempora finguli tenebunt: 

Quom paonici pofiideant quina priores, 

Quom prima breuis fyllaba, longa veniunt tres. 
Hic primus habetur, pedibufque pofi fecutis 
Ex ordine funt nomina , quem breues tenebunt, 
XirtrTfi®^ 'UftZot fequitujsquando priorem. 

Si prima breuis, ialr^ir^ hic primus habetur» 
Migrante breui confequitur pedem 
i Idcirco fecundus vocitatur alter htc pes, 

' Vt tertius ille eft, breuis vbi tertia currit: 
l in hoc fit prior, efi fequens 

I Idemque manet, quom faciet quarto 
j Quartum quoniam perfpicis hunc i-xir^noiefie, 

[ Verfus fimiles non finit htc dari figuras, 

I Vt quibo tamen difparili notabo metro. 


6o 


Terentianvs 

Carmen ex bucolica cxfura & parte phalecij, 
Acron archilocura vocat. 

yj —UL» *• u “u — o 

— — — uu —u, u — — 

Brimui agVlJnos pes efficit ^ alter 

Iambicum trimetrum acataledlicum. 
fit tertius: quarto loca 
Heroicum. 

Qui currit poterit quaji haberi, 

A^irit quoties 'tn geminis Otmve quares, 

Sex aqua pedes tempora dtuidant oportet^ 

Binas par ileis quijibi fylUbas habebunt: 
ngoxiAiw«rptT<x«{ bsna dabit, fequens quaterna^ 

Qui fena tenent tempora^ terna partientur^ 
uit quando genus funditur hoc tonicorum^ 

Longis dare nos tempora conuenit quaterna: 

St bina duabus brcuibus dari necefeeji, 

Seruare vices admonet ordo longtorum: 

Impar numerus paonicis vtrif que coget 
aptare duobus tria,vel qua fer na ternis: ^ 

Sefquatafere quod numeros pars fecat iflos, 
fpeSlapedum regula fi fatis videtur, 
lam poffumus tpfis animum applicare metris. 

Carmen hcroiu & iambicum trimetrum alterna. 
De Metris. 

Hexametros tradit gemtos duo prima vetufias, 
Herous ille eji, hunc vocant tambicum: 


Nam 


DE Metris, 

Nampedtbus fenis conftare videmus vtrttnejue: 
Diuerfa t^uanquam lex/it ambobus pedum, 
Jidditur hac gemino non abfona fabula metro: 
Seu vera res efly fpeElet authorem fides, ' 
Quum puer infeftis premeret Pythona faginis 
uipolloy Delphici feruntur adcola 
Hortantes acuijfe ammum bellantis: vt illos 
Metus habeat y aut propinqua adorea. 
Tendebat geminas pauida exclamatio voces ^ 

1« irtuui, Txiuf, iii yrceuct. 

I Spondeis illum primo natum cernis fex, 

Sx parte voces concitas lati dabant^ 

Et hinc pedum tot ortus eft iambicus, 

Hacfibt quaque pnus dtfi inguere metra partimus: 
Heroa prtmo, mox adtre iambica. 

Alterna ne quem impedtat confufio filua. 

Qua lex fit ipfis, qua fit his, qua procreant, 
fartibus adieElis, detraSlts qua varientur 
^ Pofi hinc: deinde quanta compages nouos 

Alternet, varietque modos: mutatio quantum 
'• Commendet, etfi non valebo plurima, % 

fAt tingam vel pauca tamen: nam pandere prima 
\ Prodeft frequenter artium vefligia, 

j yimproprtam pedibus fida citoreddito mente. 

Ne dum requiris, tarda fit defpeilio. 

Spondeus (verfum quo primum diximus ortum 
Heroon) hexametris tuetur vim fuam. 

Nomine nunc proprio, nunc debita tempora reddens 
‘i , Sub alterius confortat vocabulo. 


6i Terentianvs 

E geminis longam foluet fi quando fiquentem, 
Fitda^jlus , trtfyllabis tempus manet» 

Siprior in geminas foluetur longa minoresy 
Tum pes recurret da^lylo contrarius'» 

Tempora fed quanquam totidem defendat vterque, 
Heroa fiunt pulchriora daldylo» 

Hac contra vtttant incurrentes anapafiiy 
Pofl daHylum ne quattuor iungas breueit, 

Tofi fpondeum autem veniens ^ fic mutet oportety * 
Tt ifie verf 4S iam docet legem metri. 

Ergo Jpondeus plerunque in dacljlon ibit, 
Necinterefi vel quo loco, vel quam freqttens: 
Nam fape alterni, gemini nunc,fiepius altefy 
Species reformant plurimas in verfibus. 

Quas longum Credo perfcrtbere, quum fibi cuneas 
Legendo pofiit adnotare quilibet. 

Hoc fat erit monuijfe, locis quod quinque frequenter 
Jugem videmus tnueniri da5lylum. 

Sed non fextum pes hic fibi vendicat vnquam, 
Ntfi quando rhythmu, non metrum comfonimus» 
Nanque metrum cenique pedet, numerufq^ coercent: 
**jDimenfa rhythmum continet lex temporum» 
Spondeus partem femper fibi vendicat imam\ 

Dat ^ trochao qua dtfiy liabo locum. 

Nec damnum importat, tria qui fua tempera fubdit. 
Qua quatt uor fpondeus impleret magis: 

Debita nam fpatq recipit quafi tempora verfus^ 

Dum iungit imis confequens exordium. 

Omnibus in metris hoc iam retinere memento. 

In fine non obefie pro longa breuem» - - 


*Pr 4 terea pes nullus erit tjuin rite locet ur^ 
LaUdemmerertJi voles poeticam, 

Hexametron dicunt , fed non heroicon omnem: 

Nam fex pedes inejfe non erit fatis. 

Leges qutppe datas heroica carmina pofcunty 
QueisaUa Homerus heroum quom fcriheret, 
Vtrfihus ofiendit*. quas aqut fermo lattnus 
Cuji odit omnes , ^ pedes folos probaty 
Quosjupra pofuitgracis ^ creticus aptus, 

“Bacchius etiam ponitur pro da5ijlo, 

Creticus in nojlris, fi Uuia carmina pangas. 

Raro inuenitur : qualis hic Maronis efi, 
infula Ionio in magno quas dira Celano. 

Creticus offendit pes primus^ ^ afperat aures, 

*Dabo latentem, fed notandum creticum, 

Solus hicc inflexit fenjus,nam primus ^ ifiic 
*Pes longiorem tertiam dat /pilabam: 

Cc geminum quoniam fermonis regula pofcit, 
f^t fiat: hicce plena vox (excluditur 
ybcalis) dabitur: nec confona pellitur vlla: 

JNifi qua deabus obflat vna vocibus. 

Quum venit in medium, voce f que oblimat adharetis: 
Bifienus ifiam litteram monflrat locus, 
jiut geminum in tali pronomine fi fugimus cc, ' 

Spondeus ille non erit, qui talis efi: 

Hoc illud germana fuit: fid hoc erat alma : 

Iambus ille fiet,ifie ttibrachus. 

Has autem leges heroicus omnis habebit: 

Quompofi duos pedes religa fyllabaefl. 

Si plenum abfoluet verbi^ vel nominis infiar. 



64 Terenti a,n v s 

Orationis ifla vel tjstapars erit: 

Hoc vutnfctfttfif medium de quinque vocaturi 
Hanc & tomen dixere: forma talis eji^ 

*Titjre tupatuU, concludit pjllaba nomen j 
Duos pedes fecuta, quttfit femipes. 

Talis in heroo laudatur regula ver fu. 

Locumque primum po/ltdet, quia primafit, 
Necminus hanc laudant quadatmenjurajecundam$ 
Tofi tres pedes vt vna nomen terminet: 

Hanc numeri de parte vocarunt: 

Quia tres pedes ^ vna,feptem diuidunt: 

Inde toro pater uieneas, exemplar habebis: 

Toji tres pedes reperta, nomen integrat» 

Horum fi nihil efi,Jpt^a ne forte trochaus 
Sit tertius, finemque det vocabulo: 

Infandum regina, datur locus ecce trochaOy 
Quem pojt duos pedes, videmus tertium, , . 

Jslec vitium medio in verfu deprenfus habebit. 

Quem daHj Ium fecuta factet fpllaba: 

Nam f equitur regina iubes: prior inde trochaum 
U' brcuis ftcuta reddit datlylum, 

Bes hinc qua remanet,conneIiit catera verfus 
Membra: at trochaus tantum erit nouifitmus» 

Et quartum tradunt fimtli ratione trochaum: 
Exemplum at eius vix fedipficonlocant: 

Nanque ex pradiUis pene e(l, vt regula quauts 
Inuenta verfum comprobet: quem ( fi vacet) 
Quandoque vt quartum contingat habere trochauni. 
Exemplar eius tale confici potefi: 

Qua. pax longa remijerat, arma nouare parabant: 

Quar- 

f 


«5 


D B Metris. 

Quartus trochaus arma fit, rarum cfl tamen. 
Harum fi nulla efi fpecies deprenfa, magifiri 
yicrfumrecufant^nec vocant heroicum. 

Sed for tafie putes nullum contingere verf vm. 

Quin vllam earum in regulam non inctdat: 
Rarum concedam, fieri non pojfe, negabo, 
tyfpud tJMaronem talts incurrit mihi, 
A^gnanimi louis ingratum a/cendere cubile: 

Species in ifium nulla pradt^ajncidit. 
Magnanimi louis , efi etenim tantum geminus pes: 
Se<juitur^ue nullus cjuiproba tur femipes: 

Inde duas longas pes teri ius efiicit ingra. 

Orationis plena nec pars aditur. 

Et quartus t'afcen nec portio plena reliUa efi: ' 

Et de fequens longam prtor em perficit, 

Quintum nulla iubet lex obferuare trochaum: 

Nec efi notandus vnus in tot milltbus^ , 

Ha faciunt forma variari plurima metra: 

Qua potero t angam y tu mihi leges tene. 

De pentametro verfu, qui & elegiacus ■ 
dicitur. 

1 • 5 . 

Pentametrum dubitant quisprmtus finxerit auther: 
Quidam non dubitant dicere CalUmum, 

I Hexametro quom quim^ue pedum fubiungitur ifie^ 
Partes heroi dupliciter recipit, 

[ Quas xn)hi[*ni*shpofittdffiungere forma: 
b Has fi quis geminet, pentametrum faciet, 

F SedrefertduoJint,anaaldj/lusvnusinilla: 

' dufifunt , eadem bis repeti poterit. 


66 Terentianvs 

Subiungam exemplum quo fiat planius ijlttd: 

Define menalios, defiite menalios, 

Va^l)lus vt duplex^ non bts fententia currat: 

Dcfine menahos, Adufa referre iocos: 

Hoc nec prapofitum peccat, nec parte fequenti: 

T~alts vtrt^ue loco conuenit vna tome. 

Si primo fpondens erit^ tum dablylus alter 
Stabtt, comma prius non poterit repeti. 

Talis erit verfus hac portio, quam modo traUo: 
T^oflquam res A fit, claudicat vt repetis. 

*Ut fiet comma fequens, bts daBjlus adfit oportet, \r 
Pofiquam res ^fia, defir.t menalios, 

J)a6l)lus in primo pofitus,fpondeus adharens 
Non oberit primts^ofiictet reltquis. 

Exemplum ponam partt quod congruat ifii: 

Mufa mihi caujas, dijcrepat hoc iterum, 
EaUjlus ergo duplex redeat mihi parte fequenti: • _ 
Mufa mthtcaufas, define menaltos. 
Spondeum duplicem qua pars prior efi bene fumet: 
Peccat enim tantum pofiei tore tome. ^ 

Spondeos ante ergo dabis, pars cttera curret: 

O fortunati, define menalios, 

*Ears prior ergo pedugt admittet quencunq^ duorum, 
EaUfius in reliqua bis repetundus ertt, 

Scandfi r pentametrum, duofint quafi commata, qui» 
Vt pedibus binis femipedes fuperent: {dam, 

Hosfibi coniunUos fppnaeum reddere quintum: 
Pofiquam res yifia, define menaltos. 

Jit quidam in medto fpondeum reddere malunt. 
Semipedem ^primum cum capUe alterius 

*lUH» 


D E M E T R I S. 

Jungunt^ da^jUco fit de commAiCy longa: 

Inde duas promptum eji fic remanere breues: 
His longam adnellunt, qua dalijius tnctpit alter: 
Cerms ^ hinc altas tot remanere breues: 

Has ad femipedem tungunt m fine rehtium, 
f^ltima nec refert fonga fit^ an ne breuts* 

Sic fpondeus erit medius, duo pojl anapajli: 
Pofquamres Ajia, define menaUos^ 

Idcirco primo curabis commate femper. 

Ne breuis incurrens fjllaba femipedis. 
Spondeum mediis nequeat coniungere longis: 

Et fiat talit, incipe menaltos: 

Nam Its qua breuis eJl, iungat fibi fiue fupremam 
Os, vel qua prima eji, im caput hoc etenim efi, 
‘Quia netproduUa efl, gemmat nec conjona vires: 
Spondeus minime pes,fed iambus erit. 
Exemplum idcirco vocali d parte locaui. 

Longa foret ne lis incipe menaltos. 

Quidam {quia gemino conji at de commate verfus^ 
eludere comma prius non timuere breui: 

Fi fit pentameter talis, qualem modo fingo. 

Hoc mihi tam grande munus habere daturi 
jiut qualis fupra verfus peccare videtur. 

Si fiet talis incipe menalios. 

Nam referre nihil, fit qualis fyllaba fini, 
Commatdque hoc ipfum iuris habere volunt: 
Idcirco (Ir verbo nunquam vno cola ligari, 

F^t conflet parti finis vtrique fuus. 

Nam vitio fus erit fic pentameter generatus, 

. Int^rtojlros gentilis oberrat equus: 


<rg 


Terentianvs 


spondei duo funt, quos dixi commate primo 
Fojfe dari: virum fjllaba qua [equitur 
PJec ver bt cum fine relinquit: 

Qua data pentametris regula prima fonis: 

Nec pofl^ daEljhco debet qua commate tungt^ 

Bjfe caput ver fui daLljltct patitur» 

Hoc ipjum melius mutata parte coibit 
Gentilis noflros tnter oberrat equus . 

T^antam noflra nequit menfura abf ditere litem: 
Malo tamen longa eludere comma prius. 

Hos elegos dixere j [olet quod claufula talis, 

Z rifiibus {vt tradunt) aptior e(fe modis. 

De epodo, qui & fcmielegiacus. 

Nec tantum hexametris geminam fubiuger e partem 
'^DaUplicam mos e(l: [ape femel pofita, 

Pramijfo hexametro dulcem [ubneliit epodon: 

Talis epodus erit. 

Tibia do^a precor tandem mihi dicere verfus 
Vefine menalios. 

Hoc do6lum Archilochum tradunt genuijfe magifiri: 
Tu mihi Flacce [at es'. 

Diffugere niues, redeunt iam gramina campis: 
Arboribuf que coma. 


Dc anapsefHco verfu cataledlico ex 
fecunda parte heroici. 

Catera pars fuperefi: Mea tibia dicere verfus. 
Hac tunUa frequentius adet 
^napafiica dulcia metra. . " . " 

Cuicunque libebit ita ifios . 


DB Metris. 69 

Triplices dare fic anapajlos, 

Aiijue tllepeeta phalijcus, 

Quom ludicra carmina pangit: 

Vua vua f em, (fr vua phalerna: 

€t ter feror, ^ cjuuteranno, 
hibroquocjuedixit eodem: 

*Unde vnde colonus eoa 
A flumine venit oronti, 

Ent vltima fyllaba po/l tres, 

CataleUica qua perhibetur. 

Nec non alias quoque binas. 

Et tres fttperare folere. 

Ves fit licet integer ipfe. 

Si non hunc regula pofceti 
CataleSlicon hoc genus omne. 

Et femepedem vocitari. 

Supra quoque iam meminiflU 

tjHirum tibi nec videatur ^ 

Spondeoninejfeanapajiis: 

Rex, (^dominus, prior, ipfiefi: 
Hicaduenafumptus,(^hofpes: 

De foedere temporis aqui 
Quotiens locus expetet, vltfo 
Reddet fua iura priori, 
tAlias tamen hac eadem pars 
Quotiens ithyphallicon addit, 

Metrumjibt tale fit vnum. 

Mea tibia dicere verfus Veflitit latines m 

lamdudum fauciacura, Deferit pudorem, 

TriamiqHetHertere gentem. Fata iam par abante 

r . . » • 


70 Terentianvs 

Ithjfphallica porro dicarunt, Mufici poeta: 

Qut ludicra carmina ISacchOf P^er/thus petulcis. 

Grato cum cortice phallo ^ Tres dabant trochaos: 
Vt nomtne fit f mus tpfo, Bacche, Bacche iBacche» 

Anapaefticum de hexametro. 
Hexametrum. 

Hexametrum efuotiens ita totum daPPjlus explet, 
yi nufcjuam in medio, fedfit fpondeus tn imo, 

Biue trochaus erit: quom dempta efi ^llaba prima 
Qua demi poterit, relicjui fient anapafli: 
ylttmdijue ex illis catale£lica, ^ua remanebit» 
VdElylico tali facile efi hoc nofcere ver fu: 
jit tuba terribilem fonitum procul are recuruo. 
jit contunSiio qua folida efi quom demitur inde, 
Anapaefticum. 

Bafor mula fiet vt efi anapafttcus ifie: 

Tuba terribilem fonitum procul are recuruo: 
Hexametrum. 

Vltima uo remanet, quia dempta efi fjllaba prima: 
DaHylon in primo reddens, fpondeon in imo. ’ 

Choriambicum phalaecium ex pentametro. ' 
Hexametrum. 

Nec non daBylico qui commate confl at vtroque - 

Tentarneter, metrum quod erit choriambicon adet: ’ ^ 

Exemplum ponam, tunc fiat quatenus addam. 

Pentametrum. 

* 

Nulla meo/edeat turba profana loco, v 

DaHylicon colis ejfe vides geminis, 
trimum vt femipedem pofl , detur fjllaba longa, 
Siueefinatura,feufitabadpoJitis, 

Et qua 


7 * 


r D E Met r X s. 

[ Et cj$td nunc breuistll,patfenultim4 longa 
Tempore produco, catera permaneant / 

; Infere nulla meo,tam, produc pene f ’4piemamy 
ante fuit , lucus vt eQe <jueat: 

> Efficies metrum nomen cui dant choriambo, 

’ Nulla meo iam fedeat turba, profana, luco, 

T^ramonui chorion dtei, ^ucmftpe trochaum 
t ^ Pentametrum. 

[ Vicimus : hic prtor efl , alter iambon habet : 

). . Hexametrum. 

Nulla meo pes efficitur geminatus vtro^ue: 
lam fedeat choriambos ttem:. moxs turba profa^pes 

Tertius accedit Jimilis: pars illa, na luco, 

‘ "Bacchius aduerfus fiet pes: nam breuts ante efl. 

Et gemina longa: fiet catalexis in iflum, 

' Quia non eiuf dem generis deprenf <ts in imo efiy , 

[ rt docui: nec enim eludit choriambus honefle, 

l fJoc Cereri metro cantafie phaUctus hjmnos 
- Dicitur: hinc metron dtxerephalacioniflud, . 

" Nec non dr memini pedibus quater his repetitiSy r 
Hymnum Battiadem Phoebo cantafie, louique 

E Tafiorem Branchum: quom captus amore pudico, 

I Fatidicas fortes docuit depromere Paan, 

Qui multos legere, negant hoc corpore metri 

Romanos ahqutd veteres fcripfifle poetas. , 4» 

L Dulcia Septimius qui fcripflt opufcula nuper y 
i t/fncipitem talt cantauit carmine /anum: 
i Choriambicum pbalascium. 

J lanepater, /ane tuens, dtue, biceps, biformis, -m 

I; 0 cate rerum fator, b principium deor um, 

f ■ c 4 



T E R E N T I A N V S 


Stridula cui limirtay cui cardinet tumultus y 
Cui referata mugiunt aurea claujlra mundi, 

Mcce vides ta mugiunt ejfe duos tambos: 

Temportbus nane\ue pares /<epe [ibi vicijiim 
Cederey vel trtbrachyn admittere fape pojfunt, 

Ttbt vetus a ra caluit ab o rigineo Jacello: 

Jitc sjuoc^ue fuccederejtcinbrachyn adnotabis. 

Longa t^uodefl tn gemmas prima breues foluta, 

T^tbt Jlmtlis nec minus alter d pede confecjuenti 
Ra ca: monui tam /at is has fape folere folui: 

*Tro chorio trtbrachys hic bis datus tnuenitur, 

Nec minus hoc, ra caluit ab o rigineo facello 
Vt chorius foluitur, ^ tribrachys eji iambus, 
Anapxfliciis archcbulicus. 
ty^napajius item quater, aditus hexametro. 

Ita clauditur vt choriambicus antibaccho, , 

Factet tibi perfpicuum cito verf ts idem. 
Hexametrum. 

DatljlicuS) modo qui potuit dare quinque anapaftos, 
uittuba terribilem fonitum dedit are recuruo, 
Anapaefticus. 

t^napa/lus inejl quater, vltimus antibacchps. 
Similem dabo verjiculum magis vt probetur: 

Tibi nafcitur omne pecus, tibi crejcit haedus, 
Hexametron. 

Trima reponatur, redeat quoque tertia fini: 
T>aUylicus tibi qui fuerat modo, iam referetur: 
Nam tibi nafcitur omne pecus, tibtcrefcit c/r hoedus, 
• Anapasfticus. 

Generi datur author huic vetus jirehebulm* 


De 


,i ' ■ 

deMetris. 75 

Dccarminemiuro: hexametrum 
illibatum. 

VnUjUcifinem verfusji claudat Iambus, 

Hoc ejl pro longa hreuts vt penulttma fiat, 

Miurum. 

tAurtbus acciderit nouitas inopina, melius 
f^erfus vt hic refonare potefi, ita fi cecineris: 

Ite domum fatura, lenit hefperus^ ite fatura: 

Nile pater propera, fitiunt fata, Nile propera. 

Heus puer vt mea fint tibi vilia carminat vides. 

Si nufjuam hoc aliquis leElum putat, ecce dabitur 
. Verfushomericusaufoniorejonansitamodo: ' 
Quem achaicagens vocitare folita efi : • 

Jittomti Troes vifo ferpente pauitant, 

Liuius ille vetus gr aio cognomine, fua 
^ In ferit Inonis ver fu puto tale docimen: 
Hexametrum illibatum, niiuro 
I proditum. 

T^ramijfo heroo fubiungit nanque fuS^<n* 

: Hymnum quando chorusfefio ca nit ore triuia-, 
t Et iam purpureo furas include coturno. 

Balteus reuocet volucres in peSlore finus: 
*Trefidque iam grauida crepitent tibi terga pharetra: 
Dirige odori/equos ad certa cubilia canes, 

'l DaHylicumtamen hoc meliusrefonare poterit, 
i Hexametrum illibatum. ’ ^ 

I Si taltA pramijfa tome fit, 

I Qua primo fpondeonhabet, mox dalljlon addit: - 
f' Tumpoji femipedem veniant duo fine reuulfi 
i Inc9lttmifermonepedes,fine parte priorum: 


7^4 Ter ent i an vs 

^oflquAm res veluti, tunc primus ab oris^ 

De carmine Hendecalyllabo ex penthemi- 
meri & dipodia dadylica. 

Hendecafyllabon phalscion. 

Fiet hendecafjllabos,fed alter: 

Nanque hic ae genere ejl phalaciorum^ 

Cuius mox tibi regulam loquemur* 

Nunc hic talis erit verfus, vt htc e(l : 

Carmen ex penthemimerj & dipo- 
dia da<3:ylica. 

*Poftquamrest/4Jfa,pfimusaboris: 
ey^t regina grauiifaucia cura: 

Sic fatur lachrymanSy mittit habenas: 

Et tandem Euboicis, labitur oris, j 

Ijlumfemipedem prima fequentis 1 

Spondeum medium reddit vtrinque: _ . j 

fartus dibrachjs efl, quintus in mo 
Spondieum faciet fiuetrochaum. 

De carmine ex daftylica hephthemimerii 
Hexametrum. 

Quum autem hephthemimeres fuerit diuijio verfus^ 

In tragicis plerunquechor is deprendsturvnus 
Infertus multis non vna lege creatis. 

Fabula Jic Euripidis incljta monjlrat Orefles: ^ ^ 

Nam tali verfu^ ( eunti is trepidantibus intus') : 

^rgiuum fugiens eunuchus flagitat enfem». 

^ Catera nonjimili componit lege: fed aptos ^ j 

Continuo trepidos plures connetlit iambos» | 

Inferit hoc aque Pomponius in choricis fle, ' 

Eljoetais procul d terris: mox dijpareverfu Tl 

SubieSlo » 

3 


7S 


t D B Metris. 

; SiibieElo^ ^riamtijue aras damnare fias: tum. 
Obrue nos ^Danaojqne Jimul: partient dedit tllu 
Non etjMidem pofum tot prt(c os nofe poetas. 

Vi veterum exemplis valeam qua trailo probare, 
Maurus item quantos potut cognofcere (jraiosf 
I Quorum pracipjte ftudiis pars mujica conflat, 

' Nemo tamen culpet fi fumo exempla nouella: 

'' Nam melius noftrt feruarunt metra minores, 

. Septimius [docuit quo ruris opufcula Itbro) 

Carmen ex dadylicahephthemimeri. 

Hoc genere afiidue cecinit,, 

Tonere pauca mihi f at erit. 

Inquit amicus ager domino, 

: Si bene mi facias, memini, 

\ Tinea brachta cum trepidant, 

! uindtocanticulum^phyri, 

L Stc hephthemimer es Jeruuuit carmine vtroque, 
f Hexametros facies ipfos fi catera reddas : 

. Inquit amicus ager aomtno,fere, plurima reddam, 

; Si bene nii factas, memtni ubi folueregrates, 

^ Tinea brachta qmm trepidant fl ridentia flabris^ 
j jiudia canttculum Jiephyri modulante fufurro, 
j Syllaba pratereanumerofuper additur tfli: 

! Non refert qualts, quum fit fuprema futura: 

*' Hoc refert fanejbreuis vtpenultima fiat: 

[ Vltima quametrofuit hoc inuenta Sereni, 

. Carmen phalifcum dady licum tetramctm® • 

‘ Nam lyrici quotiens fua volunt 
i- Carmina per varios dare fonost 


7^ Terentianvs 

7lftribHSiUa modis ita nouant, 

Va^jlicum hoc per i magis amat: 

Fclppomtur vnusaliHs 
VeSy modo tertius hunc retineat. 

Talia doElaphalifca legimus: 

ISTam tibi notius hoc genus erit, , 

Carmine p quid ab hoc pofuero, 

Qj^ando Pagella iugas, ita iuga, 

Vitis & vlmus vti pmul eant: 

Nam nippnt paribus fruticibus, 

Vmbra necat teneras amtneas. 

Quod tamen ex if o remanebit commate, tale efr 
uirma virumque cano Tr oia Qui primus ab oris. 
Multa quoque ^ bello pajfus Dum conderet vrbem, 
lude toro pater feneas Stc orfus ab alto. 
Carmen ionicum I maiore qui fiat 
Hexametrum. 

Comma adpoferius verfus pdo pariambum, 

Ipfum (jr rurfus comma loco, aepe expleo verfum: 
Fiet tonicon hoc ixh vt modo cernes, (pt. 

Si pariambus ego aut modo vel puto (^quem dabimus) 
Ionicum ^maiore. 

Qui primus ab oris, ego qui primus ab oris: 

Dum conderet vrbem, modo dum conderet vrbem: 
Sic orfus ab alto, puto pc orfus ab alto, 
lam porro tenes quod tibi dico bis locandsfy»^ 

Non verba eadem dicere, fed pedes eo f dem. 

Tres ergo pedes perfpicis in commate primo, 
Spondeonenim fubfequuurpes pariambus. 

Spondeos item clauf via pt commatis huius. 


77 


D B M ^ T R I S.' 

H£C fi repetens, talia cola copulabis. 

Spondeus erit tertius, idem quoque quartus» 

I)um conderet vrbem, dum conderet vrbem: 

Cernis pariter quattuor adfonare longas: 

Has fi veniens in medium pes pariambus 
Difcriminet tpfas, (licet ex fe tamen ambas) 

Non hic erit extrinfecus interfit us illss: 

Sed qui medius iam /edet in commate primo, 

Vuffi conderet vrbem, medius fit pariambus: 
Fidtque nece/le eji, iterum commate iunUo» 

. Ergo in medium rite datus cola ligabit: 

Nanque efiicit vt qua m odo coU dipdebant, 
uilterna [imul tempora dent bina quaternis. 

Nunc redde mihi quod volo te tenere femper: 
Longam ingeminas fape breues /olere /olui^ 

Nam fape cadit daHyius hic, fiepe anapafius: 
TJtpojierior fyllaba, vel prior /oluta eJl, 

• Cedit quoque vel longa breui, breutf que longa: 

■ Nam qua vicibus tempora commodant, refumuni: 
tSMtfcentque trochaos fine fraude fape plures; 
Spondeon enim duo faciunt,^ pariambo» 

■ Verfdque dabunt ordine (fr hi duos trochaos, 

> Nec tres modo,fed quinque etiam videbis ejfit, • 
^abo verpculos quo tibi res magis probetur: 

, Vrbem tenuem fouent opum benignitate: 

. Hofiem tegere eft paratus, ^ fiat ipfe nudus: 

[ Efi vnus Ion hic datus, ^ quinque trochai, 

\ Vel quattuor infunt: quoniam Juprema femper 
^Et longa breui ft^citur breutfque longa, 

^ Nilautem ofiici^t temporibus vicifiitudo. 


78 Tere n t r a n v s 

Ncc enim numero pendere metra fy liabar um. 
Sua fedpedtbus tempora fuficit referre. 

Sic tribrachus interuentt in locum trdchai: 

Nam quo fuerint crebnus hi pedes minutiy 
Vtbrare fenum verficulos magis videmus, 

Att s?^ilav0t^ autem ratione qua regatur^ 
Quum de pedibus dtjler erem, fatis probaui, 
Ionicum a minore qui fiat. 

Ionicum ^ maiore. 

Sed quale metrum continuet, nunc referemus, 
Dixi Diomedem pedis huius ef e formam: 

In carmine fic ejl Diomedem modo magnum, 
Ionicum ^ minore tetrametrum. 

Dea fecit dea belli dominatrix Thrygas omneis 
Vt m armis fuperaret,patulisagmina campis 
lacuerunt ^ta leto: pauidi tergaque dantes, 

A minore trimetrum. 

Petierunt trepida moeniaTrota. 

A minore pentametrum. 

Simili lege fanantes numeros (fr S eobola dedit vn 
A minore trimetrum. 

^zS^odulatus lepide carmine Flaccus: 
AiiferSirumeJl neque amori daje ludum, . 
Neque dulci mala vino lauere aut ex^ 

Ionicum minore tetrametrum. 
animarimetuentes patrua verbera lingua, 

A minore trimetrum. 

Itabina variantur, ne que cedunt • 

A minore tetrametrum. 

Eepetita viet longa breuibus per fpisaphiamp 


r'’ 


DE Mearis. 
Ionicum a maiore* 


13 


Spondeus ausem metron hoc locatus ante 
Pertnutaty ex hoc facit «wo ddi : 

Dun taxat vtipfum refer a t claufula ver Jies ^ 
ldem<jHe caput praditus occupet fsquentis: 

Metron pedibus nanque tribus ffemipedem aptat: 
Ita fi capiti demptus erit fubinde folus. 

Quem fecimus ex hoc i^oftH^tit^viderii 
A»' illam reuQCabit ffnaphiam^ 

*Bmis breuibus qua totidem iupare longas 
E X ordine femper folett tenere legemi 

, Non verfus vt vllo numero pedum regatur, 

Sed carminis orfum peragat debita finis. 

Exemplar vtrunque ex facili fumerepofitsi 
; Sic additur, o quam miferarum ejl neque amori, 
Quom demitur autem mife rarum e fi neque amori, 
; Ex hoc iterum (nos dare fibreues volemus) 

: Kdofut^ti^ idem modo qui futt, redibit, 

' Rarum efi neque amori dare ludum neque dulci, 
r Spondeus erit terminus huius tibi ver fusi 
Spondeus & alter caput occupat fequentis, 

^ Azr thUa-rci^ immobilts omnis fynaphia efi, 

I Tetrametrus verfus ex heroico qui fiat. 

^ Hexametro duo quaudo pedes primi retrahuntur, 
r Ft fermo expletus, partes non occupet ambas, 
i Tetrametrus r-emanet verfus, fiu fubditus hic efi i 


1 Cantabunt mihi Damoetas Ljblius Aegon, 

'Canta bunt mihi quom dempfi, pars catera reflat, 
Damoetas LyElius Aegon, 

^ Jolis carminibus Flacci reperitur epodpsi . v 



- A' 



1 

8o ' Te RE NT I AN V5 

Laudabunt alij claram Rhodon, aut MttjUnen, 
jiut Ephefum, bimarif ve Corinthi 
Moenia^ vel Baccho Thebas, vel Apolline Delphos 
Injignes, aut Thejiala tempe, 

Nanque pedes primos ver fu fi reddo fecundo. 

Integer hexametrus flabit, nec fiet epodus: 

Laudabunt altf claram Rhodon, aut MitjUnen, 

St proficifcer is aut Ephef ^m, bimari f ve Corinthi 
Moenia, vel Baccho Thebas, vel Apolline Delphos 
eAfpicies magis infignes^ut Theflala tempe, 

Sicettam ex ver fu partem quom demo Maronis: 

Nofces vnde tibi tales geminentur epodi: 

Laudabunt alij claram Rhodon, aut Mitylenen, 
Damoetas er Lycius Aegon, 
cAftfi quando pedesfini duo deminuentur. 

Dum ne dtfcidium verbi quarto pede fiat. 

Hic quoque tetrameter flmtlis remanere videtur: 

Sed refert illo, ver fus quo portio prima efl: 
Jllefequens,aUdquefimul quod lege tenetur : _ 

Nanque hac fola potefi carmen componere plenum: 

Et fubieSaalits dulces abfoluit epodos, 

Vt mox ofiendami prior apta videtur epodis, v ' 

Vt dixi modo: Damoetas efr Lycius Aegon, \ 

Carmen bucolicum. 

*Pa{loralevolet quem quis componere carmen. 
Tetrametrum abfoluat , cui portio demrtur ima. 

Qua folido a verbo poterit connebl/re verfum: 
"Bucolicumfiquidem talem voluere vocari, # 

Plurimus hoc pollet Siculatelluris alumnus: • ' ■ : 

Negracum immittam verfum, mutabo latinum: J 

, DuIc9 ^ 


B Metris* 8i 

*Ditlcctilfi pinus fuhnsurmurat, en tibipajlor 
Troxima fonticulis,^ tu quocjue dulcia pangis» 
Jugiter hanc legem toto prope carmine feruat. 
fjofier rarus eo paflor Adaro,fed tamen, in<^uit. 

Dic mihi,Damoeta, cuiunt pecus? an MeUboet? 

Non, verum Aegonis: nuper mthi tradidit Aegon» 
In tragicis iunxere choris hunc fapediferti, 
tAntutus Seneca, cfr l^omponius ante fecundus» 

Tetrametrum ex bucolico. 

Tale dedit nobisTomponiusi # 

Vendeat 'tx humeris dulcis chelj\. 

Et numeros adat varios, quibus 
Adfonet omne virens late nemus: ^ 

Et tortis errans qui flexibus. 

Heddo pedes binos ( qui nunc defunt) tetrametros 
Rurfus de mutilo redit tnteger. 

Tendeat ex humeris dulcis chefys apta choreis. 

Et numero sedat varios quibus ecce propinquum 
tAdfonet omne virens late nemus, arudque iuxta 
Ettortis errans qui flexibus effugit amnis. 

Aeolicum carmen fapphicum pentametrum 
qui fiat. 

Hexametrum. • 

eAeolicum ex ifio genuit doHiflima Sappho, 

^ Aeolicum. 

Quod Jit quinque pedum velut hos modo perdicis: 
Nam addit prtmum illa dippllabon vt libet: 
Spondeum nec enim capiti locat omnium: 

Sedquia mobilis hic locus, ^chorton folet 


8;i Terenti.anv# 

t/4dmifcere, dein efuater addere daHylon: 

Cordi qnandofutjje fthi canit atthida 
*TarUiinjf florea virginitas fua quum foret^ ^ 
Jlle tetrametro datur ante^ difyllabus» 

Catera pars ver jus pedibus finita duobus y 
Tale folet colon flubtungere, Trimus ab oris, 
Continuajse pedes iflos tn carmine folos 
Dicit ujr hac eadem praclara poetria Sappho, 
Carmen fapphicum, alias adonicum. 
Fingere nobts 

Tale licebit: • ' , 

Trimus ab oris 
Troius heros, 

Terd^a flammis 
Tergama linquens. 

Exui in altum 
Velarefoluiu 
Saperepulfus 
jiufone terra 
Moenia feflis 
SeralocauiU ' 
yndelatinum 
Pofl^enus ortum, 

^Itaque magna ^ 

^Fidania Roma, " » ' , _ 

Hexametrum. 

^ Tlurtbus idcirco paruis ( vt notius ejjet) 
Verjiculis carmen condi potuijfeperabium, 
Catera tetrametris reddemus, quando duobus 
Conferta heroo pariterque loquemur iambo. 


De carmine iambico. 

Trochaicum. ^ 
Nttftc fiorft tamhi fi qua pojfum colligam 
• ■ Iambicum. 

^dejlo iambe prapes, ^ t ut tenax 
frigoris: adde concitum celer pedem: 

Nec alterius indigens opts veni: 

Sed ipfe verus ^ integerque,geftiens, 
ty^aufla felle qualis ante carmina 
Dabas amarus, vltfir impotens tuL 
Vides vti^a verba raptet impetus: 
'^reuemque crebra conjequendo longula 
Citum fubindevoluat ar6lius fonum 
Iambus, ipfe fex enim locis manety 
Et inde nomen inditum efi fenario: 

Sed ter feritur, hinc trimetrus dicitur. 
Scandendo binos quod pedes coniungimus: 
Quacaufa cogat, nonenorabor adere» 
Nam mox poeta {ne nimis fecanf breuis 
Lex hac iambi verba pauca admitteret, 
Dum parua longam fempet alter nogradu 
Urget, nec aptis exprtmi verbis finit 
Senfus aperte difiidente regula) 
Spondeon,(lr ^teos ijie pes ex fe creat, 
v/^dmtfcuerunt, impari tamen loco* 
Pedem^primum, tertium, quintumquoq^ 
luuere paulo filabis maioribus, 
tAt qui cothurnis ) egtos aSfus leuant, • 
Vtfermopomfa regia capax foret, 
tMagis magtfque Uutoribus fonis ^ 

' f ^ 

c ^ . 


84 Terenti A nVs 

^edes frequentant, lege feruata tamen, 

Vum pes fecundas, quartus, ^ nouifimut^ 
Semper dicdtus vni tambo feruiat: 

Nam nullus alsus ponitur, tantum folet - 

Temporibus a^uusnon repelli tribrachjs, 
Qutd? non trochaus temporum eji aque trium^ 
Sjl: fed trochao longa prior fjllaba, 

'Breuts autem iambo, longa pojl,cut non pote^ • 
Longam trochaus f abdere, ^ breuem fuam 
Breut fequentis, qua fit hoc iambicum: 

En cur iambo non trochaus feruiat, 
Quimetron tpfe copulat trochaicum: 
^rabetque nomen ^ vt loquepsur pofl modum, 
Habetque (fr ipfe fubditittum trtbrachyn: 
Quiiure vtrique feruit,'& f vbiunHus efl. 
Ecquis creatur, qui creare non potefi? 

Nam non ita, vt efi longa difolubtlis, 

B.reues vicifiim contrahi in longam valent. 

Quia folida, findi magnitudo non vetat: 
Viuifa, iungi rurfum in vnum non queunt» 
Culpatur autem verfus in tragoediis. 

Et rarus intrat ex iambis omnibus, 

Ut ille contra qui fecundo ^ talibus, 
Spondeon,aut quem comparem receperit. 

Sed qui pede fres fabulas focco premunt, 
y r qua loquuntur fumpta de vita putes, ^ 
ytiiant iambontraElibusfi/^ndaicisi ^ ’ 
Et^ fecundo tfr cateris aque locis, 

Ttaemque filiis 4um procurant fabulis. 

In metra peccant arte, non infcitia: ' 






DE Metris. 


[■* 




Nhjint fonorAverbacoMfuetudimSy 
, Faulumque rurfus d folutis differ ant^^ 
Magts ijla nojjn i,nam fere Gracts tenaX 
Curae/i tamhiyVelHOHellis comicis) 

Fel qui in vetttjla pracluent comadia^- • 
Art^op btinti in^ns m icai foUrtia, 

Qu i fepe metris multiformibus nouis 
ty^rchtlochon arteefi itmulatus muftca, 
Sedpnulo abimus longius: nunc hanc magis, 
Ideroicus quar e pedes per pngulos, 

At ifte bFnos fcanditur, caufam loquar* 
Spondeon etenim quia recepit impari 
tantum loci, veleiaElylum, aut contrariumx 
Secundo iambum nos neceffe eft reddere, 
Quifedis huius iura femper obtinet: 
Scandendo illic ponere adfuetam morami 

Quam pollicis f more, vel pUufu pedis 
t>ifcrimware, qui docent artem, f olent. 

Si primus ergo pes eam fumet moram : 
Vbiiam receptum ef fubdere heroos pedes, 
Verfum videbor non tenere iambicum. 

Sed quia fecundo nunquam iambus pellit ur^ 
Moram neceffe efl in fecundo reddere. 

St cateris qui funt fecundo compares: 

Vbi npn timebo ne quis herous cadat: 

Sic fit trimetrus qui fuit fenarius. 

Nunc ipfa metra,quaredegifprofeqUar* 
Jugi trimetro Flaccus vfus eji femel, 

P^t non epodum fubderet, vel demeret. 

Aut adderet, quo legem iambi verteret: 


f^^pun^ e/hj 

%6 T E R E N T I A N V S 

Sed ftm^licicaynen p er omnt eueElns efl: ‘ ^ 

QMoacjte notum verfibui primis potefi: 
lamuim ejjicact do manas fcientU: 

Sapplex cr oro regna per Profer pina^ 

Onamcpae carmen lege ea /; pert alit, .t 

Quadratus iambicus qui 
Sed, hic trimetras quando dapltcem pedem 
ui capi te /amet: tunc quadratus dtctturr 
Jdemque dt^us ejl cj- oHonarius, • 

Ergo ante verfum collocabo iambicam, 
Thafelus ille quem videtis hofpites; 
Quadratus ijle talts effici poleji, . 
uide/l celer pbafelus tlle'qaem videtis hofpites. 
Trochaicus catale(fticus qui fiat. 

Si dempta prima Jyllaba adieElo pedi e/l. 

Quem de duobus efe iambis perfpicis: 

Quqd hmc remanjity creticum reddit pedem: 
£/? celer phafelus ille quem videtis hofpites, ' 
Qata prima quum (it dempta iambo dupliCiy 
Longam relinqui conaenit: pojl alterum 
Manere iambum^ qut breuem ^ longam fuas 
Jungens priori perficit ditium pedem. 

Sic creticum fi quis vel tt difiungerCj, 

Fiet trochaasy longa & vna fjllaba, 

Pracedet ergo quando eres iambicum. 

Habet trochaum, longam ^vnam: quafibs 
Primam ex iambo dum fequenti copulat 
Breuemytrochaoseffieiam duos vides ^ 

Et longam iambi: fic trochaicateri - 
Fient fubinde longa dum breuem fibi 


f 


Ds Metris. 

Trahitexiambo^longa^ almU^tjHitHr: 

Qua fibi vkifim copulans iungat brcHem: 
ybluendo totum cogat ordtnem pedum: 

Donec trochais reflet vna in exttmo , 
Catalexisin <juam Jiet, vt iam diximus» 

'Nam cretici tres Jyllahx primo loco. 

Bis fex iambi, e^uindecim fiunt fimuU 
Sic numerus impar poji t rochxos feptiens 
Habeat necefje eji extimam fuperflitem. 

Sed ijuta trochaos tantjuam iambos fcandimus, 
X)tfit trimetrum, tres erunt bini pedes» 

Finem tenebit daByliis, vel creticus: 
Trochaicum amem permanebit liberum^ 

Dum ertt trimetrus ex iambis omnibus: 

Trochaicus. , \ 

EJi celer pha felus ille quem videtis hofpites. 
Iambicus. 

Spondeqp autem fi fequejur creticum, • 

Habere primum quem potejl iambjcus, 

( Nam primus ipfe eflffe parato cretico) ► • 

Fel tertio locet ut , aut quinto pede: 

Seriem trochai iam labare per fpicis: 

Quiapoji trochai^ longa fuperans cretici, 
Dum ex fequenti copulat longam fibi. 

Vetat trochaos ireiunClos ordine» ^ 

Sed quiarecepit lex iambi daElj/lum, 

Spondeo», aut qui daUj/lo efl contrarius, 

(Vt iam tenemus)%jpari tamen loco: 

NunCy ver fu iambi qui pedum primus fuit. 
Erit fecundus anteeunte cretico: 

6 f 4 


8r 


'9 


Ex quo trochaus terffum quia fsparatt 
H$c de Jequetiti copulat longam alteram: • 
Spondeon ejfe pojl trochxum propalam efi , 
fic fecundus trochaicis datur. 

Iambicis vt impari folet loco. 

Nec culpa metri ejl,fi vel hoc vel talibus 
^es inferatur temporum eji qut quattuor: 

U)um prfus ipfe qui trochaicum facit y 
Et tertio locetur ^ quinto pede. 

Nam pes vterque quia Jibi eft contrarius. 

Gaudet locorum dtfpari cufodia» 

Trochaus ergo femper impari loco: 
arique iambus rite conlocabitur: 

Nihil nocebit quifque curret cateris, 

Vt quodque metron lege^ondatur fua» 

Ergo qui verfus paratur integer trochaicus, 
Cretico fiet remoto redius idem iambicus. 

Torro fi taliS locetur , qualis hic nofier modo eJi, 
Ter tibi fpondeum bjc femper fecundum fuggeret: 
Cretico dabit remoto iam tibi hunc,fed imparen^ 
Talis locetur, qualis hic nofier modo efi: 

Simulque iambos nunc futsreddet^ciSy 
Quos in trochdosretrduertit creticus » 

Verum dmagtfir is verfus ifie dicitur , • 

jicephaluSy idem ‘qui trochaicus quoque: ' ^ 

uirchtlochus author traditur talis metri: 

Sed iam pedum quum regulam dtfiinguerem^ 
Longam refolui per duas dixi breuesi 
Jpjumquepofiequinqtte totas creticum 
"Breues habere^ quando Jongasjoluer is; -r 


i 


DE Metris. 

BJI ergo ille verfus integermeus. 

Quo ijuinquefect fjltabArum creticum: 

Is ertt anuptejiuSy quinque po)i fpondeus eJI, 
Exemplaponam qu<tloCulJe Cufium 
Libro notuuij quem dedtt metris fuper* 
BeutuAlle qui promi negotifi» 

6fi creticus pes Socrh^, verfus hic, 

Socrhes beatus ille qui procul negolqs: 

Htnc foluo primam y talefity nec pes labat, 
jyiogCHCsJseatus ille qui procul negotut» 

Quom tertiam y netum quidem qut/^am perit, 
Dem^hile beatus ille qui procul negotqs, 
Vtrafque quando folueris ntl Uditur, 

Quod ^gis ^c, beatus ille qui procul negotqs, 
jduthoretanio credo me tutum fore. 

Et pro iambo nemo culpet trtbrachyn, 
eyfrchilochus autem creticum Jicut dedit: 
lanrbicus hipponadeus cjaudi- 
cans,qui fiat. 

oAequt trimetro iunxit Hipponax pedem 

Nouifitmum trifyllabum ex prima bfcuiy 
Longis duabus '.antibacchio nomen e fi, 

Exemplar eius tale pofits fingere: 

Thajelustlle quetuvidem hojpites fabinus: 
Quadratus vtfity parte ab ima claudicat: 

Erit quadratus reddita nouifiima: 

^hafelus iUe quem videtis hofpiies fabinus efi, 
Thafelus ergo quem videtis hofpites fabinus, 
jiequeefi ^ ipfefyllabarum quindecim, 

Vt ille prima parte quimulUatus efi: 

\ f 5 


89 


50 Terenti a n vs ' 

Sed UmhiCHi mambtt vnde natus e(l: • 

Illeenimijquia prima pars ex cretico 
Gignit trochaum) tranfit in trochaicum: 

Hic ex iambis natus ad finem 'tjuoque 
Manebit idem^ veniat externus hcet 
‘Pes antibacchus, non erihdifpar tamen: • 

Nanque eft iambus tertiam longam trahens. 

Sic ergo ver fus ex iambis profatus, 

. Suis iambts iungit inde feptimu m: 

Et hunc (fr illum terminabit femipes: • 

yel quia efi trirmirus, antibaccho definet. 
Frequens in vfu efi tale metron comicts vetufits: 
Atella, vel queisfabuUsaUus dedit petulcos-, 
Quia fine molli., labile, atque deferens vigorem. 
Sonum minifirat congruentem motibus tocojit. 
Alius iambicus Hipponadcus 
claudicans. 

Claudum trimetrum fecit aliter HiJ^ponax, 

Ad hunc modum, quo claudicant ^ hi verfus: 
Idcirco grace nuncupatus efi 
Hic non iambum reddidit pedem fextum, 
Penultipnam Jed pro breui trahit longam^ 
Nomtate duPlus, non vt infcius legis. 
Sedquiatugatosfcandimus pedes tfios, • 

Paona fieri per fpicis pedem in fine: 

Epitritos nam primus implet hanc partem; 
Breuis locata cum /it ante tres lonoas. ' 

Quare cauendum efi ne licentia f neta 
Spondeon, aut qui procreantur ex illa^ 

Dari putemus pofie nunc loto quinta: ... 


^ - 


Ne 


i 


NfdeprehenfeijuAttuorJimkllongt 
7arum fonoro fine defiruant ver fum: 

N^m daHylum paremve ijftid tthidicumi 
Quftm tantum iambus hoc loco probe poni, 
t/4Uuf^ nullus rite pojlet admitti, , , ' 

^ Hoc mimiambos Jldattius dedit metroi 
Nam vatem eundem efl atttco thymo tinUum 
Pari lepore confi^uutus , (jy- metro, , 

Iambicus trimetrus acephalusqui fiat. ^ 
Sed ^ Srit»etrus,(vt quadratus) hic potejl 
^cephalos ejle prima cjuando demitur: •' 

Fieri(jue primus pes & ijltc creticus*, * 

Nam jicut ille redditur trochaicus. 

Sic ver fusrtnt e cfui videtur intege ^0 
jidefl celer phajelus ille ijuem vides: 

Quom demo primam^ quod relinquo tale fit: ' 

Eji celcr phafelus ille quem vides: 
u/^cephalusergo^ fed trimetrus faEius.efK'^ ^ 
.Archilochus i^em eJl vfus ^ tali metro. 
Iambicus trimetrus claudicans qui fiat. ' 
Vtcifiim (jr ille qui quadratus claudicat, 

Et in trimetro claudicare Jicpotefl: 

T^hafelus ille quem vides Jabinus eft: 

^Phafelus ille quem vides Jabinus^ 

Similim locauit Flaccus vno in carmine:' . 

Sed quia videtur alius ante proditus, < 

f^t verfus hiCy cpodus illius foret: 

Ratione quem tam competenti difiuli: 

Simul hos lo quemur, quando de vinSlis metris 
Et hm^fftnde veniet apmr locus* 


1 


5 ^ Ter ENTI AN vs 

Iambicus dimeter qui fiat. 

Nec non dtmetrns ex trmetro redditur. 
Quacunque partem tertiam Ji detrahas, 

Stahttijuever/us ollo tantum fyllabis, \ 

Niji quando fumet daU)lum aut contrarium: 
Loco ve( tambi qui probatur trtbrachjt: 

Taltf ]ue verf its hic erit: 

*Phafelus tllequfm vides, • 

*Plerunque nec carmen modo. 

Sed volumen explicat: 
yi pridem auitus yJlphius 
Libros poetaplufculos ^ 

{yfus dimetro perpeti) 
Confcrip/itexcellemtum, 

Tales trimetris fubdidit Flaccus fuis,, 

yi carmina oftendunt decem. 

Ibis Liburnis inter alta nauium 
u^mice propugnacula, 
jirchilochus tjh fauit iratus metro , 

Contra Lycamben ^ fiUas, 

Iambicus dimetrus acephaJus qui fiat. 


Et hic dimetrus non minus 

yt ille acephalus ejfe, vel claudus potejl*. 

jideji celer phafelujejh 

Qt^om prima dempta ejl, redditur, 

EJi celer phafelus efl . 

Iambicus dimetrus claudus qui fiat 
t/fr quum fuprema claudeat, 
t^dejl celer phafeius, . # 


' \ 

FUecMi 



i 


i 


D E M £ T K 1 

FUccusfrimmJtcdedit^ 

EJfetvt ver fus prior 
Eft celer phafelus ejl: 

Poft hunc Vtniret talis hic epodm: 

P^felus ille quem vides fabinus. 

Sunt tales hoc vno in carmine, 

j4d vfque finem permanent compares epodi» 

Non ebur, neque aureum ' * 

JHea renidet in domo lacunar» 

Non ebur, pes creticus, ^ • 

Longa nam fit tertia 
Conjonante ex altera, , 

Neque aureum, prima ex trimetro portio efi» 
A^ea renidet in domo, dimetrus efi: ^ 

Et vt Jabinus, claudicat lacunar^ 

Pedem hinc iambum dupltcem. 

Mea reni, fi dempferis,relinquitstr 
det in domo lacunar: 
jidefl celer phafelus. 

St condere inde carmen ■ * 

tSHulti f olent poetam 

Horatium videmus 

Verfus tenoris huius 

Nufquam locaffe iuysSm 

t/it Arbiter difertus 

Libris fuisfreqseentatm % 

oAgnofcere hac potefiis 

Cantare qua f flemus, 

%Pldemphitides puella 
Sacris deum parata 


41 

** 


t 


Threntianvs 

TtnSlus eoiore no^is 
puer loquaci. 

De Saturnio carmine- 
t/fptum videtur e/e 
Nunc hoc loco monere^ ^ 

Qua fit figura verfus, 

QMm credidtt vetufias 
(Tanquam Italts repertum) 

Saturnium vocandum» 

Sed efi frigo graca, 

Jlliquemetron tfiud 
.fi Certo modo dederunt: 

Noflrique mox poeta 
Hudem fonum fecuti, 

Vt quaque res ferebat,' 

Sic difparis figura 
Verfus vagos locabant: 

' *Fofi reUius probatum efl, 

Vt tale colon efet 
lunElum tribus trochais: 

Vt fi vocet camoenas 
St Nauio poeta 
, Cum ftpe laderentur 
Dabunt malum Aietelli 
Dabunt malum Adetells 
jfdeft celer phafelus, 

Memphittdes puella, 

TinElus colore noBis. 

Pcft, Nauio poeta tres vides trochaos: 

Nam nihil obftat trochao longa quodfuprma efi, 


is 


Quis noum foror eSy 
Sic ferunt Jidetellos 
E(fe comminatos: 
Nauto poeta. 
Claudapars dimetri. 


Car« 

#. - 


DE Metris. 

Carmen anacreontiuiu cho« 
riambicum. 

^Ai choriambus vnus 
aditus antibaccho 
Claudicat vt priores: 

Videro Ji nouelli * 

Verjus erit poeta: 

Lex tamen vna metri ejlm 
Tin6l\is colore n65lis, 
bibunt malum Mhellu 
Inachii piiWa. ^ 

Seu boftis ille cu/ids. 

Colon (ff hoc in vfu 
Carminis efi Horatii 
Tu genus hoc memento 
Reddere e^uom repofeam. 

De confufionc (eu miftura heroici & 
iambici in alijs generibus. 


Hexamerron cui iambicon comes. 
Nunc efuia quapotui dideor^tra^ajfe feorfa 
Heroico pro feEla, quaque iambico: 

Catera qua mijlis variantur partibus horum 
iVt quibo) metro nitar hinc attingere. 

Sed quoniam ex vno pojfunt adtunlddre ferri ^ 
Amplexar vitro quod datur compendium. 


Dc verfu phalscio hendecafy liabo. 
Hendecafyllabon. 

Quem nos hendecafyllabon, folemus 
Tanquam de numero vocare verfum. 


pg Terentianvs 

Tradunt fapphieo» ejfe nuncupandum: 
Nanijui dr iugiter vjafepe Sappho: 
Vtfperfdfque dedtt fubtndeplures 
Inter carmtna di/paris figur <e. 

Sed primi pedis ante lex tenenda efl: 
Spondeonjt^uidem videmuftjiic 
Tantjuam legitimum folere poni: 

Pofl hunc, da6l)loni atque tres troehaos. 
Cui nomen quoque.phaUco dederunt. 
Verum mobilit htc locus frequenter 
Non folum recipit pedem (vt loquebar) 
Spondeum: fed & aptus eji trochao: 

Nec peccat pede natus ex iambo. 

Exemplis tribus hocjlatim probabis, 

DoSli carmine qua legis Catulli, 

Cui dono lepidum nouum Itbellum, 
jirido moao pumice expolitum, 
t^PCeas ejfe aliquid putare nugas. 

Quos dixi modo iam pedes , videmus 

T>iuerfos capiti trium lo^tos: 

Spondeum cui do, trochaum ari: 
t^eas,quis neget hunc iambon ejfef 
Hic per commata feptiesferitur , 

Quales hexametron tornas habere 
lamdudum tibi diferens probant: 

Ex queis nunc duo metra copulari 
In vnumf olidum videbis ortum, ^ , 

!De prima tome hendecafyllabi. 
Quom componitur ex vtroque metro. 
Pars heroica tum prior, duobus 


spondeo pe,de, daEljldque conjia i: 

Et ijuem femi pedem efl necejfe linqui^ / 

Vt fit penthemimeres tome locata: 

Exin catera portio e fi iambi: 

' Qjtod non difiictle efl flattm notare. 

Quum talis fuerit figura verfus: 

Carmen Pterides fl ruunt forores. 

Hac exordia verfuum duorum. 

Carmen T^ierides, quod hexametri efl: 

^tque iambicon hoc, firuunt forores. 

Compleri poterunt vtroque metro. 

Carmen "P tendes pangunt memorabile mufa, 
.Struunt forores u^tticadirum nefas. 

Hac diutfio prima computetur. 

De fecunda tome, hendecalyllabi. ^ 

oyftqne hunc pedtbus duobus orta ^ 

Sermonem cohibet,nec exit vitra. 

Sicut femtpedem prior trahebat: 

Coniungtt fibi phalacos trochaos, 

Fidtxi modo, "Bacche, Bacche, Bacche: 

T^um verfum videas fonare talem, 
tangunt carmina iam noutm forores, ^ 

Nam fi quattuor his pedes duobus 
tyfdefi, hexameter pro feSlo fiet, 

^Pangunt carmina tergemina memoranda forores: # 
Bofl hoc, phaUca de trtbus irochais 
Pars efl catera, tam nouem f trores. , ^ 

De tertia tome, hendccafyllabi. > 

Exin tertia melius patefit: 

Carmen P tendes dabunt forores: ^ ‘‘ 



58 Te r'en t i a n V s 

Nam quum dempfero verfutyforores^ 
Carmen Tierides dabunt » manebtt: 
Carmen ^ierides dabunt. 

Hoc metrum choriambicum eji. 
Quod pars bacchtacum vocant» 

Hinc primas capiti duas. 

Nec non totidem vltimat. 

Excrementa magis putant. 

Nec ducunt numero pedum: 

Sunt hac, carmen, itidem dabunt» 
Solum Pierides manet. 

Quod reddit geminum pedem, 
^Dicunt quem choriambicon: 

Quia longam fequitur breuis. 

Claudit longa breuem alteram: 

Nam des longa fit, altera 
Iun[ia pofl fibi confbna» 

Sic ponunt medium pedem 
l^rimas inter (t vltimas, 
Carmen^ierides dabunt» , , 

T ars prima hic varie folet 
Spondeum modo fumere: 

Idem ftpe ^ iambus eft: 

Hoc de Septimij potes ^ 

JunElisnofcereverfibm:^ 

^erttque intus in oppidum 
Anhelos Panope greges» : 

^Iter confimiles dedit: ^ , 

Opima adpofui fenex 
ulmoriarmaferetrto* 




> 


4 DE Metris. 

Trochitm» qucque Jtc l(Mt: 

Purpura leguh fenes 
/ ntus hic vbt confit Hin efl^ 

^fi^obtUs hic locHs, 

JmmotHS manet viamus: 

JVamjueJsic femper iambus efi. 

Tendunt latius hoc genus. 

Duos vt chortambtcos 
Includant medtos pedes: 

Et fit verfu^ ad hunc modum: 

Carmen Pterides dulcifonum dabunt: 
Duplex hiC choriambus efi, 

Terimus, Pierides, dulcifonum, fe^uens: 
Sic carmen, prius efi: fints item, dabunt, 
*Vt pes hac habuit prior, 

Sunt tfui tradiderint vltima ver fui 
Tanquam pentametro f/llaba dempta fit: 
Quam fi refi ituas pentametrum fore 
Carmen, Tierides dulcifonum dabunt^ 
Carmen Pierides dklctfonum dabitis, 
Vt^verfus <juo<jue fic conflet Horatiji 
aSMoecenasatauis adite regibus, 
^S^oecenasatauis adite remigibus, • 
Vfque autem videas hoc procul d fide, 

Zit metri genus hoc vatibus inclyti^ 

N 9n vno, aut gemino con/hteritpede, 
Ferum in tres etiam con Smiles eat 
Claufos in medio par t A us exteris. 

Quod iam pentametri non patitur modus: 
N^mfic tres videas ejfe pedes datos. 


9V * 


g ^ 


A 


Carmen Pierides dnlcifonum fi mereor dahunt 
His efi omnihas irt f nis 
hibrisvfus Horatius, 

Quo dicam j ^ quotiens modo. 

Nam primum minime fuo 
Solum carmine protulit y 
*Ut vates alij /olent. 

Exemplum Seneca dabo: 

Thebis lata diesadefi, 

Aram tanpite fupp lices: 

Pingues cadite vUtimas. 

Tales continuos legis, - • 

Huncpraponit Horatius 
Epodum ex geminis fubijCtt alterum: 
Exemplum f at erit ftm ei 
Nos hoc ponere: caterum ■ 

"Bis in carminibus f vis 
Hunc feruat flabilem modum. 

Sic te dtua potens Cjpri, 

Sic fratres Helena, lucidafidera. ^ 

Sic te diua potens Cypri; 

Hic vnus choriambus efi: 

Sic fratres Helena, lucida pdaray 
Hic interpofiti duo. 

Talem quem gemims frrfpicis eflici, 

Seruat carminibus perpetuum tribus: i 

Quorum exordia quum pradita videris. 
Stabit continuum confimili modo, 'f 
t^yplaceifas atauis adite regibus. 

Exegi monumentum are perennius. 


101 


DE Metris. 

'Donuttm pater as gr at aqMc commodus. 

Nec non continuos tres pariles dedit 
P^erfus, cecinit pofi alium breuem, . . 

Ex vno fimili pedet 

Zlfufijue efi genere hoc carminibus nouem. 

Qua fitnt talia, ^ualeeji modo tjuoddaboi 
Scxiberis f^ario forus, hofiium 

yiUor, maonij carminis alite. 

Quam rem cunque ferox nauibus aut equis 
tJ^iles te duce ge fer it. 

Tres btnis pedtbus cernimus aditas: " 

Thum quartus habet pedem: 

Hanc doCli tetracolon vocita n t flrophen : 

Nam pojl quattuor hos altera vertitur 
Ad legem Jimilem conjimilis Jlrophe: 

In qua funt alij quattuor hoc genus 
Terfus, ex qutbus hi funt ftbi tres pares, 

Pramiji, btnos qui capiant ped^s, ‘ 

Fhum quartus in omnibus, 
lam quem perficiunt tres medij /ic choriambicum. 
Tales continuos carminibus compofui tribus. 

Tu ne quajierts,fctre nefas, quem mihi, quem tibi. 
Nullam Vare facra vite prius feueris arborem, 

O crudelis 'adhuc, ^ Teneris muneribus potens. 
Binas hic capiti, tdtque itidem deme nout/imas: • 
Fient tn medio perfpicui tres choriambici, / 

At verftfs meus eji quem fimilem compofui ex tribus: 
Carmen Pierides dulcifonum (i mereor dabunt. 

Et fuprapo(ttific quoque funt duo, 

Carmen Pierides dulcijonum dabunt. 


101 Terentianvs 

Exvnocjuoqueficfuit, 

Carmen ‘Pterides dabunt^ 

Sic te dtua potens Cypri, 

Forfan longula vi/a Jit . 

Hacdmifto tertia 
f^erjus hendecafjllabi: 

Sed tot nos docuit metra: 

« 

Et funt cjtu deceat magis 
Nunc conneUere, dum recens 
Hac eji regula, qua dedit 
Ex fe tam varios modos: 

Quam dijiungere Ji velim j 
Cogar (dum paro fingulis 
Certas reddere origines') 
lam tranata retexere. 

Carmen hexametrum ex duaous tomis, 
feu priapeum, qui fiat. 

Ergo hinc na fcitur altera ^ 

MtriregulayCeuduas 
Partes hexametri fecanSy 
Qua ternos dirimit pedes, 

Quos Ji reddideris fibi. 

Hexametrum pedibus cernes conjlare receptis: 

Qui tamen heroonfaSlis indignus habetur, 

J^an^ue tome media efl, ver fu non apta feuero: . 
Eitque foluta magis, quotiens fpondeus tnejlpes 
“Tertius, quartus: nolunt hunc incolumem ergo. 
Sed de commatibus tradunt conflare dujobus: 

Ipfe etenim fonusindicatejfehoc lujibus aptum: 
Etferme modus hic datur d pier if que FrsapO{ 

luter 


T w 


103 


DE Metris. 

/ftter quos cecinit quoque carmen tale Catullus: 
Priapeum carmen. 

Hunc lucum tibi dedico, confecrdque Priape: 

Qf^a domus tua Lampjaci jita ejl, quaque Priape: 
Nam te pracipue in fuisvrbibus htc colit ora 
Helle fponUa, cateris ojfreofior oris» 

Et Jimiles plures fic con fcrip/tjje Catullum 
Scimses, yfqueadeo hoc genus lex heroica pelltt, 

Vtjit vtraque portio capta fape trochais: 

Nam dtfcrimtne nullo ponit hunc, vel iambum. 

Nec mirabere fyllaba finem commate primo 
Tanquam de pededaSlylo fiat tertia longa: 

Nam tepractpue tnfuts, t^lis verfus ^ alter, 
HelUfpontta cateris, aque efi vltima longa: 

Nam quia commata btna fiunt ,fiumunt ambo Juprfm. 
yerfius ergo magiflri vocant hos Priapeos : {mas,. 

Et Maro dat tales: fied quia dtfiinBio verba 
Dtjficiat, neBttve aliter, nec partibus aquis ^ 
Vtftingui patitur pedes, fonus ejfiugit aurem: 

Fronde fiuper viridi y fiunt nobis mitia poma, 

Cafianea molles, ^ prefii copia lallis. 

Turbabat calo, nunc terras ordine longo, 
jiut capere, aut captas iam defipeSlare videntur. 

Si dtfiinBio fieparet, nobis mitta poma, 

Trefii copia laflis, terras ordine longo, 

DefpeBare videntur, fient fic refionanfes 
Ft verfiut fionat alter, quem diJiinBio nudat: 

Cui non diBus Hylas puer, ^ Latonia Delos, • 

Si quis fic quoque findat primum commatis tnfiar„ 

^ En vuo choriambico 

^ 8 4 


( De quo dijjerui modo) 
yierfusjlare videbitur: 

Cui non diBus Hylas puer: 

Thebis Uta dies adeft: 

Carmen Pierides dabunt, 

Vfque autem duo commata 
Popis credere reEhus, 

Hac ipfiVt videas dari 
Non hoc, quo modo f 4nt^fitUy 
yerfa fed vice prijiina, 

Nftnque his commatibus Flaccus Horatius 
f^PHetrum compofuityfed choriambicos 
Sx binis pedibus prapoj^uit duos: 

Tunc hos iungit epodos Spartes (vt modo) duas: 

Ipfo carmine lam tibi fiet regula plana: 

Quis multa gracilis te puer inrof a 
Terfufus liquidis vrget odoribus 
Grato'Pyrrhdfubantrof ’ . ' 

Cui flauam religas comam, ^ 

Tergunt catera pofl conjimilijlrophe, 

Ferjus hic igitur Junt pariles duo: 

Quis multa gracilis te puer in rofa 
Petfu/us liquidis vrget odoribus, 

Pojt hos qua veniunt, commata perfpicis 
Crato Pyrrha jub antro. 

Cui fiauam religas comam, ‘ 

Cui fiauam religas comam prima parte locetur : 

Fiat comma f :cundum, grato Pjrrhafub antro: * 
Perfum non dubium ejlfore quem dicunt Priapeum, 

Cut fiauam religas comam, grato P)rrhafub antro. 

Nec 


DE Metris, 105 

Nec efuod definit in comam fi fit tertia longa 
*J)HmG confona iangitur, grato Pjfr ha fub antro» 
Peccat daEljlns tjitc^ fient modo dtxt; 

*Prtmt commatis vltima fiat Ubera legts. 

Sunt hac alta hlacct vatis carmtna ijMtmjme. 

De quarta tome, hendecafy liabis 
lam dtstifio c^uarta non morofa: 

Qualem fuggerimus tomen habebit. 

Carmen fuaue dedtfiis 0 Camatna» 

Nam quum /uflulerimus 6 Camaena, 

Pars herotca fiet hac reltSiay 
Quapofi hos geminos pedet habebit 
Clujum nomtne tertium trochaum: 

Carmen fuaue dedtfi is. 

Hac herotca iam tome probata efi, 

Infandum regma: 

Nam i/erfusfibi parte rejhtuta, 

Illafum reuocabit hexametrum: 

Carmen Jua ue dedi/it s Oljmpiades mihi mufa: 
Infandum regina lubes renouare dolorem, 

Dc quinta tome, hendecafyllabi. 

Et quintam breuiter tomen loquemur: 

Spondeum fiquidem inter ^ ^ fecundum 
Quem fas daEljlon htc f dere poni, x 

Si trudas anapaflum,tn fer df que, 

I ungas catera, iam videbis tpfum 

Confueto pede fota^^m loquutum: ^ 

Carmen ^iertdes dabunt for ores . 

St dicam Icpidx palam efi profeci o 
Qubdfit pes anapt^lus: infero ergo » 


io6 Terentia n v s 

Spondeo medium tttijue confequenti 
Hoc nomen lepidtt^ fit omne tale. 

Carmen lepida 'Pierides dabunt forores» 
Idcirco genus hoc phaUciorum < 

Vtr dottifimus vndecunque Varro 
^d legem redigens iomcorum, , 

» Htnc natos ait ejfe,fed minores. 

De fextatome,hendcca(ylIabk- 
Nunc diuijio quam loquemur, adet 
Metrum, quo memorant Anacreonta 
Dulces compofuijfe cantilenas, 
Hoc'PetroniUSinuenitur vfus: 

Mujicum lyricum refert eundem^ 
Confonantta verba cantitajje. 

Stpluresalq: fedifleverfus 
Quali compofitus tome jit, adam: 
luuerunt fegetes meum laborem: 
luuerunt caput eji id hexametri: 

Si cures reliquos pedes referre: 
luuerunt animum verfus tx carmine Placet 
Quod reflat, fegetes meum laborem. 

Tale efl ceu, triplici vides vt ortu 
Triuit rotetur ignis, 

Volucri que Phoebus axe 
Rapidum pererret orbem. 

Nonnulli metro n hoc magis putarunt 
Quod/it poflera pars ionicorum, ^ , 

Quos dicunt «sra vocandos, 

Vt verfus reparetur indeplenus: 

Segetes meum laborem. 


107 


DE Metris.. 

O (jtfam relejt^runt fcgetesmeum laborem m 
TrmU rotetur tgnis, 

Cernis quotiens htc Triuia rotetur ignis, • 

Neepars hac qnapaflon, atque iamboSy 
Nec non ^ cataUShcam fupremam. 

Sed fumat pariambon, ^ trochaos 
Segetes mcxim laborem: 

Quod metronf oleant pedes lone^ 

Hunc (longas breuibus^breuefque contra 
jilterna vtee commodando longts) 
yerfum claudere fepe de trochais. 

Nec mirum putOy quando Farroverfus 
Hos , vt diximus, ex Ione natos 
Difttnguat numero pedum minores, > 

Galliambus verfus qui fiat. 

Hoc Ji Jtc repetamus, vt fecundo 
Supremam dare fy liabam negemus, 
lunElo commate (jalltambos exit: 

Segetes meum laborem. Segetes meum labo. 

Sonat hoc fubinde metro Cybeleium nemus: 
Nomenque Galliambis memoratur bine datum. 
Tremulos quod ejfe gallis habtles putant modos: 
t/4deo vt frequenter illum prope ab vltimopedem. 
Mage quo fonusvibretur,ftudeant dare tribrachyn: 
uinapa/lus ef.e primus, fpondeus & folet: 

Duo pofi erunt iambi, trtbrachjfvffubicitur: 
Linquitque comma primum catalecltcam breuem. 
Pariambus, ^ trochai duo comma pojlerum, 
Tribrachyfve continebunt, fuper atque femlpes: 

Ser ftaf eque Catullum probat ipfe ubi hber. 




loS TERENriANVS 

Snper alta vellns Atys celeri rate maria, 

Fhrjigtum vt nemus citato cupide pede tetigit. 

De feptima tome, hendccafyllabi. 
ty4't (jua feptima fit tome, videtur 
Htpponatits habere claudicantem. 

Quem fupra pofut: cjuod tpfa iam nos 
f^erf <4S formula pojia perdocebit: 

Carmen nemo facit meo Sabtno: 

Carmen nemo, potejl heroum reddere ver fumi 
Carmen nemo dabit magno ijuod par Jit Homero, 
Claudum ejl porro: factt meo Sabtno, 

Nam tedde partes, vt tjuadratus claudicet, priores, 
Partem^j (fr tjlam verfus hic ad hunc modum fonabttl 
Qutscatmen aut verjum nouum facit meo Sabino? 
Phajelus ille c^uem vides, facit meo Sabtno. 

Dctompage &concinAationequ3B 
verfus alternet. 

Hinc iam catera metra profequemur, ^ 

Qua flaccus varie fuis epodis 
Nuncvnum recinens dato priori: 

Nunc binos geminis, iribus vel vnum, ^ 

eyd^ut binos var te dedit fonantes, . 
f^t Jit tertias atque quartus impar, {chais. 

Quem tibt tetrametru tam dixirnus, hunc tribus tro^ 
tyfdiun5lispedtbus talem dedtt, vt^dt gemellos. 
Soluit ur acris hytmsgrata vice veris ^fauoni. 

Huc differre Jupra fuit vttle, quod fequens epodus 
Aium part^iambi tres habet trdchaos. 

Et nondum fpecies mtflas ftmul ex vtroque metro 
TraSlare adortus ^aptius putaui 

* Huc 


Huc differre, magis pofl^uam tibi tota UxiunM 
Vijlin^a vtrunejue plantfts probaret, 

Soluimr acris hjems grata vice veris ^fauoni, 
Trahuritquejiccas machina carinas» 

Soluit uracrts hyems grata vice, tetrametros hic eft. 
Et tres trochai veris fauoni: 

Trahunt (jue Jiccas , portto ejl iambi, 

Cas hinc /uperfit,femtpes habetur: 

Similes trochai, machina carinas, 

Pofftt videri claudus hic trimetrus. 

Duos vteffedupUces primos pedes, ^ 

Trahunt <jue ficcas. malina, putemus 
Claudum antibacchum tjui facit carinas. 

Sed talem epodum dicitur dediffe , 

Callimachus ante, de tribus iroehais, ^ 

fn fine verfum phalacis fanantem, ’ 

Quem dico dudum fapphkum vocandum: 

Siccas ducite nauita carinas: 

Nam tale cerriis , nauita carinas, 

Vt finis ilUefi, veris (^r fauoni: 

Quanquam iambicum Flaccus antemifit, 
Trahuntque ficcas: 

tfl€agfi putandum e fi tres datos trochaos % 

Quam petat iambum vltimum antibacchum. 

Vier que finii lege vt efiet vna, 

Soluitur ams hjems grata vice veris ^ fauoni: 
Trahunt que ficcas machina carinas: 

Semelque metrum tale copulautt. 

Heroo trimetrum femel idem fubdidit vuum. 
Geminus vt ijle verfus oftendet ubi: 


xid Terent, de Metris. 

cana manant ex iltce: montibus altis 
Lenis crepante lympha dtfilit pede: ' , 

ytrunque apertum e[l, immorari dejinam, . 

Et dimetrum heroo talem fubiunxit epodum: 

Bis vfus hoct nec amplius: 

Mollis inertia cur tantam di fuderit imis 
Obhuionem fenfibus . 

Nox erat calo fulgebat luna fereno 

Inter minora fidera, 

NecnCn trimetro talem epodum comparat, . • 

*Tentametri partem daClylkam f tsbtcit. 

^t^ue dimetron ad hcc^vnumqtie^vcrfum reddidit: 
^eht nthtl me JicHt antea iuujit 
Sfptibeie ‘t^prficulos, amoreperculfum graut: ^ - ' ' 

*Prior trimetrus e f tomen c^ui non habet: 
heptametri pars efl,fcrtbere verficulos: 

^d hoc dimetron per f picis ^ amore perculfumgrituu 
Semelyue iftud f unaius eft. 

Itemque epodum non trimetrum adidit. 

Sed verfum heroum voluit pr amittere totum y 
Detn dimetrum conlocat» commdcjuida^ly licum. 

Et hic, vt ante, verfus vnusvt foret: 4,7 

Horrida tempefias coelum contraxit, (ff imbres, 
Niuefque deducunt leuem: nunc mare^ nuncjtlua ^ 

♦ IThreicto xy^qutlone fonant>' rapiamus amici c 

Occafionem de die, dumque virent genua. 

Et decet, obduUa folttatur fronte feneblus» ‘ 


I 


f '• 

, -V III 

I’ , VITA 

• TERENTIANI M A V R I, 

EX PETRO ''CRINITO. 

Aunis Terentianus natione Afer, pa- 

. ^ ^fnaCartagincniis fuit, per eadem fcr- 

mc rempora excelluit in Poetica , quibus 
Alphius Anitus, Septimius, Petronius Ar- 
biter , & Aurelius Apollinaris^ qui Iambi- 
cos icripftt. Grammatici veteres^ fi quan- 
citaqt ^intpr recentiorcs 

autores referunt,;y.t apud.Scruium & Pri- 
fcianum legitur . Opuscompofuit varlii 
multiplicique CarminUm genere , de Lic- * 
4 teris, Syllabis, Pedibus & varijs metrfs. In 
qub habita ratione vtilitatis , 'omnem pro- 
^ pe gratiam contcmfit , vt cum valde labo- 
raret in fcribenda atque explicanda varie- 
tate Carminum , minime alienum exifti- 
; mauit ab officio eruditionis,./? eorum Poc- 
! tarum exemplis vterctur, qui fuis prope 

= temporibusaiiquidfcripfiflent;.vt Alphi) - 

^ Aniti , Septimi) , atque aliorum : quod his 
‘ verfibus ingenue profitetur, 

' T^on equidem foffum totprifeos nope 9oetas, 

^ Vt yeteruexemplis y aleam, fraSo, probare. _ 


%iaurus ttm quantos potui cognofcere Graiosi 
Qmrum practpue Jludijs pars maxima conflat, - 
7^ emo tamen culpet fi fumo exempla nouella, k 

Tdam melius noflri feruarunt metra minores. 
Neque dubium eft ipfum Terentianum ad 
extremam aetatem peru en i fle, &in hcco- • 
pere condendo ita verfari folituni , quafi 
animum tali (ludiorum officio recrearet, 

. leniumque fuum mollioribus curis ttanfi- 
geret . De hoc Terentiano Auguftinus c- 
tiam meminit referens illius vcrficulum de 
Marco Varrone, 

. doSlifiimus yndecunque Varro. . , 

Quod habuerit filium nomine Baffinum^ 

& Nouatum generum, facile cplligi tu/ ex • 
ipfis Terentiani carminibus. H ai Crinitus , ' 
,At longe magnificentius de 'Terentiano noflro fen- ^ 
tit sAnt. 7\Ametus , ciim ait^ 

'Terentianus Maurus afperitatem gramma- 
ticarum praeceptionum inufitata quadam 
numerorum fuauitatecondiuit. item altbi^ 
fuauiffimus Grammaticorum. . ^ 



M A R I 

VICTORI NI, 

GRAMMATICI ET , 

RHETORIS, 

DE 

/ 

ORTHOGRAPHIA, ET 

RATIONE C ARMI N V M 
- libri iiii. 


ERVI M A R J 

H O N ORATI, DE 
PEDIBVS VERSVVM, 
ACCENTIBVS, ET 
QVANTIT AT£_SYLLAB, 

£. I B R I II. 


Apud Petrum Sanftandreanum, 


LXXXI V 



DE MARIO VICTORINO, 

£ lOACHIMI CAMERA- 
RII EPISTOLA, 
.EXCERPTA. ' _ 

arI P^i&orini nomen^rafiriptum inue-» 
mmm in codice cuius copiam nobis fe^ 
cit eximius lurifc, loannes Stchardus, 
cuius vnff quidem in loco tituli mutatio- 
nem deprehendimus^ eiufmodi tamen , qua non debe- ^ 
ret in dubium vocare conjl antem certam huius no- 

minis auiorjtatem. Hunc notum efl vixijfe illis tem» 
poribus^quibus (^r Donatus grammaticam Roma do- 
cuit a Grammatica ad Rhetorica artis profefionem 

pfogrejfumf in opinioni omnium fingulartfuilfe,^ in 
foro^flatuam meritum . Idem admodum fenex Chri- 
fiianam efl pietatem amplexus , quod v/iuguflinui 
luculenter expofuit^ cuius verba hac funt: 

, AVREL. AVGVSTINVS I4BRO ^ ^ 
1 1 X. Confefsionura, Cap. n. 

T Egebat, ficut ait SimpUcianus ^fanClam 
• fer ipt uram, omnef^ue Chrijiianas Interas inue- 

fligabat fludioflflme ^ perferutabatur : ^ dicebat 
Simplicta»o,non palam, Jed fecretius er familtariuf, 
Noueris me iam ejfl Chriflianum, St rejpondebat ille, 
Hon- credam , nec deputabo te inter Chrtfl sanos , ntji 

Ai 


V 



4 

in tcclejia Chf)Jii te videro . Ille autem irridebat^M^ 
eens, Srgo ne parietes faciunt Chrifiianost St hoc fape 
dicebat iam JeejJe^riJlianumcQr Stmplictanus'illud 
ftpe refpondebar, ^ jape ab tUo parietum irrijio repe- 
tebatur, ey4micos emm fuos verebatur offendere fu- 
per bos dantonicolas : quorum ex culmine^Babjlonica 
dignitatis , t^uaf^ ex cedris Libani <juas nondum con- 
triuerat dominus ,grautter ruituras in fe inimicitias 
arbitrabatur. Sed poftea quam legendo ^ inhiando 
auxit firmitatem^ timuitque negari d Chrifio coram 
jingelis fanSiiSyfi eum timeret coram hominibus con- 
fiteri: reufq^fibs magni criminis apparuit ^ erubefcen- 
„do de facramentis humilitatis verbi tut , (fr uon eru* 
hefcindo defacris fitcrilegis fuperborum damoniorum^ 
qua imitator fuperbus acceperat : depudtfit vanitati 
erubuit veritati» fubi/o'que inopinatus ait Sim- 
plicianOiVt ipfe narrabat» Samus tn Bcclefiamfihri- 
fiianus volo fieri, ^/dt ille non capiens fe laticia, perre- 
xit cum eo, Vbi autem imbutus ef primis in*- 
firuUionum facramentis » non multo 
pofi etiam nomen dedit» vt per 
V bapti/mum regeneraretur, ^ 

» * mirante Roma» gau- 

. dente Scclefia, ' 

&c. 

■ " , ■ *> 

p:-- ': - _ - - i 


. f 


I 



GRAMMATICA 

MARII VICTOR INI 

DE METRICIS 



DIDAs^S CALICIS. 

•RtiviA Grammaticarum fcriptorcs 
quidam ab arte inceperunt , quidam 
^ Grammatica, quidam ^ definitione, 
■quidam^ voce, quidam a littera. Ars, 
vt placet Ariftoni, colleffioeft ex perceptionibus, 
& exercitationibus ad aliqiiem finem pertinens^ 
id eft , generaliter omne quod certis praeceptis ad 
vtilitate noftram format animos. Ariftoteles quo- 
modo / evtTtftxixKXTxXntlfitifrvyytyvfttttg-ftiiMf 
«fSf iJ fil» rvfTHntffSt, Nos qualiter/ 

Ars cft fumma rerum diflio comprehenftrum atq; 
exercitatarum ad aliquem vitx finem tendentium. 
Huic arti quot contraria o pponuntur/ Tria. Qujb? 
xxKOTtx^ftu, ‘4'tvitTtxf/x, funxurtjitfx. Grammatica au- 
tem ars qusefl^Spcdatiua orationis & poematis. 
Haec quot modis difeernuntur.? Tribus. Qujbus/ 

A i ' 




€ ‘ D E V O C E 

Inte1Ie<3ii poetarum ,& reflc loquendi (cribcn- 
ilique ratione. Huius plenque quot partes tiadi* 
derunt/ Duas. Q^as/’ atque Quaf 
^ cfl Qux enari at. Quae Qua: defi- 

nit. Vc Varroniplacet, Ars giammatica (quae ^no^ 
bis litteratura dicitur) feientia cft, quae a poetis, 
hifloricis , oratoribulque dicuntur ex parte ma- 
iore. Eius praecipua olficia funt quatuor , vc ip(i 
placetjfcriberc, Jegcre,intelligcre,probare . Vt 
Arilloni placet, Grammatice, ellicientia poetas & • 
Jiifloricos inteJligere , formam praecipue loquen- 
di ad rationem & confuctudinem dirigens. Defi- 
nitio eft, vt ait Cicero, quce,jquid lit, de quo agi- 
tur, oftendit quam breuifsime. 

DE VOCE. ' J 

l^Oxeft aer idus auditu percipibilis, quantum j 
^ in ipfo efl. Grseci qualiter.^ ««e * 

MOp 6<rer ifevrJ io». VoCIS foi mX fiint duaB , arti- . 1 
culata, & confufa. Articulata efl. , quae audita in- 
tclligitur &: feribitur, & ideo a plerifque explana- 
,ta a nonnullis inteliigibilis dicitur. Hanc Graeci 
quid appellant Huius autem fpecies 

quot funt.? Duae. Quae.? Nam autMufica eft, ' 
quaetibijs, vel tuba redditur, aut quolibet orga- ^ 
fio: aut Communis, qua promilcue omnes v- 
/ tuntur. Confufa autem efl, quae nihil aliud, quim 
fimpliceiri vocis fonum emittit, vt efl equi hin- 
nitus, anguif fibrius, plaufus, flridor, & exte- J 
M fais fimilia. Alij eam , qux dicitur in vfu ar- 

ticu- J 


LiberPrimvs. 7 

ticularis, litteralem dixerunt, vt, nomina, ver- 
ba, aduerbia, SiccEieras orationis partes. Omne 
autem explanatiuarum vocum initium & indiui- 
dua vox eft littera , ex qua articulata vox exi- 
flitjnquevltirriamrcfoluitur. Vnde conftquens 
cft,vt de littera dicamus. Sed prius eft, vt ele- 
mentum atque orationem definiamu^ Elemen- 
tum eft cuius eft littera minima figura fignifi- 
cantium vocum , aut h quo vnumquodque fu- 
mit incrementum , & in quod refoluitur. Ora- 
tio eft ordinatio vel compofitiodifljonum figoi- 
ficantium continuam fententi^m. 

O E L I T T E J5. I S.’ 

T Ittera eft vox fimplex , vna figura notabilis, 
"■^litteram quidam putant diftam, quafi Icgit- 
teram, quia Itgcmi iter praebeat. Quidam dixe- 
runt Icuitteram , quia leuat vt iteretur, id eft de- 
lectat iterum vt feribatur. Vox fimplex quaref 
Ideo, quia eius vocis , quae Graecis dicta 
eft, fub fignificationem aliquam venit, vel vt mi- 
nima pars, ideoque a nonnullis I^ota vocis arti- 
culatae did:a eft, Vna figura notabilis. Idcovna- 
quaeqiie littera fuam figuram habet. Nam fyl- 
labae pluribus figuris, id eft, litteris notantur: 
nifi cura vocales vice fyllabamm funguntur: 
Nam acciunt vnicuique litterae. Nomen, Figu- 
ra, Poteftas. N o m e n eft, quo appellatur. 
F I G v R A, qua notatur. Potestas qua valet. 
Litterarum aliae funt vocales , aliae confonantes. 

■ / ' A 4 


8 De litteris 

Vocales fumqus per fe proferuntur, &pcr fefyl- 
labain laciunt: Sunt autem quinque, a.c. i. o. u* 
Harum dux i & u tranfeuntin conibnantium po- 
tellatcm, cum aut ipfx inter fe geminantur, aut in 
aliis vocalibus iunguntur, vt luno, vates. Confo- 
nantium veroell Ipccics duplex, funt enim^lix 
femiuocal^ , alix mutx . Semiuocales funt qux 
perfe quidem proferuntur,fedper le lyllabam non 
faciunt: funt autem numero feptem f. 1. m. n. r. f 
x«£x liisvna duplex littera, x. Condat enim aut 
ex g.& n vtrex rcgis,autex c.vt pix picis. Ideoque 
bxc littera^ quib^fdam negatur. Mutxilint au- 
tem qux neque per fe proferri poflbnt, nec per le 
' iy liabam faciunt : funt autem numero noifem,b.c. 
d>g.h. k.p. q. t. Ex his fuperuaeux quibuTdam' 
videntur. K. & Qma c. littera, harum locum 

J )ofsit implere.H. quoque afpirationis notam,non 
itteram xdiihiftnus. y. &z. propter Grxeano-- 
mina admittimus. * , 

Littera ed humanx vocis pars.LitterxKomanae 
ad imitationeg) Grxearum fadx . nouas etiam 
habent, vt, h. q. u. item fuperduas quafdam vi- 
dentur retinere, x. & k. & q. Nam y.& z. propter 
Grxea nomina additx funt . Nec dubitatur his 
litteris omnibus abfque fbla Ui remotis, latinx 
lingux reliquas decem & leptem polTe fatisfacerc. 
Nam pro h. afpirationis nota, vt Grxei faciunt, 
poni pollet K & p. & eadem afpiratione comple- 
xetur. Nihilominus pro k. & q. c. littera facilli- 
me haberetur, x* autem per c. poflemus feri- . 

bere: 


Libbr Primvs. 9 

bere: (ic &. z. (i modo Latino (ermoni nccedaria 
cfler,per. d. & s: literas faceremus, fed vt omnes, 
qux vfui tradits funt, recipiamus, fiint viginti 
tres. £x his aliae funt vocales (vtfupra diximus) 
aliae conlbnantes, aliae mutae. Vocales liint quae 
plenam vocem proferunt, per quas etiam fepara- 
tas fyllabas fieri contingit.Confonantes quf nunc 
praepoOtaenuncfubiiindae vocalibus confonant. 
Mutae, quae neque proferri per fepoflimt, neque 
fylJabam facere*. • 

DE ENVNCIATIONE 
Litterarum. 

toLacuitaute,antequa de natura Tvllabaruffl qu^ 
nunc longae,nuc br eues in metris aflerutur.di- 
ccre incipi^prius de en uciatione fingular u litera- 
ru & fono, qui in ore noftro vario quodam vocis 
idu, nifuque formatur , exordium fumere. Non 
folum autem vox fonusue idoaere , vt audimus, 
exprimitur , fed & omne corpus‘verberatum & 
impulfum, fbnum confufae vocis dabit, & quidem 
vanum ac multiplicem pro qualitate plagarum. - 
Diximus igitur litteras in duasfpecies,id eft,voca* 
Jesconfonantefq; difcerni;quaru alias.fine quibus 
fyllaba coire vix poteft, vocales, alias, quae coniun* 
dae fuperioribus vocis (bnumadiuuent,& fenfum 
auribus ex vtriufq; coniundione,velut-geminum 
afferant, confonantesadpellari:Easquoq; in duas 
partes,id eft, femiuocales, mutafqj digeri, l queis 
iemtuocaies in cnpn datione propria orefemiclufo 

A 5 


i6 Dn Envnciatione lttter. 

ilrcpunt. Mut$ autem nec i(5lu oris, nec Jinguac 
nifu fonum ffidereconiunftac vocalibus queunt: 
igitur (in gulae qua oris noftriCedc conceptae, qUo 
fpiritu ftiluve forrnatx vocis fu® vim, poteftateqj 
exprimant, vt potero, explicabo. 

A, littera riclu patulo, fufpenfa neque imprefla 
dentibuslingua enunciatur. 

. E,qu® rcquitur,rcprehenfo modice ri»5i:u oris, 

reduftifq; introrfum labijs effertur. 

I, femioiufo ore, imprefsifqile fenfim iingua 
dentibus,vocem dabit, 

0,vte, geminum vocisibnum, pro conditione 
temporis, promit, vnde inter noftras vocales.u. & 
•».Gr®corura,vt (uperuaeux pj etermifix runoigi- 
tur. o. qui correptum enuaciat, nec magno hiatu 
labra relerabit, & retrorfum adam liitguam tene- 
bit: longum autem produdis labijs, ridu tereti, 
lingua arcu oris pendula fonum tragicum dabit, 
cuius obfcruationis& in e. littera limilispenira ' 
tioeft. . ^ 

V, litteram quotiens enunciamus,produdis & 
coeuntibus labris efferemus. Et ne. y, connexam | 

Grxeis vocalibus prxtermircrim,cuius frequentfi j 

vfiim quxdam verba feii nomina defiderare nof- i 
cuntur: ipfam quidem Graecis vocabulis, cum in- ' 
ciderint, referuabimus, loco autem huius.u.Iitte- 
ram, aptam noftris.vocibus finximus, qua nifi per 
y.coniundam Grxei feribere ac pronunciarc non - 
poffunt. . * 

Nunc de con(bnantibus,qua^fibi yocisfonore, 

atque 1 


Liber Primvs. ir 

atque ipfa oris exprefsione funt proximx*, vtfefe 
obtulerint cnarrabimubrex quibus . B.& P, littcrg 
coiundione vocajiu qnafi fyllab^(na muta portio 
penitus latet, neque enim labijs hifccre, vllumve 
meatii VOCIS exprimere nifus valet, nifi vocaJes ex- ' 
itiim dederint, atq; ora relerarim) difjjari inter fe 
orisofHcio exprimutunnara prima explofo e rae- 
dijs labijs fono, fequens compredo orc, veliit in- 
trorfumattradovocisiduexplicatur.C. etiam & 
G.vt fupra fono proxime, oris molimine nifutfue 
diflentiunt.mam.c.redudaintrorfuralini^ua, hinc 
atq; hincintermolaresfurgens,haerentem intra os 
fonum vocis excludit: g, vim prioris, pari linguas 
lapft! palato fuggerens lenius reddit.D,tamen 6c 
T,quibus,vt ita dixerim, vocis vicinitas quaedam 
eft, linguae fublationcac politione didinguuntur, 
nam cum liimmos atque imos coniundim dentes 
fuprema fui parte pulfauerit.d. litteram exprimit.* 
quotiens autem fublimata partem qua fiiperius 
dentibus eft origo, continget, t. fbnore vocis ex- 
plicabit. K. &.Q. fiipcruacuo numero litterarum 
inleri dodorura pleriquc contendunt, fcilicet 
quod.c. littera harum officiu pofsit implere;Nam 
multa &otiofa parte, qua. c. incipit, pro qualita- 
te coniundae nbi vocis fupremum exprimit fo- 
•num. Nonnihil tamen eft, vtra earum prior Iit 
c.feu. q.fiue. k. quarum vtramque cxprimifauci- 
bus, alteram diftento, alteram prodiido ridu 
raanffeftum eft.H. quoque inter litteras otio- 
famCrammatici rradideriit, eamque afpirationis 


Ii De Envnciatione litter. 

notam toniundis vocalibus prsbci.ipn autem c6- 
fonatltes tantum quatuor pr^poni^ quotiens Grsr 
cis nominibus Latina forma efti perfuaferunt, id 
cft,c.t,r.p.vtChori, Thymos, Phyllis, Rhombus, 
qua& profundo fpiritu, anhelis faucibtis, cxplojfb 
ore fundetur. Supercfl vt feptem reliquas (emifb- 
nasjpirituquoqueinftrcpentes, ordine quodam 
perfequamur, ^queisf.litteramimum labium fu- 
premis imprimentes dentibus, reflexa ad palati fa- 
(ligium lingua, leni fpiramine proferemus. Se- 
quetur.L. qua validum nefeio quid per partem pa- 
lati, qua primordium dentibus (uperisefl, lingua 
trudente, didudo ore perfonabit. At. M.imprcf- 
flsinuicem labijs, mugitum quendam intra oris 
fpecum attradis naribus dabit.N.vero fub couexo 
palati lingua inhaerente, gemino naris & oris fpi- 
ritu explicabitur.Sequctur. R.quae vibratione vo- 
cis in palato linguae faftigio fragorem tremulis 
idibus reddit. Dehinc duaefupremae.S.&.X. iure 
iungentur, nam vicino inter fe fono attrado fibi- 
lantridu,ita tamen, fi prioris idus pon^ dentes 
excitati ad medium lenis agitetur, fequdis autem 
craflb fpiritu hilpidumfbnet, quiperconiundio- 
nem.c.&.f. quarum & locum implet, & vira ex- 
primi t,vtfen fu aurium ducamur, efficitur.Z.apud 
nosvltima, in quanonfonus litterae fed vocabu- 
lum,& duplex fyllaba eft, Graecis tantum, curo in 
vfiim venerint,apta vocibus,vt.y.fuperius propter 
peregrina vocabula recipiemus. 


4 -^ 


vr- 




Di 




Liber Primvs. 15 

DE ORTHOGRAPHIA. 

Vnc quoniam res admonuit , non abfiirdum 

videtur de Orthographia paucis fcribere, vel 
Analogia.Bd itaque in principio diccndu, quem- 
admodum antiqui fcripferint, dehinc quid nunc 
debeamus obferuare. Confonantes litteras non 
geminabant, yt in his, Annius, Lucullus, Mem- 
mius, & castcra his fimilia, Ibd fii{)ra littera, quam 
geminari oportebat fcilicet. Sicilicum impone- 
bant,cuius figura haec cft, ^---^Jquod crat^gnum 
geminandi, ficut apparet in multis adhuc veteri- 
bus, itaicri^s libris, ij dem voces, quaj prelsiore 

fbno3Bduntur,aurus,caufa,fufus,odiofus,perduo " , 
s. fcribebant,*aufrus, & caetei;;?. luxta autem non 
ponebant c m. deinde nec Alcmenam dicebant, 
necTccmelam, fed Alcumenam, inde Alcumae- 
on & Alcumena tragoediae, donec lul. Cxfar qui 
Vopifcits& Strabo, qui &Sefquiculus didusef^ 
primus deTecmefafcripfit tragoediam fuam, &in 
fcoena pronunciari iufsit. Accius vero cum feribe- 
ret anguis, angueis imponebat. Itemncc.z.litte- 
ram, nec. Y. in libro fuo rettulit, quia quae ante 
fecerant Naeuius & Liuius cum longa (yllaba feri- 
ben da eflet, duas vocales ponebant, praeterquam 
quae in. I. litteram inciderant, hanc enim per £• 

&. I. feribebant : Gneius Pompeius Magnus & 
fcribeba'ht & dicebant: Kadamitatem pro Kaia* 
mitatem. Nigidius Figulus in commentarijsfuis 
nec.K.pofuitpro. Q, nec.X.Idcm.H.non efle Jit- 


.r 


i4 De Orthographia 

teram , fcd notam afpirationis tradidit, Licinius 
Caluus. q. littera noneft vfus: Con fultum fenati 
ip(e fci ipfit : & ad Caiiim Cxfarem, fenatus con - 
fultum. Idem, Optimus Maximus f cripfit, non yt 
nos per. V. li ttera. Diuiis Augui^us gemtiuo ca(u, 
Kuius domos itieaBjpcr.o.non vt nos per.u.litterS 
fcripfit, MclTala, BrutiisMgrippa, pro fumus, fi- 
mus.Nos paucioribus litteris feribim iis, quam an- 
tiqui fcribcbant,^t ^tftru s,n auus, n.atus, nofcot & 
illi has voces, & fimTlesiltis, g..antepolita feribe* 
bant: culus confuetudinis nos veftigia retinemuk, 
cum fcribinius ignarus, cognatus,ignauus,c6gnp- 
feo; Nec fblu litteras eximimus, fed voces quuc^; 
ipfas commutamus, vt cum dicatur, nemo & nul- 
lus, ex quibus prior ^ox adhomintrs fblos perti- 
net nemo , quorum genitiuum cafum aliter quam" 
nos veteres extulerunnneminienim & nulli, dixe- 
runt: Item,bonsE frugis quoque, nos bon» frugi, 
quamuis nullum nomen lingulare Laiiflum per 
omnia genera,numerolque omnes, & percafus.i. 
littera tcrminetur,tantum omifla parte eius,lblum 
frugi fcribimus. led nos nunc, & aduentum,& a- 
pud, per, d. potius, quamper.t.fcribamus, atuen- 
tum&aput: &lihguam per, I. potius ,qUatn peTr 
d;prcelldiumpcr.d.potius, quam per. I.Haftenus 
autem Sc hodie, non vt antiqui, haccetcnus,hoc- 
cedie. Et illuc, potius, quzlnri illo. Et pro Jauabro> 
labrum: fimul, non femel: & Alcmenam^ qnim 
Alcumenam; Alcmeonera, quam Aicumeonem,- 
TecmcQkn potius , quam interpollta. u. Tecu- 

meCTam: 


1 

^4 




I 


■ L I B E R P R I M V S. • X 5 

mcflarn: Et vbi 'duarum conibnantium fbnus 
percutiet aures , vt in fabbatis, (accis, effert, .effu- 
git, fallit, gallus, vallus , macellum , nullus, palli- 
um , Pallas, per duo. 1. ficut per duo. n. annum, 
Cynnam, & fimilia. Sic& per duo. p. apparatum, 
I^pam: Per duo. r. Arrun|ium , Varrum, currit, 
ferrum, Iteni perduo. s. afsiduumjCarsium.fef- 
fum ; Et per duo. t. Attius , Vattius, & fimilia; 
Nam vt color oculorum iudicio, fapor palati, 
odor narium dinoliritur, ita (onus aurium arbi- 
trio fubiedus eft. Clarorum autem virorum, 
i quos fupra nominant, confuetudinem in libris 
I reperire pofltimus eorum ; Sacratum debet feri- 
bi, non fccratum ; Sacratum autem in compofiti- 
one confecratum facir,per. s. &. c. non per. s. & 

, a.Sic & c aftus, facit in ccftum, non incaftnmtPro- 
jnifcua etiam promifeue facit, non promifce.u. 
i enim pcfduci debet ficut afsiduus, afsiduc facit. 
Quottens-numerum figrtificamus, per. t. non per 
d. feribenduro erit, vt tot, quot: fic & quotiens 
pr3cpofitio-erit .ad,v.t. Ad mortem fi»te fors.Er, • 
Ad quem ficKilcQ, SeC, Sierjtautem.coniundio 
^ per.t. vt,At regina graui, &c. Antiqui pro fed, 
i fet fcrjbebant, fed cum noftra aetas partem lit- 
f ieraj*um in eo ^referuarit, parten), breuitatis 
I gratia, ex eo detraxerit , nonnullam immutarit : 

• & nos per fed , qu^m per fet feribamus. Nomina 

I quae fingqlarinominatiuo cafu in- us litteris ter- 
f minantur, vt Atticus, Brutus, & fimilia, genitiuo 
[ cafu vna recepta, i^ declinabuntur & feribuptur» 


I» 


l6 D E O R T HO G R A PH I A i 

% 

non per duo.i.vt Attici, Bruti. Qii£ autem nomt 
natiuo.i.litteram habuerint, vt, Gellius* Furnius, 
genitiuo geminare debent.hvt Gellij,Furnij,Vo- 
f}cr,vortit,&fimiliapcr.e.non pter.o.lcribere de- 
bemus. Has voces &iimilesiftis: itemq;, agedum," 
cedendum, capiendugi, faciendum, per.e. pot^s 
qu^m per.u: (icut acerrimus, exi(liraat, extimus, 
intimus, maximus, minimus, manibus, precium,r6- 
nipes,per.i. qu^m per. u. Qua; voces. z.litter|^(b* 
numexigunt, eas per. z.line vlla hsfitadone de- 
bemus fcribere, & quae per. y. potius, ficut exigit 
ratio, per. y.quim per.u.vt,Eutychus,Hylas. De- I 

grelTus autem per.e-qu^m per.i.Degredi enim ex j 
lupcriore loco de(cenderc:digredi,ex aliquo loco 
difcedere. Noftri Latini cum litteris vterehtur, 
quas a( Graecis acceperant: a.b.c.d.e.i.k.l.m.n.o. 
p.q.r.Ct.& Graeci vocales haberent totidcm.quot 
& nos,a.e.i.o.u.(nara.n.6;.«r.po{lda funt ab his re- 
pertae)E.&.o.ternas habebat apud eos poteEates, 
vt. e. edetbreue & produdum;!. autem longum 
quodammodo ronat,cum&.e.&.i«iu<51umeft. Ei 
o.firmlitcr quoque cum ellct vnu breuem,& idem 
faceret longamiyllabam, praeterea exprimeret vo- 
cem, quae apud eos per.«.&,ti.fcribitur«v, dc apud 
nos quoque, c. &. o. totidem poteftates habe- ; 
bunt,& eafdem,quas apud Grscos.Grf ciin dati-. 
uo,tam.D.litterae,quam.«. adijciebant.i. iuxta:ita 
noftri, vtapparetexlibrisantiquisfcederum&ex 
legum,q ui etiam fi ex fre quenti t ranfer ipti one al i- i 
quid mutarunt, tamen retinent anuqillfateni: 
^ Nana . 

■ d . . 


L IBER Pr XMVS. 17 


{ 

\ 


Nam. o. non fbliim pro breui & longa , led etiam 
♦ pro. u. poni, vt pro populus , ibi po polus: & vbi 
piaculum, ibi piacolum;Sic&prohuic,hoic; pro 
funus , fonus. item alia multa. Apud Grxcos au- 
tem fuifle Cio cum. i.&. o. non dubito. E. autem 
duarum obtinet vicem, breuis& produ<flae. O, 
veVo& pro breui & pro longa & pro. u.pofitaeft. 
Hidemque litterae in datiuo cafu adie^a elbi. Y» 
quoque &fuofonopofitaeft, & fubiunfta litte- 
rae. h. vteft apud nos quoque: item adieda litte- 
ris. a. &. e. facit (yllabam .* polita eft & pro breui 
& pro longa.cum Graece per.w. fcribimus. V. firai- 
liter Si pro breui & pro longa,quoties confonanci- 
busfiibieftaefl: pro.#.&-tf, Grxcilequcbanturlb- 
num tantummodo litterarum, priufquara i 
'Simonide fnuenirentur , exprimebant iuxta .r. 
iuxta.v.&.x.adlpirationis notam.H. ponedo. s. au- 
tem varie nunc per.*.&,r.nunc per.>.&.«. Ite.4-nuc 
per.Cff.nunc per.»$. Quibus noiiri .^acceptam in 
line. Tuarum pofuerut ; reliquis autem ita Icribunt, 
vta Graecis (unt traditae. Y. vero eodem ordine 
fcriptum hatfemus quo illi recifa tantum virgufa 
iuxta:(ic quod apud illos iun(fi;um.«.litterae. v. facie 
ly llabara,noftri edam quoties eiiifdem Toni longa 
lyllaba feribenda eflct,& ipfi adiungebant. o. lit- 
ters.Iode (criptum legids Loucetios, nountios,& 
loumen & cetera :led nec.g.quidem nec-q. Lati nus 
fermo introduxit.-exquibus.q.& fuuTeapud Grg^ 
cos: & quare defiderae fungi vice litterae cogno- 
fcerepoteftisj fipontificumlibroslcgeritis ;N^c 


l8 Db Orthographia 
• 

Nunc enim apud Grxcos iuxta.«.e(l pofita.r> au* 
tem apud Grxcos obtinet notam numerifcx» pro 
. quo apud antiquos, c. poni (blitum, vtpro agro 
Gabino, Cabino; pro lege, Icccracna, pro agna.* 
auftio certe ab augendo di<^ta eft; & numeri cum 
habeant.c.vt ducenti, trecenti, fexcenti.g. reliqui 
habent, vt quadringenti, nongenti , cum a tertio 
quoque ordine, vt apud Graecos quoque politum 
eft.c.pro.g.& fuoloco.k.poft receptum. g. fuper- 
uacuum coepit elTe. C v n, ^uerbium temporis^ 
antiqui quatuor litteris fcribeoant.Tn his, quum a- 
pud Catonem, rurfusquom^ fcd antiqui cum ita 
feriberent, pronunt iabant tamen perinde, ac (i 
per,cum,rcripium elTct.llla quidem feriptura con* 
lu(a,quod.u.pro conlbnantCj&.o.pro vocali cor- 
repta accipiebant: Sicurapud Graecos trium vale- 
bat vice.vt e(Tet.o. breue, idem longumr^vt ante 
djjti ,*«.in quibus peccabant, quod ahjs littciis 
fcribcbant,quam quibus enurciabant, 6c. aliter le- 
gebant, quam feribebant. Item Cuius per quojus 
litteras feribebant. De quibus ne plura fer ibam, 
hpc cuftodite : vt cum fuerit aduerbtum tempo- 
ris, per.qu.fiue vnura.u. liuc duo feribatis, vt qum 
primum,quumhoc faCerem. At fi erit coniundio, 
vt, cum Caio, cum Lucio, per. c.lcribi debear, nc 
quicquara deperdat ex fignificatu:t>on cnira aliud • 
per quom fcripta.aliud pcr.c.u.m. fonat. Sed vbi . 
aliquandofit autfoniiadlura. &.totidcmpene lit- 
terae feribuntur, dandum cft aliquid anuquitati. 
Keliquas voces , qux ante vocalem habueriot.u. 

pro 


I- 


Liber Primvs. 


» 5 » 


pro confonante politum, vt quando, quaeritur» 
quifpiam,quoddam,per.q.potiiis qu^ra per.c.fcri- 
betis. At cum locutus, lecutus per.c. quum quida 
prajcipiant ad originem debere referri : quia eft 
locutus Eloquendo , Iccutusa fequendo, per. q- 
potius qu4m per, c.hacUcribenda.* namconcul^ 
fus, quamuis ^ quatio habeat originem, & cocus ^ 
• coquendo,& cotidie, a quoto dic,& incola ab in- 
quilino.-altamen per. c. potius qutlm per, q , feri*»* 
buntut. Quicquara & quicquid & quocquod pri- 
ma fyllaba quoties habuerit.d.idcm vos perduci- 
te, &fupcrponite. c. Nam cum fint hxc compofi- 
ta& confula, fi vtramque vocem fiiis litteris feri- 
ptam relinquatis, duas partes orationis feparatas 
relinquetis; quicquamenim dudum eft ^ quid- 
quam. Ae.iy liabam quidam moreGrcccorum per 
Mi. feribunt , ne illud quidem cuftodientes , quia 
omnes fere^quide orthographia aliquid fer^ptum 
reliquerunt, prxeipiunt momina iceminina cafii 
nominatiuo.a.finita, numero plurali in.x.exire,vc 
Aelix:eademper.{i.&.i.fcripta, numerum fingu- 
larem oftendere,vt huius Aeliai; indudi a poetis» 
quipi<ftai vellis Icripfcre; & quod Grxei per. i. 
potifsimum hanc fy liabam feribunt propter exili- 
tatem littcrx. 9 alitem propter naturalem produ- 
<ftioncmiun gere vocali alteri non polfunt. Iota 
vero quas eft breuis , cademque longa , aptior ad 
hanc ftrmfturam vifa eft. Qyam poteftatem apud 
nosliabet &J. qux eft longa & breuis. Vos igitur 
fine contrQuerlia ambiguitatis, & pluralem nomi- 
' B 1 


lo * Db Orthographia. 

nominatiuum , & {ingularemgenitiuum per. ar. 
fcribite: nam qui non potcfl: dinofcerc fupra fcri- 
ptaruiB vocum numeros &carum, valde eft hebes. 
Qiiatinus fcspe cum fit redle fc/iptum, vos. e. per- 
tfucitis, & tacitis -Quatenus: & fepe.i. litteram 
commutatis in. e. De qua ne plura loquendo vi- 
dear vobis exprobrare imperitiam, contetus fum; 
quid inter vtranq; vocem interfit,fignificare. Igi*! 
tur quatinus ett, vt quia nam.* Quatenus apte figni- 
ficat finem loci cuiuldam,velut quafine.Nihil efi, 
quod non vultis confulere de his, quae ignoratis.- 
nam vt aliquid netcire turpe non eft, fic in deteri- 
us fcribere, veiemedare, turpil simum e ft.Perter» 
mine dicitur aufpicium, quia nt, cunT de fine Ro- 
manoin agrum peregrinum tranfgrediuntur.Scd 
fcribarn vocos,quas alij numero lingulari & plura- 
li indifferenter per. u. &. o. fcripferunt/vt auusj 
coruus,nouu5,& caetera.Vos nominatiuo fingula- 
ri per duo. u, quorum vice confonands fungitur, 
alterum, alterum accipitur pro vocali; nam per. 
vos.lcriptaBtfignifica^nt pluralem numerum,& ca- 
fum accufatiuum, auos, flauos , coruos, & horum 
fimilia: nec enim mihi fupereft ocium, qui pofsim 
fingula exequi,nec fuRicit memoria,cura vix haec, 
quae feribo, implere pofsim. Attamen has etiam 
voces, quae.u. potiusqu^m, o.fonant, per duom.. 
fcribite, vt, vulua, vultus. & fimilia. ficuti fine vlla 
dubitatione per.vo.qux (bnant ita^vti voluit, vol- i 
uo, volutus,conuoIutus.*namlittera.u^vocaliseft, 
ficuc,a.e»i.o. fed eadem vicem obtinet confonan- 


L I BER PR 1 MVS. 2t 

tisj cuius poteftatis notam Graeci habent, F, no- 
ftri vau vocant; &alij digamma: caper fefcripta 
non facit fyllabam, antepofita autem vocali, facit. 

Nos vero, qui non ha- 
bemus huius vocis nomen autnotam, ineiuslocu 
quoties vna yocalis plurcsue iundae vnamfylla- 
bam faciunt, fubftituirDus.u.litteram:nam vocalis • 
nulla bis eadem pofita facit vnam fyllabam , afsi- 
duus,exiguus,Laocoon, tribu ut, (Tatuunt, & fimi- 
iia. At cum praeponitur vocali, tunc accipitur pro 
confonante, vteft anguis , extinguit, lingua, pel- 
uis: in vuido enim, prior, u. vocalis eft.leques cui 
fubiecfa eft. i. confonans. Eft praeterea eiuidem 
potcftatis. i. vocalibus antepofita, confonantis ha- 
bet vicem,&fubicda alteri confbnanti, vocalis eft. 
Hefternum produfte dici debet; nemo enim eft, 
qui Latine modo fciat loqui, qui aliter quam pro- r 

cfuifta iyllaba hefternum dixerit. Deus eft, inqua, 

VI Reus,& facit genitiuo cafu Dei, vt rei. Nomi- 
natiuo igitur plurali hij Dei potius qii^mdij , In ^ 
faftia fine caufla adieciftisapiccm.quia fafeia dici;, 
tur, quod voluendo fit fafeia. Haud adueibium 
negandi , & fignificat idem quod apud Graeco? 
i«(ed ab antiquis cum afpiratione, vtalia quoque 
Verba, diAum,&adiecta d.liftera,quam plerifque 
verbis adijciebant.D.tamcn littera conftruat,fi ft- 
quesverbu incipiat ^ yocali, vt, haud aliter muros. 
”i&,haud equid^.Atcum verbu ^ confonate incipit, 

d. perdit, vt, hautdudum, & haut midtum. &: haut 

placitura refert ;& 1 n ducit .trErhuiufce,&huiufq*^ 


it 


De Orthographia 


rc^lefcribuntur, fedruo loco vtraque : namal» 
hocce,'& ab hacce fit huiufce:huiufque autc aliud ' 
fignificatjidemvniufaiiufque. Has voces non- 
nunquam,nunquaiD, nunquid,quanqua,ynquam 
fipe redc rcriptasrelinquitis;aliqiiando enim in. 
in.comnjutatis,numquam pro.n.facitis.m. Quid 
igitur in poftirum debeatis olaferuare, attendite. 
Clari in iludijs viri , qui aliquid de orthographia 
fcripfere, omnes fere aiunt, intcr.m. &.n. litteras 
inediam vocem, quas non abhorret ab vtraque lit- 
tera,(ed neutram proprie exprimat, tam nobis dc- 
cfle quam Graecis, cum illi Sambyx fcribantnec, 

m. exprimere, nec. n. Sed haec ambiguitas in his 
fortanc vocabiilis,ficutinAmpelo,Lycambe:nam 
in noftris fupradiclis non efi.-quia non inter.m.& 

n. medium fonat , vnquam & nonnunquam & fi- 
jnilia,(ed inter, n.&. ^.nam & Graeci cura fcribunt 

iimilia,fi fy liabam, an. fequa- 
tur fyllaba quae initium habet Lg. & h c, conuer- 
tunt.n.litteramin.g.&pro.n.g fcribut, vt 

cum intcr.n.g.medium fonet vocis 
j produd:x:non,vtaIijs videtur, inter.m.flL n.quo- 
' niam in copulatione fylhbarum familiarium & 
nobis habenda ratio elt.n.quam.g. potius (cribe- 
jtis,nonnunquam,quanquam,& fimilia:Nam fi in- 
ter. m.&.n. cfiet difputatio nobis,quae in alijs qui- 
■ dem vcrbisjinfupradidis autem non cftjCommo- ’ 
dius credo a<5);uros fuifle receptae authoritatis vi-* 
ros , fi hanc potius redderent rationem, ne dux . 
partes orationis, qux iunds vdces confundunt; 

integre 


^ L 1 R P R L*M V S, • 15 

, integre fcribantur tam.d. inde, quam.n.vnde, in* 
de,& (imilia, edam quod in his vocibus, qusvlti* 
mam- habenr.m.iTfequatur.n.mutatur.m.in.n.vt 
cum Hanniba],HiempfaI.Iam aliud ellfcijt, aliud 
fciuit;fdre enim Facit icifeere, id ell, iubere, prae- 
bere. Non omnia rotunda rata fune cum.l. &. r» 

. geminari (blenc , quoties ratio non repughat au- 
riumfonoyvtin nullo, in Verre; Camelus vero & 
loquela, querela & fuadcla & tutela vno.I.fcribeda 
func,vno.r.norat, narus. Orthographia Graeco- 
. rumex parte maxima in iota littera conGUit; nam 
, & pro breui,&prolonga,velut/</<r®».&i<)w«:& in 
quibuldam medrjs interponitur verbis, & 

in extremis, vt cafious datiuis adiun- 

gitur:quum.«!.enuncietur& eadem fubicda. 1 . lit- 
terae,' facit longam fyllabam quod antea Ferua- 
. batur apud nos quoque ; nam&probreui& pro 
longa nunc etiam valet , datiuis aute caGbus apud 
nos iuxta apponebatur, vt antea vobis dixifle me- 
mini, cum populoi R.omanoi,p ro, populo, folitos 
priores feriare oltenderem/Cum vero eadem. i, 
e.littcrae iundta eflet,non iblum pro longa (yllaba 
accipioba tu r , fed nomi n atiuu m plura le m i ta Fcri- 
ptum fignificabat.vt amicei,bonci,dodei ,Koma- 
nei,i8^ rimilia;atfi perT^um,i,lcrip7a cflet, eadem 
gemtiu umiin gularem faciebat, vt huius amid. 
caetera. 

Denique omniu m qui dc prthog raphia Icriplc- 
runt,de nulla feripturatam diu,qu5m dc hac que- 
^runt,qu« per.i.li&teram Imgul jrem gcnitiuum,& 

B 4 


14 'De Orthograj^h ia ^ 

quae per. ci.littcras^nominariuum pluralem faci- 
unt, locutipartim acute, vt mihi quidem vidctury 
inepte illud atque etiam ridicule, nam mihi quae- 
dam iuccurrunt: Pilum aiunt militare, & vinea, ii 
fit fupra quam milites a ggerem inftituunt,& (icam 
& filicem quae fecet, per*e.&. i. Icribenda: at fi pi- 
lum fit, quo pinfitores viuntur, & vinea quae ruri 
colitur,&fiftula,per.i. A quibus libenter quaere- 
rem, quo modo feripturi eflent aedifici) pila , & 
quomodo fingularem dicerent, aut plurale in his, 
ies,rpccies,&: his fimiliau^amnite licet per omnes 
cafiis.i.longam cufiodiat,tamen nominatiuo cor- 
repta. i. (anguis, puluis efi . Hoc femur, quamuis 
nominatiuo perlitteram.r. dicamus, tamen geni-' 
tiuofeminis,datiuo^ femini, ablatiuo femine, feri- 
birc.Cognatac quadam vocantur inter fe vocalesi 
vt feitis, & in declinationibus inuicem fuccedunt. 
Item conibnantes inter fejfed proprie funteogna- 
tae,quae fimili figuratione oris dicuntur, vt eft. b.f. . 
r.m.p.quibus Cicero adi jcit. u.non eam, quae ac- 
cipitur pro vocali,fed eam quae confonantis obti- 
net vicem, & antepofita vocali > fit vt aliae quaeque 
confonantcs.Quoties igitur prjeppfitione^feque- 
tur vox , cuius prima littera incipit ^ fupradidis 
litteris,ideft,b.f.r.m.p.u. quae vox coniu<^faprae- 
pofiponi fignificationem cius confundat, vos 
quoque praepofitionis litteram mutate , yt efi, 
combibit, comburit, comfert , comfundit, com- 
inemorat,comminuit, comparat, comuellit, com- 
ualef(;it,compellit,coniuocat: no conbibit,conbu- 
' . rit & 


Liber Prim vs, 2j 

rit,& fimilia. Sicetia pr^pofitio luda vocibus qux 
incipiunt ^ fupradidis litperis.n. commutat in.m. 
imbibit, imbuit|imfert,imbcit,immcmor, impius, 
'immitis, impotens. At,fub,ob, quas finiuntur in, b. 
Jitteram, ideft, vnamcx quinque fupradidisco- 

f natis,quoties verbum fequetur,quod initium ha- 
eat a fupra didis,lh eam.b«mutabutit, \ qua vox 
incipit, vt, fuffert, (ufficit, fuffundit; nonlbbfcrt, 
fubh(:it:fic& fupparatjfuppreflus, fic fuuoluir, fu- 
uertit;Ob,autem,mutatur in cognatas cafdem, vt, 
oflFeit,ofEcir,& ommouet,omroutercit,& oppan- 
dit,opperitur,&ouuertit, ouuius.Ettamen quo- 
ties verbum fequens incipit ab.l.aut.r.n. fua com- 
mutatin eam,^qua fequens vox incipit,vt, colla- 
tum,colledum,illinit,illedus, collinit, illudit. In 
f.autem,vt,corr^^it, corripit, corrodit, corrum- 
pit,vtirrepit,irrogat,irruit; perdit vero.n. litterS, 
cum fequens verbum ^ vocali incipit,coemit,co5- 
quat,cok, cooritur. Anceps, ancilla, ancilia, angu- 
um,anquirit: non iudico per an , fcd more Gras- 
eorum per.ag.folitumfcribi. l^uncadijcio, ficut 
inter.m.&. n,* litteram vox media tam Graicis dc- 
iit,qu^m nobis, ita inter, n. quoque &. g. decfle: 
Neque enim aut illi fimilia, fiuc 

pcr.c.fiuc per.g.fcripferint, alterutram in pronu- 
Ciando litteram exprimunt : ncc nos fupradidfas 
j^oces,fiue per.c.fiue per.g.lcribamus, proprie aut 
c.exprimimusin dicendo, aut.g.quas vox, quoni- 
am ordini litterarum nolfraru deefl, &fami]iarior 
cfl auribus noAris«n.potius quam.g. vt anceps, & 


^6 De Orthographia 

.-ancilla, & angina, & anguftum,& anquirit, & an- 
cora, & fimilia,per.n. potius qu^m per.g. fcribitc- 
Sicut per duo.g.quoties duorum.g. fonum aures 

' exigent, vt aggerem, fuggillat,ruggercndum, fug-. 
gcltura,& fimilia.Sunr,quiintcr. u. quoque &.i. 
litteras, fupputantdccfle nobis voces, fedpiguius 
quam. i, exilius quhm.u:(ed(^ace eorum dixerim) 
non vident.y.litteram deliderari,fic enim gylam» 
mylerum,f)’llabam,proxymum dicebant antiqui- 
Sed nunc coniiictudo paucorum hominum ita lo- 
quentium euanuit:Idcoqvie voces i flas per. i. feri* 
bite.Si memoresefletis dixifle me vobis, praepofi- 
tionis litteram .n. quoties Verbum lequpretur, ali- 
ter in his dumtaxat quae ex hac praepofitione ver- 
bacompofitafunt, mutari folcre in.m. no fcripfip'^ 
fetis inprolem,n.quod per.m.cybuiftis.improlem 
fciibcre; Improlesenimeft, qui nondum vir eft- 
Igitur, quae Graece Peribitis per.-^^. litteram feribe- 
tis Latine per. ps. Graeci priufquam reciperent in 
ordinem litftrarum fuarum. i cas quidem. 
voces>in quibus ipparebat.g.vt«V|,«/7*{; 

yo's:& fimilia feribebant per. in quibus veroan- 
cidebat.x* vt«»«b“"**'*’*«*^*'*5«^®»****J & hn)ilia,per 
In quorum declinatione inerat.b. vt 
«ic*^«c,per*(8.&.<^. £t in quibus.». kuk?^»4'i 
per.^.&.cSimiliternortri, voces quae in. x. litte- 
ram incidunt,fi in- declinatione earum apparebat 

g..fcribebant.g.&.s.vt:coniugs,legs!&:fimilia per 

g.&.s. At quae voces.^l..litteram habent,liae.per.b. 
&.S. feribebaoturfi in declinatione acciperent, b. 


t 


L X B Z R P R X M V S. 17 

• vtccelcbs,coelibis: plebs, plebis • Pofteaquam ^ 

. Grsci?i.&^nobis.x.recepta eft, abijt Cillorum 

& noftra perplexa ratio, & in primis obferuaiio 
♦Nigidi/,qui in libris fuis &. x.littera non eft vfus, 

' antiquitatem fequens. Sed libenter quaerere, qui • 
bus litteris fcriptuf i eflcntcas voces, quae in decli- 
natione nec.g.&.s. exeunt, vt,nix,niuis; fcncx,fe- 

nis;fcxusifcxus:& oppidum in Hifpania Auftruxi, 
d eft ab attraho, & vexi. Voces igitur quae.x. 
litteram incidut, rcli<fta antiqua ob{eruatione,per 
x.fcribite.quaevero pcr.^/. caper, ps. potiusquam 
bs.>J/.cnim nec in noftris , nec jn G raecorum libris 
inueniunturfubieaa. b. litterae. Ea vero qua:.-^. 

fbnantj&nondcclinantur.vtfupradiaa, per. bs» 

• feribite , vt abfccdit, abfcjdit, abfeondit & abftra- 
hit,obftat,obftipuit,abrynthium, gybfum. Nam 
hyc ms&fumfit&j nlilinftt, demlit, fine dubio, 
per.Sslfcr ibetTs. Et quanHoTn harum vocum m^ ^ 
tionem incidimus, nec c onfumptum , ne^nipliu^ 
nec redemptum, nec temp tat, attemptat,&: limilia 

' iftis,per^^rcribctis vitiole,fed v^t ego fcripfi iu.xta 
A xnt.ponetis,& lucri^cietis litteram , quae detradla 
nihil defignificatu vocis deminuit,& Icribitur ex- 
peditius. Credo quod ignoretis nomen priuile- 

fiiuro quod dicitur, lex enim priuilegij in vnu ho- 
minem eft diaa. Video vos laep(>&' orco & vlca- 
-no.h.litter3fm relinquere, fed credo vosantiquita- 
Jcm fcquijfed cum afperitas.vctusilla,paulatiniad 

clegantioris vitae fermonilque eft limam perpoli- 

fa,lic yos quoque has voces line*^h* fccundtim con- 













i8 De Or-^-hographi a 

^uetudinemnoftri faeculifcribite . Item corona, 
ancora,fepulcrum,(icut qu^.h.in difputationc de- 
iidcrat, vt, brachium, cohors, harena, pulcher, fcc^ 
ca quatenus debeatis obferuare, ignoratis; includi 
. fortafle eo, quod leeiftis praeceptumantiquortimj 
qui aiunt fcribi quidem omnibus litteris oporte- 
re,in enunciando autem qualdam litteras elidere. 
In quo.vt idem faepius dicam , bis peccatis , quod 
aliud Icribitis , & aliud legitis, qu^m fcriptum Ift: 
•quid enim facietis in his,qii3E velitis nolitis,& Icri- 
bcnda funt , & legenda vt feripta (unt; vt exempli 
gratia,exiHimo,non ex3Eflimo,&: conquinat, non 
coinquinat, &(imilia. Eliduntur autem vocales 
(jnguls,cum duo concurrerinr,vt, 

Men’ incepto defiflere vidam? Non,m^nc.Et, 
Ten’ inquit, roiferande puer. Non tene. ' 

T. quoque ex confonantibus eliditur, Vt| • ' 
Pofquam re s Aliae: non poftquam. 

M.autcm,vt, Mult* ille & terris. 
Vocalis&confonansparitcr,* 

Non cquidjsm inui dco.Et breuiter Troiae. 

Cum fuerit autem feript^, audiendus eft, 
feribendused, demutandus eft, & limilia generis 
mafculini, primam vocem integram relinquetis: 
ex nouifsima autem.e.&.s.detrahetis, idem facie* 
tis in foeminis, Vt prima vox, cuius generisfit, ap* 
pareat.Idemque in neutris. At hic ce & hocce pro- ' 
. nominibus; fi vox fequens i vocali incipiat, e. no- 
uifsimam detrahetis,vt, 

Hicc’ alienus oues cuftos bis mulgct in hora. 

Manibufque 


Liber PRiMvsr 15 

Manibufq; meis Mezentius hicc^eft. &, 

Hocc erat alma parens . &, 

: Hocc Ithacus velit,& magno mercetur Atride. 
Non idem funt Tria, quod Trina: tria enim . 
funtiingularia, trina autem multiplicia, Hc trinos 
calceos,& trina veiHmema,non triat& terni dicu« 
tur,vtbini,quini,(epteni,deni. Quando diftingui- 
tis,cum erit perfe^ia oratio & fenfus concludetur, • 
inter nouifsimam verbi litteram & primam infe- 
quentis in fiiperiore parte verfus pundum ponite 
aliud quam librarius inter duo verba pofuit*. quo- 
ties aiitem ante didind^im mora fuerit ncceflaria, 

fimiliter inter duas litteras auerfam , id eft, 

Sicilacu ponite; fi vero fuerit Hyperbaton,& loH- 
gior fenlus,at' vos in ima parte verfii s inter duas (i- 
militer ,vt fupra,litteras,pundum clarum ponite, 

^ fi prius quam difiindum concluditur, mora ite* 
rum fuerit ncceflaria»*xx w auerfam, id eft. Sicili- 
cum fimiliter in ima part/ verfus ponite. PR.quo- 
ties preetoremfigniheare vultis, nolite interpun- 
gere, ne fiat, populus Romanus; nec compofita, 

^ qualia funt, leuianima,biduancula,tardigrada:haec 
^ ' cnimfiuntfpecie&fignificationevnum.Sedneea 
% quidem,qu*cunque ciimpraepofitionedicuntur 
• * dreumpungetis, vt, circumduci, & circumueniri, 

& circumpledi,& nonpulIi,& paulopoft; nechxc 
vtinGalliam»inItaliam:nechoc,necillud, quia in- 
. finite dicuntur. 

^ ' Repertores litterarum Cadmus ex Phoenice in 

. G/aBciani,& Euander ad nos tranfiulerunt. a.b«'c* 

st,' . ' 


JO D E O H o G'R A P H I A 
d.e*i.k.l.m.n4?.p.q.r.s.t. litteras numero, xv i. 
poftcaquafdam i Palamede , & alias ^Simonide 
adiedas impleile numerum, x x 1 1 1 1 • In Comoe- 
dia feriptum erat, ellum, nonre( 5 lcvos feciftis, iU 
lum;eU enim, en illum.Grammatici praeterea De- 
metrius Phalereus, Hermocrates, ex noftris aut 6 
Cincius, Fabius, Gellius . tradiderunt, ex quibus 
Cincius paucis, inquir,commutatis, vt ad linguam 
noftram peruenirent,eas naraq; Cadmus ex Phoe- 
nice in Graeciam, vnde ad nos Euander trandule- 
rat. Scripferam autem vobis,quantum repeto , & 
alia plura, inter quee noftros antea , ficut Graecos 
quoque.x v i. litteris vfos: ex quibus fuiOTe voca- 
les apud vtro(quc;his poftea quafdam ^ Palamvde, 
& alias ^ Simonide adieftas implefle numerunv 
X X 1 1 1 r. Ex adicflis autem noftros fplam. x. rc- 
cepifle.F.vero.g.&. q. in Graecis etia litteris fuiflV 
& nunc cflcjfed. G.numero feruire atq; nonagin- 
ta lignifteare. F. autem Aeolis dumtaxat jdem va- 
lcre,quod apud nos.u.cum proconfonantilcribi- 
tur,vocariquc digamma. Et fignificaucram. 
priils quam Graecis inter vocales repertae funt. n.- 
&.W. vicem carum tam apudillos, quam apud nos 
expicfle.e. &. o:o. etiam feribi foliiampro fyllaba 
tv. E.autcm pro,«.& iota, ca/demq; & o. &.e. quo- 
ties areepiOent in finem i«ta,datiuum cafum apud- 
vtrofqucfignificare,& harum feriptionum exem- 
pla non folum ex libris veteribus, fed etiam ex pe- 
ritorum quorundam feriptionibus J vt Caraeloi, 
caproi, nam noftti eruditi vno ore. h. quidem 


J 


Liber Primvs. ai 

^ * 

k.fupcruacuas clTe dixcrut,ncc indagarunt.,.apud 
Grxcos prius quJkra reciperetur in ordinem voca- 
lium, tunc cum.e. & pro breui &pro Jongaferibe- 
retur.acita quae nunc \ nobis fcribituradfpirandi 
vocem obiinuifle , & a noftris retentam propter 
peregrina nomina , nunc poni Stante vocales & 
iuxia.c.&.t.&.p.C. autem & nomen habuifJe, G, 
& vrumpraB/litifle,quod nuncCaiuspcr.c.&Cne- 
. ius pcr.cn.quamnis vtriufque fyllabe fonus-g, ex- 
primaf,rcribuntur. Ita & alia praetereaad haslitte-J 
ras pertinentia. In defrudo apicem fecundae fylla- 
bae imponere debetis, nam a deferuendo & deco- 
quendo-fi: tale quod dcfriidctur,id e{I,fraudetur 
coduraStminuatur*VocalcmIitteram.I, pro co- 
■j^natiaccedere,manifeftum eft in his nominibus, 
iane,iccorc,ioui, iucundo. Pro vocab' autem valet 
lubieda confonantibus,& facit nunc breuem (yl- 
labam nunc Jongam.vr, bibit, biga; & citat, ciuis; 
djes, dicit. Sibi autem ipfa fubiungiturin bis, vt,. 
»ijo, Troija, Gaijus,Aijax. Aduerbiaciim.n. feri- 
benda,quotiens,deciens,totiens,& (imilia pernu- 
. merum, Atheniefes, Mediolanenfes, Carthagine- 
(es,& fimiliacat aquofurajharenolum, &: fimilia li- 
ne, n/ Coma incifa non caefaries fed cefaries eft \ 
comacefa. Et in eo quod ed amans adijeienda eft 
iilittera in genitiuo plurali jfi quando funtpartici-- 
pia,auifcxparticipijsfigurata;ex nominibus aut6 
Qtifquam,vt, aetas, & fjmilia.Internundiqm (cribe- 
dum,vtinterlbnium, & trinodium .*itainccrnun- 
dinium , quod upuem dies inter fe cominups ha- 


C 

> 

Afr 


w 


52 De Orthographia 

beat , non quod nono die fit. Non eft cloaca, vt 
putatis,(ed cluaca,quafi conluaca.Contagio apud 
omnes fere veteres fcripta ell nominatiuo cafu, vc 
obfidio quoque & obliuio; fcd Poetarum Jiccnda 
primo fecit contagia & obliuia;pofica dici caepit, 
&'ob]iuium,&obfidium,&coutagium. Cum an • 
tiquitatem igitur pofierior conluetudo vincat, 
vos vtro modo fcriptam vocem hanc inueneritis, 
ita relinquite, dum non ignoretis,ab antiquis no** 
Vniinatiuo hec contagio diclum. Non cft,vt emen« 
da(lis,porca prscidanea, fed prxcidaria, qus fru- 
gum caufia immolatur. qui iufia defundo noti 
fecerunt, aut in faciendo pcccarunt,his porca c6- 
trahitur, quam omnibus annis immolari oporteat, 
antequam nouam quaii dapem mereat de fe cape- ^ ' 
re:pr£cidaria dida,quod ante caeditur cpiam fru- 
gem capiat.*at illa quae & in re,& in pr^fente mor- 
tuo quem condituri fune, immolatur.* quia ex ea 
capere non poisint ad quod iufia faciant, praeien * 
tanea vocatur. Parilia dicuntur non Palilia: non ^ 
Pale dea,fed quod eo tempore omnia lata , arbo- 
refque & herbae parturiant, pariantque. Nouenfi-^. 
les fiue pcr.l.fiueper.d.fcribendum; communio- 
nem enim habuerunt litterae has apud anciquos,vt ^ 
dinguam& linguam, &da(yimis& lacrimis, & 
Capitodium & Capitolium , & lella ^ fede , olerc' 
ab odore. Eft & communio cum Graecis * nos la- 
crimae, illi ^<f«Cv«.*olere «Wom: mqditarifciMT«»,‘ 
Nouenfiles autem , quos Graeci polf no^ L 

uendij ^ confidendo, id eft, eadem fede praediti. 

Sorix j 


L :I B B R P R I M V Sj 

Sonx autem Saurix, auis tributa Saturno ab augu- 
ribusiquia tarditati,^ vetuftati, & fened^uti con- 
uenit.mamAin veteranjs maxime vcrfaturIocisj& 
nodium eft & nodis maxime primse,.?i: quia tem- 
peftatis nuntius atque index parui Jaris. Forcipes 
quod formum capiant, id eft calidum vt forna« 
ces : aut de foro capiant, vt foricipes. Forus au- 
tem, flatus tam in foro, quam in naui& torculari, 
id eft, 

DE SYLLABIS. 

OYIlaba eft coniundio litterarum , cum vocali 
'^vel vocalibus fubvno accentu, &fpiritu conti- 
nuata. nam per folam vocalem abuftue (^llaba di- 
citur. minima etiam eftryllabavniuslitterse; vtea 
maxima eft, quae ex pluribus conflat, vt,ftirps.SyI- 
Jabarum in pedibus differetis liint tres: funt enim 
longs,breues,& medix, qux & communes dicii- 
tur.Ex his breues vno modo funt, id eft, cum vo- 
calis corripitur,qiiam nonfequuntur duxeonfo- 
nantes. Longarum autem (yllabarum dux fpecies 
fiint, nam aut naturaliter longx funt, aut pofiti- 
one fiunt. Ex his natura longx duobus modis co- 
ftant.wno,fi vocalis prodiida fit, non fequete alia, 
vocali, vt, primus ap oris: nam & pri. &. o. & ris, 
produdis vocalibus funt natura longx. Item mo- 
do funtlongx naturaliter fyllabx,cum dux voca- 
les iunguntur, quas lyllabasGrxci diphtongos 
vocant, vt ae.^e.aikeu.ei: namillx diphtongi non 

C 


34 D E S Y L L A B I S 

fiintquf fiuntper vocales Joco confbnantium po*, 
iitaB,vt;ja.je.ji,jo.ju. va.ve.vi. vo. vu. AJiae vero 
fiunt politione longae modis o<So. Primo fi cor- ; 
repta vocalis definat in duas confonantes, vt ars* 
Secundo, fi excipitur ^duabus confonantibus,vt 
Acrifion^is Danae.Tcrtio,fi definit in conJorian- 
excipitur ab alia, vel ab eadem confo nante> 
vt, arma, Anna, Quarto, (Tdefinitin duplicem lit- 
teram, vt, nox. Quinto, fi excipitur ^ duplici, vt, 
,ixis. Sexto, fi dcfinitinconfbnantem,qu^duarum 
fonum praebeat, vtjhocc erat.Septimo,fi definit in 
confonanrcm & excipitur a vocali loco conlbna- 
tis polita, vt,aruum.O(5lauo, fi excipiturab.i.litte- 
ra duplicata, vt Troiia,aiio,Graiius,Aiiax.M edi® 
autem fiuc communes Ijdlabae fiunt modis quatu- 
or. Primo fi correpta vocalis definat in confbnan- 
tem, qu 2 E orationis finiat partem, & excipiatur i 
principali littera vocali. Lftenim breuisfie. Te 
Coridon o Alexi, &'c.Et item cum vocale le^pr.(ir 
duftam, fcu breucm, aut diphtongon, & efibre- 
uis,vt.inrul® Ionio in magno: & longacft autem 
fic, Glauco & Panopeae,&: Inoo Melicertae.Etite, 
Neqj Aoniae Aganipp^.Tcrtio modo, fi correpta 
vocalis excipiatur a duabus confonantibus, qua- j 
rum prior fit muta,lcquens liquida, etenim breuis 
efi fic.Valkorque ab rupe Cyclopas:& alibi fic,le- 
fe effudere quadriga: . Item longa efi: fic. Infandi 
Cyclopes. Item, centum quadriiugos. Quarto\ 
modo, fi correpta vocalis definit in confbnantem , 
& excipitur a principali littera, h. eft enim breuis j 

fic 


LiberS^rimvs. 

fic,ftic amorJiaecpatria.Ircmalibi,Hicvir hiceft, 
tibi quem promitti faepius audis. Itemlongaeft 
fic. Terga fatigamus hafta. Videturplurimis efle 
quintus communiu iv’llabarum modus, quiapud 
Lucilium, & vete/es multos,eft frequentatus, vc 
correptavocalisdefinarin. f &: txcipiaturab alia 
confonanti, vel vocahjoco confonantispofita, vt 
eft illud, Qyare etiam atque etiam dico eft com- 
munis voluptas.Et item, efBantquc elatis naribus 
lucem. Hae fyllabx pro breuibus apud veteres, pro 
longis vero apud omnes ponuntur. Poteft&hic 
modus lextus communium fyllabarum videri, 
qui apud omnes veteres fcmper, & apud Vergiliu 
plerumque pro longa ()’llaba eft . Nam pro breui 
apud nouos poetas frequenter, quod eftfic, cum 
verbum liue nomen, o. habet vltimam correptam^ 
non liquentibus duabus conlbnantibus;vt,Canto 
qusB folitus,&c.Et,m(rnia prima loco fatis. Item, 
CuiTuno fubmifla. &alibi.Heu nimium virgo ni- 
iniu. In his enim omnibus, o.littera correpta, pro 
longa accipItur.Nam pro breui non noui tantum 
pofucre,vt Martialis.Non amo te Sabidi. Etapud 
Vergilium inuenitur, vttcft.Nuncfcio, qaid fita- 
mor. fed qui hanc fyllabam longam efle volucrut, 
lemperelidunt inde. i. litteram, vtfic, nuncfco. 
quanquani caufla eft fupcr Eoe verbo , quarene- 
cefleeft, iferam corripi. In his enim verbis quas 
Dominum fpeciem gerunt, eadem corripi oportet 
propter difcrctionem.Nam fcio,fi corripias. o.lit- 
teram, verbum eft, fi prodiucas, nomen fingulari» 

C a 


1 ^ 


I 


DeSyl»abis 

datiui vel ablatiui,vt huic,& aB hoc fdo. Itemtale 
cft, monftro, &oftento, & frequentatiua verba 
multa, vtlcdo,fa6tb,fcripto, dido. Namprono- 
men,ego, pro breui habere vltimam. o. deprehen-» 
ditur;vtcll,Non ego Myrmidonum, &c.Iie,Aft 
ego quae diuum Itcm,ergo,coniundio pro longa, 
habet vltimam litteram, o.v.tcft, illud, Ergoiufla 
parat, &c. Propter quod talis fyllaba finalis tamen 
tantum communis effe multis generibus proba- 
tur. O. autem littera pro duabus Graecis habetur, 
ideft, pro.*.&.".ficutctiam.e. pro. (.&.«. &iftae 
apud Graecos poetas inuicem pro conrrarijs fibi 
litterisponuntur,& vocantui«»t>Vcux«*vnde & no- 
ftri hanc confuetudinem Graecorum propter me- 
tri neccTsitatem fcquuntur.Nam illo verfu Virgi- 
lius.o.produdx longitudinem feruat.*Armatum- 
^eaiiro circumfpkit.Oriona. Item in eoTlem 
nomine eandem litteram corripit, fic:Cum fubito 
aflurgensfludu nimbofus Orion. Itaqj&inhoc, ' 

. & in nuicfimilibus.e.&r.o.putandumeftcflc com- 
munes lyllabas, fed per Graecam recipi 

pofle.Nam etiam.e.naturaliter produda,per ean- 
dem Virgiliiis corripit, vt, gener adiier-* | 

lis inftrudus Eois. & alibi, primo Turgebat Eoo, 
atque ^ contrario autem in eodem produda eft,’ 
lic, Ebasque acies. &aflbi, ante tibi Eoa: Atlanti- . 
des abfcondantur.In breui fvllaba tempfls eft vniUj 
• quia nihil morarum illic vox facit: in longa autem 
duo funt,quibus tantum quantum in breui ea vox * 
.detinetur, breuis aut^ correpta vocalis efficit, 3 
^ longas 1|j 

4 


* 


LiberPrimvs. ^7 

longas produfta. Syllabae aut natura longas funt* 
aut pomione fiunt. Natura, cum vocalis produci- 
tur.Pofitione, cum correpta vocalis fequentes ha- 
bet duas confonantes. Hcec aut in eadem fyJJaba- 
Iblet efle, vt ars; aut in proxima, vt amnis : aut in 
duas fyJIabasdiuifa,vt arma. Sed & duplex litte- 
ra, x. duarum confonantium loco fungitur.Hacc 
qpoque aut in eadem ly llaba folet,efle,vt vox ; aut 
in proxima, vt axis. Prosfiant idem & vocales lit- 
teraeloco confonantium pofitJE.i. &.u. vt,leruus, 
iniudus; fed haec in metris facilius deprehen- 
duntur. 

Syllabas politione longas fiunt his modis: fi cor- 
repta vocaliSjdefinatin vnam confonantem, & ex- 
cipiatur ab altera confonanti, vt.arma virumq; ca- 
no;Item fi definatin duas confonantes, vt,Iifi in 
[ ieceflli longo locus.&c.Si excipiatur a duabus co- 
fonantibus,vt,Acrifioneis Danae, &c.Si definatin 
duplicem litteram.x.vt,Noxerat,&c. fi excipiatur 
^ duplici littera ,vt, Axe fiib asthereo. Idem hoc 8c 
in.z.vt, Mezenti ducis exuuias, quas apud Graecos 
duplex eft.Item fi definat in confonantem, & ex- 
ii cipiatur ^ vocali vice confonantis pofita,vt,inueni 
i; germana viam. Si definat in confonante, qua pars 
orationis finitur, vt, Omnia vincit amor, & nos 
cedamus amori. Si correpta vocalis per fe partem 
^ orationis impleuerit,vt,horrefco referens, &c. 

^ Liminaque laurufqueDei. Haec fy llaba & inter 
communes haberi poteft.Si vocalem breue fcqua • 
tur.i.Iittcra vice confonantis pofita, vtHarpy iasq; • 


j8 De Syllabis 

colunt . Si poft brcuem vocalem fubiun<9:a fit 
conlbnanti vocalis, & vocalem correptam habe- 
ant conlequentem, vt, parietibus textum coecis 
iter. 

Item communes Tyllabae funt& ex his qus na- 
tura longae runtj& ex his qiix politione. 

Natura, fi produda vocalis excipiatur a vocali, • 
cftenim iogain hoc, Glauco & P3nopcae,&lno.p 
Me iccrtx. Fitautem in hocbreuis,Te Corydon 
o Alexi trahittlua qucnqiie voluptas. Item natura, 
cum geminx vocales , quas Grxci diphtongos 
vocant, a vocali excipiuntur.Eft enim longa fylla- 
ba in hoc , Vlla moram fecere neque Aonix Aga- 
nippx. Fitautem in hoc breuis, Infulxlonioin 
magno quasdiraCeleno, &c. 

His vero qiix politione longx fiunt communis 
cft, qux excipitur a duabus conlonantibus,vt pri- 
or fit muta quam liquida, Eli enim longa In hoc, 
Immemoicsibcij vallo Cyclopis in antro. At in 
hoc breuis ell,Lufl;ra demiorque traho vafiolq; ab 
lUpc Cydopas. Poteft prxterea communis videri 
ea fyll aba,qu^ apud Vergilium & pro longa & pro 
breui pofita ell, hic vel hoc, fi ^ vocali excipiatur, 
eft. n. pro longa, Omnibus hicerit vnus hongs, 
tres prxmia primi, &c. Pro breui autem. Hic vir 
bic eft. Sed pro breuibus fere tantum. Nam vt 
longa fit,& ipfi & omnibus vfitatum eft.Cpnfyde- 
randa ergo eft in his dumtaxat pronominibus na- 
Cura.c.litterx,quod cralTum quodamodo, & qu^li 
fonureddat» Hic & hoc. Si autem, nec» 

coniun- 


L l B E R P R I M V S. 



coniun<^ionem afpiciamus, licet eadem Ifttera li- 
nitam, diucrfum tamen fonabic , quod facilius di- 
iudicabitur, fed quando alterum habemus, etiam 
alterum tcntcmus.In verfu eft ergo. Hoc erat al* 
ina parens>d'c.Et,Pro luppiter ibit Hic, ait, & no- 
flrisillulerit aducna rcgnis.Sin autem fcceris;Nec 
erat alma parens: Nec ait: fpcciem fuam verfus 
amittit, cum aeque Si hanc S< illam fyllabam con- 
flet efle correptas. Ergo illae non ideo longa? fiut, 
quod pars orationis finitur,vt putant plurimi, nam 
idem &in hac effici poficc, fed, vt {lixi, in j)rono- 
minibus.c.littcra fonum efficit crafsiorem , & na- 
turam*!, litterae inter vocales pofitae,ac per hoc fo • 
num geminantis imitatur, quibus primae potefta- 
tis quinque vocales exiflunt.a.e.i.o.u.quae gemina 
virtute tertaporumprxditaedura corripiuntur-aut 
acuuntur, longas & brcuesfyllabas metris prae« 
flant. Vnde eas haud immerito noftri authores 
Dichronos pronunciarunt, coque fit, vtGraecis 
vocalibus, quamuis numero infeiiorcs, poteftato 
tamen ex xquo relpondcant. Omnis autenxfylla- 
ba cura correpta in fe vocalis eft vmus temporis, 
cum produda duorum accipitpotefiatem. Tem- 
pus autem eft fpacium mora:,per quod fyllaba 15 - 
ga extenditur,breuis vero contrahitur.Ipfa prgte- 
rea vocalis per(e,id eft fine focietate.atq; admini- 
culo confonantis, vocis orationisue qualibet parte. 

completa, abufiue (yllaba nuncupatur. 

In.a.Iittera. A virgo infelix. 
ln.e. £ terra magnum alterius fpedare laboremi 
: ? 4 


'De Syllabis 

In. i. I nunc ingratis offer te irrifepericJis. 

In^o. O mihi praeteritos referat fi luppiter anos. 
AfFedusingemifcentis feu eiulantispcrfonae ple- . 
runqiie apud tragicos feu comicos repcriuntur. 

Vel fi ex compofito accipias, Vuidus Hiberna ve- 
nit de glande Menalcas. Rurfus duae inter fcvo- | 
cales iugatae, acfiib vnius vocis enuntiatione pro- ' 
latae, fyllabam faciunt naturaJongam;quam Graeci 
diphtongon vocant, veluti geminaevocis vnum 
fonum,vt,ae.oe. au. His feu fimplicibiis , feu con- 
iundis,conne:^ae reliquae litterae,quodfonumvo- ; 
cis augeant, crafsiorcfque efficiant, confonantes t ; 
vocatur, quae, in duas partes direpte, femiuocales 
quidcrn.vi I .dabunt, id cfl:, f.l.m.n.r.s.x. ex qui- 
bus liquidae, quas «2^iT*»£«A«,fiue «ypi.Graeci voeSt, 
funtquatuor,! .m.n.r.idcoque fubiedaemutislit- 
teris, quae in tertio habentur tam ordine qii^m po- 
teftate>quaefunt,b.c.d.g.h.k. p.q.t.in declinatio- 
ne verborum feu nominum nunquam^ proprio 
tenore, ac legitimo politionis fuae ordine diuuifoe, 
atq; in alteram, littci aru m commigratione, tran- 
llatxfpeciem, vt alia defledantur atque muten- 
tur , qua conditione , etiam in metris communes 
fy liabas faciunt. 

D E SY LL A B A R V M . 

natura & connexione. " ^ 

OEd vt ad propofitutp nobis redeam, difcufla 
'^litterarum tam enuntiatione quim poteftatc, J 
quod cumulo plenifsimae eruditionis aptum ac ^ 

nccef^ 


L ]t B E R P R I M V S. 41 

tieccflarium praeterire abfurdum foret , confe- 
quenserit de Syllabarum natura & connexione 
tra(5lare; Nam ideo didaeftfyllaba, quod ^vo- 
calibus, fine quibus eadem coire non poteft, reli- 
quae litterae(vt fidesGr^ci fermonisindicaOcom- 
prchendantMr:id <rwAA*^/3aHii ri y^xfcfc^ 

f». quarum Ptiparcita fpecies eft,namq; aliae earum 
breuca , aliae longiE, aliae communes, appellantur 
fcilicet, quod nunc pro breuibus, nunc pro lon- 
gis, vt necefsitas metri , aut producentis aut corri- 
pientis eafdem, poftulaucrit , accipiantur. Pofitio 
autem confonantium litterarum breues /ylJabas, 
fecundu dilciplinam legemq; metricae artis,efficit 
longas* Nam, parente natura, omnis vox fub duo- 
rum accentuum fono ore mortaliu promitur, pro- 
du(flo fcilicet aut correpto; ex quibus alter ex- 
tenditur, alter contrahitur. Igitur cum in metris 
longa fyllaba opus eflet,vt ea quae breuis lege na- 
turae prolata videbatur , longa efficeretur, a prin- 
cipibus Muficae artis authoribus pofitio , id eft, 
duarum confonantium copulatio reperta atq; in- 
duftaefl:. Haec deinceps obferuatio confenfione 
poetarum legem dedit, quaeauthoritasitem de ve- 
tuftate temporis trahens difciplinam veluti la- 
crofandae in metris obferuationis caeteris fanxit. 
Igitur lyllaba breuis tempus vnum,longa duo,ne- 
quearaplius recipit, exquaeuenitpleruraq;, me- 
tri necelsitate cogente, vt, pro fyllaba longa, duae 
breues;aut pro duabus breuibus, vna longa pona- 
stur Jd quod in trimetris Anapefiico,iambo,& cae- 
‘ ‘ " C 5 




4% De Syliab. nat. & connex. 
teris huiurmodi verfibus datur cognolcere.neque 
enim hsBC commutatio numero metroi‘umorficif 
congruentibus lubvtraque lege temporum fpa- 
cijs atque momentis. Politione vero odo modis, 
vt Tupra relatum cft , fiunt, ex quibus lex videntur 
aperti : de feptimo etiam nunc tradomus. Si cor- 
repta per fe vocalis littera fcquentem.i.habeat in- 
ter duas vocales conftitutam,vt,Troiaqynunc lla- 
res.Hic enim,o. litterae vocali correptae infertur.i. 
iittera pro duabus confonatibus accipieda, quan- 
quam & geminata. i.fcribere iubeamus,vt, Proije- 
cit fluuio , penitulque in nubila fugit. Alij 6i di- 
phtongon volunt efle, vt Iit pes dadylus, prima 
fyllaba natura longa Tro. lequetibus duabus bre- 
uibus.i.a.aequehoc. u. litteram facere, nequiuit, 
eodem quotiens fuerit loco, nam ita ponuntur 
hae duae litterae in f)’llabis, vt exigente ratione in- 
terdum fint vocales pro fnapte natura, interdum 
confonantcl,quia & prolatae, & fubiedae alijs vo- 
calibus coeunt, & fyllabam reddunt.quod reliqii^ 
facere non polTunt, vt eaedem Siconfonantes linc 
& vocalcs.Nam cum & inter fe geminatur, &cura 
alijs iiinguntur, pi ima earum , quae in lylJaba* fue- 
rit, euidenti ratione confbnans erit , quippe cum 
vocis fbnus in lubieda tentum vocali audiatur, vt 
]aculunr>,Iuno,vota,vultu5„&hisfiraiIia.Odauo,fi 
correpta vocalis delinit in conlbnantem,qua pars 
orationis finiatur, & lequens ly llaba ^ vocali inci- 
piat,vt, hoc erat:&, hic ait. 

. N VN ede communibus plenifsime trademus, 

vnck 


Liber Primvs. 45 

vndc fumus digrersL*quarum in metris triplex ra- 
tio & caufla reperitur^ii quidem vna cademq; (yl- 
laba,nunclonga, nunc breuis, nunc vtriufq; tem- 
poris lege fungitur. Scifcitantibus autem, cur tres 
modi communium fyllabarum iinr, •dicemus, lon- 
gam lyllabam aut natura fieri aut politione. Haec 
fub vtraq; (pede communem in metris fyllaba da- 
bit, id eft, aut natura cum vltima pedis dadyli 16 - 
ga reperitur; vt. Infulae Ionio in magno, &c. aut 
pofitione,cum ingeruntur breuifyllabs du§ con- 
fbnantes, quarum prior femper muta, fequens li- 
quida eff. «Supereff natura breuis,cuiusvnus mo- 
dus: id eft cum correpta vocalis delinit in confb- 
nante, ea dumtaxat lege, vt feques fyllaba incipiat 
^ vocali tanqua,Hic ait,& noftris.&c.ita efficiutur 
modijVt fupradidum cft,tres. Igitur prima fpedes 
crit,quaedadyli pedis tertiam breuem feu produ^ 
dam vocalem, leu duarum coniundione,id eft, 
diphtongoiongam efficiens contra legem Hexa- 
metri heroi amphimacrum inducit, qui pro da- 
dylo lege communium fyllabarum accipietur, ita 
tamen,vt fequens ^vocali pes inchoet. Cuius ex- 
.emplum apud Homerum , ftoiimut apud 
•noftrum,Infulae Ionio in magno, &e. Nam fubtili 
.coniundionc longae quaefunthuiufmodi vtriufq; 
vocalis nomen incurrunt, & in collifionc fpacium 
temporis ipfa pronuntiandi celeritate confumi* 
tur : quanquam nonnulli qujii finalem fyllabam 
propter indifferentiam quae in metris omnibus 
comp^t, tradant, ^fiiper quo plerique ambigunt. 


I 


44 I) E SylLAB. NAT. & CONNEX. 

• I • 

*n ifto dumtaxat fyllabarum communium, priuile- • 
gio. Harum altera cG^cum ciufdpm pedis fecunda 
fyJIaba,natura lemper breuis; vtpote, (cquenti Io-» • j 
coin dadylo pede coniundis duabus confonan- 
tibus, quarum prior muta,fcquens liquida (it, 
longam efficit politione; vteft , Vidit tburicre- 
mis.in.r;&,Ni palmas ponto tendens vtrafq; Cio- . 
anthus.in.l: item. Brontefq; Steropefq; & nudus , . 
membra Py racmo, in . m : Item nefcio quis teneros 
oculis mihi fafcinat agnos.in.n .Habes cxepla qiia- 
tuor liquidarum , quasametabolas diximus, nam 
breuis fvllaba eft loco polita politione-longa vim 
fuae proceritatis loci conditione non obtinens. ^ 
Ergo hic pro breui accipietur lege communium 
qua prior muta.c. fequens liquida (it.r.ita tamen, 
vt vtraequcconfonantes in vnalyllabaconiun^he ‘ 
habeantur; nam fi altera earum in lecundafyllaba 
fequensin tertia repcriatur,non iam communem, 
fed longam lyllaba i n le efficient. Sed & duae liqui- . 
dae m.&.n.qua?folae exhisqux fibi fubiunguntur, 
non praecedente muta, in, vna fyllaba, longam,' , 
fyllabam facere polTunt , vt, omnibus errantem 
terris. Et, aut Agamemnonijsfcaenis. Tertia vero I 


cum eodem daftylo prima fyllaba, quae lemper* 
natura eft breuis, longa inuenitur. Hoc modo, fi 
correpta in ea vocalis delinat in vnam confonante, 
vt,Hoc erat alma parens. Erit ergo communis 
lyllaba ea conditione, qua pars orationis finiatur, 
& fequens \ vocali incipiat,ne loco & lede dafty- 
liTribrachus pofituselTe videatur. Neque enim 


hic 


Liber Primvs. 



hic finalem fyllabam caVilTatus fis, nam nulla ibi 
procentas fonat,vbi vere finalis non eft: veliit, ar- 
ma virum quecano , &c. Cum enim, ma, fyllaba 
partem orationis conl|)leat, tam#, quod loco lon- 
gae pofita non eft, 'vim proceritatis capere non po- 
teft. Cum autem locum obtinet longae fyllabae , & 
finit partem orationis , tunc eft communis & effi- 
citur longa, quod etiam naturali ratione dinofeas. 
Nara cum fermo terminatur, &poftrema claudi- 
tur fyllaba, ad initium alterius tranfitum fieri ma- 
nifeftum eft.quodinteruallum aliquanti temporis 
intercapedinem lumit, fic fyllabae naturalis breui- 
tasadditameto temporis crefeit . Haec ratio com- 
munium fyllabarum cum in Dadylicis,tum in ce- 
teris metrorum generibus , fub eadem obferua- 
tionetracftan da eft, qua tamen frequentius autho- 
resGraeciqua noftri vfi funt.mon enim vitium eft, 
auippe cum maximi aiithores hoc genus compo- 
fitionis vitro affeflarint, apud Homerum notabi- 
lis ille verfus habetur, in quo quatuor longae fyl- 
Jabaelege communium pro breuibus indudae ac- 
cipiuntur; cuius exemplurn,*fTif<«/«/T/ijiW<,<i«i»iJf«« 
MiTiti <i«>.Alia rurfus apud eundem fpecie fuperiori 
contraria, in qua breues pro longis lege commu- 
nium redpiuntur, vteft, ixiortr»^ 

a» ii uiiyn* Nam tres continui dadtyli aeternis fy liabis 
breuibus fubfiftunt, cuius generis apud eundem 
complures verflis reperiuntur. 

Dignum forfitart inquifitione fit, curmuta li- 
qui iae fbciaca coir munem fyllabam reddat , duae 


^6 De SylIab# nat. & Connex,’ 

autem femiuocales aut hiutx copulata (imiliter 
inter fe nequaquam id faciant,non immerito: NI 
cummaior in liquida, quam immuta virtus (it vt- 
pote mctabolar*fc|U32 1 ten(?re fuo non immutetur, 
at tamen infirmiora paria fociata praefiantur his 
quae cx impari veniunt, quod fub exemplo aperil. 
Sicut enim minime par ad nitedum virtus eft afini 
mulo coniundi , cum alter alterum propter inae- 
qualitatem naturae non rcrponcentibus viribus, 
dum iungitur,debilitat potius quam iuuat, ita hoc 
& his literis, quaecx impari copulatione veniunt, 
intelligendum eft , vriugatae inftat)ileslempcr& 
lubricae fint, quia non pari aut aequali virtute ni- 
tuntur.He tamen, vtfupra diximus.fub vno enun- 
tiatu coniun<5laecommunemf)'Jlabam, diuife au- 
tem longam efficient . Mutx vero & femiuocales 
vt libet appofitx correptx vocali femper longam 
filabam reddunt. Illud etiam ,'adrhonente occa- 
{ione,intimandum eft, litteras quafdam contra rd- 
tionem naturx, metri nccefsirate,nuc produci, yr, 
Italiam fato‘profugus,&c.nunc corripi, vt^ferucre 
Leucaten. cum quidam in hoc primam veAi pofi- 
tionemnon I feruco , fed ^ feruo tracfam conten- 
dant, meritoq; corripiat • Eadem metri lege etiam 
confbnantes geminantur, vt, Rclliquias Danau, 
Sio. Et, rettulit Argolico fulgentia poma Tyran- 
no.Et, redduxere retro loge capita ardua ab idfu- 
. Siquidem artis Poeticx in eo vim rationemque 
fubfiftcremanifeftu fit, vt verba (eu nomina me- 
tro repugnantia, vel corripiat, vel acuat, interdum 

minuat. 


L I B E R P R I M V 

TT.inuatjVt, Apparent rjri nantes in gurgite vado* 
Aut forte diuidat»vt,reptem fubicaaTrioni.vnde 
. fpccics innuinerabilium figurarum repertae funt» 
? & Graeci maxime fchematibus his vtuntur, quibus 

I maior ac fpeciofior Jicentia eft corrumpendi 
1 fermonis. ■ 

i 

\ • 

^ DE MENSVRA LONGARVM 
I & breuium Syllabanim* 

JNter Metricos & Muficos , propter. fpacia tem- 
porum quae fyJIabis comprehenduntur , non 
pruadiflenfioeft , nam Mufici non omnes inter 
K longas aut breues pari mcnfura.<confiflcre,-.fi- 
ouidem & breui breuio^q^ & ionga longiorem 
* dicantpqfle iyllabam heri; Metrici autem , prout 
i ■ fyllabae longitudo ac breuitasfuerit , ita 

I* temporum fpacia dehniri , neque breui breuio- 
rem, aut longa longiorem , qu^m natura in fyllrf- 
barum enuntiatione protulit, pofle aliquamrepe- 
riri.Ad haeCjMufki , qui temporum arbitrio fylla-i 
.^ committunt In Rythmicis modulationibus, 
a^ Lyricis cantionibus »,per circuitum longius 
extentae pronuntiationis tam longis longiores, 
qu^m ruiTiisper correptionem breuiores breui- 
bus proferunt. Afferunt etiam exempla, quaein 
Metricispedibus fecum faciant , afferentes accef. 
none confbnantium momenta temporum crefee- 
re: tanquam Therfandrus, conflat duabus pofi- 
> tione longis, & breui vltima , qui fitpcsPalimba- 
Cflius • Huius primam pofitione longam correpta^' 


,4^ De Syllab. nat. & connex 

e.litteraefle manifeftum eft , quam fi produxerisj, 
vtinterduetiamMetrici faciunt, vt pro.e.»».Graeca 
littera audiatur, quae (emper natura longa cft , fit, 
vt etiam accedentibus duabus con(bnantibus,lon" 
gior prolixiorque videatur . Quippe cuna trium 
temporum fpacio auda fit.quf duum fuerat, cum . 
efictper.c.cori cptam nomen elatum. Item . 

Qiiod inmctroapud Graecos fre- ', 
•quenter inuenimus,habct enim & de natura & de . 
politione longioris fyllabsEincrementum.Breuem . 
autem breui longiorem fic intelligi volut vt in ep*^ ; 
dem nomine , Therfandrus : d r v s enim fyllaba , 
quum vnnm vocalem natura breucm habeat > tres J 
tamen aliae confonantes cum eadem elatae non pa- 
rum temporis in mora pronuntiationis occupa- 
bunt. Eritergo haeebreuisabea longior , in qua 
fbla. u. quam.cum alijs enuntiata litteris drus ; au- 
dHorem enim vberioremque auribus fenfura red- 
dit. Sed haec fcrupulofitas Muficis & Rythmicis 
relinquatur . nam quia ad nos attinet , notemus 
pjerafijue (yllabas ratione pares cifle, fpatio aut^ 
feu fono impares, vt dicimus omnes Germanos 1^ 
gqs efle,quamuis non fint omnes eiufdem flaturae.* 
lic dicemus etiam hasfyllabas in genere efienon 
in fpatio longarum feu breuium fyllabarum • .Igi- 
tur cum metris nihil maius minusve afferat huiuf- 
modi ratio , nec pr^finiti fibi temporis modum 
adiedlio confonantis excedat , Muficis potius 
qu^m Metricis id aufcultandum efle dicemus. 


4 

-i 


DE 


49 




L 'I b‘b R P R I M V si 
DE ARSI ET THESI. 


I 


l^Ecurfis fyllabarum modis(quae per vocales & 
■*^confonantes litteras velutquibufdam eleme» 
ds coalitae connexxque formantur, certilquefe- 
cundumaut naturam aut politionem legibus po- 
litae, pedes, cum inter fe geminantur, per Arfin & 
Theiin gradicntcs procreant , quibus metrorum 
on\nis ratio inter fe praefinita fubfiftat ) confe- 
qucns rsor prius de Arfi ac Tbcfi,id cft,de alterna 
fyllabarum fiiblatione ac politione, quibus pedes 
in metris nituntur atque formantur, dicere:ac de- 
inceps pedum rationem paucis exponere . Arfis 
igitur ac Thefis,quas Graeci dicunt, id eftfublado 
& politio, fignificant pedis metum, eft enim Arfis 
fuBlacio pedis fine lbno:Thelis politio pedis cum 
Ibno. Item, Arfis eft elatio temporis , foni, vocisr 
Thefis , depolitio & quaedam contra(ftio lyllaba- 
rum. Nam in Py rrichio tollitur altera breuis, alte- 
ra ponitur: in Spondeo quoque vicifsim. longa 
tollitur ac ponitur fyllaba. Trochaeo autem & 
Iambo contraria inter le ratio eft. Alterius enim 
prius longa tollitur, dehinc breuis ponitur : alte- 
rius lecundum liiam legem licut fupra difti ordi- 
nis immutatur . In Dadtylo vero tollitur vna 
longa, ponuntur duae breues . In Anapaefto coi- 
txa, licut in Trochaeo & Iambo oftendimus. Et ita 
in limplicibus pedibus Arfis ac Thefis, aut fim- 
plici , aut duplici , aurfefquipli ratione taxatur.* & 
in limplo quidem erunt Pyrrichius , Spondeus, 

D 


'^o DeArsiScThesi j 

Da^lylus, Anapsftus. Horum enim par eft fiibla- 
tioni pofitio, cum tJntundem morae in duarum • 
breiiium politione, quantum in vnius longae fubla- . 
tione habeatur .In duplo autem. Iambus ,Tro- . • 
chaeuSjTribrachuSjMololTus . Horum enim du- I 
plexfubIatio,limplex politio eft;et contra . Nam 
modo fublatio dimidio plus habet, modo politio. 

At in fefquiplo pedes quatuor Bachius, Palimba- ' 
chius, Amphibrachus, Creticus . Et in Cretico i 
nunc Sublatio logam&breuemoccupat , Politio 
longam ; vel contra , Politio longam & breuem, i 
Sublatio vnarri longam, prout lyllaba fe obtulerit, 
id fiet.In Bachijs etiam haec diuilio eft . Nam Ba- 
chiuS^brcuijincipiensin fubJatione femper bre- 
uem & longam retinet , in pofitione longam . Pa- 
limbachius autem, in fublatione longam & brcu^ 
ne in quadruplum ratio temporum protendatur, 
(iduae longae aduerfus vnam brcuem copulentur, 
qua ratione lelquipli & Paeones continebuntur, 
l^ololsi ratio aeque duplex, nam idem valent duo 
contra quatuor, licut quatuor aduerfum duo, vt , 
inodo fublatio vnam longam habcat,politio duas: . ^ 
nunc politio vnam.fublatio duas longas . Amphi- 
brachus,in quo duae breues, media longa eft , in 
Arii tria.in Thclivnum tempus accipiet ; ri'irrufq; 
Arlisvnum, Thclistria libimctvindicabit , non ^ 
duplircufefquipli,vt in reliquis, ratione didu<^, 
quippe cum tiibu^ temporibus vnum., &contra 
vnum tribus inlequcntibus repugnare videantur, 
vnde minus aptus pes in metris, Mulicis ^utem 




L > B B R P R I M V sJ fl 

confentaneusaeftimatur. nam licet minor tempo- 
rum fpacio fit , rcfpondet tamen imagini Hippio- 
'rum , quos Epitritos vocamu^, qui funt Hepta- 
chroni,ld efl:, eprimabrcui5J®bus Jongis:neq 
^ enim fyllabarum numero fed ratione temporum 
' ArfisThcfifquepcnfiitur. 

DE RYTHMO. 

TyXigitIocus, & temporum inter (c vicina co* 
•*^gnatio, vt, priufquam pedum difputjtionem 
aggrediar, de Rythmi conditione pauca dicam: 
cuius origo deArfi&Thefi manare dinofcitur. 
Nam Rythmus eft pedum temporumque iun- 

• <5iura velox,diui(ain Aifi&Thefi:vel,tempusquo 
fyllabas metiniur, Latine numerus dicitur, vtVer- 

'a gilius, Numerosmemini fi verba tenerem. Dif^ 
fertauteiii Rythmus h. metro , quod metrum in 
verbis, Rythmus in modulatione ac motu cor- 
poris fit. et, quod metrum pedum fit quaedam 
compofitio, Rythmus autem temporum inter fe 
ordo quidam t Si quod metrum certo numero 
fyllabarum vel pedum finitum fit , Rythmus au- 
l tem nunquam numero dreumferibatur ; nam vc 
I volet, protrahit tempora, ita vt breue tempus ple- 
irumque longum efficiat, longum contrahat. Vn- 
’ de & Rythmus , id eft , Ifimi & fluore quodam 
nuncupatur. Rythraoru autem tres efle differen- 
tias voluntjin Dadylo, Iambo, & Paeone,que fiut 

• per Arfin & Thefin.NamDaft ylus aequa temporii 
^ diuifiohe taxatur, vt & Anapaeftus , vterque enim, 

' " D 2 




5» 


Db Rythmo 


pesquatuortemporumeft , Nam vtlongaprirnt ' ■ 
Dadyli duabus breuibusinfequetibusparfibi , & 
aequalis eft , idem & in Anapaefto fit , vt initium fi- 
ni fimile inueniatipl A dicuntin Arfi & Thefi ae-- 
qualem rationem A«v«».Idem etiam in Dipodia' 

fadlaconiugatione binum pedum per Choriam- 
bum & Antifpaflum , quia quantum in fublationc 
habet, tantundem in pofitione,& idem apudGr^' 
cos aequalis, id eft, dicitur. Secundusau- 

tcmRythmus in Iambo dupfi ratione rubfiitir,qua 
Trochaica &vfraque Ionica monofemos . Vnius 
enim temporis Arfis ad difemon Thefm compa- 
ratur.Etenim Iambus ^breuifyllaba incipit, quas 
cft vnius temporis, & in longam definit , quaeefi 
temporum duorumiTrochacus autem contra. Ea- 
dem &in Ionicis metris dupli ratione veifatur. 
Nam Ionicus «5T0 incipit a duabus longis 

&in duasdefinit breues; Ionicus autem iuro 
u(, ^ breiiibus incipiens in longas definit. Ent 
itaque inter hos difemosad tetrafemon Arfis aci 
Thefin . Quia vnam partem in fublatione habet,' 
duasin pofitione 5 feu contra. Ergo Ianlbica& 
Trochaica metra, quae in duplici ratione fu n^po- 
fita, fafta coniugatione binum pedum ad legem 
quadruplivocabuntur. Tertius autem Rythmus, 
qui Paeonicus^ Muficis dicitur, hemiolia fubfiftir, 
quae eftfefquipli ratio . Hemiolium dicunt nume-? 
rum , qui tantjuhdcm habeat , quantum alius & di- 
midium ampliuSjVt fi compares tres & duo . nam 
in tribus , & duo & eorum dimidium continetur/ 

quod 


LiberPrimvs. 55 

Guodcum cuenitTrifemos Arfis adDiipmon the» 
unaccipitur;id eft, tres partes in fublatione habet, 
duas in pofitione, feu contra; quam ratidnem ma- 
xime ini^urrunt Poeonici verfus& Bachij,ita nobis 
metra gradientibus , vt Paeonicus feruetur Ryth- 
iDus. Haefunt tres partitiones, quas continuam 
f»tffi#»3i7«yfaciut. Ariftoxenus autem ait non omni 
modo inter Ic corapofita tempora Rythmum fa- 
cere. nam coitus temporum communis eft Ryth- 
mo & Arrythmiae . vnde (i apte congruant fpacia, 
Rythmum faciunt;(i contra, Arrythmiam .* vtin- 
tel ligamus & in ipfa concurHone temporum non ' 
fortuitam fed certam efledilciplinam. • ^ 

D E P E D I B V S. 

lEseft certus modus lyllabarum, quocogno- 
fcimus totius metri fpeciem, compolitus in 
iublatione & poHtione : fiunt enim ex fy liabis pe- 
des ordine incrementorum, quem Grasci.Syllabi- 
cenparauxefin vocant : item temporum , quam 
Graeci chroniccn parauxcfin nominant, fyllaba-^ 
jum autem incrementa fiunt quinque, incipientia 
a difsy liabis vfquc ad hexaryllabura. Temporum 
vero incrementa a duobus ad duodecim proce» 
dunt, id eftjadifcmoadduodecalemum.Etcnim 
cognationis & cuiurdam ad augmentum propa- 
gationis, qua pedes multiplicati nofguntur orti i 
difsyllabisquatuor , ratio talis eft. Syllaba , quae 
ad incrementum pedum adijeitur , aut longa eft, 
aut breuis • huius adie^ione uta numerus pro- 
“ D 5 




54 IDe Rythmo 

pagabituifSic Pyrrichius e duabus brcuibus,bunc/ ' 
bfcuis Tribrachum, longa Dadylum aut Ana- 
paeftum* facit , Sic Spondeus ^ duabus longis, 
nunc brcuis Palimbachium leuBachium, in pri- 
ma fede polita longa Molollum reddit . Quo 
genere tiifyllabi &tctrafyllabi vfqueadhexalyl- . 
labos, additamento temporum procelferunt , vt 
didum elt ^ difemo ad duodecafemum , icu I 
dichrono ad duodccachronum . «nifCMo autem , 
veteres idefl, tempus non ab furde dixe- 
runt, exeo , quod ligna quxdam aceentuum, 
quae Grxcia-ga<r«3f/«j vocant , fyllabis ad declaran- 
da temporum Ijraciafuperponuntur , vnde tem- 
poia ligna Grxei dixerant . Sed & hoc , loco 
fuggerente , non piactermifcrim , eofdcm .figuras 
pedum fecundum fpacia temporum per litteras 
itadefignafle, vt brcuis fyllab^ loco qux lTtvnius 
temporis, ponatur, B; ionex autem loco, quae 
fit temporum duum. M: hoc ideo, vtper lit- 
teras regula pedum facile intelligatur . Pes autem 
didusefi, liue quxdam parsmenfurx & modus 
quidam . Similiter pes vocatur , fiue quia in per - 1 
culsione metrica , pedis pulfus ponitur , tollitur- 
que ; leu quia , vt nos pedibus ingredimur, atque 
progredimur , iia& verfusper hos pedes metri- 
cos procedit , & Icandit . Inter, pedem autem 
&Rythmumhocintercft , quod pes fine Ryth- 
moeflenonpoteft , Rythmus autem fine pede 
• decurrit , non enim gradiuntur Mele pedum 
mcofion^us , libd Ry^mis fiunt • Pedes igi- 


j 


L I B E R P R I M V S. 55 

turCnipliccsfunt diiodecitn, qui procedunt ac- 
crefcuntque a duabus fyl labis ad tres : Item duo- 
bus temporibus ad iex , ex -quibus diflyllabi, 
quod quatuor temporum, cxiftunt • Quorum 
princeps & author Pyrrkhius, qui & Pariambus 

♦ & Dibrachus appellatur . fed Pariambus ideo, 
quod minus habeat vnum tempus ab Iambo; 
enim Graeci minus dicunt . fubfiftens ^ duabus. 
breuibuS i Vt,dea, temporum duum; ita enim 
ratio expof^it, vt£i breui origo temporum ce- 
perit , quippe cum eiufdem geminatio longum 
^cerit tempus j haud aliter quam in numeriss ete- 
nim cxvno multiplicato, veluti primordio ac fe- 
mine , reliqui gignuntur . Nec immerito h Grae- 
cis hic pes , vt author & parens reliquorum , 
dicjtur. Pyrrichiiis autem celeri motu ac recurfit 
qui in Pyrricha habetur , nuncupatus eft . Huic 
contrarius cft Spondeus e duabus longis; vtjre- 
ges, temporum quatuor , di<^us^tra^u cantus 
cius qui per longas tibias in templis fupplican- 
tlbus , aeditur. ( Vnde & Spondulae appel- 
lantur , qui huiufmodi tibias inflare aflueue- 
runt ) quorum vterque quantum in Arfi, tan- 
tum retinet inThefi. Atqui ^ breui prima >fe- 
quente fyllaba longa digeritur , erit lambu^ 
temporum trium, vt, parens, <<*i*?‘C***j 
maledicere.) quod in Iambicis plerumque veru- 
biis repetimus ) ^ breui enim 

profcflus per longum porrigitur . Huic contra-. 
riUsTrochasus ) diCIus ^ curfu & celeritate. 

•• '■ •' '-.m: 


j6 D E P E D I B V S. 

vocabulum fiimfit: idem 
Sc ChoiiusiwiT«j^»p»/«j fumfit , e longa &breui 
temporum totidem , vtRoma. Horum Arfis & 
Thciis alteroa mutatione vanatur . Siquidem in 
Iambo Ai lis primam breuem , in Trochaeo au-^ 
tem longam habeat : in Theli vero contraria * 
fuperioribus fumat. Tnfyllabi autem pedes ofto, 
in quibus mcnlura temporum k triferao iiuetri- 
chrono ad bexalcraon fine hexachronon vfque 
porrigitur . Primum habebunt pedem Tnbra- 
chyn, Ikiit diUyllabidibrachyn , di^fumk tem- 
porum fubftantia. Idem&;c«e«««^quibuldam, ne 
vos praetereat, vocatur. Subfiftit autem e tribus 
breuibusjVt, anima, temporum trium. Contrarium 
huic MotolTum diduni ^ Molofsis,quiin Theflalia 
degunt, b tribus longis , vt, Eumedes • hi tempo- 
rum inter fe breuitate & extentione diferepant. 
Nam prior trium, lequens fex temporum fpacio 
prolatatur , quod in dilfyllabis in Pyrrichio & 
Spondeo docuimus. Atqui prima longaduabus 
breuibusfubiedis ordinatur , Dadylus dicitur» 
temporum quatuor, vt, Virbius: qui fitu & fi- 
militudine digitorum, quiin manibus habentur» 
vocabulum traxit. nam cxvtraque parte breuiores 
longiori iunguntur. Huic cotrarius mutata tem- 
porum vice, pari autem magnitudine, erit Anapae- 
llus,qui &Antida6Wlus vocatur, vt,lcopulos.Ho* 
rum in Arfi& Then tempus congruit , etiamdin 
percufsione difcrepentlyllabae. Anapsffus autem 
a htu contrario & repercuTsiqne Dadyli , quod 
' ■ eft 


L I B E R Pr I M V S. 57 

ell di&us i ideoque Antidadylus 

nuncupatur. Cum vero longis duabus praeponi- 
tur breuis,fitBachius, temporum quinque, vt Ca- 
tones:quia a Bachi carminibus feu cantilenis^qus 
aptifsime hoc metro componuntur , nomen acce* 
pit: vel quia familiariter hic Rythmus Bachanti- 
Dus aptus lit,cui,mutato temporum ordine, men- 
lliraautem permanente, Palimbachius contrarius 
dabimr,nuePompicus, temporum totidem, vt 
Romanus. Horum Arfis & Thefis eadem eft, qu^ 
Anapxflo& Dadylo. Supereft Amphibrachus 
contrario fibi Amphimacro, fiue Cretico. Prior 
pes h breiiijonga, & breui,temporu quatuor erit, 
vt, Homerus; fequens duabus vtrinq; longis me- 
dia breui temporum quinque fcribitiir,que Grgci 
KfUTtkA vocat, vt,Eumenes.Vterque autein ^ com- 
pofitionc temporum vocabulum traxid. Horum 
Arfis ac Thefis longe inter fe diferepant. Nam 
Amphibrachus in triplo, Creticus, cui de gete in- 
nentoris nomen eft, in fefquiplo penfatUr. De qua 
re in fiipe rioribus plenifiime diftum eft. hoc pe- 
de iw*{>j«p»T<6Conftabant. Inter h^c ne quilpia nos 
aut ignoratione aut incuria pr^terijflc fornta pu- 
tet, quod per diuifionem& coniuneftionem in- 
ter fe temporum & diflyllabi pedes in metris ex- 
tendantur, trifyl|abi vel tetrafyllabi contrahan- 
tur, quod fupra curfim attigi , repetendum hoc 
nobis exifiimaui. Nam Trochaei (eu Iambi longa 
in duasbreues dioifaTribrachum pedem efficiet. 
Adaeque in Spondeo, foluta in breues prior longa 

# R S 


^8 DePedxbvs 

Anapaeftumjfeques Dadylum procreabit. Vtraq;. 
autem druiiatctrafyllabu e quatuor breulbus, id 
cft, Proceleu fmaticum pedem dabunt, qui rurfus 
contra ,confociatis inter febreuibusad originem 
reuertetur, id cft Spondeum reformabit, quod 
aeque Dadylus 8c Anapsftus breuibus fuis ki 
longam copulatis, efficient Moloflum. Eum quo- 
que trium terra(}'llaborum parentem pedum, 
promptum eft cernere. Nam diuifa prima cius 
longa Ionicum tertia Ionicum 

media Choriambum gignit. Hoc idem 
& pedes caeteri, quos fuperuacuum eft perlequi, 
facere poterunt • Vnde orta progenies pedum, 
aufim dicere, merito credatur. Nec tefyllabarum 
accrefeentium in metris terreat numerus;cum vni- 
cuique pedum praeftituta legitime jempora cufto- , 
diantur> quod frequenter in Iambicis & Tmch§- 
is & caeteris metrorum generibus, excepto Heroi- 
co, reperies. Memineris fanc trifyllabospedes te- 
porum dumtaxat quinque vel fex, vtcftBachius 
&MololTus, cuminquibufdam metris, Iicut m 
Galliambico, long® eorum foluuntur in breues^ 
vim tetrafyUaborum obtinere. Idem hoc & te-* 
trafy liabis per difly.Habos aut trifyllabos cpniun- 
dHone temporum fieri. Nam Paeones primus & 
quartus, coeuntibus in vnam longam duabus luis 
breuibus. Amphimacrum vel Palimbachium mg- 
nunt . IdGraecf «ict- & <ru,*c»giai. fiue 

«««», cum metri nccelsitas poftularit, fieri me- 
morant I quod ncccflario infinuandum credidi» 
* . nc 


' i 
1 


i 

i 




A 

•4 

§ 




L I B E R Pr I M V S, 59 

^ ■ ■ 

; nefyllabarum numero indudi, aut fimplices aut 
compofitos pedes proprij flatus vim (einpcr cum 
vocabulo obtinere catholice pronunciaretis. Nue 
dediflyllabisconiundis, qui & duplices & tetra- 
fyllabi pedes appellantur: quos etiam .quidam 
I Sotadios vocant, referemus, quorum coniundio 
I Bafis appellatur. Nam Graeco fermone duorum 
I pedum copulatio Bafis dicitur, veluti quida gref- 
I fus pedum,qiii,fi eiufdcm generis, id cft, pares iu- 

gati fuerint, dipodiam, aut vt quidam , lautopo- 
\ diam:fin difpares,vt,Trocheus cum Iambo,fyzy- 
gian efficiunt : in qua Arfis vnum, alterum Thefis 
pedem obtinebit.quamquam in his nonnunquam 
lyllaba pro integro pede, in vitima dumtaxat ver- 
ius parte accepta propriam impleat Thefin. Igi- 
tur tctrafyllabi pedes erunt omnes Icdccim* Vt 
geminaro numero ea -taxatione trilyllabos qua 
illi diflyllabos , antecedant .J In quibus fpatia 
temporum h. tetrachrono ad o(flachronum, id. 
efl. lquatuor temporibus ad oflo producuntur; 
.quorum origo Proceleufn^aticus e quatuor bre- 
i uibus fubfiftensj vt. Minutius, habebit contrari- 
um Difpon deum ^quatuor longis, fcilicet vt c6- 
pofitum ^ Spondeo nomen oflendit, qui folus in 
tetrafyllabis o<flachronos,fiue o6fafemos,inucni- 
tur: cuius exemplum .Calliclides,haud alias quam 
Spondeus inter dilTvllabos tetrachrono s efl. 
Sequetur Antilpaflus 3 cuius prima & vliimabre- 
, uis, medis duae Jongae, id efl, Iambo & Tro- 
chaeo compoiitus>vt 3 Ariflippus. Huic contrarius 




Db Pedibvs 


cft Choriambus cx longa , & duabus medijs 
breuibus, & longa, fcilicet ex Trochaeo & Iambo 
Copulatus, vt, Penelope. Quorum menfura mu- 
tato tantum inter (e temporum ordine apud eos 
congruit. At cum prior breuis fubied^a longa, 
rurfus breuis longa terminante componitur, . 
erit Diiambus pes, idefl, h duobus lambis an- 
nexus, vt, Simonides. Kurfus cum praeceden- 
tem longam fequitur breuis , geminatum hoc, 
facit Ditrochaeum , vt , Zenodorus . conOmilis 
ferm^his & illa Ionicorum ordinatio ell. nan^ 
praeeuntibus duabus longis fubiedae duae bre- 
ues,veluti Spondeo Pyrrichius annpxus, Ioni- 
cum <i»o fta^ttes procreabunt 5 ^ vt , I^emetrius. 
Rurfus mutato temporum fiiu , cum breues in 
prima fede , lecunda autem longae conftituuntur, 
id eft , Pyrrichio Spondeus iugatus Ionicum 
2(90 ixdtvctos gignit , vt, Diomedes • Sequuntur 
Paeonici pedes, numero quatuor, qui funt penta- 
femi, refquiplienim ratione confiftunt: ideoque 
metris minime inutiles aeftimahtur. fed Epitri-. 
tididiiob adie^ionem tertiae partis, qu^m funt 
Paeones, meritoque ^ Graecis ita didi iw»TgiT«:. 
nam funt heptafemi , vnde;tetrafy liabis, quilunt 
numero decem &: fex , quatuor tantum afferun- 
tur, id eft, Choriambus & Antifpaftus aeqnalita*' 
tis ratione conflantes, fed & Ionici duo, caete- . 
ris decem non adeo neceflarijs: nam Ditrochaeum 
& Diiambum inter difyllabos magis aptos ha- 
beri volunt. Igitur Paeon primus erit, cui prima 

# longa ' 






I 


L IB fi R P R I M V S. 6 ^' 

Ioflga,tr|PS continue breues adh«rent, cxTro-# 
chgo & Pyrrichio copulatus, vt, Caecilius. Secun- 
dus Paeon praecedente breui,fequente longa, cui 
(ubijciuntur duae breues ex Iambo & Pyrrichio 
formabitui?, vt, Canephorus . Tertius e duabus 
breuibus, longa tertia, quarta breui (yllabacom- 
pofitus, ex Pyrrichio & Trochaeo, vt, Epicurus. 
Quartum autem quarta loga, tribus breuibus fyl- 
labis in prima regione pofitis , ex Pyrrichio & 
Iambo connexum accipiemus, vt, Diogenes. Su- 
perfunt Epitriti qui & Hippij, ada’que numero 
quatuor,quodqiie eft veluti genus Paeoni rorum, 
praefertim cum fine fpano temporii difpares for- 
ma cofimiles funt:etenim heptalemi.id eft tempo- 
rum vi i. quorum primus prjprefyl laba breui, (e- 
quentibiis longis tribus, cx Iambo &Spondeo co- 
ftabit,vt,Ariftocles.fecudus Monga &breui,fub- 
iundis ei duabus Iongis,eritexTrochfo&Spo- 
deo copulatus, vt,Archimedes.Tertius,in quopri 
mfduflongf, tertia breuis, 15ga vltima,exSpon- ^ 
deo &Iambo concretus videbitur, vt,Demofthe- 
ries.J^eftat complendo tetrafyllaborum pedu nu- 
mero Epitritus quartus, queroprim^ tres longae, 
quarta tn vltimobreuis, ex Spondeo & Troch^o 
-connexum efle demon ftrant,vt,Iren§us. Hacin- 
IpcCIione cohijcere poteris , quemadmodum ex 
difyllabis & trifvlbbis pentalyllabi , fed & gemi- 
. natistriryllabisfiexafyllabi pedes formati videan-* 
mr, quoru fyllabatim per tempora fpecies copre- ■ 
bendi poterut* nam etiam fi proprijs nominious, ^ 


D E P EDI B vs ‘ i 

4» Vtalij pedes, minime exprimuntur, tapiien fitd j 
‘ lyllabarum & fubftatia temporum roanifefti funt: - 
qni rurfus fbluti, exigente vfu, ad proprium i 
tum conditionemque reuocabuntur. igitur co- — ■ 
•gnatio, & quaedam ad incrementum propagatio, 
qua pedes ^ primordio multiplicati nofcuntur,ta- ! 
lis eU, nam ex primigdhijs duobus Pyrrich^o & 
Spondeo 3 cquifitis’, fada temporum permixtio- * , 
nejambo & Troch^o quatuor diflyllabi pcdes‘ef- 
fc(5li funt. QUprnm flatus adiedione fyllabarUm 
fimul ac temporum propagatus, in trifyllabospe* 1 
des oflo procefsit, qui, pari ratione accrclcentes 
tetrafy Ilaoos ex fe geminato trify llaborum nume- 
ro,xv i.aediderunt.Rurfus.x i i i.tetrafyllabifi- 
mili, vt fuperioresj^cminatione, triginta & duo 
cxfefchcmata,’ideft figurationes pedum penta- 
fyllaborumreddiderunt.Hiquoq; dumperfylla- 
bas,vtpriores,augenturac tempora, hexafyllabps 
pedes pari ratione in fchcmatibusfcxaginta& qua- i 

tuor fimili duplicatione protulerunt: itavtfumma - y 
omnium ad centurn viginti & quatuor pedes re- ' 
dafta fit. ita vtfimplices numero duodecim, com- i 

pofiti centum & duodecim habeantur. Hi autem i; | 
. ciufdem interfe menfurasrunt, autfefqiiiploan- i 
teeuntaut duplo.Ex quibus magis Mele & Ryth- ^ 

mi Lyricorum modulorum, quam metra formari { 
poterunt. Incipiunt autem & porriguntur tempo- tf 
ra in pentalyllabis ^ quinque vfque ad decem, id : 7 
cft, a pentafemo ad decafemum ^ 

vt fit pcntafemus,Philopolemus,b (Quinque bre- / 

uibus» 5 




* L 1 B E R P R I M V S. 

• uibus.a.3.a.a. a.Decafeinus autem e quinque loni- 
gis, vT, Atroxiclides, cuius canon per quinque.b. 

' b.b.b.b. fignabitur. Item hexafyllabi ab hexafe- 
mo ad dyodeca^emum,;^J{•»l»5^rfle5flev|H«<,vt, Mene- 
laophorus,e fex breuibus,huius canon, a.a.a.a.a.a. 
qui cft duplex tribrachus. Alteri fexlongis, qui- 
bus tempora duodecim fubfiftunt, vt,Callifto- 
chermedes, qui eft duplex Moloflus, & hoc ca- 
none dignabitur* bib,b. b*b*b. vt fit dyodecafe- 
. fllus.Non parua autem in pentafyllabiscopulan- 
i. dis qusdio eft , qua colliguntur differentiae figu- 
i^rarui^namquc intereft, mediam fyllaba cui parti 
velis ^anneaere. Aliud cft enim fi duabus praece- 
dentibus fbciatafaciatconiunaionem extrilyila- 
bo & diflyllabo, cotrarium autem fi ^ duabus pre- 
cedentibus diuulfa poftremis duabus fubfequeti- 
■ bus copuletur, vt fit coiugatio ^ diflyllabo, qui fit 
Vt multiplices Harum figuratu numerus per diffe- 
rentias oriatur. Eritigiiur in exemplo hic verflis, 

k vr vago littofa petens. 

Nam fi vt Trochaicum fcandas, erunt omnes 
' '^®^*^8^dones 5 Trochaeo & Anapaeftoi fi contra 
, vt^trifyllabo incipias, erunt omnes coniugatio- 
nes ex Daaylo& Iambo, & efficietur Iambicus 

• yerlu|:iux^ quae intclligi datur varia^diuifione co 
iugatibnu, naturam veffuum,. vel ^Trochaico in 
•Jambicu vela Iambico in Trbchaicuna pofletranfl 
; duci.Hoc igitur de cuftis triginta duobus penta- 
fyllabis pcdibusaccipiendueft;qu 5 quidevariatio 
no in alijsquamiiP pentafyllabis coniugationibus 


^4 D E M ETRI S • ‘ " 

cuenirc cotinieyitjCaufla mediae fyllabj, quae mo^ , t 
uetur, cum aut procedentibus aut fubl^ucntibus V ^ 
iyllabis copulatur, ' ; 

DE METRIS^ 

E T R V M eft compofitio pedum ad certum , ^ 
■*'^'*finejndedu(3:a, feu dicionum quandtas&" . 
qualitas pedibus terminata, vel Rythmus modis 
finitus.Prima autem metra funt,(y llaba breuis,lyl- • 
laba longa : exhis enim metimur ipfbs pedes , ac 
rur Ius ex pedibus, metra ;& deinceps de metris . 
carmina. Initium alitem metri, coniugatio ^laba-f 
riim.ex quibus colligitur totius qualitas m^ririu- 
dicium veroin auribus & auditu ed.Specics igitur: 
metrorum funtquatuor, Epica, Melica, Coipica, 
Tragica. 

Epos eft proprie Heroicum metrum, quod dir 
ulnarum humanarum que rerum, & vel maxime 
heroum faftaverfu hexametro comprebendutur; ' 
quod Graeca fignificationediftum putant «wi t5 

tZgio-Bdi itivrS rk Ttff id qUod primaS ^ 

partes eius caeterae inlequantur. Hoc metro Ho- 
merus virtutes heroum eft prolcquutus,ficutHo* 
ratius refert dicens, ^ 

Res geftae regumq; ducum (|; 8c trfllia b ella. • .* 

Quo icribi pofset.numero moftrauit Homerus. 
Idem & Pythium , quod irtterfeifto Pythio dra-^- 
cone compofitum efle dicatur. Cum Delpho-f :- 1 , 
rum incolae laudem Apollinis ita proftquerentur ] 
^ wtttkr,\'nwcntirf quod coB^at ex IpoDdeis 

fex. 


LiberPrimvs. 

fex.Idem erit & Iambicum trimetrum, fi.<. Jittera, 
quas dichrona eft, corripias. In his enim Iambico 
& Dad:yIo metrorum omnium fundamenta fub- 
fillunt.Hoc quidam i Lino Apollinis Antiftite, 
alij ab Orpheo, nonnulli ab Homero inuentum 
putant. Melicum autem fic vt Lyricum, quod ad 
modulationem lyrx citharaeve componitur , fi- 
cut fecit Alexus & Sapho , quos plurimum eft 
(equutus Horatius. Carmen autem Lyricum, 
quum metro fubfiftat, poteft tamen videri extra 
Jegem metri efle, quia libero Icribentis arbitrio 
perRythmos exigitur. Tragicum autem, quod 
trimetro magis verfu componitur, quo vfi fune 
Sophocles & Euripides. Comicum vero varia 
verfuum & modulorum lege compofitum reperi- 
tur,(icut plerumque apud Menandrum, fed & ali- 
os,cognofcimus. Metrorum genera alia ^ Disap- 
peIlata,vtDithyrambicon,Priapion:aliaabinuen- 
toribus, vt Archilochium, Sotadium.* alia ab his 
^ qui crebrius vfurparunt, vt Saphicum, Afclepiadi- 
cum: alia 4 qualitate pedum, vtIambicum,Da(5i:y- 
Jicum,Anapaefticum, Tetrametrum, Hexametru; 
alia^ ^ numero fyllabarum , vt , Hepta(}'llabon,* 
Hendecafyllabon, Metrum autem bifariam ac- 
cipiemus: nam aut Poeticum metrum efl.aut Bio- 
ticum. 

Bioticura metrum eft , quod in vfu vits & hu- 
mana conueriationc taxatur: quod ipfum accipie- 
turmodis quatuor. Primo perfpaciumlongitudi- 
niS|VC metrum cubitale, pedale, palmale. Secundo 


€6 DbMetris 

per ponderum examen, vt in libra, yncia^ ferupu** 
lo.Tertio per qualitatem acerualem, vtin modio» 
fextario, hemina. Quarto per qualitatem humida 
& fluxam,vt in cyatho, congio. 

Poeticum vero Metrum, quod a poetis per 
fvllabas pedum & verfus figuratur, &ipfum in- 
tdligetur rnodis quatuor . Pertempora, vt, fyl- 
Ihba longa, breuis, cum dicitur. Per numeros, 
quia certa fyllabarum dinumeratione metrum fi- 
nitur. Per qualitatem pedum, quia certis pedi- 
bus verfus quique procedunt.VndelambicaTro- 
chaica & Dactylica metra dicuntur per nume- 
rum pedum , quia verfus pro menfiira fua quif- 
q; trimeter, & tetrameter, & hexameter intelligi- 
tur. Hexametrum poetae, quod fex pedibus ingre- 
diatur, quos metra eodem modo Graeci nominat, 
appellarunt. Sicut, & illa quibus metimur, cum 
& trimodia fit certa menfiira, & modius, & he- 
mina; nihilominus & cyathus exigua menfurau 
portio, pariq; ratione decempeda, & pes,& digi- 
tus . Sic & totus verfus metrum , & finguli pedes 
quibus eum metimur,mctra nominantur. Itaque 
^uia funt verba rebus pauciora.nam propter infi- 
nitam rerummultitudinem, cui nequaqua omni- 
bus vocabula propria inuenirentur, quae ratio lo- 
quendi flagitabat, tranflaticie ^quacunque re fi- 
mili ac proxima,pleraq; appellari coeperunt, vt in 
montibus vertices, in vitibus flagella, inexercita 
acip9,alpe, & cornua:in furculis gemmx, & extera 
per metaphoram tranflata. Quidam autent no p/e-. * 

dem 


LlBERpRlMVy. 67 

1 ' 

®em metrum efle volunt, fedfyllabam, quod hac 
ipfum quoque pedem metiamur, & quod finita 
cfle raenfura debeat: pedes autem in verfu varien- 
tur. Alij rurfum necpedem necfyllabam metrum 
putant ede dicendum, fed terapus,quia omne me- 
trum in eo quo metimur numero finitum eft, vt, 
Decempcdanon enim modo decem habet,modo 
vndecim,modo duodecim pedes, fed femper]de- 
cem, vnde pedem metrum efle non pofle, quia in 
veiTu modo vnus eft Da^lylus fiodo duo,(eu Spo 
dei,intcrdu incurrunt Trochaei, aut Amphimacri, 
quoru diuerfitateiuxta fpacia temporii metrum, 
quod certam menfuram habere debeat, nequa- 
quam finitum inuenifi. Nobis fuperuacua videtur 
efle pugna vocis, cum de re conueniat, fiquidem 
metrum &in TyllabaSt in tempore, & in pede 
conftitutum advnam fummam decurrat. Horum 
etenim omnium cognita potellate,ruperuacua eft 
lis omnis. Nam cum temporibus Tyllabam metia- 
mur,(yllabis pedes, «pedibus verfum, connexu in- 
ter (e ius omnium reperimus.quemadmodu cum 
pedale vel libra metitur aliquid, eft in illis vncia, 
eft lemiuncia,eft digitus, vel abeo minus quippi- 
am, per quas pohiunculas ipfum pedem compu- 
tamus & libram , fimili modo metrum erit , & in 
tempore,& in fyllaba & in pede, fed minimu me- 
trum tempus, id eft, breuis erit lyllaba, maius 
quod ex duobus temporibus, e quibus & pes fta- 
bit. Necminus‘pro metro frequeter colis vtimur, 
cum aliqua odam compofitam aut ex Strophe auc 


DeMetris 

Antiftrophe,autEpodo metimur per cola.Carnre 
vero ipfum verfibus aeftiraamus. Metra autem 
omnia quatuor modis variantur,, adic<^lione, de- 
tractione, tranfmutatione, concinnatione. Ita fi- 
unt innumerabiles fpecies ortx ex prototypis no- 
,uem,id eil, Da ftylico, Iambico .Trochaico, Ana- 
paeftico, Paeonico, ProceJeufmatico, Ionico 
/u« 4 *’«*>^onico Choriambico; hisadij* 
ciunt Antifpafturn loco Proceleufmatici, namque 
is Anapf flico plewnq; fubditus caret authoritate, 
nonnulli eum infpecie decima recipiunt:quorum 
omnium exempla plura in verfu fui cuiusq; metri 
breuiter vtoftendam, hsec erunt. & primum Da- 
dlylici fiue Heroici metri, vt, 

• Arma, virumq; cano Troiae qui primus ab orfs. 
Anapaeftici,Tetrametri,Cataleitici,vt, 

Alius cithara fonituque potens volucres pecu- 
dcfquemouere. 

lambicijTiimetri, Acatalecti, vt. 

Beatus ille qui procul negotijs. ^ •• • 

Trochaici, Trimetri, Catalectici.vt, 

Roma Roma.cerne quanta fit Deu benignitas. 

Ionici Je5ro(K«^»»(&-Tetraraetri,Catalectici,vt, 

Galli timidi femianimes tergora vertunt- 
lonici «5T0 tx«flvo»®-Tetrametri, Acatalecti.vt, 
Miferaru cftneq; amori dare luduneq; dulci. 
Choriambici, T etrametri. Acatalecti, vt, 
Lydia,dic perdere cur huc cupias, quid retices. 
Antifpaftici, Tetrametri Brachycatalectici,vt> - 
Libens hoc tibi peribluo, nihil me ficiuuat. 

Psonici 


'•v.‘V> -: . '. •■•. 

i ) ' Liber Primvs, (J9 

PseoniciTetramctri Cataledlici, 

' Sic Tyberis implacid us in maria labitnr. 
Proceieufmatici Tetrametri Catalec3:ici,vt, 
Nemus aue reticuit, ager homine filet. 

Igitur ex his generalibus nouem metris, quae 
• prototypa &primiformia diximus, compofitafi- 
I unt metra, cum inuicemhbi per hemiftichia co- 
pulantur, quae Graeci rtl» 0 tT«, id eft, coniun^ta at- 
que compofita appellant. Cum hcmiftichio iam- 
bico iungitur hemiftichion Trochaicum aut A- 
napx^Hcum , Ionicum, Dadlylicum, Icu quoli- 
bet alio, de quibus & casteris in proceflli dice- 
mus. Metra autem' quaedam fingulis pedibus, 
quam Monopodiam, quaedam binis, quam Dipo- 
I diam vocauerunt, fcandi moris eft. Hanc nos 
coniugation em appellamus, & per monopodiam 
quidem fbla Dadylica, perdipodian vero caste- 
ra.Igitur cum hexameter verfus metrorum orrini- 
um finis ac fumma fit, hi qui Epici non funt,fi per 
fingulos pedes feriantur,excedant necefle eft mo- 
dum hexametri verfiis, vnde per dipodias feriun- 
r tur: vt etiamfi decem pedum fuerint, non deca- 
metriappellentu% fed pentametri, quinq; ftilicet 
dipodijs computatis. 

DE COLI.S METROHVM.. 

/^Onfideranda praeterea in metris cola , quae 
Latine membra, item comma, quod caelum 
\ 2 l nobis proprie dicitur , id eft extrema & exigua 
: pars in metris. Menfura enim icu modus mctio* 

' E 5 


7o De Colis metrorvm. 

ruro huiufmodi accipietur , nam extremum in his 
atqj vitimum quod Monometron dicitur, conftat 
cx vno pede, maximum vero vfq; ad periodu de- 
cametrum porrigetur, quorum differetia talis 
Colon eft membrum q.uod finitis conftat pedi- 
bus; Comma autem in quo vel pars pedis eft, 
trut itaq; Cola particulae folutoru metrorum, vt^ 
Arma virumq; cano. 

Omnis autem verfus, ««TiTowxSf#», in duo co- 
la diiiiditur. Abufiue autem etiam comma dici- 
tur colon. His quidam adiungunt Stichum, id eft, 
verfum,rub huiufmodi diflFerentia,vt fit verfus qui 
excedit Dimetrum, vnde & hemiftichium dici- 
tur, Colon autem & comma intra Dimetrum.Erit 
itaque colon cum integrae fuerint SyzygieiCom- 
ma vero, cum imperfectae. Proprie autem Grae- 
ci cola dicunt, quaecunque circa iunduras aut 
artiis porreda funt in longitudinem membra : 
vnde Euripides, 

Vnde didum melos brachia fcilicet & femina. 
Nec in metro apud quofdam haec communiter 
inele appellantur, qux’ nos carmina interpre- 
tamur & membra, quae mele Graeci diuifa mem- 
brorum vocant* Partes ergo verfus , cum ex ea 
quaconiundus erat parte diflbluitur, cola effi- 
cient. cura vero ea qua coniundus erat parteab- 
idditur, particula, quae diuulfa exeo eft, comma 
dicetur , vtin illis verfus foluatur,in his caedatur, 
nam Periodus, quae Latina interpretatione circui- 
tus vel ambitus vocatur^id eft,compofitio pedum 


L 1 B E R P R I M V S, 7l 

trium» vcl quatuor, vcl complurium fimilium at- 
que abfimilium, ad id rediens vnde exordium 
fumfitificuti temporis luftrum, vcl facrorum tri- 
eterici» vel in poematibus, quando nonyerfus 
omni metri genere panguntur, fed ex varijs verfi- 
bus carmen omne compofitum per circuitum 
quendam ad ordinem fuum decurrit,. di- 

citur. omnis hexametri verfus modum excedens, 
vnde ea quae modum &menfuram habent, metra 
didafiinii.Subfiitit autem ex commate, colis ^ 
verfibus. 

DE vniisv, 

V Erfuseft , vtVarroni placet, verborum iun- 
dura.qu^ perarticulos & commata ac Ry th- 
nios modulatur in pedes. Incipit autem ^ Dime« 
tro , ^ procedit vfque ad hexametrum » in his 
dumtaxat verfibus qui per fingulos pedes dirimu- 
^ tur. In illis autem qui per dipodiam vfqj ad tetra- 
metrum vel pentametrum, nonnunqua hexame- 
trum procedunt, quibus de diuifione ac fcanfio- 
•nefua cuique nomen eft, quos Latine taxatione 
ilmpliciu Senarios, Trimetros: Octonarios vero 
T ctrametros vocauerut,abufiue vcl hxc appella- 
tio habebitur cum (yncera & propria lignificatio» 
ne Graecorum. Verfus Herous hexameter Epos 
dicatur . Apud nos autem verfus diCius eft h 
veJfuris» id eft, ^repetita feriptura ea ex parte in 
quam definit. Primis enim temporibus, ficut qui- 
dam alTerunt» fic foliCi erant feribere, vt cum 

.. E 4 


w 


7 i DeVersv 

^ finiftra parte initium Facere cccpiflcnty & duxii^ 
fent ad dextram, feqiientem verfum ^ dextra par- 
te inchoantes , ad liniftram perducerent ; quem 
morem ferunt cuftodire adhuc in fuis litteris Ru« 
fiicos. Hoc autem genus fcripturae dicebant Bu- 
flrophen a boum vcr/atione, vnde adhuc in aran* 
do, vbi definit (ulcus & vnde alter inchoatur, 
vcrfura proprio vocabulo nuncupatur.Omnis au- 
tem verfus ab integra parte orationis incipit, & 
inintegram definit, exceptis his, quae in ComcE'- 
dijs ioculariter di6ta, corrupta aut femiplena effe- 
runtur, aut quae raro apud Epicos metri necefsi- 
tatediuiduntur: vt apud Vergilium,fcptem fubie- 
^a Trioni. Pari ratione in verfu & ApoCopeprx- 
cepta eft, id eft, fubtradio fyllabae fyllabanimve, 
cuiuflibet orationis, metro cogente fada, quae fi- 
uein verbo, fiue in nomine accideiit,pro integra 
parte orationis accipietur,vf, 

Endo fua do; id eft, in fua domo. Item, - 
Ac famul infimus eflet, pro famulo . Simi- 
liter, 

Proras detondete &defpoliate guberna: id eft,* 
gubernacula tficut metri necefsitatc diximus.ver- 
fus autem diftat a metro , quod in verfu ftadm au- 
ditur & metrum,in metro autem no ftadm verfus* 


DE POETICA. , 

Q V I verfus facit ro diftus eft 

.Ladnatlingua vates , quod verba modula- 
done connedat* Viere enim conne&ere*eft.^ 

vnde 


7 


Libbr Primvs. . 75 

vnde vimen di£lum virgulti fpccies,& viti in rotis. 
Poetica eft ars ipfa nam poefis & poema diftant.* 
co quod poema taturamodo clauditur carmine, 
vt Tragcedia vel RbapfodiaiPoefis autem.ex plu- 
jibus, id eft corpus operis confedi, vt Ilias Ho- 
-meri,& Aeneis VirgilijtPoeraatum autem feu car- 
minum {peciesTunt tres; alia enim^ Graecis xxIA 
■r/;^«r,alia , alia dicuntur $ quae etiam 

• Igitur ««Tiesrix»’ funt, qU3C 
eodem metro conftant, vt metru Epicu Homeri,& 
•Maronis no ftri: vel quod ex trimetris ac tetranie- 
-tris continuisfubfiftit , aut colis , aut commatibus 
-ciufdcm metri . Syftematica autem*qu3eexpljiri- 
>mis metris» neque ex vno verfu aut eodem colo 
vel commate continentur , vtfunt & quae 

apud Lyricos inuenimus, quae Syzygijs gradiun- 
tur. Mixta ‘autem quae partim funt *«Ti<W;t«»,par- 
timex trimetro & tetrametro mixta , quanquam 
non in vno verfu (emper verfus expleatur, vt in 
Elegia velEpodis. Nara neque per fe verfus hexa- 
meter fine lequente pentametro Elegiacum me- 
trum implebit : neque in Epodis finguli verfiis 
fine claufulis fuis & aftequelis audiri potcriit 
•quia fimiliter»*T«iJiVix6» fiunt, eadem ferme«^»T«. 
fitXetBifiiTitfioXMu erunt. Nam V‘T«? 0 A«di(fta funt, 
quod fui generis qualitatem , menfuramque fem- 
ncr obtineant, vt funt Homeri carmina, & ea quas 
appellari diximus . autem, 

j^uae ab alijs metris ad alia genera tranfitum fa- 
ciunt > qualia efle Tragica &: Comica paulo ante 

E } 



De strophe. 


ANTIS,TR, EPOD. 


memoraui. Nam 6c Menander in Comoedijs fre'- 
quenier ^ continuatis Iambicis verlibus , ad Tro- 
chaicos tranlit, & rurfum ad Iambicos redit. Haec 
etiam in carminibus quae mutuo annexa itaexfc 
pendent , vtalternm fme altero audiri non pofsit». 
«rfW(xi(&«Wvocauerut.i.ante cantatiua, &pra&- 
catatiua vt fit in hexametro ipfuraEpos,& 

liJ»*»» verfus pentameter , qui ei fiibiugitur in Ele- 
gijs.Item cantatiuu erit trimeter Iambicus, vt, Ibis 
Liburnis inter alta nauium. Erit dimeter pofi can- 
tatiuum , Amice propugnacula . Et quaeque alia 
qualia metro feripta fequentes claufulas quo- 
rugilibetmcfroriim adfetrahunt , ita appellabun- 
tur , quia pro odicis verfibus id eft ac- 

cinuntur. 


DE STROPHE ET ANTI- 


ftrophe& Epodo. * ^ 

"pLeraque Lyricorum carminum, quae verfu co- 
^ lifque& commatibus componuntur, exStro- 
phe& Antiftrophe ik Epodo,vtGrxci appellant, 
ordinata fubfiftunt, quorum ratio talis eft. Anti- 
qui deorum laudescarminibuscomprehcnfas cir- 
cumaras eorum euntes canebant , cuius primum 
ambitum quem ingrediebantur ex pare dextra 
vocabant. Keuerfionem autem finiftror- 
■fum fa61am,completo priore orbe , Antiftrophon 
^pellabant . Dein in cofpcdu deorum foliti cqn- 
iiftere , cantici reliqua confequebantur , appcl&- 
tes id Epodon. Nam Epodos eft tertia pars aul; 
periodus Lyricae odes . Igitur quae poft 

i & 


LibbrPrimvs. 75 

8diiyTi«’{«^4^i»'«2oircliccbant. «quidem efHii-' 
percanere. Hinc fumptum vocabulum inbas ftpo«- 
dos,qusbinos vcrfus impares habcnt.Nam vtilJae 
canticum finiebant, lic hx fenfum verfu infecjucji- 
ti. Hoc quia ^ tribus fubfiflit, appellatur Ita 

vt omnis & & itT/s-joifei & iT»5oi toiidem.ha- 

beant fyllabas in proxima periodo^ que fubij citur 

priori, vxfit aut aut iVo';(j{o»of quolibet 
tro feu Rythmo fubfillens- Nam ficut dextra ma- 
nus impares habetdigitos, fed numero paresiunt 
finiftrae manus fi conferas digitis , licftrophcs 
cola, cum fint difsimilia in proxima Epodo fub- 
ie<5fa2 triados. Obferuabis autem vt temporibus 
no nfy liabis pedes diuidas, vt fbluantur duas 16- 
gae in quatuor,& difly liabo pede pro tctrafyllabo 
vtaris,parique vice quatuor fyllabaru breuiu tem- 
pora in duo contrahantur, quod per nccefsitatem 
neri licet, vt autdiuifae numero refpondcant , aut 
coniumfis temporum fpacijs occurrant, quod& 
in csteris metris generali prieccpto feruabimus. 
‘Inter basc funt quaedam carmina quae Monoftro- 
pha appellantur , quod duas periodos & eas pares 
nabeant,nequeEpodo,vtali3,concludantur.PraE- 
tcrcarcperiturnonnunquam huiufmodi compo- 
'jfitio verfuu in carminibus, n5vt prima compofitio 
fecudae compofitioni, ficut in f?«<?>?5&antiflropho, 
refpondeant , fedvt prima tertiae, fecunda quartae 
(fmilis habeatur,T^uae compofitio «»•- 

ftofft9^n dicitur:efl enim trtfiKown carmen fubfiflens 
vCX Strophe & Antiflrophc & Bpodo , vel biiy 


7^ De STROPHE, ANTI STR. EPO D. 

vel ter, velfepkis carmen concludat, * 
noiflinatur , Si vero difsimilia inter fe in Epodis 
cola iungantur nuncupatur, quando 

nonfblcnni continuatione , fedperdiftantiam& 
varietatem in Epodis periodi compleantur, id cft, 
tres partes , eas e quibus pericopefublillit, quae 
merito diximus:& e(}, difsimilium par- 
tium copulatione Periodi conclufio,fi quidem in- 
dqrta prima Strophe & Antilhophe rurfus aliam 
Strophen & Antiftrophen praecedentibus difsi- 
milern afferant, & rurfus tertiam, nihil duabus prae- 
■enntibus fimile,& quartam aque a caeteris difcre- 
pantem.cui varietati folent iHud adiu^gere,vtpo- 
ftrema Epodos eundis difsimilis aliquando iun- 
gatur,quod non tantum Tragici, fcd & Lyrici au- 
thores in Epodis faepe fecerunt . Hoc loco non 
fuperfederim dicere effebreuia cola, <juae poft 
Strophen & Antiftrophon fupercini moris eff, 
quae iam non fed l(po#4»i« dicentur , vt eft 
Ji) Haec enim vcl Hymnis vel Dithyrambis 
fupercini moris eft, quae Epodicis carminibus, li 
quandopraeponuntur autem poft Anti- 

ftrophon collocentur, nuncupabutur.HoC 
genus in facris cantilenae ferunt quidam in ftituifte 
Thefeum, qui occifo Minotauro cum apud Delo 
fblueret vota, imitatusintortum& flexuofum iter 
Labyrinthi , cum pueris virginibufque cum qujs 
cuaferat cantus aedebat, primo ifl circuitu, dehinc 
in recurfu,ideft,fpo^»l& Antiftropho . Alij tradut 
hunc (acrorum concentum ^ mundi cantun^cur- . 

fum- 


L I B E R' P, R I M V S. 77 

fiimqueab jiopninibus imitari . Namque in hoc 
quinque ftcllae quas Erraticas vocant , fed & fol & 
'Juna,vtdodiores tradunt Philorophorum,iuciin- 
dirsimos aedunt fbnos,per orbes fuos niteg^tcs.Igi- 
tur concentum mundi curfumqUe imitans chorus 
caoebaLrdextrorfumquc primo tripudiando ibat, 
(quia ccelum dextrorfum ab ortu ad occafum vol- 
uitur, ) dehinc iiniftrorfum redibant, quando- 
quidem fol lunaque & caetera erratica fydera,qu5 
Graeci vocant, hniftrorfum ab occa^ ad 
ortum feruntur. Tertio confiftebant canendo, 
quia terra(circaquam coelum rotatur) immobilis 
medio ftat mundo . De qua re Variuslic tradit, 
primum huic, neruisfeptcm eft intenta Edes, va- 
rijquc additi vocum modi , ad quos mundi refo- 
nat tenor,(ua fe voluentis in veftigia.Ite& Varro, 
Vidit & aetherio mundum torquerier axe. 

Et feptem aeternis fbn itum dare vocibus orbes. 
Nitentes alijs alios,quae maxima diuis 
Laeticia ftat tunc longae gratifsima Phoebi. 
Dextera confimiles meditatur reddere voces. 

DE METRORVM FINE. 

^^Vnc de metrorum, prout verfus proceflerit, 
praeferipto & legitimo fine, claufulaque dice- 
mus. nam metrica lege in fine verfuum quadri- 
partita conclufio eft, per quam exitus metri flatuf- 
que dinofcitur,vtrum pede,feu femipede,vel Di- 
podia fittermipatu. HancGr^ci x«T«lAijg»»vocantr 
Jid efi, cum legitimum metrum in Syzygia fimpli- 


7^ DeMetrorvm fine’ 

«mpedem, in Monopodia tero, ideftinfym- 
plici pede (y liabam perdit.Huius (pecicsquaiuor, 
nam aut Acatalediaim eft aut Cataledicum , aut 
Bracb)gfatalc<Sum , autHypercatale(5l:um : id eft, 
cum in fine verfuum nunc defunt, nunc exuberant 
fyIlabaE,aut manent integrae. Eft igitur Catale<5ti- 
cum quoties in fine verfus fyllaba vna, pro toto 
pede accipitur, atque ita polita, velut refrenat & 
cohibet metri curfum. Acataledum autem, quod 
nouifsimum pedem integrum pro conditione fui 
pictriobtinct,<:ui nihil abudat autdeeft . Brachy- 
cataledu vero, cum vnopede, id eft, duabus fyl- 
labis metruinTminuitur , & fro Dipodia pes vnus 
ponitur, fcilicet cum dipodiaeferiutur.Hoc inetru 
quidamColobon vocant; Miuron enim vna fitlyl- 
Jaba detrada.Hypcrcataledum contra , cum me^* 
trum in poftrema parte verfus vna fyllaba abundat 
vitra quam exigit Dipodiae numerus, pro lege ver- 
fus propofiti terminatus . Id vt planius fiib exem- 
plo Heroici verfus faciam , erit acataledum.quod 
integris fuis pedibus & modis finitur; vt. 

Arma virumq; cano, Troiae qui primus ab oris- 
Cataleifticum fi vna fyllaba ei detrahatur: vt, 
Arma virumque cano , Troiae qui primus ab o* 
Brachycatale(ftum, fiduaeivt. 

Arma virumque cano, Troiae qui primus ab, 
Hy percataledum fi vna, amplius quam verfus in- 
teger exigit*, fyllaba exubcrcttvt, (rifque. 
Arma virumque cano, Troix qui primus ab o- 
Quodin omni genere taetrorum oojferuabitur» 

Rur-’ 


I 


JLiber Primvs^ 7^ 

Kurfus, vt exempla etiam ex kis metris, quae con-* 
iugationibus gradiuntur, proferamus* cum ad per- 
fedam coniugationem pes integer deeft , erit 
Brachycatalcdum: vt cft hoc Tetrametrum, 

Quis non adultas detrahat ramo voluptates. 
Habet enim tres initegras coniugationes , & quar- 
tam vno pede breuiorem. Cataledicum autem, 
cum perfeftaB coniugationi non pes fed fyllaba 
amputatur , vteft hoc tetrametrum , habet enim 
quartam coniugationem, vna fyllaba breuiorem. 
Caerula? Neptune re<Sor vndae , littorum potens, 
Acataleftum autem, cui,vtfupra diximus, neque 
deeft ad integram coniugationem , neque abun- 
dat quicquam, vteft hoc trimetrum, 

Amarenolo nec dolere Clinia. 
Hypercataleftum vero cum ad integram coniu- 
gationem vna, abundat (yllaba , vt eft hoc tri- 
metrum, ’ * * 

Caduca populi coma glauca iam per agros. 
Sed metra magis gaudetCataledicisconcluftoni- 
bus. Proprie aute Iambica metra gaudent A catale- 
^is& Catalcdicis & Hypcrcatalc(ftis conclufto- 
nibus, aduerfaniur autem Brachycatalcdis ; Tro- 
chaica vero Hypercataledis eiedis, refiduas con- 
cluGones admittunt. CHbriambica antem 8c Anti(^ 
paftica ijfde concluftonibus, quibus etiam Iambica 
lietantur,Jonica autem Trochaicis depolitionibus 
fociatur,& ideo Hypercataledica illis exofa funt. 
Datftylicavero & Anapasftica magis Acataledis 
ddedantur . Pratter has autem depolitiones 


go DeMetrorvm Fine 
cft sc|ue CJU 32 5MMeTfl6A»)|i* nominsturjCuni ex diuer» 
fis metris vcrftis fub vnius figura componitur. Na 
fifitDaftylicaTetrapodia & Ithyphallus , id eft 
fupra quatuor dadylos pedeftrcs continui Tro- 
clisei fubijciantur , ifque verfus quafi vniformis 
pronuntietur, patitur. Qiiandoquidciii 

quarto pede dadylico &pars orationis ScCatale- 
dici metri finis includitur , atque ita rurfum Tr<^ 
chaicum dimetrum Brachycataledum adiungi- 
tur, quod Ithyphallicu nominatur,vteft, (pido. 

Tuc & amoris anior venit improbus aliger Cu- 
Occafio fuggerithoc loco etiam illud dicere, quae- 
da metra familiariter proprijs pedibus terminari, 
nam Iambica Cataledica Iambis , Acataledica 
lambo fuperfluente ryllaba,fimiliter Trochaica & 
Anapaslfica fuis libentius terroinatuncontra,qug« 

damalienisdepofitionibusgaudent , vt Antirpa» 

ftica & Choriambica Iambicis coniugationibus, 
Ionica autem vtraque Trochaicis . Siquidem funt 
his finitima & familiaria metra fingula fingulis, no 
enim folum in fine ponutur/ed in medietate yer- 
fuum,& interinitia coniunguntur.Scias autem in 
omni metro nouifsimamryllabanr,«5i«>f«,id eft, 
indifFerente efle.Nihil eqim metri intereft, vtrum 
illa longa fit an breuis, ea videlicet ratione , quia 
diftindionismor;ibreue tempus oftendit-. Lon- 
gam autem fyllabam pro breui accipi finalem eft 
ratione putauerunt , qua reperiuntur in metQs 
longae plerumque pro breuibus pofiiae,quas cora- 
munes vocant, vt efi, . 

' Infulae 


LiberPrimys^ Si 
tnfuls Ionio ih magno. 

Vndefit , vt in omni metro nquifsima Adlabain» 
differens habcatur.NamAriftoxenus muncus dicit 
breues finales in metris; fi collcdioresfint » eo 
aptiores feparationi verfus^ fequenteverfu fieri, 
iccircoque in fexta fede qifvllabos figura non po- 
nitur.quia moram habet, at coutra diflyllabos fa*. 
miliaris eft,quia celerius definit,& eo magis,fi po- 
lieriorcm fyllabam breucm habuerint. 

DE EPIPLOCE ID EST » 
Metrorum aroplexione. 

^^Vnc de metrorum connexionibus, quasEpi- 
“^^plocas Oreci appellant, dicemus. Adie^lione 
enim & detraftione per fyllabas & tempora his 
accidentia metravariantur*Didla autem Epiplpce, 
id efta*mplexio,a metricis , eo quod copulari me- 
trametris diuerfa his adie<5Iionibus , detra<fijoni- 
bus, aut etiam tranilationibus videantur, harum 
fpecies funt tres,quarum prima Triferaos, fecunda 
Tetrafemos, tertia Hexafemos dicitur, ex eo quod 
h tribus, & quatuor , & fex temporibus fubfiftant, 
quae, detradis ab initio verfus primis fyllabis , di- 
uerfa metrorum genera informant. Quaru prima 
erit id eft , cum iambicis 

Trochaica connexa variatur in fpecies duas, ytraf» 
que Trifemas,vt diximus , temporum trium ; in 
coniugatione vero fiint id eft temporum 

fex. Nam Iambico verfui, vt eft, 

Pgratusomne Ciefarispericulum. 

Si adieceris longam, efficies trochaicum, vt, i, 

> . ' F ^ 


8l D B M E T-R 6 R. B P I P L O C B 

Oparatus oranc Caefaris periculum# 

Rurfus Trochaico fi detrahas primam fyllabam. 
Iambicum efficies, velut eft. 

Celer Phafelus ille quem videtis. 

Aut cum Dacffylicis Anapaeftica fodantur , fimi- 
'liter faciunT#vtj 

Arma vinimque cano. (vt, 

Huicfiacceflbrint duae breues, fiet Anapaeflicus, 
Ades arma vinimque cano. 

♦Rurfus adiefta longa fiet Dadylicus,vt. 

Pro ades arma virumque cano. 

Quod adaeque vt fupra per duasfpecies va^-iatum 
eftDadylici & Anapaeftici, & ideo id efl 
duarum amplexio , Tctralemos autem propter 
quatuor tempora, quibus vterque pes extenditur, ’ 
appellatur, qui in coniugationem copulati Oda- 
femi fiunt . Obferuabis autem in hac rpeciefera- 
per duas breues autadijeere aut detrahere logam 
vnam , quod elt vterque pes trilyllabos. Tertia 
' i»»TX»»Beft fn Ionicis duobus & Choriambico & 
Antifpafto, qui hexafemos dicitur, id eft, 

amplexio quadra, quatuor enim pedes libi mutuo 
connectuntur. Temporibus autrm fex confiant, 
nam cum fit hic verfus Ionici minoris, 

Dea fecit dea belli dominatrix Phrygas. . 
Adicctalonga fit Choriambicon,vt, 

Cur dea f ecit dea belli dominatrix Phrygas. 

R urfus adiecta alia, efficiet lonicu maiorem , fic. 
Hoc cur dea fecit dea belli dominatrix Phrygas» 
Ttcm adiectio breuis quartam ipeciem in pede 

. £t 


t 


L I B E R P R l .M V ii ■' Sj 
Anti/paPo procreabit,ita. 

Et W cur dea fcdt dea belli dominatrixPhry- 
Adaeque & hic verfus a piid Horatium, , (gas. 

Miferaru eft neq; amori dare ludii neque dulci; 
Conflat ex Ionico minore , huic.fi copulaueris 
longam, erit Choriambicum, (duid. 

Qua miferaru eft neq; amori dare ludu neque 
Itera longa alia appofita facit lonicu maiorem, vt, 
O quam miferarum eft neq; amori dare ludum 
neque dulci. 

Breuis autem praelata antifpaftu informabit,fic, * 
Etoqnam miferarum eft neque amori dare lu- 
dum neque dulci. 

Ad fiimmum omnis proprijs pedibus 

nulla intermixtionc aliorum fubliftensjfuis vfquc 
ad vltimum pedibus, terminabitur: fin autem alios 
admiferit, variabitur, nam familiare eft vtriufque 
lonicisTrochaicas fibi bafcs admiftere.Ergo fyn- 
cerum^«»«i<J‘is, Mixtum autem vocabitur. 

DETOMESIVEIN- 

cifione verfiium^ ^ 

TNcifionesfitiam vcrfuum,quas Graeci 
•^cant,antfe omnia in Hexametro heroo necefla- 
rio obferuandaefunt • Omnis enim verfus in duo 
cola formandus eft , qui Herous Hexameter 
merito nuncupabitur, fi competenti diuifionum 
ratione dirimatur . Sex enim pedum percufsio 
verfum quidefn hexametrum » non tamen Hc- 
rounr , quem Epicum , fi legem incifionis non te- 
nuerit, faci^Quaru prima Penthemimeres Tome 

F i 

r 


$4 ^ ^ M E T R o R. £ P I p L o c £ 

dicitur, cum poftdnos pedes fequcns fyllaba pla- 
nam orationis parte diftinguit cuius exemplu:erit, 
Quaip luno fertur. • 

Verbum enim poftduos pedes concludit ac de- 
terminat fyllaba , quae in metro lemper habetur. 
Vtlequensfcrmo ab in tegra parte orationis inci- 
piat. Geminata autem penthemimeres Tome ver- 
furo pentametrum complet, vt, 

Quaraluno fertur, quam luno fertur. 
Secundam diuifionem Graeci dixerunt, 

quae tribus pedibus emenfis adijeit fyllabara,coni- 
pletquc fenfum quacunque orationis particula. 
Huic, ficut& fuperiori, nomen inditum exeoeff, 
quod tribus pedibus & vna fyl!aba,id eft, femipe-^ 
de , quae in Arfi & Thcfi feptem motus efficiunt, 

verfum diuidat. Cuius exemplum erit, 

Qiiam luno fertur terris. 

Nam poft tres pedes fu prema ,ris, fyllaba fenfum 
co;npIet. Erunt igitur hae dux principales Tomae, 
vt didum cft, Heroici verfus incifrones, quibus fi- 
n^ter & Iambici & trimetri diuiduntur . Sed his 
^ntieroo dux alix acccduqt . Nam fi harum neu* 
tram inueneris , 'tertium Trochxum iif verfu con- 
quires: id cft Penthemimeren diflyllabo claufam, 
vt eft. 

Infandum regirta. . v 

Nampercufsis duobus pedibus , jertiuspesTro- 
chxus eft, gina,cui coniunda breuis, iu. fecundu 
legem verfus hexametri daclylum complet. bes, 
autem fylli^ba,&: fenfum fuperioris cdRintegrat,vt 

fiat 


. L I B E R P R I M V S. gj 

fiathephthemimeres ,,&fequentis pedis initium 
inducit.Eodcm modo & quartus Trocheus acci- 
pietur, qui raro admodum reper ictur,vt eft, 

Quae pax longa remifcratarma noliare parabat. 
Quartus pes Trochaeus, Arma , vide Hepiuhemi- 
iperem diflyllabo claufam, vt fupra, cui annexa 
breuis, no, fyllaba Dactylum lege Heroici verfus 
implet . Harum fi nullam in hexametro fpeciem 
inueneriSjHeroumverfum iureac merito negabis, 
Nonnunquam autem euenit , vt in eodem verfii 

pluresincifiones,ideft,Penthemimerem,&:Hej)h- 
themimerem, & eam quae quarta Caefiira partem 
orationis terminat ( quam Bucolicon Gr^ci di- 
cunt) reperiaraus: vt, 

Armavirumque cano Troiae qui primus ab oris. ^ 

Nam iae qui , pes in verfu quartus eam diuifionem 
ecplicat,quam Bucolicon vocari didum cft , fub 
qua pedum percufsione fenfusimpletur.Nam Bu- 
colici metri haec lex eft, quam per omne opus fui 
carminisTheocritusSyracufanus obferuat , exce- 
ptis paucis verficulis de quibus in procelTu di- 
cemus. 


D CO NCVRS V TT 

. iifione vocalium. 


C O L- 


/^Bleruandapraedlpue in metris litterarum vd- 
^^caliura inter fecollifio, quaetrifarian) euenit, 
id efi, per , vel.^uwg*(r«», 

quarum inter Ic differentia talis eft : I^am .(rvrccx«i<ph 
eft cum inter duas loquelas duarum vocalium 
” - ' . F 5 


86 De Concvrsv vocal* 

concurfus alteram elidit : iden,cumduxparti:s . 
orationis ita coeunt, vt altera in vocalem definat , 
&altera incipiat^ vocali: vt, 

Hichafla ^neaeftabat. Item, 

Priamique euerterc gentem. 

Nec tarr.cn putaueris quamlibet ^ duabus eximi 
pofle .illa enim quae (uperuenit, priorem femper 
excludit, non prior fequentem. autem vel 

fit , curn duas inter fe dictiones dure con- 
currentes aliquam pluresue vocalium cumcon- 
(bnanti duntaxat exprimunt: vt. 

Multum ille & terris ia^latus& alto. Item, 
Circundat necquicqui humeris & inutile ferru. 
vero , cum duas \ocaIes in vnamfylla- 
bam coguntur , qux pofilint duarum fyllaba- 
rum locum diuifie complere, dumtaxat interpofita 
confbnate:cum, Phaethon, in Metro ficenutiatur, 
vt ex trifyllabo nomine, di(l)dlabon faciat; ita,’ 
Cum te flagranti deiecitfulminePhaethon. 

Et illud Maronis, 

villis onerofupi atquevnguibus aureis, 
aureis enim pronuntiandiinvefl: . In fcandendo 
autem, REis,(yllaba non diuiditur, fed, £ littera 
in vnitatem cum I dcdurfta per dipfithopgon 
Grsco more & ratione feripta, enuntiatur . Sed 
& noflri veterescas fyllabas f^in quibus I produ- 
^ dum inuenitur, E antepofito feriptitabant , vt in 
antiquis libris inuenimus. confimili ratione qux- 
ritur.Orphf us in metro(vt, (pheus) 

Non me carminibus vincet Thracius Or« 

' ~ ytrum 


LiberPrimvs. 87 

vtrum trifylhbum an diflyllabum fit, an idem no- 
men duplici enuntiatione promatur, aut fine A 
Jittera , vt Pentheus, aut cum h, vt ita declinetuc 
Orphaeus,vt Arifiaeus. Vifum efi tamen hoc pofle 
difcernijVtilla fine.a.littera, Graeca fit enuntiatio, 
haec,Latina quae per diphthongon efiertur.Sed vt 
ad propofitum reuerramur , quidam fuperioribus 
tribus quartam fpeciem addiderunt,’ quam Graeci 
dicunt xfSrtr , ideft, cum vnius litterae vocalis in 
duas fyllabas fit communio, vt, 

Audire eft operaepreciu procedere rede. Item, 
Quaecunque eft fortuna mea pft. 

Qj^ veluti per contrarium <rvnK<pui%<rn in metris 
imitatur. Hae figurae fblliciteobleruandae funt, 
tam in Heroicis quam Iambicis ac caeteris metro- 
rum generibus, ne nobis per negligcntiam obre- 
pant,maximumque errorem afferant. 

DE VITIIS VERSVVM. 

TNtcr .alia, quae in metris vitanda effe prfcepimgs,' 
■*"tria vel maxime haec obferuada vitia nobis funt, 
quibus vulnerati verfus claudicabunt, quae trifa- 
riam contingunt. Nam aut in principio , aut me- 
dietate , aut in extrema fui parte corrumpuntur. 
Igitur cuius initium pro conditione propri^ legis 
nequaquam integrum procefferit, dici- 

tur, veluti, capite imminuto: vt, 

. Fluuiorum* Rex Eridanus. Item, 

A dicias nec te vilius violentia vincat. 

In, media verp patte laefvis appellatur: vt^ 




88 De Vitiis VERSVVM 

Ahcliilen facio certum, • 

Qmbus qui medentur , finalis (yllabae excufa:^ 
tione fuccurruht, nc media verfus fedc Iambus 
habeatur caufantes, quodpatte orationis termi- 
« nata pro longa pofitionc accipienda fit,vt, 
Quamluno fertur. Et, 

Quis tc magne Cato tacitum .Item, 

ClafTevehb mfecum, 

Atinvltima ob decuriationem i vt Graeci 
dixerunt , cauda;, id eft , extimae partis : vt eft ille 
verfus apud Homerum, 

T^eitft‘ipfi'yK(rec»eKi^i iiot ecioAay 

Cuius exemplo etiam nos vtemur ita. 

Attoniti Troes vifo ferpente pauitant. 

Cui quidam ita medentur , vt-d icant Homerum 
artis Poeticae patrem geminata littera, ««P^^^dixifle^ 
Ecut Atcuih Liuius Andronicus 

pracmiflb hexametro huiufmod i fubnedat verfus 
per ordinem Iambo terminatos , nouam potius 
nane fpeciera, quam ft«»pd»aeftimant verfum, & 
Tcliambon appellant . Nam in Hymno Dianae 
apud eundem ita inueniuntur in fabulalnone, 

Sed iam purpureo furas include coturno, 
Balteus & reuocet volucres in pe(5Iore finus# 
Prefl^; ia grauida crepitet tibi terga pharetra, . 
- Dirige odorifequos ad certa cubilia canes. 

Nam cum fiiperiorcm verfum plerunq; Chorius, 
fequentem Iambus terminent, non abfurde Cho- 
riambicam claufulam idem affedaffe in eiufmo- 
di modulatione picetur > ea videlicet contem- 




LxberPriiuvs. 89 

piatione, qua viderit Homerum, fontem atq; ori- 
ginem metricae difciplinae,non tantum in duobus 
corpulculis Iliados & Odyfleae his verfibus Te- 
liambis frequenter vfum, (cd & in eo carmine cui 
Margite*nomeneft, eundem Herois Hexametris 
Trimetros Iambicos tanquam pSres numero mif. 
cuifle viderit , qua ratione id in opere fuo Liuiiis. 
Nobis autem, quibus ifto in artis Metricae cdm- 
mentario omnia infinuandi curae ac moris eft, ne 
airt per imperitiam, aut negligentiam idprae- 
terifle ab obtrectatoribus diceremur, 

" vtrivnque fuper hmufmodi condi- 
tione verfuumapenre atque ex- •, 

promere in maximo opere 
&ftudiofuit. 




MARII 


yiCTQRINI 

• DE DIDASCALICIS*. 
metricis Liber Secundus. 

D E P R <^T O T Y P i S, 

fpeciebus ftouem, 

Redo nos omnia, quae ad inftrufii- 
onem metricae difciplinae, velutquae- 
dam primae inftitutionis incunabula, 
quae neccflaria his, quibus huiufce ar- 
tis voluptas ac ftudium eft> intimanda ^ 
(iint, affatim perfccutos. Vnde nunc ad nouem 
Prototypa.id eft primiformia omnium metrorum 
genera, e quorum fonte & origine deriuata innu- 
merabilis metrorum profluit copia, ftylum noftn 
operis conuertam , de quorum difciplina&prae- 
ceptis,& ratione omni, qua inter (e congruunt li- 
ue diflentiunt, textus huiusfecundi voluminis, 
flngula quaeque referans explicabit. Aufpicanduni 
igitur ab eo nobis pede potirsiraum credidi , qui . 
heroum metrum principem .omnium continens ( 

edam 


■'A 



I 


■ ). 

' Lxber Secvndvs. 91 

etiara nominis fui appellatione (ignauit.Siquidem 
nonnulli ambigant,^ quo b duobus, metroru or- 
dinem inchoantes exordjum capiant. Nam qui ^ 
Iambo initium trahunt, eo ftudio id fieri volunt, 
quod idem ^breui , ^ quo his origo eft, incipiens 
tecnpore , & longo definens,veluti ^ minori ad 
maius cgredus per temporum incrementa con- 
Itirgat . Pyrrichius enim nullum ex fe metrum 
aedidit : Trochaeus vero i longa incipit. Nos au- 
tem, vt didum efl, principi metrorum omnium 
Heroo, fiue Pythio, deferetes, non abfiirde h. Da- 
dyJico aufpicandum efie cenfuimus. Igitur Pro- 
totypa,idefi primiformia noucm metra, quorum 
^in primor mentionem fecimus, funthaec;E qui- 
bus primum Dadylicum, dehinc Anapaefticum, 
pofi Iambicum, & Trochaicum, & Choriambica 
& Antifpafticum, Ionicum Ionicum 

iv9 Paeonicum.Nam Procelcufmaticii, 

fpeciem nouemprototypis decimam aflbeiandam 
dOTe quidam putanr.de quo fiio loco.Placuit itaq^; 
hoefitu ordinis ’ad illuminandas eorum inter le 
alcerationes ac mutuas aemulationum vicifiitudi- 
nes (quas percontrariam naturae politionem ha- 
bere no{cuntur)eade fic digerere, vt dadylicis A- 
napaeftica.Iambicis Trochaica, & extera, vt paulo 
ante induximus, ^diuerfb propofita,quo difiene 
ac differant, fiue copulentur & congruant ipfa in- 
ter fecomparationepropofita, nonfolumingenij 
■ fed oculorum vcluti contemplatione percepta, in 
promptu ac propatulo habeantur. . 





f 


9 ^ 


DE DACTYLICO METRO. 


TGitur Dactylicum hexametrum coftat e Spon» 
■^deo,Trochajo & eodem Dadylo: habetautem 
fedesfex, quas Ariftoxcnus Mu(icus;e«§«« yocat. 
Recipit autem pedales figuras tres, has Graeci di- 
cunt Nam autin fex partes diuidi- 

tur perMonopodian, aut in tres per Dipodian, & 
fit Trimetrus, aut in duas per xSAae.duo , quibus 
omnis verfus conflat, dirimitur.E cuius genere hg 
metrorum fpecies gignuntur. Diphiliu fcu ChcE- 
rilmm, Logoaoedicum feu Archebulium,iEoli- 
cum fiueSaphicum,& caetera de quorum flatu ac 
ratione fuo Joco dicemus.Dadylici igitur metri^ 
id praecipuum eft,quod Heroum, appellatur, dif- 
fert cnim^ Dadylico Heroum eo quod & Da- 
dylicumeft, 8d in duas caeditui partes, de quibus 
fupra diximus,Penthemimercm & hephthemime- 
rem. Dadylicum enim, licet ijfdem fubfiflat pedi- 
bus, non tamen ijfdem diuifionibus,vt herous c5e- 
diturverfus. Inter Spondeum aiitem &Dadylu 
menfura temporum congruente, etiam in Arfi & 
Thefi eadem aequalitas flabit, quam Graeci diciic 
trep Aoy«»,quae & per coniundionem & diuifione, 
vt fupra docuimus,mutCa procreatio eft,meriioq; 
indifferenter in quacunque verfus fede (vt fors 
fcandehdiprocefferir)reperiuntur dumtaxat vfq; 
ad pedem quartum. Qiiintus enim frequenter, vt 
Heroum decet,DadyIus eCTcdcbct.eadem cogna- 
tione etiam Anapaeftns, qui e Spondei prima in 

duas 


Liber Secvndvs. 

diiasbreues diuifa efficitur, heroopofletannefti 
metro, nifi, incipienti Dadylo & fiibiundo Ana- 
paefto,smediac breues numero quatuor Heroum 
verfum deformarent: feuquod Anapaefti per fyl- 
labas gradiantur, fiue.quia metrorum fere omniu 
natura talis eft,vt caueantnc fingulas partes orati- 
onis fingulorum pedum fine concludant, fed po- 
tius vt verba vel nomina ex refidua fui parte fre- 
quentibus pedibus annedant, quo padoeuenit 
vocum integer pes efle, fed ftne vtperfeda?parh* 
orationis de fequenti fermone aliquid accedar, 
necvnquam facile cum fine pedis pars orationis 
impleatur.In Anapaeftis autem c5tra euenit iftud; 
etenim pes hic fingulfs coniugationibus partem 
orationis includere, ficutin Comcedijs pleraque 
exempla declarant.Nonnunquam haec obferuatio 
praetermittitur, fed qui fuerint verius, neq; fonum 
neque gratiam habebunt,& profse orationi fimiles 
audientur. Trochaeus numero tantum fyllabarum 
Spondeo congruens, velutalienusab his, femper 
in extima parte veffiis locabitur. Super quo etiam 
nunc inter Grammaticos lis pendet;nam qui eum 
allerunt,fcrunt pulchriorem verfum Epicum effi- 
ci, fi habeat, id eft, fi Trochaeo claudente 

terminetur; vt perfuadeant dadylicis pedibus fa- 
miliariter Trochaeos in depolitionibus coniugari. 
Aduerfus quos alij loci extimo,in quo tantum lo- 
cali prspfcriptione nituntur.Ncc immerito, vt.no- 
uilsimaciusfyllaba, quae Icmpcrbrcuis eft, mora 
temporis intercedente, quae in fine verfus natura- 


94 Db Dactylico metro 
Jiter contingit, fuppleatur,quo tunc demum pro 
longa fumatur, ficut pleraeq; in metris finales fyl- 
Jabae, vel quod in omni verlu vltimabreuis 

eftindifierens,habeatur.Qu3e tamen per- 
iuafio in medio pofita poteft & Trochaeo accide- 
re. non amat aute, vt di^u efV, per fingulos pedes 
verba finirc,fed immifcere fyllabas. Na qui per fin 
gulos pedes verba terminarit,erit indecens;ficut, 
Py tnie Dclie.te colo,profpice,votaq; firma. ■ 
Atli mifceantur fyllabae erit decentifsimuszvt. 

At regina graui iamdudum faucia cura. 
Adaeque obferuatur, nc tertius pes verbum finiat, 
verfumque afededucat:vteft. 

Cui non didus Hylas puer& Latonia Delos? 
Heroi verfus vitiofi habentur,qui cx folis Dafiy- 
Jisvclfolis Spondeis conflant, quia in talibus aut 
grauis tarditas, aut velocitas nimia, vitiofa eft. In- 
fignes autem in metris fiint,aut Da<5ty lici,in quo. 
quinq; da(51ylivltimo Spondeo claudunturrvt, 
Panditurinterea domus omnipotentis olympi. 
Aut<rw#iJi»/^«»T» 5 ,id efl,cum in quinta & fexta regi- 
one verfus, pedes Spondei ponuntur; vt. 

Cornua velatarum obuertimus antennarum. 
Aut in monofylhbum definentestvt, 
procumbit humi bos. 

Autquatucft: orationis partibus decurrentcs:vt. 
Cornua velatarum obuertimus antennarum. . 
Aut x/mivt, 

Formofum paftor Coridon ardebat Alexin. 
Incipit autem verfus Herous Hexameter i duo- 
decim 

■ : 


L I B E R S E C V N D V s. 
dccimfyllabiSjin quo omnes Spondei funtivt. 
Non phocs turpes,non marcentes balenae.’ 

Et crefcit vfqueadrcptemdecim fyllabas. Quoti- 
ens autem Daftylus accedit, toties fyllabaaccrefl 
cit: quasfpecies fub exemplis enumerare, & apud 
nos longum, & apud eruditos abfurdum habea- 
tur; quotiens & quibus in locis per alternas Da- 
dyli& Spondei vices inter fc obortae collocen- 
tur: quas tamen triginta duas eOe, manifeftum 
eft.Hd autem Herous verius temporUm viginti 
quatuor , Spondeo dumtaxat vitimo. At fi Tro- 
chaeus verfiim clauferit, viginti trium : quem vo- 
lunt haberi Hexametrum Cataledicum. Memine- 
ris autem faepe Graecos huic metro Moloflum & 
Palimbachium & Creticum loco Dadyli fub lege, 
lyllabarurh communium admifccre. Nam & apua 
nosfimilis vcrfusreperitur, in quo primus Am- 
phimacrus; vteft. 

Infulae Ionio in magno. 

/Qui tamen certa ratione Creticus nonefi. Nam 
tertiam longam, id eft,aj, diphtongon quae Creti- 
cum pro Dadylo dedit (eques (yllaba ^vocali in- 
cipiens, dum tempus prioris in (e trahit/produci 
non patitur, atq; ita produdam vocale fuperueni- 
ens alia vocalis elidit. Nec te idem pes in illo verfii 
deripiat, velut huius fimilis.quieft talis, 

Ponite fpes fibi quifque. 

Nec enim hic, vt in (uperiore, primus pes Creti- 
cus qfit,propter duas conlbnantesifed pes eft Da- 
dylus, primo quod pars orationis copleaturciim 


9^ De Dactylico »<etro 
pcdc,id eft, Ponite, dc hinc quod,fp, fequetis pe* 
dis inferre fuperiori non pofTunt* quando aliu in- 
choant fcnfum.ncc vnquam confonantcs duxlo- 
gam rvllabam faciunt , nifi in eadem parte verbi 
conftitutae: quod & incaeteris obiferuabimus. In- 
cipit autem & accreicit per augmenta fyllabarum 
Daflylicum metrum ^ Dimetro vfq; ad hexame- 
trum. Erit ergo verfiis Dimetrus Catalcdicus,qui 
duobus fuis duntaxat pedibus fubfiftit, tanquam,’ 
Terruit orbem. • ' 

Q^d concurritetiam in Choriambicum Mono- 
metrum Hypercataleftum, quod Adonidium ap- 
pellatur. Trimetrus autem acatalectus, qui e tri-. 
bus.vt. 

Cui non dictus Hylas puer. 

* Hoc dicitur : quo Simonides fVc<][ueijtcr 

vfus eJt.Tetramctros,qui e c^uatuor.vt. 

Nos patriae fines, & dulcia. 

QuiindaAylum defincns Alcmanicii,in Spon- 
deum vero Archilochium metrum efficit. Penta- 
metrus, Catalecticus, qui ^ quinque, vt, ^ r . 

Phoebus me docuit iuga Picridum (equi. - 

Et hoc Simonidium dicitur. Hexametrum cui fex 
incifiones funt. vt, . • 

Oceanum intef ea furgens aurora reliquit.’* 
FitCataleClicum in fyllaba cuius ea compofitio 
eft, vt habeat duos DaCtylos & Spondeu , dehinc 
totidem DaCtylos,& in fine (yllabam.vt, 

Alma parens genitrix diuum decus Occaqp. 
Nam fi vna fyllaba breuius fuerit ^ legitimo 

Hexametro 


Liber Secvndv«. 


S>7 


Hcxan^tro t^eroo, dicetur Diphilium metrum* 
Ita taftcn vt ifta verfificatio tertium pedem Spo- 
deum Tcmpcf habeat* Hoc quoque dignum eru- 
ditis auribus non praetermiferira, repertum in hex- 
' afinietro verfu Da^ylico, cui tamen duo colae du* 
qbus Pady lis & Spondeo conflabunt, quatuor 
pedes diflyllabos, ici cftjTrochasum, lambu, I^yr-. 
'richium. Spondeum, per ordinem femper pobtos 
inueniri, fi velis alias quam Hexametri Heroi lex 
poftulatjfcandere.Vt eft apud Homerum, • 

Ztvs /i iiSr ityofif yroiirxro Tt^fnxiptcviits, 

\ Et apud noftrum, 

• Conciliumque vocat diuum pater atq; homi- 
num rex. Et, , 

Incipe Menalios mecum mea tibia verfus. 

Et appellatur quadrupes eo 

quod quatuorpedes temporum duodecim, quafi 
per circuitum quendam recurreres contincat.Sed 
de H>ha(5lemis, Namque ex Hetoo metro per 
- adie£lionern & detradionem : item perimmuta-» 
tionem & concinnationem genera metroru pro- 
. ,pagata,' quibusue vocabulis nuncupata funt, dc*^ 
curfisfpeciebus prototypis, de quibus nunc fermo 
efl^perfequemur, quo facilius cstera, enodatis at- 
que illuminatis principalibus, intelligantur: nec 
tamen omnia, quorum infinitus atqueimmenfus 
eft numerus, aufim promittere , fed qux potior 
authoritaS approbat, vcl frequens vfus cclebrandq 
commendat. Heroici verfus hexametri cola feu- 
commata, alia funt (vtGrsci dicunt) «{xrw», alia 





$8 ' I>E Dact.ylico metro . 

TiAiici^,aliax*4i<^..e quibus alia initijs, alia^lauiulis 
verfuum connexa refpondent, quaspartiailas, fi 
oecene (it,au(im dicere initiales, 8c finales feu nb« 
uifsimales : Comunes aiit6 quia & initio & figi fb'> 
cietate congruunt. Igitur tetrametrus verius He- 
rous initialis erit talis, . , 

Odrylium Martem cane barbite. 

Finalis feu nouifsimalis, ' ' . 

Odryfio lyra carmine cantat. . 

Communis autem, 

Menforem cohibent Archita, . . v. . 

Trimetrus initialis, 

Sic te diua potens Cypri. 

Qy.od metrum Gliconium odofyllabum dicitur. 
Finalis autem. Grato Pyrrha fub antro. Quod 
fVT«co'uA>>«(es* appellatur. 

Dimetrus Herous initialis erit, ' . 

Armafonantia. 

Kouifsimalis,qui pentafyllabus dicitur, 

Terruit orbem. 

Nam tam in prima qu^m pollrema parte pofita 
hsc cola,aflumptis reliquis quatuor pedibus, faci- 
unt Heroum Hexametrum, quae portiunculae 
etiam ex Iambico verfuper huiurmodi cola deci- 
^ fae pleraque cx fe pari/yllabar um ratione metro- 
rum genera* procreabunt. Inter ha?c, nc ignorafle 
videar, non prxtermiferim,quod/eruncapudau- 
thoresexemplareperiri, quibus oftendant Hexa- 
metrum Daftylicum vfqj ad Oclametrumdiflyl- 
labo. terminatum procelsifle, vitra quam proceri- 


99 


JLiberSecvndvs. 
tatem nihil in eodem fcrutandum eft. 

V 

. DE ANAPyESTICO, METRO. 

A Napcfticun! metru originem trahere ^ Ryth** 
*^^raoda<flyIicoin dubium nortvenit, cumijf- 
dem‘tempoiibus vterque eorum fyllabifque fub- 
EUaN vnde*ii quiburdam,«w/W*TvA(^ dicitur. Si 
quidem Dadylus e longa & duabus breuibus, A- 
napaeiiuse duabus breuibus &longadigefti, fitu 
ordinis tantum dilcrepare videatur. Dehinc,quod 
.detrada per ijrjjrJioxwHerQoDaflylico prima lon- 
ga, reliqui pedes in Anapaeftum reformentur, in 
,eo dumtaxat verru,qiii quinque continuis pifer or- 
dinem Daftylis currit;vt, 

•Attuba terribilem fonitum procul aere canoro. 
Detrada enim, at, lyllaba , qua primus in verlii 
da(5bylus conflat, erunt reliqui pedes Anapae- 
4 flii fic, ^ ^ . 

• Tuba terribilem Ibnitura procul aere canoro. 
Recipit autem id metrum pedes quatuorlpacio 
temporum pares,(yllabafu numero difpares, Spo- 
deum,qui eft Anapaefti colleflio.Dadlylum, pro* 

. celeufmaticum , & eundem Anapaellum inqua- 
cunqj (ede. Nam cum omnes numero temporum 
quatuor comprehendantur, tamen diuilipnelon- 
' garum vel coniunfHone breuium, cum longae m> 
brcues colligi ntur, inter (e vari5tur,& cum diuer- 
Hs vocgbulis nuncupentur , ciufdcm fere generis 
exidunt. Nonnulliin vltima huius (ede Ionicum 
minorem recipiunt, ea ratione, qua in fine metrum 
' , Gi . 


loo' De Anap^sstico M^rRO 

omne varie claudatur: dehinc quod etiam ab au^ ‘ 
thoribus ftudio nouitatis, quaedam adijeiantur & 
distrahantur conifa quam ratio veteris difciplinae'- 
«permittit. quod &in caeteris mcijris datur agno- 
fcere. Nam &Iambjusin claufulainuenitur, &ap-. 
pellatur Archebulium. At fi trifyllabo pede Tui 
durhtaxat generis terminetur, adaeque Archebulir 
on, fed integrum : nam prius, in quo Iambus, « jt#- 
dicitur, voluntenimficut Dady licum .Tro- 
chaeo vliimOjita Anapaeftum nonnunquam Iambo 
concludi , fL quidem Dadylus vt Trochaeus ^ 
longa incipiat, Anapaeftus autem vt Iambus deli- 
nat, ejuo fit fonoirus. Percutitur vero verfus Ana- 
paefticus praecipue per dipodian, interdum &per 
lingulos pedes. Hftaute Percufsiocuiuflibet me- 
tri in pedes diuifio. Exemplum erit Tetrametri 
Cataledici, quod cft in Anapaefticis, nobilis ille ' 
verfus,, i* 

Alius cithara fonituque*potehs volucres pecu»-/ 
dcfq;mouerc. Item, 

Admotalabris tubaTterribilem Ibnitum dedii 
aere canoro. 

Quod genus frequens eft apud Ariftophanem, 
Vnde & Ariftophanium vocatur:rtbn quia condi- 
to r eius idem fuif, nam& Aelcjjylus a Cratinus 
• &alij priores yfi funteq, verum quiaplurimus in 
hocmetro Ariftophanes eft. yt, • 

Mare non amo quod, modo cum placido ftetit 
aequore, liftora caedit. * 

Erit ergo cxemplpm Pentametri Acataledi, v i 

' • C^clebrct 


Liber Secvndvs. ioi 
' "X^clebret Phoebus cithara ftiperos omnipoten- 
tes, refonctque mclos Mulis placitum;' 

- Tetrametrusaut^m, * * 

Celebret Phoebus cithara luperos omnipotetes, 
' * refonetque melos. 

Xrttnefruyvero, 

Celebret Phoebus cithara fuperos omnipotetis. 
Dimetrus autem, « 

Celebret Phoebus cithara fuperos. 

Tres autem pedes tripodiih, vt Grseci dicunt, Di- 
, ’ metrum Brachycata^dum faciunt,ita, 

Super ardua fertur equis. 

Placet nunc eodem ordine, quo pentametrum per 
„ metra fingula detradionepedufn adDimetruiri 
deduximus, furfum Verius rurfum dimetrum pari 
lege ad pentametrumperduccre,velur, • 
Lyrico relbnet mea Mufa potens. " * 

Delo noua carmina pangere geftio. 

^ Afsis age, deprecor, mihi Melpomene nefeio. 
Scidquaefitum cur Dadyiicum lingulis pedibus, 
Anapaefticum per Syzygian fcandatur, cum inter 
fcomnifarranrcongruant. Perluafum eft nullum 
metrum Hexametro polTe efle maius. Igitur cum 
Anapasfticus yerfus & feptem & odo pedu repe- 
riatur,pIacuilTe maibribus,eum per Syzygias c^di 
• non alias qu^m fi DaAylusfupergrcdei etur hex- 
ametrum, vtlijue per Syzygias fcanderetun. Hoc 
IoCQ(dicam,cur,cuna fint dua? periodi,feu ftafima 
vtquidara vocant, parj inter fe coaiugatloncco. 
pulata , , alterum» vocetur Anapsefiicoii, alterum’ 

- “ . G 3 


102 De Anap^st’jco metro 
Dadylicon , cum aeque in vtraque cadant mjxti 
Dadylus & Anapaellus.Caufla talis, quod Ana- 
paedicum melos binis p*edibus amat fenrumincld- 
dere, vt apud Adium , 

IncIyte,paruapraeditcpatriajnomine celebri, * 

Claroq; potes pedore, Achiuis clafsib.author. 
Quae periodus circa (ex verfatur dipodias. Con- 
tra Pacuuius nouarc piopofitum volens, noluit 
intra binos pedes, vt fuperius, finire leofum, fei 
fecundum Euripidem Dadylicum metrum quod 
appellatur, inducit, vtnomirfis mutatio diuerfita» 
tem daret huiufmodiStafimo, fcii periodo, vfus. 

Agite,ite,voluitc, rapite, coma tradate per 

Afbera (axa & humum, feindite vefterr. ocius* 
Apud Alcmanemjdifciplinae huius antiquum au- 
thorem, reperitur Trimetrum Cataledicu in fyl- 
lafia,cui fivna longa praeponatur fyllaba, fiet He- 
roum;quodcft tale, 

Quamuis ego per montes alacer properarem. < 
Herous ita, 

Sed quamuisego per montes alacer properare^ 
Cuius menfurae efl. hoc quoq; metru, quod MeP- 
feniacum appellatur, & elt,vtfupra, Trimetrum 
Cataledicumin fyllaba:verum'eo diftat,quod A- 
rapaeftis praecedentibus & Spondeis fequentibus 
habet fadas coniugationes,^ poftremam fyllaba 
breuem. Idem & Embateiion dicitur, ouod eft 
proprium carmen Lacodaemoniorum. Ia in prae- 
lijs ad incentiuum virum pe^ tibias canunt i ince- 
dentes ad pedem, ante ipfum pugnas initium. 

. Superat* 


LXBEIt Secvndvs. * 105* 

^ Superat montes pater Ideos,nemorumq;. . 
Anapsilici autem verfus.qui exSpondeo & Ana- 
psfto & Da<f^ylo, tk ruifum Spondeo &Anapae« 
ilo & fyllaba componuntur, funt quidem proceri- 
• tatis trimetrae Cataledicae: • 
m Pan Maenalio carmine Nymphas properantes. 

Verum hicverfus currit Ionico n;aiori,& parscius 
‘ eft, qui Sotadius dicitur. 

Illae rumpunt teneras ^uiferae^?>mas lagei. 
Purum vero Anapaefticum tale ell, 

Nitet aurea purpureae Veneris coma rofeida, 
ladea ceruix. 

Quod eJft tetrametrum Cataledlicum. Cui etiam 
id quod ex omnibus Proceleurmaticiscoftaqqua- 
do yniformitas omnium.breuiummetrum facere 
non fuf6cit,a(cribetur: vt eft, 

Nemus aue reticuit,ager homine fbnat* 

Leges caetera etiam Monometra, id eft vitimas 
metrorum particulas, quae propagatae Dimetron 
cxfc faciunt, intermetra numerari, e quis Dime« 
ti^ profecto compdiitum ell. Hae plerumque in 
Tragcedijsfcu Comoedqs concitati animi moti* 
bus, quos Graeci ir«/ivdicunt, exprimuntur, & per 
interiedianem quorundam ufFeduum lolaecne- 
runtur,vtEheii,Papae,BlbaE. Eritergo Monoroe- 
^ trum Anapaeilicum Catalcdicum, id eft (liprema 
lo/iga deficiente, tale: 

Prftpcropede. 

Sane memento metra huiufmodi varie , in fine 
concludi, ficuc & caeterauiam aut Acatalc^a, aut; 

, G4 


I0«|. De ANAPifiSTO METRO 

Catalectica, aut Brachycatalefta, aut Hypercata- • 
leCta ab autlloribus promuntur, vtrupra’oftendi- ‘ 
nuis. Et fu per hoc haCtenus. Quantum autem a'd ‘ 
metrum Comicum fpeClat, vt paululum euage-* ^ 
mur,lcio plurirnos affirmare Terentianas maxime 
fabulas metrum ac difciplinam GraecaruComoe- • 
diarum non cufVodifle,id eft, quas Menader, Phi- 
lemon, Diphilus & castcri aedidcrunt.Noftri enim 
in modiiladis metris feu Rythmis, veteris comoe- 
diae feriptores iequi maluerunt, id eft Eupolin* 
Cratinum, Ariftophanem.Prologus itaque & pri- 
marum Secnarum aCtus trimetris comprehende- 
runt,cfcindelongirsimos,id eft, tetrametros fiib- 
dideiunt,qui appellantur quadrati.Poftea in con- 
feqocntibus variaucrunt» modo enim trimetros, 
modo addito quadrante vel femifte pofucrunt,id 
cfHemipedeadic(fto,vel integro pede Iambo, vcl 
fefqUipede.HaJc per medios adius varic.Rurfusin 
exitu fabularum quadratos , quales diximusinTe- 
cunda ftena, locarunt. Sed itj^m quadrati legitinai 
cum fedecim fyllabis iuxta ius prqprium confti^ 
debeant, pl^lunque inueniuntur viginti aut am-r 
piius fyllabarum ; hincaeftirtiantur metrum non 
tenuifTe, nec fua lege conjpofuifle. Q^od vero ad 
claufulas, id eft minufcula cola pertinet, quot ge* 
neraverfuumfunt, totidem eorum membra pro • 
clauftilisponipoffiint, &folentin canticis magis ^ 
qu^m deuerbijs, quoeex trimetro magis fubfiftut, 
collocari, & praecipue apud Plautum, & Naeiiium 
& Afranium. Nam hi maxime ex omnibus mem- 
, bri» 


•Libbr Secvndvs. 105 

. bris verruum.cDlis ab his feparati^, licenter vfi re^ 
periunfurin claufulis* 

DE IAMBICO METRO. 

TJExametro Dadylico triiUct^ Iambicus co- 
'■paratur,qucro Latine Senarium nominamus, 
vcIutiHexametron, fex enim pedes Iambos ha- 
bet, vtille Da^Iylos, cum vterq; purus ex fe figu- 
ra tu r.Trimetrus autem appellatur ^ Grxeis, quia 
tribus percufsionibus per dipodias caedi tur.Ideo- 
que dicitur & Homerus in M argite fuQ mifcuifie 
bos verfus tanquam pares . Huius menfura vfque 
ad Pentametrum exteditur , praeterea vt Heroum 
, metrum incipit 4 duodecim lyllabis & crefeit ad 
Icptendecim,ita & lambicu, velut in his verfibus, 
Beatus ille qui procul negocijs. 
rtemfeptendecim lyllabarum, 

Quid ais Epidiatibi facilior erit amor.. 

Sed detornas quas fupraofiendimiis, id cfl, diuifi- 
onrt verfuum recipit Pethemimerem &Hephthc- 
mimerem, id, eft, quinariam & /eptenariam.E qui- 
bus Penthemimeres in trimetris fatis probatur, 
quae per binos Iambos & femipedem verba finit. 

vteft, . • 

Diui potentes ferte laflatis opem. 

Pefsimus autem qui fingula verba in dipodijsha- 
^bet. qualis efi, •* 

Praeientium diuinitas cceleftium. 

^Igitur cum conftetelTe inter hos verfus quandam 
cognatione^ probabimus omnia metra cx his pro* 
■ . , G 5 


io6 De Iambico metr*o 

fluere fontibus, & ad hxc referri vcfCiti capita, ne- 
que vllam aliunde, quam ex his effe originem me- 
trorum in tam immenfa varietate . Appellatur au- • 
tem Iambicum «srJ tou quod Grsce figni- 
, ficatmalediceje,& carpere. Eli enim hoc carmen 

aptum lacerationi ^ conuitijs , plerunque trime- 
tro verfu Epodo fequentecompofitum;vt, . 

Malo foluta nauis exit alite. 

Fcrensolentem Meuium. 

Et Archilochus in Lycamben hoc metro (suit. 
Igitur Iambicum metrum ne propter anguftam 
breuitatem fuipcdis,videjicet in tria tempora co- 
artati, veibapura excludendo minus apte , aut 
metrum pangeret, aut fenfiim exprimeret, placuit 
conditoribus aflerto Spondeo & qui ex eo per di- 
uifionem temporum gignuntur per Dipodias id 
fcanderc . Vhdeintelligi daturiambica metra ex 
Iambo & Spondeo & eorum folutione fubfifterc. 
Nam ex Iambo Tribrachus,ex Spodeo autem fo- 
Juto Dadtylus & Anapxftus creantur . Recipit 
itaque Iambicus verfus in difparibus locis , quos 
Grxei vocant, id eft, primo, tertio & 

quinto, cumeft TiagicusSpondeum, Dadylum, 
Anapxllum . Paribus autem di- 

cunt, cos qui brcui(yllabaincipiunt,id eft lambu, 
TribrachuAi, Anapxftum. Sexto autem loco qui-- 
dam volunt recipi Pariambum ex cpntemplatione^ 
qua Herous in vliimo trochaeum . Lego pr^tcrea ^ 
in fine verfus dumtaxat Cataledici tetrametri Ba«^ 
chium^ breui indpientem, vel Amphibjachuin 
. • propter 


Librr .Secvndvs. X07* 
propter nouiftimaefyllabjB indifFeretiam admififlc 
quofdam. In fine antcm Acatalcdi omnino lam. 
bum feuTribrachumeius progeniem iiire confti- 
tui , quique in Cataledicis fecundam ab vJtima 
fede probabiliter obtinebunt . Mouit nonnullos 
Iambico metroTrocheum minime fociari, quippe 
cum tribus temporibus vt idem Iambus conftare 
videatur , poffet quidem fiib huiufmodi parilitate 
miTceri, fed ne praecedete Iambo fubiundus Tro- 
chxus Antifpauum pedem aut Ionicum metrum 
efficeret, demtaexlamboprima breui , lequenti- 
bus dehinc per ordinem duabus longis totidem- 
quebreuibusconrequcnter,profpedum eft,prae- 
fertim ne id rurfus in Trochaico interpofitus lam* 
bus pari*more faceret. Nam aut Choriambum aut • 
Ionicum ijfh i>^»4jct6s praceunte Troch^o fubiun- 
^us Iambus, demta,- vt fupra , primrf longa face- 
ret, quod adsque obferuatum cfi in Dat^ylico & 
Aqapsfio , ne copulati Procclejurmaticum cx fe 
medium gignerent. Improbaturautem apud Tra- 
gicos verfus ex omnibus lambis compofitus,nam, 
quo fitamplior& par Tragica dignitati, interpo- 
nunt frequentius in locis dumtaxat imparibus pe- 
dum dat^ylicoruni moras 81 fpondeum. Similiter 
apud Comicos laxius fpacium verfibus datum efi. 
Nam & illi loca, quai propria Iambo debentur, 
^ondeis occupant, Dadyloq; & Anapa 2 fio,locis 
lldsquedifparibus.lta dum cotidianu fermonem 
imitari nituntur, metra vitiant ftudio, non imperi- 
tia,quod frequentius apud noQros quam Graecos 


io8 De Iambico metro 

inucnies. Genera autem Iambici metri funt duo, 
nam ex his alia integra, alia dduda, quae Scazonta 
Icu Choliamba vocant, inducuntur: quorum dif- 
ferentiam penultima verfus fyllaba demonftrabit. 
Nam fi breuis contigerit, critredum & integrum 
lambicum.ita, 

Vigoris adde concitum celerem pedem. 

Sin vero longa, delumbe & claudum, vt eft, 
Nouitate dudus efl non inicius legis. ' • 

le, longa, quae penultima reperitur, metrumcor- 
rumpit. Huius repertor Hipponax,nam pro lam j 
boindudus Trochaeus cotra legem trimetri lanci- 
bici metrum innouauit, quod adaeque ex Spondeo 
contingit. Igitur Iambicus pentameter compofi- 
tusauthore Archilocho ex trimetro &*dimetro, 
Acataleduserit talis, 

Bcatusilfequi procul ncgocijs vt prifca gens 
mortalium. 

Trimetrus vero, • , 

Bcatusille qui procul ncgocijs. *• 

Dimetrus quoq;, quod Archilochium vocatur, 
Beatus ille qui procul. 

Id fi fuerit Brachycataledum, Eupolidion norr.i- 
natur.Sin vero Cataledicum, Anacreontium. Sin 
autem Hypercataledum, Alcaico dicitur. Trime- 
tri igitur Iambici Acataledi genCra funt qqatuor. 
hi nunquam (emipedevtTetraq|ptri,red femper 
integro concludututpede,quo pene omnes Tra- 
goediae & Comoediae feriptae funt, quorum prius 
Tragicum, dc hinc Comicum, & lambicuifi, po(^ 

Satyri- 


, • *L I B E R S E C V N .D V S. 109 

Satyricum liabebitur^Et Tragirtim qy idem,cuios 
in verfu erunt deRtri Spondei , finiftrila(hbi,id 
eft dilparibus pares rubdidhuius exemplura, 
Mufaelpuem laudate concentu bono. 
Comicum autem, quod Anapaeftum & Tribra» 
chyn praedidis admifeet. vt, 

Agite, quid dubitatis,agilesdarenunc clioros. 
Iambicum autem quod ex omnibus lambis nullo/ 
admixto fub(jAit>quolambographi maxime gau* 
dent.vt. 

Beatus ille qui procul negocij s. 

Supereft Satyricum>quod inter Tragicum & Co- 
micum ftylum mtfdium eft. Hxc apud Graecos 
metri rpecies frequens eft fub hac conditionis le- 


cc,vt non Heroas aut Reges, fed Satyros inducat, 
ludendi iocandiqueeauffa , quo fpediatoris ahi* 
mus, inter triftes res Tragicas, Satyrorum iocis & 
lufibus relaxetur, quod Horatius his verfibus te- 
ftatur, 

Carminequi Tragico vilem ccrtauitob hircu, 
MoxetiamagrefthSatyros-nudauiti& afper 
Incolumi grauitate iocum tentauit,eo quod 
Illecebris erat,& grata nouitate morandus 
Spedator. 

Quod genus noftriin Atellanis habent. Gaudent 
autem trilyllabo pcde.&maxime tribracho. exem- 
plum huius, 

Mufaelouem laudate & agiles date choros, 
fnter hf c non ftiperfederim pauc^etiam de Cho- 
xico metro dicere, quod eft frequens inTragoe- 


iio ip E Iambico metro. . .v 

dljsincipi.tautemtl dimetro,- tanquam,* . .* 

Nodabor iam. • 

Quodquasrit & Monometron , fivt Graeci per 
Syzygias fcandas. Eas vero fedes quas ^mbus in 
fuo pofsidet,lias inChoricisTrocheus tcnet,por- 
ligitur autem vfque ad Trimetrum vcrfum > tan- 
quam, , 

Nunclouem litemus ac oremus fuppHces. 

Recipit Spondeum^ contrario lambrcisveriibus. 
Amat autem longos in breues foluere, vt non tam 
fpacia temporum quJlm numerum duplicet fylla* 
barum. IdeoqueTrochaji feu Spondei regioni- 
bus retipiet Tribrachyn,vt, 

' Nemore dulcilonos cantus perfbnat. 
Admonemur hic quod apud Graecos celebratur, 
non praetermittere, Boilcum Cyzicenum fuper- 
greflum Hexametri legem Iambicum metrum in 
■ Odametrum verfum extendifle , fub huiufmodi 
epigrammate, 

Tc» ri9)ia‘i Q^od fi imi* 

tandum eH:,apud nos erit &Iambicut> talis. 

Beatus ille qui procul negotijs forenfibus, 

'' Curis fiibvmbra frigida vitarn quiete placat. 

Qiii confiat ex duobus Tetrametris , fuperiore A- 
cataledo,feqnente Cataledico,quod enorme efie 
maiiifeftum efi, cum vitra numerum triginta tem- 
^ porum cgrefllim fit ; traditum efi enim colum ii^ 
tra decem & o<fto tempora efie debere , metrum . 
autem ex duobus colis fubfifiere , nec prouehi 

•Ion* \ 

' . . ; ^ . • I 


Liber Secvndvs. xh 
longius oportere , fiquidem vnacjuxq; 'duum pe- 
dum coniugatio odo tempora colligat, id eft, aut 
Spondei & Anapsefti.aut Dady li & Anapaefti,aui 
duum Anapxftorum . Hifuiit enim qui praeter 
caeteros pedes in Iambicis metris , temporibus 
abundant , qui fit , vt tres pedes per Syzygian vi- 
^inti quamor temporibus impleantur ; quartus 
vero qui efi Cataledicus (ex temporibus termi- 
netur^ilicet vt intra triginta tempora verfus ha- 
beatur. Plerique authorum nobilium id obtinue- 
runt, yt Iambicum Trimetrum, quod Acataledi- 
cum nominatur,duodccim fyllabis terminaretur, 
quod tunc euenit, quotiens e Spondeis & Iambis 
pedum coniugatio fociatur,atenim incurrentibus 
caeteris pedibus & fyllabarum & temporum incre- 
«lenta na(cuntur,& nihilominus funt Iambici ver- 
fus conftanie mchfura, &(yllabarum quidem in- . 
crementa fic/ecipit, vt a duodecim (y liabis ad 
ododecim (yllabas protendatur . Temporumau- 
tem ita verfus habet incrementa, vtab ododecim 
temporibus- ad viginti quatuorporrigatur,noui(^ 
/ima etenim fyilaba indifferens habetur, licet bre- 
uisfit,vt Sc longae vicem praebeat • Tragici autem 
authores, & Comici, paulo plura & In fyllabis & 
temporibus incrementa fecerunt , quippe cum 
quidam indudisTetrametris nouitatis fludio aufi 
iiot contra praeferiptum triginta .temporum duo 
adijj|^re,necquifquam vlterius poflea. 


i 


1T2 


DE METRO TROCHAICO. - 

‘TRochaicum metrum eordcm pedes <)uos Sc 
Iambicum recipere manifefium eft: eadem 
enim vtriufque progenies eft, excepto dumtaxat 
Iambo fimili inter fe contrarietatis ratione, qua Sc 
Trochxi in Iambo excluduntur. Quamquam Te- 
rentianus, non poenitendus inter ceteros artis mc^ 
tricae authorjfedulorefragctur. Nam iecundam 
fedem in Trochaico verfu Trimetro Acataledo 
velut legitimam Iambo afsignat, cura ideab lamr 
bico metro Trochaeum excluferit. Praeterea cum 
videret ex Trimetro Iambico adieda prima lon- 
ga per ideft, amplexionem de qua fu- 

pradidum, Trochaicum verliim integrum pro- 
rogari, tanquam, ^ 

celer phafcliis-ille quem videtis. 

Nam demtafyllaba, Eft, redit ad Igmbuni. Ergo 
Iambi locum in hoc Trochxus obtinuit? pari rati^ 
one> detrada rurfus eadem, critiambicus. Sed & 
,omnisTrochaicus purus, id eft, ex fe compofttus, 
accepta in principio verfus breui lyllaba lambicd 
metrum reddet. Idem ^ tranflationis fyllabarum, 
cum initiales ad finem, vel fin ales ad initium ver- 
fus transferutur, efficiens, fi longa in breuem fe*- 
ratur. At Iambus contraria /erie temporum tardi«^ 
or,vndc ei etiam, vt quidam putant, inditum no- 
men eft Iambo, ««0 rS iheei, id eft,ire,appcllatf).*ad« 
mittit & Amphimacrum in Catal e dico verfu vl- 
timum & maxime in Comicis,propter*nouifsimae 

^fyllabae 


\ L I B E R S E C V N D V S. IIJ 

diflTercntian).CIaudum autem id metru» 
id eft Scazon, ita fiet, fi Spondeum in vltima dipo^ 
dia vcrfus Catale<Sici Tetrametri fecundum a fu- 
premo pedepofueris; nara c contrario in hoc qua 
in illo erunt dextri Trochaei, finiftri, fi tamen ad- 
mittendi funt, Iambi, dumtaxat in Tragicis. Feri- 
tur per dipodian , & erit exemplum Tetrametri 
CataIc^ci,quod Hipponadeum vocatur,taIe, 
Cernecrafle paena quanta fit Deum fatiganti 
Non^utem amat verba per Syzygias terminare. 
Sic enim decentius erit. Tetrametrum Brachyca- 
taletSram Trochaicum, fi defblis Trochaeis fubfi- 


Bat, ad Ionica metra,quae appellantur, 

tranfitum faciet, quae Sotadia dicuntur, vt efi. 

Arma qui capit fub idem Martiumque tergum. 
Per omnia enim loca Sotadium metrum Trochae- 
os admittit &fblutioneseius.Tetrametru autem 
Catalei^icum quod Archilochium & Epicharmi- 
um vocatur, praeter caetera illuftre,eft aptum fefti- 
nis narrationibus. £(l enim & agitatum ^ volubi- 
le:veluti, 

Tale,quale vere dulce fibilat teres donax. 
Verum huius Tetrametri Trochaici quatuor tra- 
duntur genera haec; Archilochium, item Tragicu, 
Coqiicum etiam , Satyricum, Volunt enim Ar- 
chilochium efle, qui ex omnibus Trochaeis con- 
flat: Tragicum autem quod plures Spondeos ha« 
beat, & fit elatius: Comicum vero quod iblutio- 
nes habeat complures. Item, ^ 

luppiter tremenda fande tela qui regis manu. 


114 De Trochaico metro 

Ecprxcipue Dadylos & Anapsflos. Satyricarii 
quoq; cum plurimas habeat, vc fuperiusjfblutio* 
oes, frequenter tamen Tribrachy n pedem, vt cit. 
Qualis aquila cita celeribus rapida pinnis trii& 
volat. 

Sane generale illud in huiurmodi metris prxee* 
ptum tenebis, quod&fupra diximus, particulas 
qualdam breues.veluti commata metro iiarctiicut 
in Trigoedijs aut Comoedijs rcperimus,vtPapX| 
Eheu. Sunt enim monometra.ideli. ex vnopede^ 
altero iambico altero Spondeo, lubfidentia, quU 
busaffedus exprimimus animorum.lgitur Penta* 
metros Acataleif^us erit talis. 

Phoebe tu lyra Tonante flede corda cum foro* 
recantitifquc. 

• Tetrametrus autem, 

Phoebe tu lyra Tonante fledie corda cum (b« 
rore* 

Q|ii (i catalexin habuerit, Euripidhim vocaturi 
veluti, • , 

Phoebe tu lyra (bnanteiam mihi» 
pimetrus autem, 

Phoebe tu lyra Tonante. ' 

Quod Angelicon vocatur. Quod (i vno pede 
breuius quam nunc eft fuerit . erit. Ithyphalli cum 
metrum, inuentum ab Archilocho, c tribus 
chxisconiundistvt, . , ^ 

Bache plaude Bache. . 

Quod in honor^ eiuTdem dei , poccx protule- 
runt. 

DE , 


I 


LrBBiK Sbcvndvs. I15 

DE CHORIAMBICO METRO. 

/^Horiambiaim metrum compodtum ex duo« 
^^bus ^quibus originem trahit, etiam nominis 
appellatione declaratur. namTrochsum veteres 
Cnorium appellant. Sublidit auteiri nunc b puris 
Choriambi coniugationibus, ita, 

Vror amoris ftimulo, cor quatit artis pauidos. 
Qjjod ed tetrametrum Acatale^m: Nunc adf 
mixta & polita in quacunque lede Iambica bad. 
Cuius etiam conclulione dniri pratcipue dudium» 
yt ed hoc, quod habet duas Iambicas priores co« 
iugationes, tertium Choriambum, vltimam Iam- 
bicam claufulam, velut hoc tetrametrum Catale* 
&*cum. 

Apes legunt 'mei ex ro(a,tu labio minidras. 
Recipit autem T ribrachyn,co quod ex Iambo vel 
Troch|o (blutisnalcitur.Raro autem MoloHun^ 
qui ex ipfb formatur duabus roedijs breuibus iii 
voam longam cohiundis, haud alias quim liipra 
Tribrachyn,per diuilionemlongs dcri diximus. 
Hoc genus Cataledicum^t, vel Bachio^breui 
incipiente, veleo,qui Amphibrachus vocatur.NI 
dcut l(pe diximus.nouirsima indideres ed.QiiQd . 
genus ii Hexametrum (it, Phrynichium deautho** 
jisTragoediographi nomine nuncupabitur, aptd 
eanendis laudibus Cereris dcLiberu vted. 
Frugiferae (aera deae, quae colitis mydica (unt 
nota loui potenti. 

Raditur aut^m pet Dipodias, cuius exemplum 


ti6 .De Choriambico metro 

in tetrametro Cataledico, - 

O cate rerum fator,o principium deorum. 
Monometrum autem Choriambicum Hyperca- 
taleftum , quod etiam Dadylico Dimetro Cata- 
^le^tico cqncurritjcft tale, 

O quis ad omnem 

Spem cithar eae. ' 

Igitur vt ^ faAigio metri ad minora decurfiim ha- 
beapius, erit in hoc Hexametrum Catalefticum 
quodPhrynichium nuncupari diximus, quodque 
conilat ex quinque Choriambis 6c Bachio viti* 
mo, ita, 

Lydia dic perdere cur hunc cupias, quid reti- 
ccs,quid dubitas, quid haeres. 

Pentametrum autem , quo frequenter Cratinus 
vfus efl.Cataledicurrijiic, y. 

Lydia dic perdei ecur hunc cupias, quid retices 
maligna. 

Tetrametrum vero, ■ 

Lydia dic perdere cur hunc cupias,quid ais? t, . 
Trimetrum etia quod & Aphrodiliacum dicitur> 
_ Lydia dic perdere cur hunc velis. 

Dimetrum que, ^ : 

Lydia dic canoro, 

Hiiic fi primam longam mutaucris, id eft, fi Tro- 
chaeo retracto Iambum pofueris, metrum Antifi- 
paftum,quod eft huic contrarium, figurabis,vt. 
Libens Lydia dic cur. > ^ x 

Inuenimus plerunquc & alios ChoriambicosTcf* 
trametros Cataledicos verfus, in quibus omnes 

longas 


f Liber Sbcvndvs, '117 
longs- initiales Choriamborum pedum fyllabs 
in duas breuesdiuifx ambiguum verfuraefliciutJ 
erunt enim coniugationcs de Tribra eho & Iam- 
bo formatsB.-tanquam, - 

Super agit aura mare ferens pr o cui acatos bircr 
mis. i 


Hoc quoque neprseterifTc ignoratione videar, at- 
^ingam^Legimusapud Horatium in ea Ode, cuius 
initium, 

Lydia dic per omnes 

Hoc deos oro,Iege metri admiOb Spondeo mi- 
nime cudo di tam, ideft, os or. nam Iambum illic, 
qui Trcchaeum fequitur.efle conuenerat.Quod /i 
legem metri in omni verfuferuare voIuiflet, Hoc 
deos oro, pofui(let,vt eflet Choriambus pes habes 
claufulam Antibachi vltimam.Huiufmodi, 

Cur properas amando. 

Quod iilentio dari haud paflusfum. Sicut & hoc 
Hexametrum Catalecticum Choriambicum pu- 
rum, quod Phrynichum Comicum, authore eius 
artis tradidiflTe,& fiii nominis appellatione fignafle 
dicunt.NamefttaIe, 

Da mihi poclo Veneris mixta Thyoni gratia 
quod de roleo labello. 

yitra quam proceritatem Choriambicum non fa« 
cile pofsis reperire. 

DE METRO' ANTISPASTO. 

c Cio cjuofdam fuper Antifpafti fpccie recipienda 
*^inter noucm prototypa dubitafle. Nam raro 

Hi 


I 




ii> Dk Antispavto mstko 

admodum veteres integrum ex eo carmen, quod 
fit natura fcabrum inter Ry thmos atque afperuro^ 
compofuifle perhibentur. Verum cum idem pari 
cognatione, qua & inter fe alij pedes de quibus 
.fupra dictum eft,cum Choriambico copuletur, fi 

3 u!8em Antifpaftus duabus vtrinque breuit^ 
uas longas in medio litas habeat: Choriambus 
autem duabus vtrinque longis medias breues 
teneat, confentanea ratione locum eidem autho* 
ritatemque inter principalia, id ed, primiformia 
nouem metra , ipfa parilitatis-, qua inter fe con* 
gruunt contemplatione, vindicandam efle dixe* 
xunt. Qyid ergo fuper hoc in dubiura primos au» 
tliores deduxerit , plenius referam. Coniugatio 
Antilpa(li,vt luba noller atq; ali] Gr^corum opi» 
nionem fecuti referunt, non femper ita perfeue» 
rat,vt in principio pedis Iambus collocetur» In» 
differenter enim authores lyrici metro Antilpa* 
flico initia prxlliteruc, fspe enim pro Iambo pri» 
mo aUt Spondeus, aut Trochaeus, aut Pyrrichius 
ponitur,quarum differentiarum exempla prome» 
mus.Nam li fit iuxta legem pedis ex Iab6& Tro- 
chaeo initium metri, fit purum Antifpafficuni mc« 
trum Acataledhim,quodtameivIaml»ca<iepofi* . 
tione concluditur:vt, ^ 

Erat fus Calydonius edax & fera belua» * 

Si autem Spondeus pro Ian\bo ponatur, fit coniti* ^ 
gatio pro Antirpallo Epitriti quarti; vt^ ^ ^ 

O qui praeter agis caeruleo flumine limites • 

Sivero ^Xro^aeo fiat initiuiD, erit exDitrocheo 

conilis 


t 


Li6er Sbcvnovs. IJf 
<oniugatio: vt. 

Aura purpurcu per pelagus feghiter ad petras. 
Si autem ^Pyrrichio Hcconiugatio Pasonister* 

Domus alta fuit, qux Danaen Acriiij tegens* 
commutatio plerunq; inter initia ve^um 
£t,nec facile in medietate,nili in eo genere verlu- 
um,qus krvtiifT^M, id c(l, inconnexa funt, reperi- 
tur.^ autem AntifpaOicum Monometrum Hy» 
percatale<^um,quod & j)ochiniacum dicitur. 
Volat praepes. 

Dimetrum Brachy caule £ium , quod quidam 
vocant, Chdreis cantat, trimetrii 
. Catalcdicum Anacreontium:ita, 

Amor te meus o pulchra puella. 

Tetrametrum Acataledum, 

Amor lydereus cor pepulitflammigero cedro. 
Pentametrum Acauledum Alcaicum, 

Rogas,non amo,iic fe (olet accola fago camha* 
ra comere. 

Harc de iimpltcibus Antilpallis.qus admixu (unt 
Iambicis coniugationibus Antilpafiica & iucun* . 
diprafunt & fonora,quod accidere etia in Chori* 
ambicis verfibus diximus, quadam Iamborum pe- 
dum quafi coiugatione coniunda.veluti trimetrii 
Catale^icum, quod folam habeat primam coiu* 

. gationem Anapsdicam, pars autem eius relidua 
Iambico dimetro Catale<3:icoluppleatur;vt, 
Libenshoc tibi perfoluo,amarc nolo quenqua. 

'Tetrametrum Catalefticum quod habet Iambi* 

H 4 


D e Ionico metro 

cam coniugationcm: vt, 

FJauo crine fuperbit, & gaudet Aeacides iaiUi^v 
Tetrametrum Brachycataledum quod habet al- • 
ternos Anapxdicos, & Dijambos pedes. Incipit 
autem ab Antifpafto: vt. 

Agebat volucres equos Maronis Amyntas. 

Item ex duobus Antifpaljis & Iambico Dimetro 
Cataledico.vt, 

Amorum comites funt Venus & Cupido nobis. 
Memineris ftne, ne te forte confundat in quibufda 
Antifpaftis colis numerus plurium ij’llabaru,nam 
vbifblutiolongaelyllabae ^t, fyllabarum quidem 
numerus augetur, temporum aute perfeuerat.Vj- 
tat aute hoc metrum fuis pedibus concludi. Nihil 
enim erit hac pedu claufula afperius, nihil durius. 

DE METRO IO NICO 

dfsro /ui/l^ovoi;* 

¥ Onicus ^ maiore, quem Mufici vo- 

•*“cant,conftat,vt fupra docuimus, ex duabus lon- 
gis fubiedis libi totidem brcuibus;ideft,exSpon- . 
deo & Pyrrichio , vel ex Moloflb nouifsima eius ’ 
longa in duas breues diuifa, quem merito vtraque ' 
Ionica admittunt. Ex quo intelligitur,in his Ariih 
&Thefin non in aequalitatis ledin dupli ratione , 
confidere. Nam liipra docuimus ea efle optima 
metra , quae aequalitatis ratione conflant, propter ^ 
quodvtrunque hocIonicum,quando exduplira-,,. 
tione fubfiflit magis Ry thmis qu^ Metris j>roxi« 
mum efl. Admittit autem folutionem duaru prae- ^ 

cedentium 


•v • 


LiBSR SeCVNDVS. 12 i 
cedentium longarum, varie ;nam primslongaefo- 
lutio fyllabaB facit ex Anapaefto ^Pyrrichio con- 
higationem; fecundae vero ex DaftyJo & Pyrri- 
chio habebit copulationem , quae funt com- 
* munes vtrifque Ionicis. Nam (i tertiam longam 
minoris Ionici in duas breuesdiuidas.fit exPyrri- 
chio & Anapaefto coniiigatio : fi autem quartam, 
cxPyrrichio & Dady Io, temporibus dumtaxat in 
fua menfura ac fpatio, quo cenfentur Ionici, per- 
manetibus. Recipit,vtdiximus,8dhippium,id cft, 
Moloflum ^tribuslongisdumtaxatinfine,&ap- 
pellatur metrum Cleomachium,nan fi maioris Io- 
nici duas breues in vnam contrahas longam, pari 
etenim lege vt longa in duas breues foluitur, ita 
duae breues in vnara longam conneduntur, ergo 
fi breues in vnam longam contrahas, cueniet vt fe- 
quetibusalijslongis duabus eiufilcm pedis quin» 
que continuae longae fyllabae fiant, & incertum fit, 
vtrumllWolofliisan Spondeus prior, pofitus habe- 
atur. At in eo qui i minori cft Ionicus, idem con- 
tra eft. Primae enim eius duae breues conciliatae 
Moloffum facient,dehinc fequens Ionicus ^ breui 
initium (umet , exquo fit, vt quinque longarum 
continuatio eiufdem interiediione (ecernatur. Er- 
go obferuabimus pedem Moloflum maiori Ioni- 
co' in fine, minori autem intra initia ponere, &ca- 
ucre,ne in medietate collocetur. Recipit hoc me- 
trum Trochaicas Ba(cs,id efl,duplicemTrochae- 
um,qui totidem temporum eft, ficut Iambica Ba • 
fis>'Cfaoriambicam & Anapaefii cam ,quod fieri di- 
. . H 5 


jiz De Ionico m e t r o 

cunt/cd & vocant) Similiter Ana* 

psftum & Pyrrichiura geminatos recipi^ adaeque 
’ &Tribrachyn cum Ttocliaeo, (eu contra mutato 
(itU) fociatos dumtaxat admittit, quod fit, vtfu- 
pra oftendiraus, cum longae foluuntur in breues, # 
etiam in Trochaica coniugadone, quamfamilia- 
riter fufeipit, quae coniugatio pedem tetraryJlabu 
Ditrochaeum, id e(f duplicem Troch^um, qued) 
Dieborium in Oratore Cicero nofterappcIIat,ef« 
ficit. Ionicum metrum quidam ^genere hominu 
vocabulum accepille cxi(finiarunt,quodinR.yth« 
mo & fatis prolixum & latis molle , ficut ciuldein 
getis homines a(Ieueratur*Scandiuir auteper Di* 
podias; erit igitur huius Monometru Acaule^u 
Phoebus comes. . (tale* 

Hypercatale£kum, 

Per Leucadias. 

Dimetrum autemj ^ 

Hollem tegere cft paratus. 

Huius Brachycataledon, 

Veris coma florens. 

Trimetrum vero Acatalcftum, ^ ‘ 

Hoftem tegere eft paratus & flat iplc. 

Huius Hypcrcatalc<51:ura, / 

Lex haec fuit olim puerorum Stephano. • ^ • 
Tetrametrum autem Brachycatale&umtvt, "=* 
Holfem tegere eft paratuSjcfl: & iple nudus. 

In quo vnus Ionicus ,&Trochaei quinque 
Huius Acataleffon, 

Vuas nitidis frondibus Eulian hederisUligat» 

■ 


LtBBR SeCVNDVS. 12$ 

Jcem Catale&icum prims fyllahasrolution^paf^ 
fum huiufmodi. 

Mea Delia ca(la,pulcra, pene fyderum decus. 
Inquovnus Ionicus & quinq; continui trochsi. 
pentametrum quoq^ Brachycataled*um,erit tale. 
Di^ynna ,deum progenies»afoice quis te cho- 
rus aftris. 

•Pranerea & ex fe (ine vlla pedum admixtibne 
<omponitur,& per (e dat integer per vt 

Graeci dicunt, id ed cum repetita identidem vice 
breues longis, aut contra, breuibus logae fubijciu- 
tur. Atq; ita inter Ic alterna mutatione variantur. 
Quosi«) MuGci vocant,vc 

apud Horatium, 

Miferaru ed neq; amori dare ludii neq; dulci* 
^uius primordio d adijcias, O qu^m, erit lonU 
cus^»i/<M^«»<^,adic6bione Spondeh vt, 

O quammiferarum ed neque amori dare Iu* 
dum neque dulci. 

Adaeque Ionicus iiri crea- 

bitur, demtis duabus longis, quae in principio ver- 
ius locatae reperiuntur: vt cd, 

Galli timidi,femianimes tergora vertunt. 
Ionicus autem Sotadeus condat ex Spondeo 
&Pariambo alterna vicedne intermilsione cur- 
rentibus, ea tamen lege, vt ^Spondeo incipiat, 
& Spondeo terminetur , dcut Ionicum decet, vt 
in longas dednat fyllaUs, vnde Ionicus maior, 
quidu^us breuibUs*terminatur,a{rumit (ibi ple- 

fuq; in vlumo duasldgas,vt lu vcrfus h tribus Sy- 

, 1 *^. 

V 


124 De Ionico metro 
2ygijs& iemipedeSpondeo.*vteft, 

O mei quod apes omnibus b floribus libant* 
InGgnc cft. Tale autem Ionici tetrarnetrum Bra* 
chycataledum:vt. 

Dic nunc, age Clio, mihi dic nobile carmen. 

Id autem quod trochaeum recipit Praxillium dixe- 
runt, vt metrum Praxillae Poetriae Sycioniae.quod 
eft *trimeq;um Brachycataledum habens femper 
infecunda regione trochaicam Bafln, pofl Ioni- 
cam primam, tanquam. 

Te nunc rogo Phoebe dulce melos* Item, r 

Qui nunc hylares litare deam. 

Incidunt autem, vtfupra diximus, in hoc metro 
plures pedes , quibus mollius redditur frequenti 
iyllabarum adiedione, tanquam, 

Genus vnde Latinum. Rogo genus vnde Lati» 
num. 

Nam pro Spondeo pofituseft Anapaeftus in pri- 
mordio quidem trium fyllabarum, fed tame tem- 
porum totidem, qua conditione & tribrachus pro 
Trochaeo plerunqueadmittitur,nec enim numero 
iyllabarum metra, fed temporum |(pacio, exami- 
nanda funt. Sed & dadylus nonnunquam ea lege 
in Sotadeum metrum cadet;vtefl:, 

Dici te,rogo vos,dicite^quid ita rapitur Attisv 
Et, quod magis mirum videri poflbt , totus Sota- 
des verius ex Trochaicis pedibus poterit ordina- 
ri, vt duo habeat Ithyphallica metra, inferto me- 
dio Trochaeo, qui eft leptiiuUs,veluti, 
Bache,Bache Bache BacheBache Bache,Bache. 

Qt^bus 


T ■ 

Liber Secvndvs. 12 j 

X^ibus Cintcrpofueris aliquos Brachyfyllabos, 
id cft,e tribus breuibusciufdein rationis & nume- 
ri, licet accrelcentibus fyllabis, temporum tamen 
lege feruata, verfus efficietur melior, dum celerio - 
ris (bni vibratione decoratur: vtefi, 

Baclie Bromie Bache Bromie Bache Bromie 
Bache. Item, 

< Frena capere, tela quaterc,faxa iacere difee. 

Et quod fluit numeris,vt Ry thmus accipitur.Dc^ 
binequia aptumfaltantibus videtur, 

^Graecis dicitur : Icd & Ithyphallicum metrum ^ 
tribusTrochaeis connexum faepe hunc tribrachum 
fibi inierit; vt, 

Hafla viridis armet. Item, 

Placidus percipe munus. 

Quod neceflario infinuandum efle le&ori ceniui, 
ne Ithyphallicum metrum h tribus femper Tro- 
chaeis fubfiftere audafter ac temere pronuntiaret. 

’ DfiMETROIONICO 

d<sro t?^'(TcrovQQ , 

TOnicus minor quem Mufici ixd<rrc*i^ vocai; 

••contrario qu^m fuperior fitu temporu,priorem 
habet Pariambum,fequentem Spondeum , & hoc 
inuicem. Vj{ iuperior fine fine currens adaeque 
* Sp6deoterminat)ur,vt Ionico congruitrnam fera^ ’ 

per afledant hi |6ngis iyllabis terminari, qui cum 
diuifiis eft, integris Syzygiac cx qua conflat tem-? 
poribus efferatur. Quae fi velut ad Rythmum di^ 

; gefta decurrunt , aptior ac pulchrior habebitur. 

t • ■ ‘ 

: I 

t.'.- 


.1 


11« De lOMlCO M E T R 6 S»«rWxA#: 

Nam (biutis longis, (iue vtraq; eius,(iue alternam 
duas breues,feu contra connexis in vnam longam 
duabus brcuibus, vim propris naturs modumq; 
corrumpit, atouc exfe diuerfa genera, rpccferque 
producit.VnGcplcrunq; rccipiiin principio ver-' 
nis Bachium longis incipientem»& Psonem terti* 
um, qiidrum vterq; quinq; temporum fpaclo ex- 
tenditur.Catale6tum autem fit Anapxfto, aut eo 
qui Amphibrachus vocatur. Huic cum efle fena 
tempora in fingulisconiugationibus,vtpote Io- 
nicorum, oporteat» neceflario Trochsus aut eius 
Bafisinnedetur, ea contemplatione imminuta, 
vtDipodix fuperioris tempora ex fubditis com- 
pleantur. Id Grxei id efi coniugationem 
vocant, eo quod priorum pedum Bafin vno tcm« 
porebreuior^ (equendsSyzygix copleat fyllaba 
quarprobreui, licet natura longa fit, vrpote prior 
Trochxi.accipienda efi,fiquidem vnius temporis 
fupplememo Ionica bafis indigere videatur, ete- 
nim huic metro Rythmica natura accidit. Huiuf^ 
modi autem inter fe n*^vy/«« pafsione fiu^ commu- 
nione Mufici iftittXmnr vocant,& metra u qua for» 
te aduerterint talia appellant, quod re^ 

trorfum inclinantur, vt in quibufdam (altationuns 
gefiiculis noAra corpora ponepandantur,(edvf 
tzemplo doceam, erit hoc colo Anaclotnenon, ' 
Cybele rotabo crines. 

Hic,ro,licet fit breuis, pro longa accipietur, Cy- 
bele ro. Nam detrafium vnum tempus fequentis 
Sy zygi§ ex initiali (y llabajhuic imparuetur,nc fiat 

prima 


Liber S bcv no v 



prima Syzygia Pentachronos, fequens Hepca* 
chronos.Igitur (ecunds conjugationis prima fyl« 
laba qus debet efle breuis,mutatur,ea Iege,vt vim 
ius proceritatis quaitacfyllabzbreui, quseftvL 
tima prims conjugationis, impartiat,& ipfa quide 
breuis remanet pida vnius temporis» fuperiorem 
nutem l fe fyllal>ani,qus fuerat oreuis,commerito 
fus proceritatis extendit. Ac ita fit Ionicum Ana* 
clomenon:vtcfi> 

Paphias amor columbas. 

Kam, mor»iecundae conjugationis initialis (ylla* 
ba,qus breuis natura, vtpote in Ionico ^ minore 
efle deberet » deriuato in le f^erioris fyllabs 
tempore «NMxiriiinterSyzygias fadla. Trochaica 
Bann Ionico ftibdidit. qus 3afis (ecundu vtrafq; 
$yzygias,ide(l primam & fecundam, fub hac lege. 
verfabitur.^At Tuba nofi^, qui inter metricos au* 
thbritatem primae eruditionis obtinuit', infiflens 
Heliodori vefligijs, qui inter Grscos huiufce ar- 
tis antifiesaut primus aut Polus efi , negat hoc vi- 
tjuvtquidSaflerutRythmicufore, fed mage me- 
trica ratione ^mingere ,quqd per id efl 

metrorum iiAr Pe amplexiones, vt Pupra docui* 
mus, plerunque cuenit. NamTfr(«J^K«iiri«Aeiei; Sc 
)«sAK«,id efl quadra & binaria amplexio^ huic ver- 
iui, qui Ionicus vocatur, diuerfitatem' 

varietateq; fecerunt. Etenim An tifuafiica & Cho 
riambica& vtraque Ionica metra ae quadra 
plexionefiibfifiut: Iambica vero &Trochaica, fi- 
, cut Pupra docuimus, duaria. euenit aute vt Cho-v 


IlS D B I A MB I C O M E T R O. ' 
riambica & Antifpaftica Iambicis coniugationi- 
busjonicis vero Trochaic3E,quaE funtdiuerfarum 
amplexionum,mifceantur.Vnde accidit vt confu- 
lione eorum metrorum, quae ex diucrfisample^- 
onibus informantur, huiufmodi inter Syzygias 
pafsio fiuc communio, quae ^ Muficis di- 

citur,merito eueniai,& varietas verfiii de amplcx- 
ionum differentia fiat.Nam fi puro Choriabo pri* 
mam decutias fyllabam, fit omne quod refid uuna 
eft,Ionicuma minorir&iurfum filo nico inori 

fyllabavna mutiletur, quod remanet Antifpafticu 
deprehendas. Item ablata Antifpaftico primafyl- 
laba Ionicum a maiori perficiet. Verum hoc tunc 
accidit, cum purus eft Choriambicus verfus. At 
enim contra cum interpofitae Iambicae coniugati* 
ones reperiuntur, lex illa quadrae amplexionis in»- 
fringitur,diuerfique geheris admixta ftnplexiotie 
nafeitur ifta varietas.vt praecedens colum cum efle 
fena tempora in fingulis coniugationibus oporte- 
atjpentafemum fiat, fequens vero heptafemofub- 
fiftat. Recipit autem Moloffum &»Anapaeftufed 
raro iundo Pariambo & Dady luna|feritur autem 
per dipodian.Eft itaque DimetruiffiVcataledum 
tale, • . 

Viret altecoma lato. * 

Trimetrum vero huiufmodi, ^ 

Procerum quis Cererem non colat agris. ' ’ 
Tetrametrum quoque huiufmodi, , 

Modo quae prona per Aemi fugit & pafcua 
tondet. 

Tctramc- 


* , Liber S e c v n d v s. 129 

Tetrametrum autem Catalcdicum copiofum eft 
apud Phrynichum authorem veteris Comoedia, 
quod eft talc, , 

V ocat Aetnae fupw altum caput acris choreas. 
Trimeti^m fanc H*ercatale( 51 :um non rcperias 
purum quando in fine Antiipaftus occurrit, vnde 
ob hoc eius vi.tatur alpei itas. Itaque hoc metrum 
& ex purislonicis, vtoftendimus, conftat, & ad- 
mixtis quibufdam pedibus coniugatur;hoc Graeci 
iffr^xTa», nos mixtum dicimus, quo frequentius 
veteres qu^m iiiniores vfi nofcuntur, cuius pauca 
exempla fubijciam.Trimetnim autem Ac^taledu 
inconditae compofitionis tale eft, 

Salamina agit aequoris procellis. *' > 

Item qui a Ditrochaeo incipit, ! 

Caede puberes meos Sicaniae colonos. 

Item quod primam coniugationem integram 
habeat, (equentem autem temporum quatuor, 
taleeft: 

f . Sacerdonio gradiuo. 

Item quod inter initia fadia colle(ftionebreuiuni 
pro Ionico Moloflum accipit,erit taltf, 
Ararinfiefuper altum. ^ 

Plurimi autem tam Tragici qu^lm Comici, (ed & 
Lyrici poetae huiufmodi compofitionura diuer- 
fitate libere abufifunt. Inter haec fi Tetrametri 
verfusCa^alediciyqui in huiufmodi metro habe- 
di fiint,longas in b^es (oluerint, metrum effici- 
ent Galliambicum,^i«ftum, quafi id 

eft maledica, quibus nonnunquam conuitiany^El 


e , . 


Ijo De PiEONICO METRO 

Idem & metroiacoD,feu, vt quidam, Bachiacon 
i»«jc^#^i»«ir.Cuius exemplum. 

Tremulos quod efleGallis habiles putat modos. 
Qd ex duobus colis, id cf^imetro Acatalcdo 
fubiundo dimetro CataleSco cnonexus habe- 
tur, vteft, Ir 

Segetes meum laborem. Segetes meus labor. 
Subfiftit ex Pariambis admixtis Trochaeis, ficut 
ditium eft, alterna vice, cum longis breues aut 
breuibus long® fLibijcitintur. Memineris.tamcn 
& Tribrachyn loco Trochaei hoc metrum, fi ne- 
cefsitaspofiularit, admittere, neqj accrefcetisfyl- 
labae numerum cum in temporibus omnis ratio 
cuftodiatur,officere,vt hoc Ga!liambicum,quod 
folutionc complurium fyllabarum compofitu eft^ 
Vt,volat agiliter, funt. *«««««*«»•••»« 

dE'Pa:onico metro. 

'pdSonicum metrum fiue Creticum, vt quidam 
ferunt,a(fcr entes Paeonas originem ex Cretico 
Icu Amphin^acro traxiflb longis eius prima &(u« 
prema in bfeues fblutis, quibus Pxon primus & 
quartus creari nofeuntur , quod etiam ex Bachio 
& Palimbachio adaeque fit, vnde & Bachiacum ^ 
quibufdam hoc metrum dicitur, quidam vltimo 
loco pofuerut Proceleufmatico repudiato. Quod 
tamen magis Ry thmo,id eft, numero qu^m metro 
congruere varietas ipfa coroDofitionis oftendit. 
Nam recipit nonnunquam irroreucsfolutos Am- 
phipiacros, quorum etiam claufula, qua fit carm6 

‘ ' eius 


I 


Liber Secvndvs, 




cius Cataledum, terminatur, adeo huic familiaris 
cft , vtplcriq; hoc metrum Rj^hmum Creticum 
dixerint, quod cum eiufmodi fit, tamen vfus eius '' 
apud Lyricos fcd & Tragicos & Comicos £re*. 
quens eft,& praecipue de Bachiacis & Creticis fo- 
iutionibus.Bachiacu igitur Dirythmu,fiue Dime- 
trum Acataledum quod in quartu Paeonicii plc- 

runque folutione longae tranfitjhuiufmodi efti 

Amicos vocantis. 

Trirythmum quoque Acataledum,ita, 

V t Echo fub antris canebat. 

Tetrary thmum etiam acataledum tale eft. 

Volabat fuperbus per auras Cupido. 

^Pentametrum vero acataleduro, nuiufinbdi, 

Io,quis deorum per altos Lycaei gradus me. 
Obieruabis igitur ungulorum differentias & tali* 

: ten Aut eninj ex Paeonibus funt temporum quin- 

que, aut cxBachijs adaeqae temporum totidem, 
aiit etiam cx Creticis quos Amphimacros dixi- 
mus, ne in partiendo errorem incurramus. Vbi 
enim non pedum fed numerorum ratio fubfiftit, 
non pedes pedibus pares rcftituuntur.fed tempo- 
ra temporibus adaequantur.Qpidam trilyJlabis & 
tetrafyJlabis admixtis pedibus ho egenus verfu- 
um & compofuerunt,& Indifferenter ifia compo- 
iicione vfi funt.Nam a ut Creticis aut eorum fblu- 
. tionibus, ideli Paeonibus aut primo aut quarto 
indifferenter mixtis , carmen aediderunt , (ed & 

^ Bachiacis & Creticis coniugationibus adaeq; v£i 
f funr.vt efihoc. 

^ « 



I X 


V 


Ijl DfiPiEONlCOMET.RO 
Acuta falcc fi virentes cf^ulos. ’ 

Recipit autcctiaiTrochaeu & Pariambuconexos^ 
fed & cu laiiibo Pariambu in Syzygia, qua effici- 
tur Pf on quartus, vltima fcilicet labo longa, tribus 
brcuibus antepofitis, quem tam ex Baebio qu^m 
ex Cretico folutionc longarum, id cft, prima lon- 
ga Cretici, &: fecunda Bachij,ab vltima effici cun- 
Aisinpromtiieft.Vnde datur intelligi eunde pe- 
dem per folutioncm Cretici & Bachij commune 
efle vtriulque, cui par firailifqj hic Rythmus, qui 
ex quinque continuisbreuibus fyllabis confiat? 
Eft enim totidem temporum, quot & Pf on pes & 
Baebius & Amphimacrus, tanquam, 

Volat agile per apriferamodo retulit ebria ci- 
bos. 

• • .• 

Et rurfus exempla reperamus,crit Dimetrum Pap- 

onicum Catalcdicum buiufmodi, ^ 

Nunc agite cslitcs.* Trimetrum autem, 
Nunc agite, nunc tripudijs me. 

Quq^ Phrynichiuni vocaturTetrametrum, • 
Nunc agitata veniat manus ad hocfacrura. 
Pentametrum vero, 

Tollerp, fer Aeolica Mufigena canticufa nunc 
Tityro, 

Hsecfi nouifti mos Creticos inter Da<fiylos fub- 
frahas, nam Sc Dad:ylo propter nouifsimaB indif- 
ferentiam metrum clauditur, Acatale^a, erunt & 
fecundum appellationem fuamSy zygiarum nu- 
mero concludentur. Hexametrum autem Arif^o- 
phanes compofuit tale,v: iint Paeones primitres, 

&in 


L 1 ^ E U S fi C V N D V S. 1^ 3 


& mfcquantur totidem Cretici, tanquam. 

Ver agere purpurea te Venus amoribus diua 
pollensiubet. 

Sed & hic Tetrameter Pasonicus Catalc(5iicus,is 
dumtaxat, qui maxiipe in vfu eft, ex longa & tri- 
bus breuibus ab Arirtophanecompoiitus eft, to- 
tus, vtvides,ex Paeone primo, vltimo Amphima- 
cro, fyllabis quidem minor,temporum tamen to- 
tidem.Vnde & Cataledus videtur, veluti fic, 
Tyberisiam placidus in maria labitur. Item, 
Egregia percoluit ingenia Muf * 

Fit etiam Pariambo Tribra * demfolutu 

in breues Amphimacrum, tanquam, 

.Modo rQtuIit Philopolemus. 

Quod autem poft tres Bachios poftremo Pxone 
^pncludjtur, metrum Balfaricum appellatur, vc 
eft, 

Abeuro fonorum quis Aetnae per maria. 

Id vero quod tribus praecedentibus Creticis Di- 
iambo clauditur, fiet Ry thmus concurres ex duo- 
bus Amphimacris, & Trochaico Dimetro Cata- 
lc<51:ico>quod Euripidion norainatur,tanquam, 
Aur«o lub toro tollit aemulas faces. 

. Nam ferme' Tragicis carminibus Bachiaca cora,- 


DE METRO PROCE- 


pofitio familiaris eft. 



leuCnatico. 


qui conftat ex duobus Pyrrichijs M eft qua 


;iturfuper authoritate Proccleufinatici, 



'l}4 PROCEIEVSMATIC6 MET. 

tuor brcuibus,an inter protbtypa metra hoc quo* 
que recipiendum, habendumqjfit.Quia nec Mo- 
lofsicum, quod conflati tribus longis, propter 
nimiam fimilitudinem induci aut videri metrum 
potuit. Quidam tamen dccioiam huic fpecie,poft 
nouem prototypa, impertiendam effe, ^quibus 
cft & Philoxenus, ex co putauerunt,quod laconi- 
cum longis conflantem quindecim huic prope 
contrarium refponderc pofle confpicercnt, qui 
tamen non ex omnibus Molofsicis conneditur. 
Nam Spondeos inuicem mifcet,vt eft, 

Ite o pares primores faufls nunc parcas du- 
centes. 

Satius tamen efl;anne(5H eum copulariq; Comico 
Anapsflico, cuius cognationem in fe coniundis 
fuis duabus vltimis breuibus demonftrat.Nam cx 
Dimetro Anapsftico Trimeter Procelcufmati- 
cus figurabitur verfusjlonga eius in breues (bluta, 
& fy zygia in fimplices pedes diuifa,vteft, 

• Tuba terribilem fonuit crepitum. 

Prsterca quod nunquam e Pyrrichio,qui duplex 
in proceleufmatico habetur, formata aliqua in 
metris fpecies proferatur. Huius verfiislongifsi- 
mus erit Tetrameter Cataledicus , velli quis illu 
adhucextendereaffedet,Pcntameter.Rccipitau- 
te prima, & fecunda, & tertia fede Procejeufmati- 
cum,cjuarta Tribrachyn aut Anapsftu, quibus & 
clauditur, Icilicet detrada Proceleufmatico lylHi- 
ba vltima,aut duabus breuibus vltimis in vnS lon^ 
^amredadis propter AhapsUmn, vti metrum Iit 


i 


Liber S e c v n d v s. i 

.• non numerus.Scanditur autem per dipodian. Ex- 
emplum erit Tctrametri.CataIcdici,id, 

Nemus auc reticuit ager ho»nine fonat. Item, 
^ Perit a^itauipedis an imula leporis. 

Trimetri aliitem, id; 

Agite peragite iuuenes. ' 

Dimetri,id, . / ' 

Agite iuuenes. 

Hoc metro veteres Saty ricos Choros modulaba-i 
tCir,quodGrjEce *W<ft*»,abingrefTu chori Satyrici 
appellabant>mctrumque ipfum iMov dixerunt. 



DIDASCALICVS 


LIBE#. TERTIVS DE 
. coniiyiais inter fe& mixtis 
metris Pragmaticis. 



c V R s I s metrorum per nouem fpc • 
cies Taftigijs, elementilque principali- 
bus, qucE Grajci trgwioTwT*, velut pri- 
mas figuras appellando , nomina- 
runt, fcilicct artis huiufcc prima, 
ka dixerim , femina , dicenduni dehinc fecun- 
dum ipfam difciplinae originem confentancuna 
reor, quae ex ijfdem veluti fontibus deriuata 
ad innumerabiles metrorum fpecies ^ nunc 
?•) 



i $6 De conivnct.' inter se m et. 

per adic(5lioneni,nunc detradionem aut 
tationem vel concinnationem procefsifle videa- 
tur. Et cum non queant omnia ob immenfc\m (lii 
copiam comprehendi, vtpotecum fine innumera- 
biles figuras compofitionum,^feu quasprifea aetas 
dedit, (eu quas lequens a:mula imitatione excogi- 
tando produxit, tamen ex his quas aut frequens 
vfus Celebrat, aur potior authoritas recipiendo 
commendat, prout potero follicita inuefiigatio- 
nc comprehenfa depromam: quo fubinde ea qu5e 
fallunt apud Poetas metra prsceptis^difciplina: 
inflruendis facilius intelligantur, qua metrorum 
origine exorta, qua Ipecie figurata aut.fitu tempo- 
rum digefta, aut copulatione connexa videantur. 
Habet enim metrorum inter feratiofummam in 
cognofeendo voluptatem, qua & veterum fiib 
* quacunque lege tradita celeriter comprehende* 
re,& multa ipfi smulaote iludioooua concipere 
animo, atque informare polsimus. Itacriim me- 
trorum, quae ex origine nafcen (fi e prototypis 
nouem profluuntinterfe varietas multiformis & 
deprcefinito veluti quorundam feminario innu- 
merabilis copia cft: vtillc loculus e(Te Archimedi- 
us e quatuordecim cruftis ebiirneis,nunc quadra- 
tis, nunc triangulis, nunc ex vtraque fpe cie varie 
figuratis, & velut quibufdam membris artisftrue- 
daecauffacompofitus proditur. Nam vt in illo 
praefinito ac determinato cniftarum humero mul- 
tiplici earundem variata (becie, nunenaues, nunC" 
^ladij«nunc arbufcula & u qua alia figurantur, ita- 
. metiorum 


. L' I B E R : T E R T I V s. \yj 

metrorum certo ex origine numero infra decem 
prototypacomprehenfo multiplex admodum va- 
rietatis copia propagatur.Namvtea exercetis aut 
ingenium aut voluntatis arbitrium eft.ita varice ac 
multiformes metrorum fpccies proferuntur. Fi-' 
gurantur enirn generalibus modis duobus. Qua- 
titatis Squalitatis. Specialibus autem 0(^o:nani 
quantitas immutabit metrum aut per adiedione 
autperdiminutionem : qualitas autem per tranf- 
latioqpm, permixtionem, trans6gurationem , di- 
ui(ionem,vnitatem,compofitionera. Et ex heroo 
quidem per adicdionem fylhbae fietita, 

. Mufae mi Pieridem & Clarius afsit Apollt). 
mi enim fy llaba detrafta, erit Hexameter. Per di- 
minutionem autem fyllabcB odauce fiue nonae cx 
trimetro Iambico,iic, 

Beatus ille qui procul melsibus. 

Per tranflationem vero verborum ex Hdroo, fic, 
Inftimulata choris quales focrus excutit vlnas. 
FietTetrametrus Trochaicus ita, 

In choris ftimulata qualis vlnas excutit focrus. 
Per diuifionem autem 11 proceleufmaticum in A- 
napaefticum metrum diuidendo lic percutias. 

Id agite peragite celeriter. # 

Per vnitatem vero, cum Pariambus duplex iungi- 
tur, 

Agite iam agite cito modo mea. 

Et fit procfrfeufmaticus.Per transfiguratione quo«? 
qucjcum Herous figuram trimetri accipit, velut, 

Albanimures Albam 

I5 


«gS De met. conivnct. pe’r 

Hic enim fi per Dipodias percutiatur, fiet tiime- 
trus.Sed & per mixtione cum diuerfe Bafes mif- 
centur,vtputa Choriambica & Iambica, veluti^ 
Lydia dic precor libens vnde velis reuerti. 

^er compofitionem autem fi ex Heroo metro CU| 
fyllaba adiedtain nouifsimo erit, quod 
vocatur,qjiod eft tale, 

A rboribufque comae. 

Adiedo metro Iambico, fiat nnetrum tale, 

Arboribufque comae, vtprifca gens mdrtiJJuttu 
Quale cft in Epodo Horatij, • 

Scribere vcrficulos amore percuflum grauii» 
Demon ftratis igitur cxemplis,tentabimus,procc« 
dente leftione inquantum potuerimus, omnia 
huius generis fiue fimplicia fiue immixta, quae in 
vfum aut Grsci aut Latini receperunt, fubinde 
perdere, fi prius ea, ^ quibus initium fumendum 
cft, docuerimus. 

’ • '■ ' 

DE METRIS EER (rvfjLTrdBitetv^ & 
dvTifsrdOiictv inter fc coniunftis* ' 

T\Tcemuswgitur de mixtis ac mutua connexio* 
^^ne fbciatis metrorum generibus, quorum bi« 
lariam ratio difpergitur:Namque alia cofentanca 
& veluti cognata inter fe ratione iungutur.valia cx 
difsidetia contraria, qu^ Grxc\xiSi9-uftxdt$m%i^ 

appellant. Erunt ergo per id eft 

per conTeataneua^reccum mixtas inter ie iambicas 

Bafes 


Liber Tertivs. 159 

BafesChoriabicis& AncifpatHcis; nam quotiens 
copuJantyr, fub quacuffque fede, videas veluti ex 
vna eadem fpecie id compofitu metrum ftarc & 
qaafi vniforme,quod Grcci dicut,procc- 

dcre:adsq;& Trochaicae Bafes Ionicis pari con- 
'fcnnonefociatur, cumEpiplocaru,quas aroplexi- 
ones metroru diximus, mutuo inter fe fucceftio- 
nevariatur.Et cum non (bhimTrochxum &fb- 
lutionecius-Tribrachu, fed & Spondeu cum fuis 
folutionibus, id efl Dadylum & AnapaeAum, ad* 
mittat, tamen vniformia metra fentiuntur,cum ex 
{jmilibus& familiaribus {pedibus iit iHa coniun* 
^io.Similiter Dady licis Anapaeflica incidut: vt» 
Arma virumque cano. . 

Etenim adie<51:is duabus breuibus, vt fupra often- 
dimus,fiet Anapaefticum per <TJft!r«fiK«,,lic, 

Ades arma virumque cano. 
.QuaviciGitudine& ex Trochaicis Iambica & ex 
Anapaeilicis Daftylica metra inter fe formantur. 

id eftper cotrariumafFedum 
feu pafsionem iungutca, quorum inter fe contra* 
riaeipecieshaud facile copulantur. Eftcnim con- 
iunSionis genus nimisfeabrum atq; afpcrum, vt 
/unt Ionica «»0 cum Iambicis, vel Dadyli- 

ca cum Trochaicis (eraper diflTentietia inter fe atq; 
atriiorientia,vnde & Graecis, id eft in* 

•connexa appellantur; vteft. 

Beatus ille qui vagans mente viuit integra. 
Nam compofitus apparet verfus ex Dimetro Iam- 
bico Acataledo, & Dimetro Trochaico Cata* 
* 1. 1 


A 

140 De met. conivnct. per 

ledico exdiuerfis&contrarijs amplexionibus; hi 
enim, e tiamfi genere congruuntjfpecierapien difi 
crcpant.Itcm ex Anapaefto Acaralefto> &Iambicd^ 
Dimetro Catdledico,vc eft, 

. Age nunc comites rabidae Cybeles vocant cho- 
ros ad aras. 

Intelligis igitur, atque ip(b fenfu abhofrentiu au- 
rium percipis, duo metrorum cola difsidentia in** . 
ter fe, ita confragofe atque aipere coifle in vnitate 
connexionurii, vt fuperiora lene ac liquidum ne<» 
quaquam conuenifle videanti^t. Item 'fi quatuor 
Dadylis tres Trochaeo^ quod vocant Ithyphalli-' 
cumiungas,eritJtcr«»«6{TiiTo»,vteftil]ud, 

Tunc & amoris amor venit improbus aliger 
Cupido. 

Praeterea per mixtiones Colorum id eft membro- 
rum in metris quadripartita e ex.duo- - 

bus Colis imperfcflis conciliantur, aut duobus 
perfeftis, aut ex perfeflo & imperfecto, autcon* 
tra J id eft, cx iraperfedo & perfe<fto,.quod 
TJJTO» appellauimus metrum, quale eft ex lambic.o 
Dimetro CataleClico & Ithyphallico compofir 
tum, ita, 

lubarfuperne fulgida lucet arce cceli. ' 

Aut contra, ex Trochaico Dimetro Acatale<fto & 
Iambico Dimetro CataleClicojVeJut, . ♦ • 

Caeruli monarcha potiti ratifqiie re(9:itator. " ' 

In huiufinodi verfibus membrorum manifefta 
diferetio eft , quae autem ex duobus imperfedis 
colis, id eft, membris conciliantiu*, vix eft eorum . 

fepara- 


LiberTbrtivs. 
feparationem diuiltionemque cognofccrc, in his 
praecipue, quae minimae proceritatis conexa iun- 
guntur.-exempli gratia, fi (it Iambicum Dimetrum 
Catale6Ium & fequatur DacSylicftm dimetrum 
Brachycataleflum ita. 

Dicata cft vario 

Cum fit traditum colum ita demum iufiae proce- 
ritatis accipi,fi decem & o6to temporibus lupple- 
atur* Cum autem nec coli menfiiram breuitasifia 
conficiat, quantum ^ perfedi verfus menfura dif- 
cordet, vtiqucmanifeftum eft,cum colum portio 
verfus efle tradatur. Sunt item quae primam Tro- 
chaicam, fecundam ClioriambicamjtertiamTro- 
chajcam, fcd & quartam fyllaba breuiorera coniu- 
gationcm habeant , quorum exempla plerunque 
apud Comicos Diphili & Menandri Comcedijs 
reperiuntur.Verum haec haftenus nofeenda funt, 
ne quid perimperitiam praeterij fle videamur; alu 
oquin Evitanda & refpuendarunt.Namprofedo 
Poetae leuia & fbnora fecflanda funt, quae autem 
fragofa & afpera.difcendi caufla.non vt imitentur 
fedvt vitentur, nofeenda funt. Quorum, ficutfi: 
aliorum complurium, author & parensfertur Ar- 
chilochus fingularis artificij ih excogitandis ac 
formandis nouis metris, qui primus Epodos ex- 
t citauit alios breuiores, alios longiores, detrahens 
vnumpedemfeu colum metrp,vt illi fubijceW^ id 
quod ex ipfo detra<aumeflTe videbatur;vtin He- 
roo a quo primum coepit, tamquam, 

, Diffugere niucs, rcaeunt iam gramina campis. 


* 


14.1 D E S V M M A N V M. M c i. 

Dehinc Epodus fui generis, * ' , 

Arboribufque comae.’ • • 

Etillud cum Heroi verfus feciido colo,Ithypha*- 

lico Epodo par«l'Tn^<^^«« refpon det, vt, 

Priamiq; cuertere gentem fata iam parabant. 

Et multa alia, quae in proceffu operis demonitra- 
bimus. Omnia enim ex Da(5ylo & Iambo princi- 
palibus orta nofcuntur.Nam qu^cunq; protuleris 
L hisprofluere fontibus, & “dh®" 
femina, examinando reperies. fec “ 

metra. quamuis& Iambicum H^roifitttaduai- 
uuro, vtpote cum trimeter de Hexametro manaf- 
fe norcalur,ha:c fola poffuntPrototyporitro Pro- 
totypadici,&omnium metrorum element^ Reli- 
Qua autem horum i»»Tf<»ft»T«,quorum mo 

Quantum colligipotuerunt,fludiofileaonsaun- 

bus intimabo* 

DE SVMMA NVMER.1 ^ 

metrorum multiplicatione 
.«orlioitnr. 


N Am cum metrorum principalium, quae ca- 
tholice excepto Rythmo Psonico rcapten- 
dafunt, odo genera cenfeantur, fiqms ea ottiw 
jnultiplicet,octona metra octies multiplicata em- 
cient differentias l x 1 1 1 1.& vt exemplo id aper- 1 
tidfclareat, fi quis Iambicum Iambico coniugat, , 
aiitTrochaico & deinceps caeteris. id elt,Dacty. 

lico,Anapsftico,^oriambico.Antifpafio,&Io- , 

nicis duobus, fient harum permixtionum dittc- 

rentix 


I-IBER TerTIVS. 

rcRtisocto.Pari ratione fi fit Trochaicum caetcris 
metris, vtfupra de Iambico diximus, coniugatu, 
fient aJi? dificretiae octo,ac deinceps fi per omnia 
pedum genera fimiliterfiat ifta coiugatioqis mul- 
tiplicatio, non dubie clarum erit effici differenti- 
as l x 1 1 1 i.in omni octo metrorum principalium 
fumma, cuius rei edocendae gratia etiam quedam 
fili generis exempla proponanf» Nam fi ex duo- 
buslambicis quae vocatur, verfus vnus 
forraetur,fietSaphicum huiufmodi. 

Meat per aequor Ionia proles. 

Item fi ex duobus Iambicis Dimetris Catalccti- 
cis fiat permixtio, fit metrum quod Aefchrionion 
dicitur, vteft, 

Amore rae fubegit & igneo furore» 
^militeiduo DadyJica fi coniungas 
EJcgium tale, 

Laftca fanguineis lilia mifla rofis. 

Vclfi Anapaeftica copulentur, fiet metru 

quodar«f>^«*o»appcllatiir, veluti. 

Sed Iapygia vada Ponti vii^i prope httonV 
adas. 

Item ex duobus Trochaeis, quae nuncu- 

pamus,fit metrum Euripidion,qiiod eft tale, 

Phoebe carminu potens, cum fororefisfauens. 
Sed & multa alia per fingula metrorum genera,^ 
qu;Eperfcqui fatis prolixum effet, fub huiufmor' 
di connexione milcentur. Verum haec coniun* 
Q^a non compofita nominantur , ita 

perfecta fiiot, yt facile fit vnamquanqj parte coli 


I44* SVMMANVM. METR. 

determi natione aflequi, cuius fit aut procerita^ 
aut generis. Illa autenn qux Graeci 

isri^^if<»o»T«,qux nos confufa& immanifelta dici- 
mus, non tam perfpicua &• aperta funt. IccirCO 
quod non tantum ex differentia diuerforum me- 
trorum coniugantur, verum ex eo quod breuia Si 
non perfeftx proceritatis in hoc genere verfuum 
cola, qux nos membra dicimus, fociantur. Nam 
ferme i monometro Brachycatale£to initiumfii- 
munt , & non vitra Dimetrum Hypercataleaura 
crefeunt; vnde intelligi datut per fingula 
qux odo funt numero, totidem incrementa diffe- 
rentiarum repcriri,id cft,oaonain generibus 

Pulis, ita:autenimmonometrum eftBrachycata- 

lcftum,autmonometrum Cataleaicum, aut mo- 
nomemim Hypercataleaum,rurrus autDimc- 
trum eftBrachycataleaum, aut Dimetrum Cata- 
Icaicum, aut Dimetrum Acataleaum,autDimc* 
thim Hy percataleaum, quorum cxemplain Da- 
aylico, quodeftin coniunais magjs cognitUro, 
offendam. Eft itaque mbnometrumpa<5fylicum 
Brachycataleauro,f iu« .Cataleaicum autem ad i* 
tafyllababreui, <?.>/*• Acataleaum vero mono- 
‘metrum pes integer Daaylus,<p«ym.Hypercata- 
leau autem, fi pedem Daaylum vna fyllaba bre- 
uis excedat, vt eft ?»iuy»’*> fet.ItemDimetniniBra- 
chycatalcaumfit, fi pedem Daaylum vna longa 
excedat fyllaba,vt Sii. Cataleaicuii pedem 
Daaylum vnalonga & vna breiiis exced^, ytett 

(Dtiytrt Acatalectum autem fidqo Da^yli co- 
pulentur» 


Liber Tertivs. 145 

pulentur, vteft<p«wyiTt Hy per catale( 3 u ve- 

ro Dimetrumii praeter duos Dadlylos vna breuis 
abundauerit,vt,<p«oyiTi ^»i«yiTi>». Quae varietas fa- 
cit diflFeremiasodio.^uod etiam in ceteris feptera 
metris accipiendum eft,iuxtaquod fient differen- 
tiae odies odonae, quae comprehendunt numeru 
differentiarum l x 1 1 1 1. Verum hix fi fingula fint 
nullis eis congruatis, vt& de fiiperioribus dixi- 
mus, raanifeltaeflent. At cum inter fefimilia aut 
difparia neduntur, tunc ex ipfa breuitatis con- 
dufione obfcuritas nafeitur , vnde (rvyKtx,vfthx & 
^ Graecis, ^ nobis confufa & immani- 
fefia appellata funt. fiunt itaque per has coniun- 
diones,de his l x iii i.differentijs,vt maiores no- 
ftrfin hac arte fublimestradiderunt,fpecies diffe- 
rentiarum quatuor millia x c v i. fcilicet multipli- 
catis inter fe colis prototyporum.Itaqiie canon eft 
dadylici in exemplum reliquoru feptemmetro- 
nim,qui eft,vt caeteri, aeque odo differentiarum, 
ita: Nam aut Dadylicum monometrum Brachy- 
cataledum, Padylico monometro Brachycata» 
ledo copulatur, autidem Brachycataledum Ca- 
taledico, aut Acataledo aut Hypercataledo, & 
rurfus idem Brachycataledu Dadylicum dime- 
tro Brachycataledo, aut Dimetro Catalcdico; 
aut Dimetro Acataledo.aut dimetro Hypercata- 
ledo (bciatur: quxfunt commutationes odo ca- 
nonis vnius. Igitur eo pado quo monometrum 
Brachycataledum percurrens odo canonas, vt 
offendimus, fecit differentias i. x 1 1 x 1, ita & mo« 

■ ' ^ K ^ 


4 


De VERSV PENTAMETRO 

nomctrum Dadylicum Cataledicum & Acata* 
ledum& Hypercatal€d;.um cum fuum tsterofq; 
canonas non tam per monometrum qu^m dime- 
trum fingiila metra percurrerint , proculdubio 
odies fexagense quaternx differentiae colligetiu'* 
Ex quibus afficitur numerus differentiarum m 
vnaquaq; metri fpecie quingentarum x i i.Si ergo 
vniiis canonis haec fumma de differcntiaru multi- 
plicatione colligitur, manifeftum apud omnes erit 
iiii. canonum, id eft metrorum principalium 
multiplicationibus odies quingenta xti. diffe- 
rentias fieri, quce, in fummam maioris numeri rc^ 
dadae, efficient differentiaium quibus 
ideft inconnexa colligutur quatuor milia x c v i. 
genera, quae per metrorum claufulas mutua earu- 
dem alternatione efficiuntur. 

Q_VOT EX DACTYLICO 
Heroo metrorum genera deriuantUT;& 
de verfu Pentametro. 

G Onfiderantibus nobis,quot ex dadylicoHc- 
roo per fingulos prototyporum Canones 
metrorum fpecies procreantur, manifefta ratione 
reperio primam* eipsveluti fobolem ^pentame- 
tro verfii ccepi{Te,».ynde confequenti ratione ini- 
tium fufeepti operis ab eodem ordinemus, quod 
metrum 

dicitur, quod inuenifle fertur Callinous Epltefi- 
us:alij vero Archilochum eius authorem tradi- 
derunt: quidam Colophonium quendam, ruper 

* ‘ quonim 


h • 4 


Liber Tertivs. 147 

• quorum opinione apud Grammaticos magna dif- 

j fenfio elL Is autem verfus ^ duodecim fyllabis in 
> quatuordccim crefcit,nam compofitus dl de hex- 
' ametro, ita vt dc tertio pede partem orationis co- 

! plente femipes tollatur, quem Spondeum efle de- 
I bere in dubium non venit, Itemq; ex vltimopcde 
I adaeque poftrema (yllaba retrahatur, vt eft, 

' Mars pater hasc pateris, quae nos quoque pofle 
I negamus, • 

Huius Penthemimeris, 

Mars pater haec pateris. Dehinc, 

Quae nos quoque poffenegamus. 

Minor itaq; hexametro vel tribus vel duabus fyl- 
labis cft; tribus, quotiens in hexametro daftylus 
inuenitur; duabus vero, quotiens Spodeus, Opti- 
mus autem cft.quotiens duos nouilsimos Anap^- 
ilos habet,qui fiunt ita, fi duo ante viti mumhexa* 
metri verfiis pedem daftyli funt, vt eft ille, 

Mars pater haec pateris, quae nos quoquepofle 
negamus. 

Huic fi quarti pedis primam (yllabam detrahas & 
nouifsimivltimam, fiet verfus, claudentibus cum 
Anapaefiis, talis, 

• Mars pater haec pateris quae quoque pofie ne- 
gam. Item, 

: Barbarico poftes auro Ipolijfque fuperbi, 

; 'Pentameter, 

Barbarico pofies aur fpolij fque fuper* 

Sed & ille perfpicuus Pentameter habebitur ver- 
ius , quipoll duos pedes priotos iemipede, qui 


148 De versv pen tam e t r o 

fuperedadflriir^^iftig; tomen, verbum finit vnde 
Pentametri verfiis erit prima (pccies, quae de Hex* 
ametri verfus tome (quam «-ii'6n/«iju(P 4 diximus) ge- 
minata conficitur, quae tunc contingit, fi Hexame-- 
ter duos dady los habuerit, vtpote. 

Primus Erichthonius. 

In hac enim claufa Heroi Hexametri da(5byIos du- 
os efle & femipedem necefle eft, qui repetiti Pen- 
tametrum Eleoiacun!, qui Hexametro fubijcitur 
in Poematis , efficiunt. In quibus etiam ordo prae- 
pofieruSjnec metro nec (ententiae oberit, velut, • 
Bella per Emathios, Mufa moneto , cano. 
Dehinc, • 

Mufa moneto canOjBellaper Emathios. 

Hi primipedcsvfque adTomen in Elegio verfu 
vocantur,quod cos transferre in fecundam 
clauflilam, & ex eorum geminatione verfumim* 
plere pofiurausiex quo etiam genus propriae ver- 
fificationis inducitur, & appellatur Trimetrum 
penthemimeres, nam prima verius Heroi portio 
tertio repetita (vcluti, 

Arma viruraque cano. Mula mihi cauflas.Vrbs 
antiqua luit.) 

metrum fui generis facit. Huius incifioni,qua fyl- 
]aba clauditur, H alteras duas adijeias, vt tertiu pe- 
dem Trifyllabo compleas, erit hoc Penthemime- 
res Trimetron?»|;<ir, Nihil autem intererit, ii pes 
tertius in illo verfu longa lyJlaba, qu« efi finalis 
finiatur, & fiat «/<^^)u<»xp(^,vciuti> 

Arma yiruraque cano Troi*. - • 

Sane 


L I B E R T E R T I V S, I49 

Sane quia fuperi 11 s diximus,quanquam 

id &in prbtotypjs oftenderimus, tamen feias inter’ 
dextros ac iinillros verfiis hanc haberi difieren- 
tiam, vt dextri fint, qui in tertia vel quinta fede 
trifyilabon habuerint pedem : finiftri autem qui 
diflyllabumin fecunda vel quarta regione, verum 
huius generis, vt fupra coeperam dicere, qiiod ex 
Penthemimere geminato conficitur, fpeciesfunt 
tres:Primacum prjeciedit Spondeus, (equitur Da- 
dylus,item Spondeus, vltimis Anapaeftis duobus 
verfum claudentibus,& ha 2 C,vtfuperius,geminata 
efiFerri non pofTun t: vt, 

Poftquam res Afiae.Define Menalios. 
fiuic fi nouifsimam longam detrahas, vtiam non 
AnapaeflusTcd Iambus vcl alius bifyllabuspona- 
tur,metrum Afclcpiadeum efficiet, quod duode- 
cim fyllabisfubfiftit: vt, ' • 

Ppftquamrcs Afia2,DefineMenaIi. Item, 
Quam faeuis trepident Carbafa flatibus. 

Qui conflat exSpondeo,duobus Choriambis, vl- 
tinno Iambo, quod etiam prima adempta fyllaba 
Anacreontion dabit, fic, 

Saeuis trepidant carbafa flatibus. 

Seu metrum Ionicum claudente Daiflylo. Altera 
vero fpecies,ita,cura tres fuht Spondei, Anapaefti 
duo,tanquam, 

Ofortitttus define MenalidS/ 

‘ Tertia autS, cum primus eflDa(flylus,requenti- 
bus duobus Spondeis> Anapsflis duobus in clau« 
fiild poiicis^ 

■ K 5 


'I 


150 D B VerS V PENT A METRO 

Crifpelugurthinaiconditorhiftoriae.' ’ 
.Memento fane nonnunquani in his & quintu tri- 
brachyn reperiri.Sed iam diClurn ell de fyllabafi- 
nali,vndecam,vtvclis,acdpe,vcluti, ^ ’ 

. Tiphys & Automedon dicaramorisego. 
Notandi fanc & huiufmodi verfus, qui Hexame- 
tro & Pentametro verfui per adieftionem & de- 
tractionem quemadmodum lyllaba;, communes 
funtjtanquam, 

Et genitor diuum quos terminat Oceanus. 

Hic enim accepta vltimo,que,ryllaba, hexametri 
facit, fic. 

Et genitor diuum quos terminat Oceanufque., 
Aclivna (yllaba media poft duos pedes &(^mi- 
pedem detrahatur, erit Pentameter, ita. 

Et genitor diuum terminat Oceanus. 
Semipede enim ab hexametro minor, ^ Pentame- 
tro maior elt, qui a Graecis inter quadratoru ver- 
fuTim genera numeratur. In fcandendo aut6 pen- 
tametro nonnulli diftentiunt; quidam enim eum 
in duo diuiduntcola,& perculsis vtriufque partis 
binis pedibus, femipedes, qui fuperfun^ coniun- 
^unt, & ex his Spondeum quintum verfui anne- 
&unt,tanquam, 

Nil mihi referibas, attamen ip(e veni. Sic, > ' 

Nil mihi referi, attamen ipfc ve, ni, bas. * 

Hoc eo Audio, ne Anapaeflum pede,agem Hexa- 
meter Herous excludit, Pentametr^nifccrcnt. 
Alij vero Spondeo tertium locum vt proprium 
defendunt, qui ex femipede fuperioris claufulae & 

primi 


Liber Tertivs; 151 
pima longa incipientis Dadyli annexa gigni- 
tur, fu percrunt rellduae brcucs dadyJiduae, his 
adiunda longa efficiet Anapaeftum quarto Joco, 
ftl^crfunt tres fyilabas quarum duae brcucs, vtpo'- 
te fuprems dadtyli, his copulata finalis tertia pe- 
dem An^aefium complebit, nccintcrefi, breuis 
an longa fit, vtpote in vlcimo conffitura: Huius 
exemplum, 

Nunc tu Picridum deferis Aoniam. 

Obferuabis autem, ne nouifsima fyllaba prioris 
coli, quae poft duos pedes femipes relidet breuis 
fit, ne pro Spondeo tertius Iambus obrepat, qui 
huius legis rationem fubruat, quamuis quidam, 
quod cx geminatione videatur verfus ifte fubfifte- ' 
ro,non f«nt deterriti. quin breui fyllaba prius co- 
lon concluderent, affirmantes, nihil interefle cu- 
iufmodiin fine fit fyllaba, idq; ipfum iuris ac legis 
commataretincre voluerunt, quod in oraniroe^ 
tro, &inquocunq;verru catholice praeccptiiefi. 
His fubditis,vt diifium cft, hexametris elegiacum 
metrum reddunt, di<fliim ex eo,quod moerori re- 
bufque triftibus modus eorum aptior cfle videa- 
tur,<(«-* t 5 «AfH». alij vero « t» Aiyit» elegos di- 

6I0S arbitrantur. 


DE GENERIBVS METRORVM 
qiis l Pentametro profluunt- 

/^Hoerilium fcu Diphilmm meti*um ex eodem 
'^Pentametri ortum efle genere resipfa indi- 
cat^ cR enim ^ Dadlylica Ipecic deriuatum , fit- 
* K4, ‘ 


QviB A PENTAM. PROFLV. METR. ' 

prema tantum verius fyllaba, qui (ex pedibus pro* 
fluat, breuius. Incipit autem duobus D»a(5iyHs, 
tertia regione Spondeo lempqr manente, &rurfus 
ex duobus DadtyJis & fyllaba vna. Huic duo •- 
la,qu 5 Penthemimere diximus, accrelcente media 
fyllaba, qua Spondeus gignitur, formam dedille 
nofcuntur, qua detracta ad Elegiacum Pentame* 
trum verfus reuertetur; veluti, 

Nuncage Pierios verfus dea Calliope# Itcni, 
Incipe Menaliosmecum mea Melpomene. 
Choerilium autem ifiiptxutU dicitur, quod initio 
& fine imminutum eft,vt, ' » 

Tibi namq; decens,lucet rofa vertice. 

Hoc quoque ex eodem pentametri verfus genere 
profluit, quod Aeolicum feu Saphicum metrum 
nominant a Sapho vate do<5ti(sima inuentum. 
Huius primaein verfu dusefyllabae indifferenter 
nunc longe, nunc breucs,nuncdifpares folentpo- 
ni,id eft, quilibet pes e diflyllabis quatuor, fubie^ 
<5tis per ordinem vfquead finem verfus quatuor 
Dactylis, tanquam, 

Maro me docuit iuga Pieridum fequi. Item, ' 
Cordi laurea virginitas m ihi cum foret, 

Nifi fi Catalecticus verfus emerferit,fcilicet vt difir. 
fyllabo vltimo quim Dactylo terminetur. Hoc 
quoque cognatum Aeolico generi metrum efle in 
dubiuni non venit, quod primo Spondeo & Da- 
ctylis quatuor fubfiftit, nili quod huic intcrdu vl- 
timus Creticus eftjVt, 

Aur« vis venit Alpibus Rcrianiue* „ 

' Cui 


Li»ber Tertivs, . I5J 
Cui ad implendum Hexametrum Spondeus vnus 
deeft. Huicquoq; fi octauamly liabam ^primor- 
dio verfus auferas, fiet Elegion, quod 
Elegion appellatur, quafi vnius interiectulyllabs 
difiinctum,vt, 

Alma parens genitrix diuum decus Oceaqo. 
Cui fi fyllabam adijeias, fiet Herous, ita, vt, 

Alma parens genitrix diuu decus oceano lux. 
Si autem octauum a medietate auferas, erit Ele- 
gion, vt, 

Alma parens genitrix,tu decus Oceano. 

Tradi tur etiam Elegius Scazon t^lis , vt primum 
colum, id efi, Penthemimeres integrumhabeaf; 
fecundo vero contra legem fuam non vna,(ed du- 
abus fy liabis termiiflhte, vt, 

Nil mihi refcnbas. 

Primum colon: Secundum, 

Attamen ipfe veni. • Scazon, . • 

Attamen vt veniatis. . 

Affectat enim fecundum ab vltimo pede Trochae- 
um inducere.His Logaoediaci metri fpeciem,qu 5 
&£noplius & Archebulius dicitur, non abfurde 
coniunxeriin adaeque dactylici metri fobolc,fi:i- 
ficet cum Trochaicat>afi verfus clauditur duobus 
vel tribus velquatuor Dactylis praeeutibus, prout 
carminis menfura aut ratio exegerit: cuius generis 
efi etiam hoc.quod cx duobuspactylis & duobus 
connectitur Trochaeis, & appellatur Alcaicu Dc- 
cafyllabum,vt efi, 

. laurea nycteleo corona. 

: " - K 5 ' 


V 


iSA QV^ A PENTAM. PROFLV. METR, 

Item ^ tribus Dadylis & duobus Troch2is,vt» 
Qmdrupcdantc venit pede primus eques. ■ 

Rurfus h quatuor & duobus Trochaeis, vt, 

Romulide pedites Arabum populis amici. 

Quge (pecies & in Anapaeftico ver fu reptrietur, ita 
dumtaxat, vt poftremacius claufula Bacliioa bre- 
uiincipiente terminetur, & pro Anapaefio non- 
nuoquiioi Spondeus ponatur. Duobus auteSpon- 
deis plerunque,vt in Heroo Hexametro reperic- • 
musj fi metrum claudatur, Spondaizon verfus, 
vtin primo libro dictum efi, appellabitur. Spon- 
daicus enim vt Trochaicus & Iambicus ex omni- 
bus Spondeis fubfiftit, cui fi Moloflum vltimum 
adieceris, fiet Laconicum nitrum c quindecim, 
longis, ita, 

Hifpani duridefeifeunt a Romanis viflorcs, 

Nec minus e pentametro verfu Anapefticus figu- 
rabitur, vtpotc, cum ex Dadylo, Spondeo & A na- 
psfto fubfiftat, adiedo in qualibet fede verfiisiui 
generis pede, fiue dipodia, quo fiat Tragicus feu 
Comicus: vt, 

Tiphys & Automedon dicar amore potens. 
Vides Pentametru Elegiacum, adiedo, mea lux, 
erit trimeter Anapaefticus , in quo prima bafis ex 
duobus dddylis; fecunda e Spondeo & Anapae- 
fio, tertia h duobus Anapaeftis fubfifiit: ita, 

Tiphys & Automedon dicar amore poteni 
mea lux. 

. . ' ' . ^ , ■ DE 

( 


, \ 


X’ 


■ ' 


o 


I 


Liber T e r t i v s. 155 


DE ENVNTIATIOKE 


Pemamecri Elegiaci. 



oque notandum in enuntiatione Pen- 


•*tamctri Elegiaci, nam plerun que aurem fal- 
litjVtin iHo Grsco verfu, 

i9^»;^«i;fXAiirT*yT«»<«Tf7rA(«/cii).Mam ii coniundlu 
ixxn<rjeo»t»t enutiarimus, effugerit aurium renfum,vt 
nequaquam verfus cffe credatur. At fi per Hemi- 
ftichium pronuntiemus, ipfa fubdiftind:ione ge- 
nus metri declarabimus ita,«/cM$^f<cfAA«$<dehinc 
iiwiiFhitfttt. Vnde Pentametrus duobus pedi* 
bus & femipede colon terminare debet, vt qui au- 
dierit,anteaiiapercutiatverfumintelligat,velut, 
Labitur hinc Helle, (ppntus in Oceanii. Item^ 
V Venerunt inter,lunia fanfta polo. 

J^am fi per fe dicas , inter, &^er fe, lunia, media 
fubdiftindioneintcrptjfita, recipiet formamEle- 
giaci. Hinc proculdubio intelligi datur profam 
numeris fubliftere.Na &: Ariftoteleshomo fubli- 
mis ingenij prajcipic , numeros efle in oratione 
oporiere.ita tamen ne verfum incurrant, qui faepe 
imprudentibus fubrepunt, quia & Cicero in ora- 
tore fuo de euitatione verfuum tangit, ipfa quoq; 
lyrica poemata fiblata modulatione vocis non vl> 
tra Iblutam orationem procurrunt. Qupcirca 


extra numerulitteraru cadat , fiene loqui quid£, 
f Ut verbum vllum emictere> quod non in pedes 


tant nonnulli duriorem legem oratoribus 
quapoetistnam vt nifiil feribere poflumus, quod 





I$6 D E RECIPRb<?IS VERSIBVS 

aliquos & in Rythmos incidat, quia legidma fyl- 
labarum fublatione & politione continetur. 

de reciprocis VERSIBVS. . 

O Peraeprecium eft inter haec & de fedprbcis 
verfibus, vt omnifariam artis Metricae difci- 
plinis & gratia hoc opufciilum inftruambs, quan- 
tae fintvenuftatis, &, quot eorum Ipecies inuefti- 
gauerim, dicere, qui retrorfum dum legutur longe 
aliud metrum ex fe procreant, vt eft hic Elegus, 
Efle bonus fi vis cole diuos optime Pania, 
Omine fcelici Panfa precare Deos. 

Ex his fuperior Herous iq Sotadium recurrit, fic, 
Panfa optime diuos cole fi vis bonus efle. Item, 
Eccc tumet gemmis.|ua vitis optime Bache. 
Sotadium dabit tale, 

Bache optime gAnmis tua vitis tumet ecce. ‘ 
Alter quicft Pentametru»in Iambicum trimctru 
redit, fic, . . 

Deos precare Panfa focliciomine. 

Iambicum eft item aliud genus, quod in cancftm 
meniuramrcuertitur, vtvtrinque legentibusHe- 
rousfit, neque, vtfuperiores,genus metri mutet, 
quales apud Virgilium reperiuntur, 

Mufamihicauflas memora quo numine laefo. 
.Item,* 

Iple dedit Moeris,nafcuntur plurima Ponto. 
Aeque enim & in reuerfuledionis fuae Heroum 
cuftodiuntmctrum:fic, (Item, 

Lsfo numine quo memora caufias mibi M ufa. 

i Ponto^ 


f 


Liber Tertivs* 157 

' Ponto plurima nafcuntur, Meeris dedit ipfo. 

Eft etiam aliud reciproci genus, quod non per 
{ingulos verfu^redit, fed per totum Elegum:tan- 
quam, 

Icarium notus vt confidens flamine tranat, 
Casrula verrentes fic freta Nercides, 

Si reuoluaSjElegus erit eodefn modo, 

Nercides freta fic^errentes Caerula, tranat 
Flamine confidens vt notus Icarium. 

Ita medium verbum, tranat, alteri detra(5lum & al- 
teri additum , variata vice pentametrum facit dc 
Hexametro, & hexametrum de Pentametro. 


' DE TETRAMETRO VERSV. 

CEdvtad propofitumverfus hexametri ordine 
'^redeam, decurfo pentametro Heroo , coi^c- 
quens eft Tetrametrum eius inducere, quem Ar- 
oiilochusdiuulfumabHexametroHeroo ad Epo- 
du conuertesfatis accepta auribus rem comentus 
eftJde etia iungendo inter fediueria, noua metra 
compofuit,quae Graeci appellant. 

quae eiufdem funt gencris:<r«»<»T* vero quae 
ex diuerfb copulatur. Ergo tetrameter liye vcrfiis 
flue Hexametri Heroi tome tertia: nam poft duas 
incifiones eiusproprks,id eft,Penthemimercm & 
Hephthemimerem, fertia eft ea, qua ap- 

pelJaint; quae quarto pede femperfenfum claude- 
tediftinguitur,ideoqued Graecis fic appellatur, 
quod Bucolici carminis haec lex fit, vt verfus eius 
eaobieruatione formetur, vt ante duos vltimos 


158 De Tetrametro viRSV 

quarto pede terminet, aut partem orationis aut 
renfum, quam legem per omne opus fui carminis 
Theocritus Syracufanus exceptis Aibus, aut qua-* 
tuor ferme verfibus(e quibus funt, 

A' fc^0ii,fiortvx,tS,’*TiyXv^ittot» iraroarttt» £t, 

Tor$^i fiirety^t9to(TtYi^0t mir^mriiVKTXh) 

cuftodit, AtnofterMaro haud ita, quod vtrutn 
fcrupulofum an fuperuacuurp duxerit, ipfenorit, 
quod Graeci fanxerunt, ne pars orationis, aut fer- 
ino integer, vllo verbi difeidio interueniete feiun- 
geretur, tanquam, 

Fortefub arguta confederat: Tetrametrus. Se- 
quitur, 

Ilice Daphnis. 

Hoc comma Dienetru Epicum nuncuparut.Itcin, 
O crudelis Alexi nihil mea Dehinc, 

Carmina curas. 

Vndeintelligi datur. Bucolicum carmen fcu me- 
trum, ex Tetrametri verfus copulatione, fubfifte- 
re. Igitur hi Tetrametri Heroo hexametro (Iib- 
nexifeitam admodum Epodum carminibus da« 
bunt,vt apud Horatium, 

Nil dcfpcrandum Teucro duce & auipiceTeu- 
cro. Dehinc, 

Certus enim promiGt Apollo. 

Qpae da<5t) lo pede claufa Akmanicum, Spondeo 
autem Archilochium metcuefficiet.Huicn duos 
pedes Heroi hexametri praepofueris vel ut, in me- 
dio mihi, erit ex tetrametro hexameter talis. 

In medio mihi certus enim proipidt Apollo* 


Liber T b r t i v s.' i 
Hi tetrametri T ragicis Choris ^ plerifqj mifc^cur, 
& continuati nonnunquam Choros explicant, vt 
apud Pomponium reperimus, 

Pendeat ex humeris dulcis chclys, 

Ht numeros edat varios.quibus 
Aflbnet omne virens late nemus. 

His quoq; fi ad extimum adij cias binos pedes,in- 
tegru hexametrum de mutilo efficies:hoc modo, 
Pendeatex humeris dulcis chelys apta choreis. 

, Et numeros edat varios, quibus ecce propin- 
quum 

Affonet omne virens late nemus,aruaq; iuxta. 
Ex his igitur colis feu dimetris, aequis duobus pe- 
dibus, prior Dadylusfempereft, fequens Spon- 
deqs.Rurfum Tetrametro heroo,in quo quatuor 
tantum Dadyli,fi fubijcias trcslambos eo more, 
quo tres Trochaei Phalaecio copulantur, metrum 
Sotcricum efficies, ita. 

At tuba terribilem Ibnitum proail. 

Dehinc Iambi, (furore c6gruo*Rurfum eius quod 
metrum vocatur an*cr,eo quod duos pedes 
Heroos tantum recipiat, Dadylum, Spondeum, 
Sapho dicitur carmen compoAiiile continuum 
n umerum per fylIabarum,Huius exemplum. 
Primus ab oris 

Troius Heros , , 

Perdita flammis 
Pergama linquens 
Exui in altum 
Vela refoluit. 


l60 D E T E T R A METRO VE RSV ' 
Qui dimetri etiam iii ter Epodos recipiuntu r. 
Vt apud Horatium in fecunda ode , cUius initi- 
um eft, 

lam fatis terris niuis atque dirae. 

Vltimacoli claufula. - ^ 

Terruit orbem. 

Vides fubiedum dimetrum metro Saphicq Hen- 
decalyllabo & per ordinem eiufdemafmatis fimi- 
les claufulas haberi. Dehinc huic tetrametro Ar- 
chilochus fimilem e contrario fpeciem commetus 
eft,namdetradis hexametro nonvt fuperiorevl- 
timis,fed‘primis duobus pedibus,tetrametros hu- 
iuftnodi in duxit, velut, 

Damaetas&Lyflius Aegon. Demto, 

- Cantabunt mihi. . 

Quodeft lirixi». Item, 

Etlongopoft tempore venit. Sublato,'^ 
Refpcxit tamen. Aliam Epodi fpeciem infor- 
mauit,e quo genere apud Horatium tdes Epodi 
indiicuntutjVtinillo, - 

• Laudabunt alij claram Rhodon autMitylene. 

Cui hexametro compofitam tetrametro epodOn 

Aut Ephefum bimaiisue Corinthi, dehinc. 

Moenia, vel Bacho Thebas, vel Apolline Del* 
phos. Poft, 

InngnisautTheflalatempe. _ 

Itaque pedes fi primos duos Epodo adijcias, fiet 
Hexameter talis, vt in eodem, 

Laiidabut alij claram Rhodon aut Mitylenen. 
^ Si 


Liber, Tertivs. i 6 l 

Si proficilccris aut Ephefbn bimarisue Corin- 

(phos 

‘ty Moenia, vel Baclio Thebas, vel Apolline Del- 
Afpicies magis infignis aut Theflala tempe. 
•Idem Archilochus penulcimis Heroi Hexametri 
partibus adic(fta(yllaba huiulmodi verfum indu- 
xit,qui nierro Phalasciojid eft.tnbusTrochaeisvI- 
timis claudere tur, vt eft, 

At tuba terribilem Ibnitum dedit aere canoro. 
Adiedia enim ante vltimos pedes, (ed,(ylJaba,fiet, 
Aere fed canoro. 

(i^od eft metrum Phalaecium. Iun61o omni, fiet 
verfus huiufmodi, 

At tuba terribile (bnitum dedit acrefed canoro: 
Quod quid^ Hexametrum Heroum 
dixerunt. Huic quoque idem Epodum fubdidit. 
Trimetrum verfum lambicucataledicum, id eft, 
vJtima partcimminutum.Cuius exemplum nofter 
Horatius fequutuaeftjilla Ode, 

Soluitur acris hyems grata vice veris 8c fauoni. 
Dehinc trimeter Catalefticus vice Epodi, 
Trahuntq; ficcas machinae carinas. 

Itaque fi fuperiori vnam demferis, fiet hic Trime- 
ter- lambicusAcataledus, ille Herous Hexameter, 
hoc modo, 

' Soluitur acris hyems grata vice veris & oni, 
Trahuntque ficcas machinae carinulas. 

Quanta autem & quana profundae artis fcientia in 
hac Epodi conclufione Archilochus vfus fit, in- 
tereft dicere. Nam cum aeftimaret priore verfum. 


Db phaljecio metro 
cuius prima portio conftat ex Heroo Tetr^e- 
trojidcft, 

Soluitur acris hyems grata vice; 
et fequentem Epodum, qui ^Trimetro Iambico 
Cataledico fubftitit, id efl, 

Trahuntqueficcas machinae carinas, 
fimili claufula terminatosin eundem cddcre nu- 
merum, quum diuerfe rationis inter fcgcuerifq; 
viderentur, quippe cum alter Daftylico metro, 
alter Iambico ccnfeatur, tamen adijciendo maiori 
fy liabam & detrahendo minori, confequutus eft, 
vtvterqiie Phalaecio metro concluderetur. Nam 
luperior hexameter, fic. 

Veris &fauoni. 

Sequens trimeter,ita, 

Machinae carinas. 

Quae vtraqiie, tribus Trochxis annexis,id eft me- 
tro Phalaecio terminante, admodum intra (e de-^ 
ccnter confonant. { 

> , • ' t-* 

DE PHALdSCIO METRO. - 

pHalfcium autem quod &Tthyphallicum,fitri- 
bus trochaeis claudatur, appellatum aiunt it 
phalaeco, qui illo frequenter vfus cll;, vtS^pho> 
quod conftat ex Glyconio odtofyllabo, vt* 

Sictc diua potens Cypri. 

Recipit autem Spondeum, Choriambum, lambu 
& (yllabam,vt, 

Sulcos tunc retegunt cobnaelatentes. > 

Idem het Jthyphallicum fub ea diuiHonc ^ in qiia 

primus 


'L I B £ R TeRTIVS. 

primiis pes vt in Glyconio erit vnus h quatuor dif- 
lyilabis, dehinc dadylus, tunc tres Trochaei, vc 
etiam hic, . 

lamdudum tibi diderens probaui. 

Quidam tamen nullam volunt efle differentia in- 
ter hos,, fed eundem Iihyphallicura & Phalaecia 
accipiunt. Hoc autem Phalaecio verfu Libera Pa- 
trem fblenniter canunt, fi quidem quod etiaeius 
nomine &R^thmum & metrum complente dc- 
monftratur.fic, 

Bache Bache Bache. 

Sane reperimus Phalaecium (yllaba nouifsinaade- 
trada,veluti Scazonta, vt cft, 

Nunc Troiam fera vindicat Venus, 

Quem volunt videri claudum. 

DE TRIA4ETRO VERSV. 

CEquitur,vt,iuxtapropofitum ordinem, Trirae- 
'^tri quoque Heroi, vel fi quid ex eo editum eft, 
ratio habitainfpedaquc pandatur.Eft aute Hexa- 
metri portio fubfiftcns pedibus tribus, quod ge- 
nus ^Grf cis haud immerito vocatur,huius 

Panditur interea domus dehinc, (excmplu, 
Omnipbtentis Olympi. Item, 

Hunc lucum tibi cfedico, dehinc, 
Confccroque Priape. 

Q^od metrum Priapeum ^ quibufdam aefiimatur, » 
propter geminam fimilitudtn^m, de quo fuo loco 
dicemus. Trimetrum igitur Epicum nihili Gly- 
eonjo metro differre nonnulli coii tendunt. 

. L z 


1^4 TRIMETRO VERSV 

Q^odconftat cxfpondeo& Choriambo & Pyr- 
lichio, vcl Trochaeo vltimo, ex quo plura apud 
Horatium Afmata fiint: vr, 

Sic te diua potens Cypri. Et, , - ' . 

Materfaeua Cupidinum. Er, 

Donec gratus eram tibi. 

& caetera. Nam fi foluas Choriambum & nouilsi* 
lUam eiusf)'llabam, in fuperiorclibroplenirsime 
diximus, nunc pauca memorabimus, fciraus in 
Dadylico genere efle & Pariambum, qui parem 
habet fubJationi pofitionem, id efl: Arfin & The- 
fin. Maior autem cft Spondeus, vtpote Duabus 
longis; Minor pariambus, quiaconftat e duabus 
breuibus. Commune illis nomen Daftylus, ita al- 
ter Ionicus incipiens Jk maiore parte Dactyli, quae 
longa cft dicitur. Alter incipiens a mi- 

nore parte eius, hoc cft, ^duabus breuibus, kni 
•Xet<u6f<^ nuncupatur. Cuiusexemplum apud Ho- 
ratium reperimus,quiinhoc genere carminis Al- 
caeum fecutus eft, & Anacreon lyricus, & Euripi- 
des Tragicus, & Comici poetae reperti (Imi hoc 
vti numerojcuius exemplum, 

Miferarum eft neq; an.ori dare ludum, - 

Neq; dulci, mala vino laucre, aut ex- 
animari metuentes patruae vei bera linguae. 

Ita binae Bafes, hoc eft bi cues ac longas iundae per 
• Synaphian,vt Graece vocant, nos per coniuntStio- 
nem,alternisvicibusyariantur &ptocurrunt,Sp6- 
deo autem hic verfus clauditur, vtlonicum decet. 
At fi detraxeris huic verficulo primum pariam-» 


Liber Tertivs, 165 
^ura,ideft primas breues duas fyJlabas, critAjr# 

Rarum eftneq; amori dare ludum neq; dulci* 
Iteqi li integro verfui duas longas adieceris, vt,o 
quam, Quibus ademtis reuerteturad 

fpeciem luam,' fietquc ijpo iA<rW«®-. fic variata per 
vices adiedione & detraAatione, vno codemque 
vcrfujonici difpares creantur. Similiter & Iambi- 
ca in Trochaicum metrum per huiulmodi com- 
mercia tranfeuntc Nec non etiam eadem fi fiatarf- 
ie^tioad Choriambicumtranfmigraris, quafiper 
circulum quedam, fadisper adiedionem autde- 
tradionem metrorum commutationibus. Pona- 
mus enim, exempli caufla, Choriambicum Trirae- 
,trum Hypercataledum^non ex folis Choriambis, 
fcd admixtum, vt fit prinia quxdam coniugatio 
diiambus, fecunda Choriambus, tertia diiambus, 
& fyllaba,quando hypercataied:umeft,vteli. 
Caduca populi coma glauca iam per agros, 
Periingulas vel adiediones vel etiam tranflatio- / 
nes varias efficit figu!as.Namcumfit choriambi- 
cum,& medium habeat vhum Choriambum, am- 
biamr auteip vtrinque Diiambus, fi quis eis longa 
praeponat fyllabam , eunda in eo verfu transfigu- 
rablinuir.Nara & de diiambrs,qui &iniiio & in fi- 
ne funt, Ditrochaeos fecerit, & qui erat medius 
Choriambus-in Ionicum l maiore tranfibi^& pro 
vnahyp6rciiialedi fytlabaduaereperienturtvtcft. 
Quo caduca populi coma glauca iam peragros- 
Adiedalyilaba longajquo. Contra autem eidem 

L 3 


Db 'trimetro versv 

vcrfui,fi breuem fyllabam initio adiungas,px:o Io-" 
nico faciet A ntifpaftkum raetrum, & pro admix- 
tione Trochaica facit Iambicum, & fit verfus An- 
tirpaftusTetrametrusAcataledus,fccupdanv tan- 
tum habens Antilpallicam coniu^ationem quae 
fuit prius Ionica, vt efi, * 

Tota caduca populi coma glaucaiam per agros. 
Et erit fimilis huic Saphico, 

Aprica veris aura eft,vbi flore rura lucent. 
Praeterea qmalonicum eundem & Sotadiuliipra 
diximus,non ab re elt Tn vna atq; eade fpecie,quid 
inter eas difter,oftendere.Diximus enim ex Ioni- 
co *A<eirr<»®- fcu detrado priore Pariambo.Teii 
adiefto ad caput ei Spondeo, lonicuhi 
gigni, perSynaphia.id efl,cuin viciflim breuesio- 
gis,aut longae breuibus fy liabis, prout metri men- 
fura fuerit, lubijciiintur. AeveroinSotadiu ver- 
fiimplerique pedes qui eum faciunt molliorem^ 
contra quam ionicorum lex fe habet, incidunt. 
Kam idem & dadylum & Anapoeftum& Tro- 
chaeum duplicem recipjt, qui cum interueniat fa- 
ciantquchunc verfum fatis mollem ac lubricum, 
tamen non excedit viginti duo tcmpOra,vt eflhic 
qui ab A napaefto incipit, , 

Genus vnde latihum, rogo, genus vnde lad- 
num. 

Kampro Spondeo ctiamli pofituscft Anapatflus 
trium lyllabarum, tamen temporum totidem efl. 
Sic eft& hic verfus, 

JBquitumpeditumpi^lia tela pila pugnas. ' 

Kam 


Liber Tertivs, i(>7 

Kam primus efl Anapx(^us,(ecuhdus Pariambus, 
tertius Spondeus,quartus Pariambus, deinde lo- 
co Spondci & Pariambi, contra quam Ionicorum 
ratio patitur, duoTrochxi, qui tamen meniiira 
temporum Spondei ac Pariambi fpaciiHn exae- 
quant, cum habeant inter feduas longas ac totide 
breues. Definit autem Spondeo^ quia conftat ex 
longis, vel quiaontnis dcpofitioreVipitmora.Lc- 
, go praeterea apudquofdam Sotapeum admifide 
in loco Trochaei Tribrachyn, vtpote menfura te- 
porum parem, vt eft hic verfus,qui pede Dadylo 
incipit: nam (ludium efi id quoque ollendere, 
quemadmodu daftylus in Sotadicum metru ve- 
niat, ex quo vterq; Ionicus, vt fupradiximus,ina* 
nat:huius exehiplum, 

' Dicite rogo vos dicite quid ita rapitur Attis, 
^am primus eft Dadylus, fecundus Pariambus, 
tertius Spondeu$,quartus Pariambus, quin tus tri- 
bracbus,fextustribrachus,vltiraus fpondeus. Vn- 
de haud immerito & Sotadium metru exDady- 
-Jico Hexametro deriuari manifeftarerum appro* 
batione contenderis* 




GENERIBVS METRORVM. 
quae ^ Iambico proB uunt. 

T^Ecurfo dadylo atque his qua: exeogenera- 
'•*-^tur, 'celeberrimis dumtaxat metris, quibus & 
magni authores nomina dederunt, & illuftres 
poetae vli funt frequenter, adoriemur Iambum, 
principalium metroruai(ecundum,vt ita dixerin^ 

4 . 


1^8 Qv^ AB lAMB. PROFL. METRA 

fontem, confortem fui temporis ac (ocium, h quo ; . 
quidfolcrs dodtorumindu(lriaperadie^ionem 
ieu detrai^ionem aut concinnationem ediderit, 
quid eruditorum iudicio receptum in exemplum 
diiaplins poderis traditum lit, prout potero ^ 
pluribus comprehedam, profutura fcilicet cogni-. 
tioni aut intelledui eorum, quae quis aut eruere vt 
prilca ex reconditis, aut ex noua re vtentauerit. 
Diximus iam,cum (pecialiter (ingulorum prf cepta 
traderemus, iambum dacdyJico tam pedum nume-, 
To quam pcrcufsione congruere. Nam vt illum lex 
pedum curfu hexametrum, ita hunc quoque ob 
eundem pedum numerum Senarium appellari vo- 
luerunt, quem & trimetrum, nam iugatis per 
podian binis pedibus ter feritur.Huic poetae pro- 
pter contradionem ad breuitatem cius (vtpote in 
tria tempora coartati, idcoque pauca admodum 
quae eius metri temporibus congruerent, verba 
admittenti)quo latius panderetur, Spondcum,da-^ 
ftylum& Anapaedum mifeuerunt, dumtaxat di(- 
pari loco, id ed, primo, tertio & quinto,parem au- 
tem (edem Iambum fempervt (ibi dicatam obti- 
nere voluerunt. Sed hocin Tragicis & Comicis 
rnetris, quo (int ampliores. Nam Iamborum (cri^ 
ptorcs,quibus celeri verfu opus eft,ferc per pedes 
Iambos prouolant. Solet tamen nonnunquam 
Tribrachus propter congruentiam eorundem ijf- / 
dem regionibus,quibusIambus,recipi.Nam v.bi- 
ennque fyllaba longa ed,ibi duf breues poni po(- 
funt,excepta fede vltima,qua pes fextus clauditur, 

■ qui 


\ 

L I B s^R Tertivs. i6^ 

quilempecautlai^buselTe debet aut Pariambus, 
quo fit vtlongifsimus verfus in eo lepteradocim fit 
fyllabarum, temporum vero totidem, quot & is, 
qui confiat e duodecim fyllabis, qua lege recipit 
Tribrachyn, etiam trochaeum fimilitemporu me- 
furaadmitti potuiflet, quippe cum vterque eorum 
tribus temporibus cenfeantur : fed ne copulatio 
Trocbsei cumlambo alterius metri rpeciem indu- 
ceret, quas aut Choriambo aut Ionico, ademta 
prima breui qua Iambus.incipit,fiit)fifiere videre- 
tur,omifliim efi.Notatur autem inTragcedijs ver- 
fus ex omnibus lambis compofitus, ideoque ad- 
modum efi rarus,adasque & ille qui (ecunda,quar« 
ta & (exta (ede Spondeum, aut qui ex eo creantur, 
admittit in Tragico dumtaxat ilylornam qui Co* 
mico chara<fiere(ermoneminftruunt, vitiat lam- 
-bum, admixto locis eius Spondeo, quo & canor 
Tragicus paululu in fabulis comprimatur, & rur- 
fus^c^fuetudinefoluti fermonis Aylus Comi- 
cus erigatur. Quam obferuationemnofiri fidelius 
qutlm Grxei cufiodierunt, quibus magis efi in vfii 
lambu$.Nam tam a nobis qu^m prifeae Comoedi^ 
autlioribusidem frequenter efi vfur jfatus. Sed vt. 
iam ad conditionem Iambici metri difciplinamc^ 
redeamus, tres eiiis (pccies, per quas profluit, eni* 
tar atdn gere, quarum prima Iambica, fequesTro- 
chaica,tertiji ex vtroque mixta reperitur,quae om- 
nes per incrementa fyllabarum fex diuerljtates ex 
fc metris dabunt, non alias quam hexameter He- 
cous, e quis prima erit duodecim (yllabaru in tri- 

> . ^ ^ 


170 QVi« AB lAMB. P^OFL. ^ETRA 

nietro verfu,in quo sut omnes Iambi aut Spondei 
admixti reperiuntur: vt. 

Ibis liburnh inter alta nauium. 

Tredecim autem fyllabarum funr,qui vnum ^ tri- 
fyllabis pedem fui dumtaxat generis qui pro loci 
conditione euenerint, babent> & reliquos h binis 
fyllabis, vt, * 

Magnam propinquo fcelerc vidillis domum. 
Qu_atuordecilh vero, ^quibus duo ternarum lyJ'* 
labarum contineantur, vt, 

Erat oriendi tempus aurora hominibus. 
Quindecim porro fyllabaru in quo tres tcrnaru, 
reliqui totidem funt binarum, vt cft. 

Equum fub aurata i uga media bi« emina. 
Sedecim fyllabarum.cum duo pedes habent bina* 
rum fyllabjfrum,quatuor autem trium, vt. 
Nebula tenebrola Canicula male rofeida. 
Septcmdecim lyllabis qui conflant, rarilsimc in- 
ueniuntur, vnum enim omnino cumque nouifsi- 
rnum habentpedem Iambum,vt eft. 

Rapere maria celeriuola dea flbi cupit. 

Sane accidjt nonnunquam vtpro Anapsflo,aut 
Dadyloaut Spondeo quatuorbreues primo pe- 
de ponantur,tanquam. 

Beneficia pi o re colere lapientis viri cft. ‘ 
qui aut per Synaloephen Icanditur , aut duabus 
breuibusin vnam longam copulatis, explicatur. 
Hoc genere verfuum, vt fupra diximus, primus v- 
fus eft Homerus in M argite fuo, nec tamen totum 
carmen ita digeftum perfecit, nam duobusoluri^ 

ousde 


Liber TERTivsr 171 

(ipsue hexametris antepOlitis illum fubijcensco- 
pulauit^quod poflea Archilochus interpolando 
compofuit. 

de trimetro ve RS V 

Iambico. 

V Erlus Trimeter Iambicus, qui& Senarius ad- 
ieda hbi ad initium dipodia in Tetrametrum, 
'quem i^-C^dtonarium appellant, vertetur.Feritur 
autetip^ dipodijs quatuor,licut trimeter tribus,que 
^ ni^ero pedum, vt diximus, noftri Senarium,^ 
numero vero percufsionu Trimetrii Graeci dixe- 
runt.Excmplum ergo trimetri Iambici erit, 
Phalelus ille quem videtis hofpitcs. 

Hic quadratus ex trimetro efficitur,fic, 

Adeft celer Phafelusille quem videtis hofpites. 
Igitur li priorem adie<3ae trimetro verfiii dipo- 
diae detraxefis (y liabam, ad, quae eft Iambi prima, 

, erit verfus incipiens RCretico,quem Amphima- 
crum dicimus, lic, 

Eft celer Phafelus ille.quem videtis hofpites,* 

. quia detrada prima breui e Dipodia Iambica, fe- 
quehs longa annexo ftbi quieiiungitur iambo, 
'Creticum efficit pedem, fic, eft celer. Item, 
Boatus ille qui procul nego ujs. 
tjuicTrimetrofi antepofueris,Socrates,quicon- 
. «at e longa breui & longa,hoc eft Amphimacrus, 
erit Tetrametrus Archilochius Cataledicus, que 
nos quadratum dicimus,ita, 
5watcsh€atu5ill|qu 


Ciy -fe A PENTAM. PR OFLV. METR. 

Hunc Mufici Trochaicu^appellat.Nam cu pr§^r 
dat lambu Creticus, detrada eifiiprciFia longa & 
iambo in lequcnti adiedo , verlis in Trochaecw 
iambis. Trochaicus Tetramctrus Catalecticus eN 
ficietur. Septem enim Trochaeis decurfis extima • 
omnino verfui fupereft (yllabaper adiedionem ^ 
Amphimacri.Ath perDipodianicandere voJuc* 
ris,erit idem Trochaicus CataicCticus, conclude- 
tibus verfum eius Amphimacro vel Dactylo. C6- 
tra fi Spondeus Cretico, vt iambus Trochaeo fub- 
ncCtatur,cui prima,vt fuperius docuimus*in Iam- 
bicis fedeseft (femper enim remota Amphimacro , 
primum tertium & quintum obtinet locum) feries * 
illa de qua fupra diximus Trochaei mutabitur. 
Nam longa»Cretici tertia, coniUnCta fibiicqueo- 
telonga Trochaeos, vtfupraofiendiraus, per or- 
dinem ire non patitur. Spondeo fcilicet interue^ 
niente,qui Iambico verfu difpari loco in Trochai- 
co pari ponitur, Sanememincris quinque fylia- , 
bas breuesin huiufmodi verfu poffe pro vno Cre* 
tico poni, fed raro admgdumi In comicis autem 
non fiiccedunt, nec copulantur fyllabaeinfecjuen- 
tium pedum prioribus, vt fuprar nec mutamur 
pedes in Tragico quadrato, ideo quod non fef* 
quipes aliquis , id eft ,TrirylJabus,intepoiiitur 
Trimetro, qui conturbet ordinem^-vtlupifaofti^- 
dimus, quique fefquipcs appareat fupeifluus, poft 
Trimetrum in vltimo. Itaque vt verfus Tragicus 
antepofito Scfquipedc exTrimetro fitTetramf- 
trus , ita Comicus appofitqTefquipede in vltima 

fede ' 


LiB£II Tertivs.' 



fcde verfus adseque Trimetrus reddetur Tetra- 
metrus, vt, ^ 

Si quis per omnes mihi deos iuret patrem La- 
chetem, 

In hoc autem verfu per adiedionem non mutan- 
tur pedes, vt in tragico, quia fcfquipes vJtimjE parti 
iuncius,neqj vtfupcriore metro permixtus, clau^ 
fulam tantum verfui dabit. Tragico autem fi fefi' 
quipcdeprxpofuens, Ambiam, erit, vt diximus, 
Tetrametrus Cataledicus, vt. 

Deos penates qui parentes Terei. Trimeter. 
Tetrameter autem. 

Ambiam deos penates qui parentes Terei, 
Itaque vt Archilochus Creticum Iambico Trime- 
tro praepofuitjVt faceret tetrametrum trochaicum, 
ita'Hipponax trimetro iambico vltimumadiunx- 
it Antibachiumex prima breui, longis duabus, vt 
faceret tetrametrum iambicum Comicum, velut, 
Trahuntque magni nauitae clamoribus. 
Trimeter. Addo, Carinas, fiet quadratus Catalc- 
6;icus,qui ex iambo natus ad finem quoque idem 
manabit: nam licet Antibachio compleatur, nil 
oberit aut diuilio aut pedis copulati adie6Uo,Ic- 
tradtaenim tertia eius longa, nas, iambus ex Anti- 
bacliio «fficiiur. Ergo is quoque vtfuperior tro- 
ebaicusautfcmipede,id efl fyllaba vna, terminabi- 
tur, aut fi per dipodiam percutiatur, poft tertiam 
incifionem Antibachio claudente, erit in vtroque 
tetrameter Cataledicus.FreqUens hoc Comicis 
iinetrum & prxeipue antiquae comoediae feripto- 


1/4 E) E TrI M E T R O R S V IAMbJ 

ribus, noftri quoq; Plautus & Ca?cilius & Turpi- 
lius non afpcmati funt, Atelanarum aute fcripto- 
res appeti u erunt; eft enim iocoHs motibus emol* 
litum gel^ibufq; agentium fatis accommodatum» 
Idem Archilochus ex trimetro fupradi(5io fyllabS 
aufergndo modo e capite, modo ex infima parte,, 
duo genera compofuit, quorum alterum Graeci 
«xi<^M;^«r,aItenim xoA«Soir,qua fi curtum,fiue 
id eft claudum, & ideo dixerunt. £xem« ,'- 

pium Acephali trimetri erit, 

luppiter (alutis arbiter meae. Item,- 
Eft ceIgrPhafelus ille quem vidds. 

Huic enim fi adieceris vnam fyllabam.erit Iambi- 
cus integer, fic, 

lamliippitcr fallitis arbiter meae. Item, 

Adeft celer Phafelus ille quem vides. 

Curtum autem per detraciionem vltimae fyllabs 
fecit huiufmodi. exemplum erit apud Horatium 
tale. 

Seu pofcat agna fiue malit haedo. 

Huic fi adieceris lyllaba,erit integer trimeter, Cc, 
Seu pofcat agna fiue malit haedulo. 

Idtiutem ab Horatio exemplum protulimus, Vt 
oftenderemus, vnde id nofter Lyricus imitatus 
fit. Eft & altera fpecies trimetri Scazontis, qiAim 
Hipponax induxifTe pcrhibetur,cuius compofitio 
talis eft, vt fecunda ab vltima femper fyllaba lon- 
ga ponatur, id eft, vt non Iambo fexto,fcd Spon- 
deo pede aut Trochaeo, contra quam lex Iambi 
poftulatjterminetur.Meritoque a Graecis appella- . 


Liber T e r v s.' 17^ 

tur Scazon, id e(l> claudus. Vnde obferuandum 
eftjne Spondeus, vel qui ex eo procreatur , fede 
quinta in hoc verfu ponatur: ne quatuor iugiter 
]ong£ omne deflruant metrum, erit in exemplo 
verjus hic. 

Sella in curuli Scrofa Nonius feder. 

Fiat,mutato accehtu,profedet,{cdit,erit claudus.- 
rurfus hunc permutatio verborum faciet lambicu ^ 
integrum: vt. 

Sella in curuli Scrofa (edit Nonius. 

Similiter & illum Scazonta permutatio eadem re« 
dum Iambicum facien vt. 

Nec excitatur clafsico truci miles. Contra, 

Nec excitatur cla(sicp miles truci. 

Hoc autem tunc demum heri poterit, (i vltiroi 
duo pedes ex difly liabis verbis fubfiftant, vt inter 
fe permutari pofsint*' Hsc compohtio quamuis 
vitiofa tamen in Iambico placuit : nam Choliam- 
bos multi veterum (criprerunt. Idem Hipponax 
etiam tetrametrum pari lege qua trimetrii in dux- 
it.cuius erit exemplum, 

Pro pudor.Sella in curuli Scrofe Nonius (edit. > 
Nam tribus fyllabis, id ell: amphimacro pede, pro 
pudor,fupcriore verfura, vt vides, praecedet. Ite, 
Haehtat nec excitatur clafsico truci miles. 

Adiedo ad*principium ver(iis, haefitat, tetramc- 
trus fadus elt:dc quo plura dicere (uperuacuu e(I. 
Omnino enim qusecunq; (upremis duabus adiuiir ' 
gas, ex Choriambo & Dibrachy, id eft Pyrrichio, 
duo Dadyli efficientur, quod cum itaht, nullus 


17^ D E D^IMETR O VE R S V 
inficias ire poterit, quin ex Spondeo Sc duabus 
Daftylis trimetrum Epicum formatum fit: cui fi 
Pherecratium adiunxeris, heptafyllabum Hexa- 
metrum Heroum, cuiPriapeum nomen eft, figu- 
rabis; vt, 

Sic te diua potens Cypri. Grato Pyrrha fub an- 
tro. * . • 

Qiu confiat ex Spondeo, duobus Daftylis; quar- 
to fpondeo, quinto dadylo,fcxto (pondeo Jtem, 

Vxor pauperis lbyci.Glyconium, 

Cras donaberis hxdo. Ph^recration. quibus 
coniundis hexameter Priapeus efficitur, fic, 

Vxor pauperis Ibyci Cras donaberis haedo. 
Memineris autem non omnem verfum Priapeum 
probabilem fore, fed eum qui cx Glyconio & 
Phaerecratio ita eft compofitus, vt vtraqj eius co- 
la ^ Spondeo inchoentur, de quo fuoloco plenius 
dicemus. 

DE DIMETRO VERS V., ' 

Emini de Dimetro nos fuperius fub occaCo- 
-^^-•ne Tetrametri metri pleraque dixifle , quod 
eft veluti naturaliter Epodis aptum,etiam fi Sapho 
carmen ex eo continuum induxerit, quod appel- 
latur wxiF,idem & Pentafyllabum,quia fre- 
quenter inuenitur cum alijs fui generis, Epodus 
habebitur .Nihil enim de eo quam didu eft maio- 
res tradiderunt, vnde nunc ad ea, quae de Hexa* 
metro pari ratione propagata funt,reuertemur. 


Liber Tertivs. 


»77 


DE METRIS oy^EX 
Penthemimere, & heplithemimere 
Tome propagantur. 

TJEroiverfus primam incifionem, quam 

Tomen vocant, in qua prior fit Spon- 
deus, fecundus Dadylus, dehinc fyllaba, fi duo- 
bus pedibus, integri dumtaxat fenfus, reuulfis, & 
cuiuflibct fine verfus hexametri connedas, pro- 
pagabis verfum Hendecafyllabum formg alterius, 
quam elt illc,qui rubncxoPhalscio figuratur.hoc 
frequenter vfa eft Sapho,qui ita copulatur. 

Sic fatur lacrimans. Et alio, 

Labituroris. Item, 

Poftquam res Afioc quaerere terras. 

Nam femipedi qui fupereftfequetis Dimetri pri- 
ma fyllaba annexa Spondeum mediu dabit.Quar' 
tus Pyrrichius erit, vltimus vt fors tulerit, aut tro- 
chaeus aut Spondeus repcrietur.Qpod genus me- 
tri cx vno verfu formari poterit, illo dumtaxat, 
cui primus Spondeus, vt fupra,fed fequens fit Da- 
ftylus demtis medijs tribus aut quatuorfyllabis", 
tanquam. 

At regina graui faucia cura. 

Poftquam res Afiae vertere gentem. 

Si tamen in verfu itouifsimos duos pedes integri 
fehfus inuenies,qiiod raro cocingit, ide hoc prgdi 
dia pethemimeres hexametri tome,& labica bafis 
cum femipedc,qu£ adaeq; Penthemimeres incifio 
metri Iambici eft,fiibiefta fuperiori efficiet: vt, 

M 


9 


j 


Metra ex ittyBriju» & i<pBKiu tome. 

Carmen Picrides ftruuntforores. Item, 

SiJeniim Bromijs dabunt choreis, 

Nam,SiIenum Bromijs, hexametri eft tome, flru- 
untforores, Iambici. Atfieadcm tome,dequa 
fermocU, ab hcxan;ctio diuifa, leqiientem verfus 
eius partem liibus troclixis perficias, metru haud 
indecens formabitur, quod erit in numero & ge- 
nere Phalaeciorum per coniuctionem Heroi hex- 
amcrii,& Trochaici,haud alias qu^mfuperior,cx 
copulatione Iambici, tanquam, 
.'Dudumfauciacura, Excrit furorem. Et,' 
Eluflabilc tempus, Fata iam parabant. 

Nec minus hcphihemimcres tome, iiibdito fihi 
verfu trimetro Catalc(5tico,qui ex Pyrrichio,Sp6- 
deo &: Iambo lubliflat, apjtum Tragicis choreis 
metrum praedabit, velut, 

Multa quoque & bello paflus. Dehinc, . 

Fato profugus Lauinaque venit. Item, 

Obrue nos Danao!q; fimul, - 

Aras Pi i:.mi damnate pias tunc. 

Qiio genere metri Euripides inOrefte, & P6- 
ponius noder in fuisvfi nofeuntur. ex eadem fbla 
Hephthemimerc tome apud Septimium Serenum 
inopufculis compofitum carmen huiufmodire- * 
peritur. 

Inquit amicus ager domino. 

Si bene mi facias, memini. 

Pinea brachia dum trepidant, 

Audio canticuhim Zephyri. 

Adjct^a lefidua niciri parte efficietur hexameter ^ 

Heious, 


^79 . 


Liber Tertivs. 

Herous, hoc modo. 

Inquit amicus ager domino, Sere plurima,red* 
dam. • 

Si bene mifacias,meminitibi foluere grates. 
Audio camiculu Zephyri m.odulantefufurro* 
Ita per adiet^iionem rchdui commatis Herous in- 
teger eiFedIu se (I. Item ex tribus Dactylis, accer 
dente ad extimam claufulam Pvrrichio ieu Iambo 
lyrici verfus metru,quod Grasci Calabrion appel- 
lant, informabitur, vfurpatuma paitoribus Cala- 
bris, qui decantare resrufticas kis verbis fblenf, 
quod genus metri Annianus Phalifciim carmen 
infcribit,tanquam. 

Carmina per varios dare modos. 

Vt eltillud apud Septimium Serenum, 

Qiiando flagella ligas, ita liga. 

Vitiis &vlmus vti fimul eant. 

Ferme omnes Dadyli funt, vltlmodifly liabo ac- 
cedente quolibet excepto Spondeo, quod genus 
& ex Penthemimere Tome formari poterit: ita vt 
duobus Da^ftylis & lemipede partem orationis 
implentibus refidua metri portio duobus diflylla- 
bis,id eft Pyrrichio & Iambo,terminetur,vt, 

Vitis & vlmus vt fimul eant. 

Adaeque & quatuor Herois & femipedeacceden- 
tibus duobus ad finem verfus lambis, Archilochiu 
metrum procreabitur; vt eft, 

Veliuolis properat multifq; dtifq; nauibus. 
Quod fi pro nauibus, carinis, pofueris,fiet Herous 
hexameter. . 


M z 


i8o 


DE ANAPiESTI METRI 
generibus, qujc ex Heroo 
, deriuantur. 

S Ed&Anap^ftica metra perEpiplocen,de qua 
fupra diximus, exHeroo origine trahere haud 
difficile cft deprehendere: Nam fi hexametro ver- 
fui, cui infupi emo Spondeus feu Trochaeus fit, 
caeteri omnes dadyli, primam detrahas fyJlabara, 
(ranquam. 

At tuba terribijem fonitum dedit aere canoro.) 
erit Anapaefticus Cataledicus. Sublata enim. At, 
conitindione, quae prima in verfu politione Ion- 
gacft, vltima lingularis erit, lyllaba initiali, vt vi- 
des, demta, quae in principio dadylum, in vltirao 
Spondeum facit. Erit ergo Anapaefiicus verfiis 
talis, • 

T uba terribilem Ibnitum dedit aere recuruo. 

E tribus aurem Anapaeftis coniundim vltima his 
lyllaba Cataledica accedente, feu duabus, inter- 
dii enim Spondeus pro Anapaefto, metro exigete, 
ponitur,& duae reperiuntur,quae tamen conueni- 
entem metro non efficient pedem, vt merito Ca* 
taledicus verfus efficiatur.formabitur Epodos ex 
AnapaefUco non ablbnc metro Heroo refpondes, 
nec immerito, nam retrada Heroo pentheminde- 
re, pars cius refidua hanc Epodum dabit, velut. 

Vos o Calliope; dehinc, 

Precoralpirate canenti. ' ’ ' 

Id erit in Anapaefcicojpar ac fimile. 

Mea 


Liber Tertivs, i5i 
Mea tibia dicere verfus. Item, 

Praeterea duo nec tuta mihi valle reperti» 

Huic fimile Anap^fticum, 

Cuicunque libebitvtiftos. 

Quod fi coniungnSjfacit, 

Vos o Calliope mea tibia dicere verfiis. 

Inde intelligi datur ex huiulmodi A napaeftis car- 
men illud Phalifcum, quod confiat ex Spondeo 
duobus Anapaefiis & r}'Ilaba,efl'ecompofitura, 

V ndae vnde colonusEoae. 

A flumine venit Oronti. 

vltima Cataledicafuperflucnte fyllaba. Suggere- 
dum tamen neceflario reor, ne forte apud alique 
mirum aut nouum fit, fi mixtum Anapaefiis Spon- 
deum inucnerit, nam cum & Anapaefius & Da- 
ctylus ^duabus Spondei longis nuncprimaniic 
fecunda diuifis,cditiefienofcantur,conrequenter 
ac merito vt parens viriufqueapud altcru eorum 
authoritatem maximam obtinebit, & vbi vfusexe- 
I gerit, inter Anapaefios locum fibivfurpabit.Neq; 

j noc lilentio tradiderim, etiam alteram Phalifeoru 

carminum fpeciem ita digcfta,vt e tribus Dadylis 
& Iambo vltimo ordinata fub(iitat,velut. 

Pergat amica Venus modo iocis. 

Dimetro autem Anapaefiico Cataledico fiue He- 
roo Penthemimeris, ii Pfialxdj colon, id efi, parte 
e tribus Trochaeis feu Sy zygiam eius adiunxeris, 
r Profodiacum metrum efficies, quod femper ^ dif^ 

lyllabo quolibet, vt. 

Heu heu date nunc fonitus date bella tela. 

M 3 


l8z ANAPiESTI METRI GEN, EX HEROO, 

Item ex Heroo, 

.Carmina pulchra mihi o boni (bdales. 

Accedit l.is ctiaiii ilJa Anapadticorum fpeciesdc 
ionic Daet)lici veifus \cnii'ns, apta admodum 
Comicis, nuncupata ell , non quiaco- 

cficoi ciLs Ariltopliancs f uit, nam & Aeichylus& 
Cratinus prilca:: con.ccdia: Icriptorcs cavli funt, 
ftd quia plurimus in hoc metro Ariitophanes in- 
ueniiur. Cuius fpecies duplex, Paoniva & Ana- 
pxf^ica.Nam vcrjus AriltophaniusPxonicus con- 
flat e tribus primis pxonibus, amphimacro, vt 
cft, 

lam Tyberiscn placidus in maria labitur. Itera, 

Egregia percoluit ingenia M ulice. 

Quibus li vltimas breues Pxonum detrahas, erit 
omnis Dadtylicus tctrametriis Anapxfticus, qui 
conflat Anapxllis feptem & femipede, qui eft 
o(5lonanus,vcliiti, 

Alius cytharafonituq; potens volucres pecu- 
dcfcjucmoucrc. 

Cuius origo talis ell : Omnis pes in hexametro 
Heroo primam fy liabam longam habeat , necefle 
eff, &’ hic verfus Iit pedum fex, Ariltophanius au- 
tem, quia feptem pedibus & femipede fubfiflit, 
neccflario adiungimus Heroo felquipedem, ita 
vtin principio verfus fyllabam longam locemus, 
tunc maxime, fi in eovcrfu fuerit primus Dad:y- 
Jus, hac enim addita fyllaba, omnis Heroi metri 
ratio commutabitur; nam ex Dadylo per adie- 
dionera femipedisfiet Spondeus, dehinc quxfe- 

quuntur 


’ L I B E R T E R T I V S, 

quuntur duas brcues, proximam fyllabam longa, 
duae fuerant Dadyli, occupabunt.vtHat Anap^- 
ftus,& deinceps reliquae idem facicnt.In luprema 
autem parte verfus^id eft.antc vitimum Spondeu, 
quoHerous clauditur, &: quintum pedem, inter- 
ponimus daclylum, quo pesfeptimus Anapaeftus 
cfficiatur,fjperflucntc fcmipede.vcluti, 

Peliaco quondam prognatee vci tiwC pinus. 
Adijeio verfui primam 1) liabam longam, Ex.itcm 
ante vltimum pono pedem, per freta, fiet talis. 

Ex Peliaco quondam prognatae vertice per fre- 
fa pinus. Item, (da, 

lam ferus Herperia dabitur Capricornus invn- 
lungo ad initium, &, ante vltimum autem pono^ 
amatus, fiet, 

Et iam ferus Hefperia dabitur Capricornus a- 
matusinvnda. 

Aut fi primus Spondeus fit.infcquentes Anapaefti ■ 
fex, femipede vltimo. Item, 

Admota labris tuba terribilem fonitum dedit 
xrc canoro. 

Hic vcrfuspcradie<flionem, quatuor fyllabarum 
primarum,admota labris, ex Heroo, Anapacfticus 
effedus eft Tetrametrus Catalecticus , Icanditur 
per dipodias & terminatur perfemipcdemjfic. 
Admota labris tuba terribilem forvitum dedit 
xre canoro. 

Item alia de hexametro eius fpecies ex eodem 
dumtaxat verfu, in quo praster vltimum omnes v 
dadylf pedes fint,vty ‘ . 


184 AnaP-*ST1 metri GEN. £X heroo 

At tuba terribilem fonitum dedit acre recuruo. 
Ademta enim prima initiali & tertia vitima (ylla* 
ba,fiet, 

7 uba terribilem fonitum deditacre curuo. 
Percutitur, vt vides, Anaparftis quatuor, vltimo 
bathio a breui incipiente. Item, 

Alt egoiam Bromio thyalos celebrabo renato* 
Exquo Anapaillicustalis, 

Lgoiam Bromio thyafos celebrabo nato. 
Rurlus Anapacfticus in Heroum commigrabit 
hcc rnodo, 

Tibinalcitur omne pccus,tibicrefcit haedus. 
Huic fi adi)cias,qiix Heroo detraxeras, id eft, pri- 
mam & tertiam ly liabam, liet verftis Herous, ita. 
Nam tibi nafciiur omne pecus, tibi crefeit & 
haedus. 

Ita ex fe per adiediionem detraftionemque pa- 
rantur. Idcoque a quibufdam Anapallus Antida- 
tfl^ylus dictus cft, cum eiuldem cognationis iure 
proximi in eandem temporum legem numerum- 
4ue concurrant.Hic verfus sb Archcbulo Arche* 
bulius didus elI,non ipfo autore editus, led ab eo 
frequenter vlurpatus. Nam & Ibycus & Pindarus 
&Simonideshocverfu longe ante vfioftendun- 
tur.Proprium autem Archebulium eft,quod con- 
fiat Ionico infequetibus duobus Da- 

dylis & duobus Trochaeis.Recipit& Anap^ftum 
in fine & Spondeum pro TrochaEO,fcd & Bachiu 
« breui incipientem.huius exemplum eft, 
lam pes nouus atqu^ metron placet Arch ebuli, 

Nonnun* 


Liber Tertivs. 185 

Konnunqulin hoc pro prima fyllaba longa, dua? 
breucs ponuntur: vt, 

Tibi nafcitiir omne pecus,tibicrefcit herba. 
Item Archebulion prima fyllaba adiecfla, . 

Nunc paitgite dulce melos louis alma pro- 
les. 

Nam fefquipcde huic fublato, id eft,ounc pangi- 
te, erit Decalyllabum Alcaicum, fic, 

Dulce melos louis alma proles. 
NonTuperlcdcrim etiam Saluftiano, qui profluit 
ex Pentametro Heroo: Falfo queritur de natura 
Tua genus humanuni.Detradaenim, fua.eritver- 
fus trimeter Anapsetti^us, nam venietin formam 
Pentametri, fic. 

Queritur de natura genus humanum. 

Annexo yltimge parti, lalfo, erit idem Trimeter 
AnapaBfticus,in quo prima Syzygia continebit A- 
napaeflum & Spondeum, fecunda duos Spodeos, 
tertia Anapaeflum & Spondeum, 

Queritur de natura genfts humanum falfb. 
Calabrius etiam verfus , quia occafio admonuit, 
inter Anapacflicos numerabitur, vipotcquiexA- 
napaeflo A: Spondeo conflet: velut. 

Habeatur vt eft ventum , tibi comprecor erro- 
rem fimilem. 

Nam continet Anapaeflos duos & Spondeu, itenj 
Anapaeflosduos & Spondeum, vltimumt^napas- 
ilum lingulare. 


de metro CHORIAM- 

bico quod ex Pentametro 
Heroo manat. 

^TEc minus Choriambicum, quo*d & Phalaiciu, 
e pentametro Heroo deriuatur. nam duobus 
DadyJiciverfus colis, id eft duobus hemiftichijs 
nalciturjtanquam^ 

Dum meus afsiduo luccatigne focus. Item, 
Nulla meo (edeat turba profana loco. 

His poflremum ad femipedcm fi adijeias fylla- 
bam, feu politione feu natura longam, vt, nulla 
meoiam : dehinc penuliima qux inverfu breiiis 
eft li longa ponatur.id elt pro, loco, vt Iit, luco, ef- 
ficietur verfus e Datfcylico Choriambicus qua- 
dratus Cataledicus per adiedionem & immuta- 
tioncm,ita. 

Nulla mcojiam, ledeat turba profana luco. . * 

Semper enim Dady Ius, lipofl duaslogasbreuem 
acceperitin Choriambum commigrabit,vt,Arma 
virum, &, Tityre ruificut & hic, Nulla meo. Docui 
fuperiore volumine Chorium eundem & Tro* 
chsEura appellari, huic fubicdum Iambum Cho- 
riambum pedem reddere.Ergo erunt in verfii tres 
ChoriambijvItimusBachius a breui incipies, nam 
fatis abfbne Choriambo clauditur, mcritoqueTc- 
tramctrufCatalediciis figuratur; vt, 

Dum meus hic alsiduo, ardeat igne focus. 

Nam ita di hic vt Anapcfticus quadratus termina»' 
biturantibachio, eritq; Cataledicus, quia non fui 

:generis 


Liber Tertivs. 187 

generis pede claudituninftruendi fane fumus no- 
nunquam Choriambo, fi res exegerit, Iambicam 
Bafinimmifceri, quod genus Bachiacum Mufici 
dicunt, exemplo erit verfirs ille, 

Cyi referata mugiuntaurea templamundi. 
Nam fccundus^esjta mugiunt.duobus lambis cc- 
fctur^nec tamen aliquid iadur^ metro attulit, cum 
temporum inter vtrumq; congruant fpacia. Vnde 
&xiibrachus pari calculatione admitti pes poterit 
duabusbreuibusin vnam coeuntibus, qua; lambu 
fcu chorium efficiant. Necte Tyllabarum terreat 
numerus cum intra pra:finita temporum (pacia te- 
neatur,veluti, 

Tibi vetus ara caluit aborigineo facello. 

Hic pro CJiorio fiue I rocha’0 tribrachus pofirus 
inuenitur, longa in duas breues foluta,lic,Tibi ve, 
Tibicnim pro vna fyllaba longa accipiemus. Ra 
caluit ab o. Nam pro C horiambo tribrachus bis 
indudusreperitur. Huius metri Phalcecum au- 
thorem accepimus, quod appellatione ipfa dinof- 
citur,qua metrum lignatur. 

DE DVOBVS IONICIS 
a Dadylo hexametro generatis. 

TOnicus quoque Sotadeus fiue Sotadicus, nam 
'*‘quidam volunt efle inter eos hanc differentiam, 
vt Sotadeus confiet duobus Ionicis &Ithyphalli- 
co,idcft tribus Trochiis, vt. 

Pronus cupit ingentibus ire cum procellis. 

At Sotadicus tribus Ionicis pedibus adaeque 


i88 Ionici dvo a dact. hexam, 

, 'I 

vltimo Spondeo, vt eft, 

Galli timidi (cmianimes tergora vertunt, 
ExDadiylico hexametro profluunt. Nam Spon- 
deo initiali &finali&ift medio verfu pofitocon» 
flat, qui in Heroo fumma obtinet rrctri, vtpote, 
qui diuifione fecundae longjc Da<5fy]i fit par. Eius 
tetrametrus quoque Cataledicus finjiliter origine 
ab Heroo hexametro trahit.nam quod refiduu eft 
Dadlylicoverfuipoft diuifione eam, qua hepht- 
hemimere diximus, tanquam, 

Arma virumque cano Troiae Superefl:, 
Qmprirausaboris. Item, 

Inde thoro pater Aeneas Dehinc, 

Sic orfusabalto. 

Id fi geminaueris, & Pariambum iftedium in- 
ferueris vcrfiii , Ionicum tetrametrum 

Brachycatalcdum figurabis, vtputa fi medius Pa- 
riambus. Ergo geminata colaHeroi verfusmetru 
ex fe tale procreabunt; vt. 

Qui primus ab oris.Item,Dum conderet vrbe. 
Sit mcdium,puto, fiet verfus, 

Qui primus ab oris, puto, Dum conderet vrbe. 
Ergo Pai iarrEus in media fede duorum hemifli- 
chiorum politus duo cola nedit, facitque vt inter 
fe congruant, quee line metro antea difsidebat.Sa- 
ne cadere nonnunquam in hanc Ipeciem & tro- 
chaicam bafin,qux fecunda regione poft Ionicam 
primam politam PraJeilium metrum efficit, inti-, 
mandum ledori efle par duxi, ne vclut contra le- 
gem Ionicorum fatuam exiflimarct| veluti, 

‘ Te 


Liber T e r t i v s. . i 
• Te nunc rogo Phoebe dulce melos. 

Ex hoc & Dithyrambici metri origo manat, quod 
cx duobus primis Paeonibus & Hippio tertio, id 
eft Epitrito, flibfiftit, vt, 
lam Tybcris implacidus vnda fluens. 

Quoru fu premas fi detrahas Tyllabas, tres Da(5tyli 
in yerfu reperiuntur. Nunc de Ionico, quem Mu- 
fici t vocant, cuius de origine & nomi- 
ne &compofitione, quia accidunt trimetro Sca- 
2 onti, huic quoque accidere in dubium no venit, 
cx trimetro verfu Iambico DimetriAa Epodum. 
Oflofyllabum Archilochus commentus efl,vt. 
Beatus ille qui procul negotij s. 

Ex quo dimetrus. 

Beatus ille qui procul* 

Nifi fi recipiat Da dylum,a ut cius contrarium,vcI 
Joco Iambi tribi*achura,& fiat nouem Tyllabarum. 
Hic enim dimetrus , adiedis duobus pedibus, 
quos idem detraxit, reuertitur ad priftinum tri'. 
metn flatum, tanquam, 

Subire MSfecenas tuo. 

Si adiecero,negotio,crit trimetrus. 

Subire Mxcenas tuo negotio. Item, 

Beatus ille qui procul. 

Si addidero, Simonides, trimetrum hac dipodia 
complebo. 

Beatus ille qui procul Simolftdes. 

Facit praeterea verfum Iambicum trimetrum tam, 
Simonides, qu^m, negotio, repetitum ter, haud 
aliasqu^ro aiunt fecifie Vergilium noflrum,lam- 


190 Ionici dvo a dact. hexam. 

bico Epipramniate: 

ThalafsioThaiafsioThalafsio. 

Quod bis enunciatum facit Epodon,ita, v. 
Beatus ille qui procul negotio, 
ThalalsiOjThalafsivi. 

Quo dinictro etiam Archilochus carmen compo- 
fuitin Lycamben &; Hlias ; fcd & apud nos metro 
continuo Alphius Auitus libros rerum excellenti- 
um fecit, & nofler Horatius plurcs odas eodem 
metro pcrfccutuselL Item dimetrus ex vtraque 
parte fyllaba dctrada & AcephalosSc Scazon, id 
eft, capite imminutus & claudus efficietur, lic, 
Adefi celer Pbafelus eft, 'Item, 

Simonides, Simonides. Prima enim ademta 
fyllaba faciet «*£9a>.\«,,fic, 

Eft cclcr Phafelus eft. 

Vltima vero claudum, fic, 

Adeft celer Phafelus. Item 
Monides Simonides, Scazon, 

Simonides Simoni. Ad inftar fcilicet dimetri 
fuperioris. Horatius autem in fuo opere primum 
afsimilem huic, 

Eft celer Phafelus eft. Ita induxit, 

Non ebur neque aureum. 

Sequenrem \ ero Epodum trimetrum catalecficu 
ad »nftar huius, 

Pliaftlus ille qimm vides Sabinus, 

M ea renidetin domo lacunar. 

Cui fi duplicem Tambu a principio demferis, mea 
renidet, relinquetur, in domo lacunar, quae clauda 

pajs 


Liber Tertivs. j 

.pars erit dimetri alsimilis illi fuDcrigri. 
AdcftccicrPhafclus. 

Huius tenoris ac formi quofdam verfiis poetas 
lyricos carminibus fuis indidifle cognbuirnus vt 
& ajwd Arbitrum inuenimus, cuius exemplum 
Mcmphitidespuellse, ' 

Sacris deum paratae. Item, 

Tinctus colore nodis. * 

Aegyptiae choreas. 

I>E SATVRNIO VERSV, 

^j^Tquoniam fub occaflone verfus huius & tera- 
pcltiua etiam nobis alia ruggeritfpecies, con- 
lentaneum reor hoc loco dicere de natura & ori- 
gine huius verfus, cui prifcaapud Latinos aetas, la- 
quam Italo & indigenae Saturnio Tue Faunio no- 
men dedit, fed falluntur: a Grjecis enim varie 8c 
multifprmiferindudus efl, nec tantum ^‘Gomi- 
cis-,fed etia m a Tragicis. Nollri antiqui vlilunt,ea 
non obleruata legc,nec vno genere cuftodito,fed 
praeterquam qupd durifsimosfecerunt, etiaalios 
longos,a!ios breuiores inferuerUnt,quoru efl hic, 
Turdis edacibus dolos comparas amice. Item, 
Ferunt pulcrascreterras^aureafq; lepiftas. 

Et apud Nteuium, 

Nouem louis concordes filix forores. 

Videtur tamen e duorum verfuum membris c6- 
pofitus. Dimetri & quadrati. Confiat autemme- 
dmusfex & femipede. Nam primos tres pedes & 
iemipedem habet, ex parte prima Dimetri ; reli- 
di. ‘ ' 

‘1 . . 


192 De Satvrnioversv 
quos vero tres pedes, qui funt vltimi, habet ^ par* 
te prima quadrati Tragici Trochaici, vt. 

Cum vidor Lemno claflem Doricam appuli(^ 
(et, 

Eft autem duabus primis fyllabis longior ab hen- 
decafyllabo, nam vno pede in capite hcndecafyl- 
labi pp(ito, Saturnius verfusfiet.-cuius exemplum, 
Metelli propofuerunt deNsuio, aliquotiensab 
eo lacefsiti, Ita, • 

Malum dabunt Metelli Natuio poetas. 
Nam,Malum dabunt Metelli, clauda pars Dime- 
tri Iambici cftidehinc, Natuio poetas, tribus Tro- 
chjeis conrtat , quod Phalascium vocamus, nec 
quicquam oberitTrochseo, quod femper in me- 
tris indifferenter, (icut fiiperius diximus, ponitur^ 
tres Iambos cupi fyllaba & tresTrochasos. Ergo 
erit prima pars(id eft. 

Malum dabunt Metelli.) talis, qualis eft, 

Adeft celer Phalelus. Ite, Mephitides puellas* 
Sequens, 

(Naeuio poetas.) talis, vt eft, 

Bache plaude Bache. * 

Sane vtin dccafyllabo,primuspesincertuseft.Ita 
vtin hoc duo primi pedes variantur, 

lam nunc vocet Camcenas quis nouefbrores. 
Qui vt terminus a Spondeo incipit. Quidam vo- 
lunt hunc feriri fexies & recipere pedes fept5, hoc 
eft.Spondeum, Iambum, Pyrrichium, Pariambu, 
Dadylum,Trochasum, Anapasftum, h quibus eft 
Thacomcftus,& nafei d Trimetro Scazonte: ali; 

vero 


Liber Q_v a r t v s. 195 

vero omnes duodecim pedes admittere, neque 
femper eum, vt illi afferunt, naffic Trimetro Sca- 
zonte. Vnde apud omnes grammaticos fuper hoc 
adhuc non parua lis cft. 



LIBER QVARTVS 


D E CONNEXIS 1 NTER 
fe atque inconnexis, quae Graeci 
d avi' a pr n T et VOCUfit, . 
pragmaticus. 

M ENSIS atque difcufsis his fecun- 
dum propofitum nobis ordine, quae 
ex Dadylif o atque Iambico genere 
per multiplices compofitionum fi- 
guras informata deriuaQturjfupereft vt ea,quf ex 
vtriufque concinnatione ac permutatione metro- . 
xum genera procreatur, quibus aut magni autho- 
res nomina dederunt, aut illuftres poetae freque- 
ter vfirunt.perfequamur. Namque Archilochum 
ferunt, quem parentem artis Muficie iuxta multir 
'formem metroruraferiemdiucrramcjiie progeni- 
em omnis j&tas canit, acceptumabhis quiantefe 
infpexerant fummatimque traciauerant DStSy- 
licum , quod cft omnium caput ac principium, 
per abiei^iones d^tTadionefquc vertiflc. £ quo 



I94 CONNEX. ET INCOI^.NEX. 

primum Iambicum metrum per detradion^ vni- 
us temporis formauit,adsque Hexametrum, aui 
per Dipodias Trimeter efficitur, dehinc ab his 
duobus exorfiis mulra metrorum genera, variaq; 
produxit, mutata per tranflaiionem, vtin vtroq;, 
longa {j-llaba.Rurfus per incifionem fingulorum 
atque coniundlionem pleraque metrorum gene- 
ra commentus eft. lamquc Iambico trimetro de- 
trada parte tertia, ideft, Dipodia, dimetrum Iam- 
bicum edidit, fic, 

Beatus ille qui procul negotijs, Dehinc, 
Vtprifca gens mortalium. 

Similiter a dadyftco eadem parte adempta, id eft, 
duobus retradhs pedibus, Tetrametrum de Hex- 
ametro verfum prouiIit,vt, 

Cantabunt mihi Damoetas & Lydius Aegon. 
Dehinc, 

Damoetas & Lydius Aegon. 

Eadem fpecies erit fi fupj emos fimiliter pedes de- 
tralias, vt, » 

O crudelis Alexi nihil, mea carmina curasi 
Dehinc, 

O crudelis Alexi nihil mea. 

Item Iambico trimetro fuprema detrada fyllaba 
hcndecal)dlabon, quem quidam Miuron vocant, 
cdiditjV.t, . * 

Beatus ille qui procul negotijs. Dehinc, 
Bbatus ille qui procul quiefeit. 

Similiter Trochaico tribus reuulfispcdibus, me- 
trum Phalaecium protulit, fic, , 

. Tollor 


Liber Q_y a r t v s. 195 

^ . • Tollor in (nontes vagus entheus repente. 

Dehinc, 

Entheus repente. 

Rurfus haec eadem conne< 5 i:ens per cola & com- 
mata inter ft, innumerabiles edidit fpecies, qua- 
rum aliae per coniunftioncm , aliae per inie<Sione 
metrorum compolitae forinataeque nofeuntur. 
Nam duobus pedibus &femipede verfus Heroi, 
quae penthemimeres tome dicitur, diuulfis, rur- 
fufque inter (e copulatis, pentametru Elegiacum 
l figurauit,vt, 

" Incipe Menalios: Incipe Menalios. 

Idem hoc eX tribus Penthemimeres fit, & appella- 
turabalijs tripenthemimeres, abalijs rrilynthc- 
■ ton.Traditur autem trifyntheton illa fpecies, quae 
> tria cola diuerfa ac feiunda metri lege in vnura 
l carmen confociat,tribufque trochaeis in fine con- 
r eludit, vnde & trifyntheton appellatur, quod fei- 
^ licet fit fpecierum trina ratione diftindum, ta- 
, men copulatis his verfus vnius generis propaga- 
: tur. Phalaecium quoque tetrametro Heroo, afsi- 

f mili quoque inconfona inter fe coniuntlione fo- 
I ciauit,ita, 

Soluitur deris hyems grata vice, Dehinc, ' 

’ . Veris & fauoni. 

Tres trochaeos eadem fpecie & in Anapaeflico di- 
metro, id eft, dipodia eius ante lata, protulit, velut;,^ 
Age nunc comites ferte facraBacho. Nam,'. 

. , " Age nunc comites, r 

/. Anapaeflica dipodia. 

N 2 


'l9^ De CONNEX. et INCONNEr^ 

Ferte (aera Baclio, 

Phalaecium metrum eft. jtemex Iambica bafi & 
Choriambo, (ic, 

NouummelosLvflia dic. Nam, 
Nouummclos, duo funt Iambi, 

Lydia dic, Choriambus. Rurfus ex dimetro 
Anapaeftico,& dimetro Iambico C araleAico,(ic, 
Age confeia ufa facros fcopulis tefer fonaq; 
cantus. 

Age confria Mufa facros fcopulis. 

Dimetrum A napaefticum. 

Referfonaq; camus, 

Dimetrum lamibicnm C atalc(5licum. Item ex di- 
metro Iambico AcataIccio,&: dimetro Trochai- 
co CatalcdicOjfic, 

Beatus ille qui procul , tollor in montes va- 
gus. Nam, 

Beatus ille qui procul, 

Dimetrum eft lanTibicum Acataledum. 

Tollor in montes vagus. 

Dimetrum dt trochaicum Cataledicum^ Adeo 
foecundus varietate carminum, & lingularis artifi-^ 
cij in excogitandis nouis metris hicauihoreft, vt 
& caeteris vatibus imitationis fua*, in componen- 
dis merris obferuantiam parem fludiolasmulati- 
one praefti terit. Nam pleriqiie fequentis sui his 
informati metrorum figurationibus,& quibufilam 
vijsaurhore Archilocho, varias numerorum fpe- 
cies& ipfi commenti porteris tradiderunt, vnde 
innumer-bilis , incomprchenlibilrtquc venii in 

manus 


Liber Q^v a r t v s. 197 

manus copia. Nam e trimetro Iambico Arcbilo- 
chio,Iambicus pede minor, quem etiam dccarylla- 
bon vocantjfi^uratuseft ab Alcaeo, vnde&Alcai* 
cus dicitur.vt, • 

Beatus ille quem potens Dens. 

Item hcptalyllabon Anactconrium, primam ha? 
bens longani additam, vt, 

Nunc iacras ite atj^ras. 

Item ex Trimetro Iambico Cataledico, medio 
trochaeo immiflb, iTc, 

T rahuntq; (iccas machinae carinas. 

Nam Callimacho medinsTroLhseusinfertuscfl: 
Iambico veiTui. Haec forma conueniens Saturnio 
verfui eft. Item Iambicus dimetrus folutus in Tri- 
brachyn, 

Agitc,fugite,quaiite Satyri. 

Item ex bafi trochaica & molollb, 

Tolior altos in montes. 

Item ex Trochaico metio Cataledico hephthe- 
mimeri dadylico. 

Tollor in montes vagus, numina fic ftimulant. 
Item Trochaicus tctrametrusCataledicus pluri- 
bus longis in breues foetis. fic. 

Agite turba Phry^ nunc & quatite grauia 
tympana. 

ItemTrochaicum tetrametruCatalcdicupi quar- 
. tum Iambum habens, qupd Eupolidium vocant, 
Iuppitervocatus,adefi:Dij fauete caeteri. 

Item extrochaico tetrafy liabo & dimetro Ionico 
quoded Sotadium, 

N 3 . ' 


ipS De connex. et inconnex. 

Eia nunc mihi. 

Item ex Anapaefto dimetro Acataledo,& Iambi- 
co dimetro Cataledico, fic. 

Age nunc comitesfl^abidx Cybeles vocet cho^ 
ros ad aras. 

Item Saphicum dimetrum hcndecafyllabum ex 
Anapaetto Cataledicum, 

Rapiunt hederas cito Monades. 

Item ex Choriambis & dipodia Iambicum alterna 
vice.ita vt in vltimo catalexin habeat, fic, 

Lydia dic precor mihi, perdere cur fodalem. 
Item ex Choriambo & dipodia fambica& Tro- 
chaica, vltimo amphimacro, vt, 

Lydia dic precor libens, vnde dona qus geris. 
Item ex Choriambo &bafi Iambica, vltimistro- 
chaeis tribus, 

Lydia dic precor mihi, cur tacere nolis. 

Item ex Choriabico dimetro Acataledo, & Tro- 
chaico dimetro, fic, 

Lydia dic quid rcticcs,cur venire perneges. 

Ite ex Glyconio & Iambico dimetro Cataledico. 

Cantu concinuit feros, & impios gigantes. 

Item ex Pherecratio & I^bico dimetro Catale* 
dico, fic ex his Callima*i breuifsimis duobus; 
item ex Glyconio &, Pherecratio lun dis, e quis 
Priapews vcrlu&fit, fic, 

Nereus vt caneret fera grato Pyrrha fub antro« 
Item verfo eoriim ordine, fimilis fuperioriyerfus 
crcabitur,vt. 

Ibam forte per agrum montis filuicomi nemus, 
i Item 


Liber Q^v a r t v s, 159 

^ Item quod vtrofqj Glyconios hahct,vt, 

*" Ibam forte per arduum motis filuico mi nemus. 

Item quod vtrofq; Pherecratios: fic, 

Rumpunt carbafa venti,fiunt liba Priapo. 

Item ex duobus trochaeis & duobus lambis, vt, 
San(5i;a diiia parens Sami. 

Item ex MoloCTo & Iambo, qui Molofsiambus di- 
citur: vt, 

Marcenti gradu nedebant choros. 

Item ex penthemimere & fyzygia Iambica cum 
femipede & altera penthemimei^e, quod rtatoni- 
con dicitur: vt, , (opus cft. 

Arma virumque canojbonifbdalesjludere nunc 
Item dimetron lierooncum Ithyphallico ex tri- 
bus trochaeis, Hc, 

Qiia vada caerula molle flumen vrget. 
l Item b duobus Daft vlis & femipede repetiti faci- 
; unt Elegiacum, adiccla in prima (yllaba vna, & in 
i medio altera inferta, quod Thefmophorion vo- 
catur, vt, 

^ O perpetuo tellus quae nun c riget vfta gelu. 

Itera & tome Iambica & Elegiaca quae Penthemi- 
; meres dicitur, lic. 

Canam relidus, impiger ipfe veni. 

Memineris autem generaliter Elegiaci verfiis co- 
^ lalambicis fubnexa, fub quacunque vcrliis fpecie 
feu lege, lambelegum ab authoribus, compofito 
^ vocabulo, nuncupari.Seu cJontra,fi praeponas Ele- 
gura Iambo, Elegiambum, yr. 

Impiger ipfe veni, canam relidus. Nam) 

• N 4 


zco De connex. bt inconnex. 

Impiger ipfe veni. Tome Elegiaca: Canam, j 
re]i<5tus,Tome lambica.Item ex dimetrp trochaeo 
& penthemimere, 

NiincdeosadefTc dico,poflquam res Afiae, 

Item ex trochaivo dimetro Acatalciio, & Chori- 
ambico dimetro Cata!edtico,fic, 

luppiter beatus ille, Lydia dic per omnes. ' ‘ 

Item ex bafiTrochaica & Choriambo,vt, 

Pherbe dulce fume rr erum. 

Item Trochaicum tctrametrCi CaiaIc<5HcTi,quartu 
Iambum habens, quod Hupolidion dicitur, . 

luppiter votatusadeft dij raueteesEteri. "" ^ 

Item exTrochaico dimetro Cataledico & Ionico^’ 

. «aro vltimis tribusTrochosis & femipede, 

luppiter c 2 clo fedens fulmen parat acre, cuda 
quo tremunt. 

JtemexIthyphallicOjfic, ./ 

Mente concitatus tollor in fcopulos repente. 

Item ex Anapa:fio Dimetro AcatalerSo & Iambi- 
co dimetro Cataledico, 

Age nunc comites rabidae Cybeles vocet cho-^^ 
ros ad aras. 

Item ex dipodia Anapaeflica & Ithyphallico, 

Age nunc comites ferte facra Bacho. 

Item ex Choriartiho & dipodia Iambica & Tro- 
chaica,vItimo Amphimacro, ■ • 

Lydia dic precor libens, vnde mala qu* geris. 1 
Item exPaeonico trimetro Catale(5Iico & Ithy- | 
phallico,vt, (men. 

Nunc agite, nunc tripudijs mihi dulce ferte cai- ' < 
. ' Item 


Liber Q^vartvs. 201 

Item exPsonico dimetro 6c Choriambico dime- 
tro Cataledico, vt, 

Nuncagitata venit Lydia dic per omnes. 

Item ex Ionico & Psone tertio, & 

Ithyphallicojiic, 

Miferarum efl: nec amore nec furore tangi. 
Item ex Ionico ia-o & Choriambico & vl- 

timo iambo. 

Dic nunc age Clio mihi Pegafeum melos. 

Ad fummam omnia* metra , & qux inter le con- 
gruunt, &qii a* temporum ratione contraria funt, 
fi plenius confideres, ab Heroo traduda funt, iic 
mehercules, fi quis excutere pchitus velit, inue- 
nietjVt fupra diximus, omnia genera ab Hexame- 
tro Heroo & trimetro iambico deriuata , quum & 
iambicum Heroi fit tradudiuum, nec quicquam 
fine his per fc pofleconfiftere: vnde, vt diximus, 
haec duo metra, vt elementa ca^terorum ac femina 
habenda merito ac dicenda funt. Haec ita videri 
atque efle, vt diximus, fi ftudiofa contemplatione 
exempla quae proponunturaduerteris,approbabis. 
Kam metrorum (pedes cum generis fui priuilegio 
diftinflae fint, tamen mifceri inter fe atque diuerfis 
communia effici ea videlicet ratione , qua eunda, 
vt didumeft, ex eadem origine atque vno fonte 
deriuentur,fic comprehenditur. Legimus apud 
Horatium, 

Sic te diua potens Cypri. % 

Hoc Glyconium metrum dicitur, quod confiat 
«X Spondeo, Choriambo & vltimo Trochaeo vel 


201 De connex. et inconnex. 

eodem Spondeo , communehoc cfle cum Heroo 
trimetro, quod conflat ex fpondeo, duobus da-' 
(5lylis> eundis in promtueft. Item, 

Moecenasatauis edite regibus; > " 

Apud eundem Lyricum , hoc ‘Afclepiadeum me- 
trum appellatur, quod conflat ex diflyllabis primo* 
& extimo, mediis duobus Choriambis. Hoc quo-, 
que par Sc comune efle Pentametro , ei dumtaxat, 
cui pcnultimus Anapaeftus efl, nemo dubitabit, 
Pari modo & Trochaicum iambico communione 
inter eos Tribrachi pedis milcerirepcries, quidi- 
uiGone alternarum iambi & trochaei longarum 
ll^bfiftit, vteft, : < 

Tibi vetusara caluit aborigincofacello. 

Hic pro trochxo tribrachus politus longa in duas 
breuesfbluta , tibi vCi vtriulque metri difciplinam 
tuetur, tibi,enim, hic pro vna fy llaba longa accipi- 
tur.qui fit vtidem verfus vtriufque conditione te- 
neatur. Nam pari lege duae breues,idcft raeoia at- 
que vltima, in vnam longam coeuntes, Iambum & 
Trochaeum formabunt. Quid nunc de Proceleu- 
fmatico dixerim ? qui ex omnibus breuibuslubfi- 
ftfl, vteft ille verfus Tetrameter Cataledicus,^ , 

Perit abitauipedis animula leporis. 

Nam fere metris omnibus mifeeri communifque 
haberi poterit pes, lieura perconiundionemlyU 
labarum ac temporum , prout vnius cuiufque me^ 
tri conditio exigit, informare ac diuidere volue- 
ris. Pari ratione lyllabarum diuifio vel connexio , 
eandem metris varietatem dabit, vt, . .. 


Libhr Qj^artvs. 2,03 

Rei magna i publicai grati* 

Nam fi fedu<ftionem fvllabarum ad vnitatemre- 
uoces, vt fit, magnae & publicae , ex trimetro cata- 
leAico* Bracnycatale<flum trimetrum efficies. Per 
connexionem autem, id eft*cum duae vocales non 
interpofica conlonantc , media in vnam fyllabam 
coguntur, idem effici, erit exemplo verfus hic. 

Cum te flagranti deiecit fulmine Ph^ton. t 
fcilicet vt disyllabum nomen. ex trilyllabo fiat. 
Nam fi connexa diducas vt fit Phaeton , heroo 
verfiii vitimus anapaeftus adiungetur, ita fit vt 
admixtione vnius pedis diuerla metrorum ge- 
nera mifccantur. Verius quoque hendecafylla- 
bus Saphicus varia fcandendi diuifione diucr- 
fis inter fe metris communis reddetur . Nam fi 
ita percutias , vt primus in eo pes fit dillylla- 
bus, dehinc dadylus refidentibus tribus trochaeis 
vltimis erit Tthyphallicum metrum , fin vero ita 
diuidas, primum Spondeum, dehinc Cho- 
riambum , poft Diiambum & fyllabam colloces, 
erit Phalaecium , vt. Ii 

Poftquam res Afiae perit procellis. 

Sicut quidam qui ea a fe , vt lupra oftendimus, di- 
ftinguunt. Et quonianj hcnaecalyllabi mentio- 
nem fecimus, occafioncadmonentefatisoppor» 
tunum arbitror de Ipeciebus eiufdem, quae funt 
ferme vi i. exvnaeademque originedefeenden- 
tcs,breuiterdicere,quae fcilicet ex vtriufquc, id eft 
dadty^lici & Iambici metri permixtione, compofita 
pL copulata nqlcuntur. Initium autem ab eo verfu 


i04 ' De connex. et ingonnex, 

fumemus, cui Saphico nomen e fi, non vt ab ^ in» 
uento,(eiiiugiicTvfurpato:e cuius fonte plurircac 
(pccies difpans Hguras prolabuntur^^uius prior 
forma ea lege taxabitur, qua primus in verfu Spon- 
deus folenniter, poft daftylus, dehinc & tres tro- 
chaei ponantur, e quibus Ithyphallicofeii Phalx- 
cio, vt fupra diximus, nomen eft. Inftruendita- 
mfen fumus legem collocandi in exordio Spondei 
varie veteres cuflodifie. nam quidam & Trochaeu 
& Iambum in ea fede collocalse reperiuntur, inter 
quos & Catullus eft fub exemplifhuiufmodi, 

Ctii donolepidum nouum libellum. 

Arido modo pumice expolitum. 

Meas efse aliquid putare nugas. ■ 

Nam, Cui do,Spon deum: Ari, Trochaeum;Mcas, 
Iambum, tres diuifos pedes efse, quibus fupradidi 
verfus inchoantur, in dubium non venit . Huius 
Iiendecafyllabi {pedes erunt feptem. Feritur au- 
tem his commatibus, quibus & hexameter perTor 
mas, vtfuperius demonftrauimus. Ex quibus aut 
duo metra , id eft, ^Heroum & iambicii ex fe com^ 
pofita verfu m copulabunt, aut vnum fupplemento 
fui generi integrum dabunt, vt puta, 

Callac Picrides meae camoenae. 

Diuiditur fic fecundum Heroum metrum, vtpri- 
or Spondeus , fequens dadyfus a Jiiindo femipe- 
de Penthemimerem Tomen compleat , reftdua 
autem verfus pars iambo afsignetur, fuperfluente 
lyllaba, quod eft adaeque penthemimeres. Haec . 
.igitur duorum verfuum principia, qu» copulata in> 

vnius 


Liber CL.v a r t v sT 265 

ynlusvcrfus formam venerunt,fuo quoque metro 
compleri potuerunt, (ic, 

. Caflae Piei id es precor afpirate canenti* 
vEt fit herous, item, 

Meae camcen<e ccelitum teftor genus. 

Iambicus, item, " ' 

■ Carmen Picrides ftruuntfbrorcs. 

Ita complebitur, 

Carmen Picrides pangunt memorabile Maf^ 
Dehinc, 

Struunt fbrores Atticae dirum nefas. 

Haec erit de hendecafyllabis prima fpecies 8c diui- 
fio. Secunda vero recipit , vt fuperior , fpondetfm 
& dad ylum non admifso femipede, vt fupra, quo 
completur penthemimeres tome, dehinc tres tro-' 
chaeos, tanquam. 

Siccas ducite machinae carbas. 

Nam fi duobus Herois quartos pedes coniungas, 
erit verfus heximeter, fic, 

Siccas ducite iam laeto cum carmine puppes. 
Reliqua pars ^ rribus trochaeis , machinae carinas, 
fuo metro, id eft, Ithyphallico ftabit. Item, 
Pangunt carmina iam noucmforores. 
Hexametro complebitur fic, 

Pangut carmina tergeminae memora da fbrores^ 
Refederut tres trochjEi,iam noucm forores. Ter- 
tia auteri) diuifio latius patet, cuius exemplum, ' 
Sulcos tunc retegunt comx fluentes. Item^ 
lamdudum tibi difsercns probaui. 

'Nam fi retrahas, fluentes, remanet, 




2 q 6 De connex. et inconnex. 

Sulcos tunc retegunt comae. < 

Quodeft metrum, vt Grammatici, Choriambi- 
cum, vtMufici, Bachiacum fiuc Anacreontnim - 
fyllabarum odo , & in hoc tam primae quiim vJti- 
maeduae fyllabae incremento, magis quam textui 
pedum neceflariae, vt putant, habentur . Quaefunt 
hae, initio, fulcos, in vltimo, comae, fupereft, tunc 
retegunt, quo pes Choriambus efficitur , elonga 
& duabus breuibus & longa, quae fi forte breuis 
incurrerit, vt in illo verfu, 
lamdudum tibi diflerehs: 

Nam di , fy llaba in, dum tibi diG qui efl choriam- 
bift,inuenta, fiet longa pofitione,fequente alia,f^ 
quia in verfu habetur: poft dif, vitima choriambi^ 
ferens, hocefldiflercns: fuperefl ergo fuperiori 
verrui,cuiusexempluminduximiis,tuncretegunt, 
vtvides, pesmediu^Choriambus: pars autem pri- 
ma in hoc vcrfu,vt fupra,pedum diuerfitate varia- ‘ 
tur: nam &fpondeum & iambum & trochaeum 
admittit, vitima manente femper immobili, quam 
folus iambus obtinebit: ergo, . 

Sulcos tunc retegunt comae. 

Erit apud Horatium huiufmodi, 

IntermiflTa venus diu. • ‘ 

Hunc quidam alio adiedo choriambo extendunt 
latius, tanquam, 

Sulcos tunc reteguntambrofiae comae, ' * ‘ 
duobus in medio choriambis pofitis: nam,fuIcoS 
&, comae , hic quoque & fuperius in augmento c- 
runt: ita & illud apud Horatium, 

loter- 


V* 

' I 


1 


• 'V 


207 


L I 6 E R Qy A R T V $• 

Intermifla venus miflaveims diu. 

Nam tam , inter, quam,<}ui , fuperfluunt metro, 
huius hgurae hmilis apud eundem vcrfiis in prin- 
cipio inuenitur fic, 

McEcenas atauis edite regibus. 

Nam & in hoc duo medij Choriambi clauduntun 
primo fpondeo , extimo Iambo, qui pet adiedbo- 
nem vltimje (yllabae erit pentameter fic, 

Moecenas atauis edite regibus 
Idem Phalaecus tres choriambos vnoverfii copu- 
latos induxit, mutuatus id quoq; ab Alcaeo, ita vt 
tres dipodiae choriambicae extimis vtrinque fim- 
plicibus concludantur; vt. 

Tu ne quaifieris ,fcire nefas , quem mihi quem 
tibi. Item, 

Nullam Vare (aera vite prius ieueris arborem. 
Nam binis fy liabis ex initio & fine detradis,fuper- 
erunt tres reliqui choriambici: ex quo etia Priapet 
verfus origo manat,& huiuscolo feu commate ad- 
a^ue hen decaly llabus foripalpitur .Nam Heroi he- 
xametri tres pedes, cum inciderit, interpofita vt 
verfus Priapeus exigit diftindione , eundem fc- 
cernit, vt, (nia Delos. 

Cui non didus Hylas puer. Dehinc, EtLato- 
Qui fi inter fe enuntiatione copulentur,hexametri 
yerfus tenorem integrum modumq;praEftabunt;, 
nequaqua. tamen difciplinseac dignitati Heroi re- 
fpondente, nam diuifio huius in lecudo commate 
infra(51:apaululuac mollior,receptisin verfu primo 
& quarto fpondeis, efficitur, vt apud Catullum, 


ao8 De connex. et inconnex^ 

Hunc lucum tibi dedico confecroque Priape^ * . 
quos diftindiooccultat auribus. Nam fi diuinone ‘ ; 
metri Pi iapaei reparentur, ita Tonabunt apud Verg. 
Fronde Tupcr viridi funt Dehinc,. ‘ 

Nobis mitia poma. 

Caftaneae molles &, Dehinc, Prefsi copia ladis. 
Conrtat autem, vt Tupra diximus , duobus metris, 
quorum prius eft Glyconium oftofyllabum, fe- 
quens Pherecration fyllaba diminutum, ita tamen, 
vtnouifsimaGlyconij.ideft, o daua fyllaba lon- 
ga fit, fi natura breuis fuerit, velut, 

Nereus vt caneret fera grato pyrra fub antro.7 
Igitur, quod hoc verfu Priapi laudes pleriquecai - 
nendo profecutifuntjPriapjeummetrUm nuncu- ; 
parunt, quod genus hexametri adeo abhorretab; 
Heroi tege , vt vtraque pars commatis nonnun- *' 
quam trochxis & iambis, aut pro fpondeo anaps-' 

Pis inchoetur, aut&crcticopriuscommaproda- 
<5tylo terminetur, vt eft apud Catullum, 

Nam te praecipue in Tuis, Dehinc, 

Hellelpontia cacteris, '* 

quando bina funt cola , mora difHn(51ionis inter- | 
cedentej quod genus verfuum apud graecosco- ’ 
mcediarum veterum feriptores plurimum eft, & 
magisapud eos qui Satyrica fcripferunt, vnde.i 
nonnullis Satyricum prius vocabatur, verUm po-' 
fteaabijtin confuetudinern vtPriapaeum appella-, 
reiur.fiib ea ergo percufsione,de qua fupra didlum , 
ert , primi commatis diuifio 8t choi iambo racdio ' 
fubfiftens verfum ab hendecalyllabp profedum ■; 

dedara- 


Liber. Qjarxvs. lop 

^ declarabit, vt, . 

y, Sulcos tunc reteguritcomx. Item, 

. •Jamdudumtibidiflerens. 
y Nam tale eft, quale, >• . 

Cui non didus Hylas p.uer. 

Itaque (i tanquara Glyconium diuiditur.eritpri- 
; ' mura comma oclafjdlabum , in quo prior fpon- 
' deus, leqiiens choriambus, tertius tribrachus, 
.quod in Hexametrum Priapeum conuertific po» 

• terit: foluo choriambum , & nouirsimam cius fyl- 
Jabam duabus vltimis breuibus coniungo, vt ex 
choriambo & tribracho conficianturdadyli duo, 

!» erit colon hexametri , cui fi Pherecratium liepta- 
' lyllabum appofueris , hexametrum verfum cora# 
plebis, in quo fit primus fpondeus,iccundiis & 
^ tertius dadyli, quartus fpondeusjquifitus dady- 

Jus, Textus fpondeus. nam, 

" Cui non didus Hylas puer: ^arefthuic, 

I Hunc lucum tibi dedico, 

octafy liabo , qui Choriambica compofitione for- 
matur4>cquens pars, 

^ • ’ Et Latonia Delos, Heptaiyllabo illi, ' ^ 

^ •. ^Gonlecrpque Priape, 

' Qus fpondeo 8c dadylo & trochaeo fiibfiftit. 

* Cum ergo huiufinodi pedum compofilio con- 
J curritifitarabigua,ycofiendimus,vcrGficatio,yt 

& ad dadylicum tfanfduci polsit, & ad haec quae 
[ diximusChoriambica,continuatisduobusEpodi 
I commatibus elatum in ea ode cuius initium efi, 

V Quis multa gracilis te puer in i ola. 

► - 1- ^ ^ 


210 Dc COHNEXIS et inconnex»^ 

I 

Nam prspofitis duobus vcrfibus duplici Chori- 
ambo lubii(lentlbus,fubicit duas, qus mu- 

tato, contra quam au(51or difpofuit, ordine, Pria- 
pcum verfum complebunt ita. 

Grato Pyna fub antro 
Cui flauam religas comam. 

Horum praEpofterato fitu memorati verfiis forma 
prsflabiturlic, 

Cui flauam religas comam,grato Pyrra fub an- 
tro. tanquam. 

Hunc lucum tibi dedico.confecroque Priape. 
Dehinc caerera afmatis decurrunt eadem Strophe. 
Sane nihil hic oberit fi primi commatis vltima fyl- 
laba pofitione fic longa, vt efi.comam grato Pyrra, 
nam excipitur a,g, &,r. quia lemper vltima fyllaba 
&in intcgA), & in commate omnilege fit libera, 
feu quia prius comma nonnunquam^vtfupra di- 
ximus, cretico concluditur . Quarta nunc a nobis 
fpecies inchoabitur , non vt fu perior perplexa nec 
multiplex, cuius tome fub hoc verfu talis exiflit:^- 
Carmen fuaue dediflis o .camoens. ^ 
namdetradlo primo commate verfus Heroi , fu- 
pererit dipodia, o camoens, haec incifio tertio 
trochaeo terminatur lic, ^ 

Carmen fuaue dediftis. v* 

Dc qua in primo volumine plenifsime, inter alias 
Heroi verfus tornas , diximus j cuius & exemplum 
apud Vergilium hoftrum oftcndimiishpc. 
Infandum regina. 

na refiduafibi parte adiedla,hexami&tfU(}3^>t,nc, 

Carme^ 


Liber Qj^artvs. . 211 

Carmen fuaue deditis olytnpiades mihi mufx* 
Similiter, 

Infandum regina iubcs renouare dolorem# 
Adiei^a enim trochaeo, tenia brcuis pedem da- 
dlylum metro reddidit, acfuaverfum lege con- 
clufic. Qmnta autem hendecalyllaba fpccies ad- 
mixto A napjeftoSotadium facit metrum. l^Iam (i 
ante Daftylum qui poft Spondeum (olcnniter in 
hoc verfu ponitur Anapaeltum inferas , Sotadium 
metrum propria modulatione formabis, erit ex- 
emplo ver fu s hic. 

Carmen Pierides dabunt forores. 

Huic fi adieceris, lepidae, qui eft Anapaeflus , inter 
Spondeum &dadylum,fequentibus tribus tro- 
cnaeis,quibus hcndecafyllabus clauditur, fit verius 
Sotadius, ita, 

. Cacmen lepidae Pierides dabunt lbrorcs.Item, 
Cantum Pan age carmen ede canna. 

Iniero fpondeo & dai5tylo medium anapaefiun^ 
qui eft,docilis, fiet Sotadium, fic, 

Cantu docilis Pan age carmen ede canna. 
Sextus eadem diuifione hcndecalyllabuserittalis» 
luuere legetes meum laborem. 

Quali tomefic ifte compofitus explebo, Nam, iu- 
uere, caput efi incipientis hexametri, adiedis e-' 
nim teliquis pedibus verfus complebitur ita, 
luuerun t mentem verfus & carmine dulci. 

At id quod verfui fuperefi. 

Segetes meum laborem, • 
metrum critAnacreontion,fi quidem eqfrequeo- 
^ O a ' 

• » i 

V . . ' V 




Xll Dc CONNEXIS ET INCONNEX. 

tifsime vfus fit,fed & apud nos pleriqueiinter quos 
Arbiter fat)'ricon ita, 

Triplici vides vt ortu 
Triuiac rotetur ignis, 

Voliicriquc Phoebus axe 
Rapidum pererrecorbem, 
quod conflat, ficiit plerique aderunt, ex Ionico 
quem «jri vocant. Nam fi verfui, quem fu- 

pra pofui. 

Segetes meum laborem; 

pro prima parte eius quam detraxi , iuuerunt, ap- 
ponam claufiilam huiufmodi.o quam releuarunf, 
fiet verfus Ionicus«2ro ira, 

O quam rclenarunt fegetesmeum laborem, 
qui confiat ex bafi Ionica & Trochaeis tribus. Si- 
militer & quem liipra pofui, 

. Triuiae rotetur orbis; 

fi quis adiiciat,cernisquotiens hic, dabit integrum 
Ionicum huiufmodi. 

Cernis quotiens hic Triuiae rotetur orbis: 
quod colon Pyrrichium , & trochaeos tantum tres 
recipit, vclur. 

Volucrique Phoebus axe 
Rapidum pererret orbem, ita, 

Segetes meum laborem. • 

nam parilimodo folent pedes lorticivt binas, ita 
fingulas fyllabas alternis vicibus, a ut longis bre- 
ues ,aut breuibus longas annectere , veriiimquc 
bafi Trochaica frequentius claudere , ex hoc Gal- 
Uambicum quod vocant metrudi, emollita ac tre- 


Libir CLvartvs, 215 

mula modulatione formatum tnanarcdinofcitur» 
Nam fi comma fiiperiorisverficuli repetendo ge- 
minaueris, ita tamen vt fcquentis claufull; viti- 
mam (yllabam^^rubtrahas, verfum Galliambicum 
clficiesfic. 

Segetes meum laborem, fegetes meus labor. 
Hoc genus metri maxime delideiat feparari in 
duas ciaufulas, tanquam, 

Super alta vedusAtis: dehinc. 

Celeri rate maria. 

Quod quidam Metroiacum, eo quod deum ma- 
tris cantibus aptum Iit, meritoque etiam Galliam- 
bum a Gallis miniftris deae , appellarunt: vt verfus 
ifti tcftantur, (dos. 

T remulos quod efle.Gallis habiles putant mo- 
Sonat hoc fubinde cantus Cybeleium nemus, 
Nomenqj Galliambis memoratur hinc datum. 
'Recipit hic verfus fub alia peicufsione Anapaeftn 
aiit Spondeum in prima Icde , dehinc duos lam-r 
bos, interdum & Tribrachyn. Nam fuperfluit 
taminhocqu^m in fequenti colo nonnunquam 
femipede, idefi , vnafytlaba , quod colon aut pa- 
riambo &bafi Trochaica, aut Tribrachi conflabit. 
Supcrefthendecafyllabi tome nouiftima, quae erit 
(eptima. confiat autemexhippona(fieo trimetro 
• fcazonte, quem claudicare fupra ofiendiraus ,vt 
& ipfb declarabitur, tanquam. 

Carmen nouumfacitSabino. « 

Hic in hexametrum vertetur lic, 

Carme,nemo facit claro quod par litHoraero.^ 

9.5 


ii4 De connexis et inconnex. 

Supercft claudiunillod, meo Sabino, cui Ii primas 
fui generis partes adijcias , erit vcrfus iambicus tc- 
trametrus icazon , talis, 

Phafelus ille quem vides facit nfeo Sabino, 
Kain ab ima parte imminuta fyllaba claudus effe- 
rius eft. Accedit his odtaua fpecies quam iccirco 
fuperiofibus vi !• coniunximus, quia ex heroo 
tantum verfii informata dinofeitur . Eo dumtaxat 
in quo primus Spondeus , fequens litDa&ylus, 
demtis e medio tribus vel quatuor fyllabis, rece- 
dentibus vero in vltima verfus parte duobus pedi- 
bus, Dadylo & Spondeo feu Trochaeo integrum 
fenfum complentibus, ita. 

At regina grauifaucia cura. . 

Diuulfo r medio verlu, iamdudum. Item, 

Sic fatur lacrimans mittit habenas. • 

Et tandem Euboicis labitur oris. 

Quod etiam in tertio volumine breuiter attigi* 
mus. Difcufsis fepeem fpccicbus hendecalylJabis, 
quiqj ex eo per coniundionem Heroi atque lam- 
biciprocreantur,rupercft vtde Phalaecij etiam Sa- 
phici tam cognatione quam differentia , quae pc- 
dunv inter fc iranfinutatioqe gignitur , pauca di- 
camus. Scimus hendecafyllaborum fpeaies qui- 
dem j vt oflendimus, plores, genera autem e qui-' 
bus eadem deriuantur, duo, Phalaecium & Saphi- 
cum, quorum difcictio Phalaecij legeac ratione 
jcompofita erit talis. Notum eft hendecafyllabum 
Phal^cium Spondeo,Da<5lylo, dehinc tribus Tro» 
chaeis Ene tenus coiumuatis ordinari, uaque E h 

tribus 


L I B A R T V S. 2lf 

tribus Trocbsis vnus abftradus primus in verHi 
ponatur,deliincSpondcus,poftDacl}lus, vitimis 
duobus Trochaeis locatis, haut difpar verAis lub 
parili lege formabitur , quam ille Saphicus repcii- 
tur. nam prima pars vcrfus Saphici, vc, 
lam faris terris niuis. 

Sub alia^ quam fupra ofUndimus, ordinatione reci- 
pit Trochaeum, Spondeumy Dadyluib. Sequens 
conij^. Atque dirae: 

duosTrochsos.Cui tam aptae ac manifeftae ratio- 
ni vna difficultas occurrit, quod non Temperia 
verfu ita poflunt verba copulari , vt reuulfus Tlb- 
chaicus integer, capiti verius, vt demonflrauimus, 
adijeiatur. Etenim fub hac lege nullum ^^ra 
dida ratione diPpA-cm comprehendas, cum liro*: 
innes hendecafyllabi , vt fit Trochaeus primus fe- 
quentibus Spondeo & Dadylo dehinc duobus 
Trochaeis extimis,digefti videantur,efficientesSa« 
phicum metru, denique vt exemplum in quoTro- 
chaeus fcparctur afferamus, fit verfushuiulmodij 
Curfbrem tibi vendo Rufe feruum. 
qui eff Phal£cius, cernis hic,Rufe.Trochanim 
eundum ab vltimo nulli cohaerere, quem (ine mu* 
tilatione verfus aut metri pofiis tollere, feu pone- 
re, qui fi praeponatur verfui , huiufmodi formam 
hendecafy liabis dabit, 

Rufe curforem tibi vendo feruum. 

•yteftapud Flaccum, • 

lam facis terris niuis atque dirae: 
qui efl Saplucus, quem Trochaeum fi adfede» 

: ' 0^4 


216 De CONl^EXIS ^ll^INCONNEX* 

fu^m reuocaneiis. Phalaecium ex Saphico rurfus 
efficies. Et vt per ordinem ipforum Trochaeorum 
iuxta legem Phalaeci) , e carminibus Flacci exem- 
pla proleramus,fii nobis ille verlus>qui efi primus 
apud eundem in vltima ode. 

Mitte fedari rofa quo locorum, » 

Priorem Trochsum liberum vides. Mitte, hic (i 
mutato ordine iuxta legem Phalaeciorum primus c 
tribus trochaeis qui funt pofi: da^ylum coJiDce- 
tur, longe diuerfam inter fc figuram,cum fit idem 
atoue integer, dabit, fic, 
^edtarirolamittequolocorum. Sicut illud, 
CrifpeSalufii, nifi temperato: 

^lultinili Crifpc temperato. 

& Atera, fcilicct primi e tribus^trochaeis. Item fe- 
cundus trochaeus abvltimopari ratione pofitus, 
ca picique verfus abifradus, limilem formam da- 
bit, fic, 

Ales in terris imitaris almae; 

In terris imitaris ales almae. Item, 

Pone me pigris vbi nulla campis; : * ^ 

Mc pigris vbinulla pone campis. Similiter, 
Arbor aefliua recreatur vmbra; 
vElliua recreatur arbor vmbra. 

Nec non tertius trochaeus,idcftvltimus,fimiIi ra- 
tione collocatus, eadem verfum impleuit,ficu^> 
Ire deiedum monumenta regis: 

Deie<9:um monumenta regis ire. Item, 

Serus in caelum redeas diuque: - ‘ 

In coelum rei^eas diuque ferus. Item^ 

. Lsta 


Libbr Q^artvs. 217 
Lacta quid pubes hedera virente: 

Qmd pubes hedera virente Jacta. 

Quarum fpecierum plurima exemplafiint. Acce- 
dit his & ilia ^ecies non ablimili modulatione 
compofita,vt eft apud eundem. 

Nota quae fedes fuerat columbis. Item, 

Vile potabis modicis fabinum; 

Potabis modicis vile fabinum. 

Qupd genus in xxxii. exemplis repertum eft, 
hic enim not>, vtin fuperioribus, tres inMtimo 
trochaei nedtuntur, fed fpondeus, pyirichius & 
trochaeus locantur, vclut. 

Nota quae fedes fuerat columbis. 

De quo formatur, ♦ , 

Quae (edes fuerat nota columbis. 

Primum comma. 

Quae (c;dcs fuerat, 

conftat Spondeo fequentedady lo,fupereft(yIIa- 
ba,rat,huic adiuncta,no,prima fequentis claufulae 
iyllaba fpondeum medium dabit, dehinc, ta co, 
pyrrichiusex vtraque breui infertus inter fpon- 
deum vel trochaeum vltimum, qui eft, lumbis, dif- 
parem (peciem tam Phalaecio quamSaphico me- 
tro (igurabit.Nam cum & numero & modulatione 
cogruat, mutatione tantum pedu innouatum eft. 
Dec V RS I s omnibus ab incunabulis artis huiufcc 
generibus metrorum, quibus magni authores tam 
nomina dedcrunt,qu^m etiam frequeter v(i fuQt, 
iOon ab re arbitror ante conclufidnem elucubrati 
inobisopulculi, prius quam de metris noftriLy- 
♦ O I 


/ 


2i8 De Metrorvm origi^ne , 

rici carmine comprchcnfi, quae fingulatinrperor^ 
dinem ad explendum (ludioH Jedoris animum 
perfequi placuit , exordium faciam, ita attingere» 
quod nonnulli tanquam eruditioni & profundas 
fcientiae necelTarium Pollicita feifeitatione percon- 
tantes exigunt, vnde metrorum atq; omnis muti- 
cae elementa proccflerint,quo parente, qua origi- * 
ne,quibusexordijs initia earudem’ artium coepe- 
rint.Nechoc fatis, ijdem rogant quis articulatam 
• vocem^ confufjone difci euerit.quis primus fylla- 

basin enuntiando denfo feulenifpiramineextu; 
Jerit, quOengum tempus aut breuc in elocutioni 
vocis noftrae captiuerit/Quae qui anxie feire defi- 
» ' derantjdicant velim, quis nobis in lucem editis ge* 

ftare, reptare, ridere, quod propriu homini lantd 
eft,quis alimoniam ladis ri6u oris appetere, quis 
fonum confufe vocis in verba deducg-Cjleu.pro 
' tiatuergafementisatq; animi, nunc fletu acmas- 

rorem, nunc alacritatem laEtitiamque concipcrej 
audor oflederitlNam hxc quoq; (cifeitationibus 
> corunde parili propofitionecolentaneaoccunut* 

^ Quibus tamen lic relpondcndu eft,naturakm no- 
, 4: bis hanc muticam haud alias qu^m afledus ani- 

. mo, cotporkj; motus exiftere, camq; parente ha- 

r tura timui cum luce vitae fenfuiq; traditam, cumcj; 

jpfo homine editam exortamq; coalefcere ex his 
r ^ , quae in promtu potita furit, facile intelligi. Nam- 

; que vt opinioni noftrae ctia fub exemplis refpon- 

i deat fides, nonne multa videmus aniiitalia mox vt 

lucis vfuram hauferint, prout namrafy cuique e^ 


Liber. a r t v s. 119 

alia pennarum vibratione fubliaie aeris petere, alia 
fub aquas natandi meatu varie peruagari, itsc per 
terra tardo inceflu, illa in (altucurfumq; procede- 
re,nec minus ad alimoniam vit^, alia matris vbcra^ 
moXvt elambente matris linguadetcrfalint, ridu 
oris attrahere» haec vifceribus, illa herbis ali, qux- 
<fam frugibus aut pbmis arborum* enutriri, .vn3e 
procul dubio intelligl datur adxque nobis paren* 
te eadem tam ad Rythmorum conceptionem, 
quam ad Metrorum numeros ac tonos muiicae, 
led- & momenta temporum in enuntiatione vo- 
dim,ib(i.tum ingenio» ac (enlibus iludium » non 
dodiinafed natura hauftum actraditum.Cumq; 
in.iplb pariter homine procreatur id poflea ob- 
feruationis ftruente magiftro , maiores noftros, 
quod mentis iam pulfu»& naturali conceptione 
collegerant» arti acdifciplinae tradidiHe; denique 
ad modulanda eadem» fenfu quoda animiq; motu 
inftruente nos velut magiftro ducimur»gelhifque 
etiam corporis imagini modulationis congruos 
incitati affedibus commodamus; etenim in accpr 
tu vocis difpar fbnus non difciplina fed natura edi« 
tur»ita etiam rythmi & mele variandis captus mo- 
dulationibus» prius fuapte natura quam artis ftru- 
dione gignuntur* His accedentem &conicnta- 
ncam Theophrafti opinionem eruditioribus lit- 
teris haut praetermiierim , alTercntb, incentiuum 
& non parups impetus his» .quibus cordi eft 
carmen» per mele metrorum numeros ab afFcdi- 
qnibusj quos Gr«ci appelUnt, fuggeri, & 


zio Db Metrorvm. origine ^ 

quibufdam incaJefcentis ingenij fHmulis incitarf» 
quibus fublimc coturnorum canorum & Tragici 
ponderis carnten edatur, quorum tripartitam vir^ 
tutem, in ifto dumtaxat a dicendi opere ita difccr- 
nit,inducit enim voluptatem,iram,enthufiafmon, 
vcluii ^cri furoris inlbndum,vt Graeci vocant, 
qyo fatidici vates fpirant. Neque abnuo led ma- 
gis approbo, nonnihil etiam his afFedibus omne 
ingenium, cui mufici carminis ftudium eft, natura 
dumtaxat prius ad id informante, natura, vtfupra 
didum, parente ac principe, in maius extolli, fatii- 
que profpere fub huiufmodi mentis incitatione 
prouenire. Namque infitam & ingenitam noltris 
fenfibus mulicam ij dem inftruunt, adiuuant, & in 
maius quam ingenij cuiufq; virtus cftiprouehuf. 
itaefle atque ita haberi,docet eorum exemplu qui 
facri furoris fpiratione,vt diximus, cnthufiafmon, 
pleniore intonat tragico, nec fbnat mortale quod 
canunt, de quorum mente ac fimilitudine poetas 
apud nos, velut eodem calore excitati ad pangen- 
da carmina, Vates appellati perhibentur. Piaro etia 
huius rei tcftiseft,aflerens nunquam poetam car- 
men polTe memorabile fine inftindu furoris af- 
ferre. Vnde apud veteres plerique poetarum ora- 
torumque ad excitadum calorem animi vino hau-, 
fto, velut incentiuo torpentis in le naturae, (eu (ca- 
nioris ingenij, cum id (ibi pulchre prouenifle ex- 
perto didiciflcnt, (cripturam proppliti operis ag- 
grediebantur. Tcflis huius rei etiam Horatius 'a- 
pud quem legimus, ^ 

' , Narratur 


2ZI 


' Liber Q^v a r t v s.' 

,r ' Narratur & prifci Catonis 
Saepe mero incaluiflc virtus. 

Nec minus voluptate in opere nurfico alacriora 
redduntur ingenia, Qiiid enim relaxatis ab ea no- 
ftris (enfibus quiim canere cordi efffira etiam plu- 
rimum ponderis in baec ftudia fenfibus nollris da- 
bit,, excitato enim ardore ftimulisfuis ad calorem 
ingenij praelertim, fufeepto operis facilifque prae- 
fiabit. hinc credo fieri vt amantibus felicius tum. 
quam alias carmen metricum, pulchriufq; refpon- 
deat,cum aefiuantibus animi affetflibusincitan^ur, 
vt ignarum artis, auGm dicere, amor docere, amor 
poetam facere pofsit : qui fit vt his de quibus di-» 
dumeft, veluti communi fenfu eodemq; ftudio, 
(blenne ac familiare fit fortunas fuas metro potius 
carminum canere quam flilo profa? orationis ef- 
ferre« Q^inquam hoc idem omnis animi pafsio 
parili motu inflincluque percita vel potifsimum 
a(Fedl:et,vt (ead metrorum cerimonias, ficut plc- 
riinque cert\imus, conferat, licet fciam nonnun- 
quam etiam citra affedum& impulfiones huiuf* 
modi , raetrorim facetias fponte nos ac fimplici 
voluntate fedari; itaque fiue haec ad delenimentu 
animorum, fiue ad obleftamentum aurium, feu 
ieuamen laborum, fibi mortales procurare (hidi« 
um habuerint, non anxie fcilcitauerim, hoctantu 
peiTuadere contentu.s omnem hanc, de qua nobis 
iermo e(t, muficam \ primordio nafcentibus cum 
anima fenfuque infofam ac traditam,poftca ob(cr- 
uanonis ftruente magifterio expolitam, nonnihil 


•211 De M e t r i s h o r a t 1 anis 
♦ 

etiam his afFe<5lionibus, Vt Theophraftus aflerir» 
incitari, vigere pulchriufque procederc>fed fuper 
hoc hactenus, nunc ad inHitutum vt proiibiniiius 
ordine reuertarrnjr. 


DE METRIS HORATIANIS. 

Q Vum fciam in fecundo volumine, in quo de 
.prototypis traftauimus, nouem omnia nos 
m(;trorum genera fub eorundem praeceptis & 
dirciplinacomprehcndifle(neqj enim quicquam 
ad artem metricam pertinens in rerum natura re- 
periri^otcrit, quod nonijfdem vti elementis no* 
uem iuxta traditionem veterum inueftigatucol- 
ledumque fit) tamen promilsi memor, quod de 
Horatianis metris fpccialiter profequendis meam 
fidem obftrinxerara,ne per conninentiam id prae-' 
tcrifle arguar, vt potero fingula quaeque percurjrS 
quae nolter Lyricus cum epodis attigifle dinofci« 
tur. Nunc enim lingulis lingulas, nunc binas gc;f 
minis verfibus fubdidit, nunc tribus vno comati 
epodis refpondit, plerumquebinis,verumdiuer- 
fo inter fe metro & compofitione figuratis. 
Prima igitur eiufdem Ode monocolos iiidubi* 
tur, id eft, vniiis metri qualitate compofita, fed 8c 
ea quae vnius generis habent cola eadem appella- 
tione cenlentur:J‘««A« autem duorum^ fimiliter 
vel TtT^tixcxoi^ trium feu quatuor generum 
diucrfjcate fubfiftunt.Prima ergo Ode,vt quidam 

^ putant. 




I 


I* * ® E R Q^v A R T V S. 

pntant^ ^pentametro nafcitur, per dctraaionem 
i}Ilab» breuis quae erit ante penultima, fubliftens 

inetro afcjepiadco duodecaryllabo, vt, ‘ 

Meccenas Atauis edite regibus. 

Alij formafum idtnetrum putant, ab hendecaryl- 
Jabo per adieaionem vnius fyllabae, qua demu 
£et hendecaiyllabuSjVt, 

.Meccenas atauis^dite regi. 

Feritur-hoc metrum vel per iingulos pedes, vt fit 
primus fpondeus, fecundus trochaeus, tertius iam- 
. bus,quartus dactylus, quintus dafiylus vej creti- 
xus.fi in longam definat.vel per dipodias, vt con- 
fiet duobus choridmbis medijs,inchoante verfiim 
(pondeo, claudente aute iambo vcj pyrrichio vel 
pariambo. Compofita eft haec Ode fine Epodo, 

Sane,yt breuiter quotiens hoc, id eftAfclepiadeo 

me trOjHoraiius vfus fit,fcias, vfus eft primo libro 
<luodecies, fecundo libro femel, tertio vndccies* 
quarto feptiess quorum exempla inducere operi 
tardum, & 3puaerudit6sfupcruaciium, accepta 
(cmel afmatuniftru(ftione, videretur. 

Se cvND A Ode cum Epodo Saphicum metrum 
continet, quod cum fit Alcaicu Saphiciihn, tamen 
hendccalyllabu ^ numero nucupaturj&quod eo 
i^equentius vfa fi^Saphoquam Alcaeus repertor. 
Huius mcfura quarto colq concluditur, tres enim 

qui funt pares.hendecafyllabi'exiftunt,ita, 

, lam fatis terris niuis atque dirae 
, Grandinis mifit pater, & rubente \ . 

Dextera iacras laculatus arces. 


if«4 n E M E T R I S H O R A T I ANIS 

Vides renfutn deefle nifi^podo claudatuf,quid 
enim fecerit luppiteraudiendumcft, 

Terruit vrbem, 

impleuit expedatione fenfiis. quod metrum vo- 
catur dimetron epicon.ideo quod duos pedes he* 
rqos accipiat,dadylum;Spondeum. Quidam pe- 
tafyliabon epodon dixerunt»^ numero fyljabarum 
alij trimetron Epicon. Aiim pars tertia Epici 
verfusjvt, 

Arma virumq; cano Troiae qui terruit vrbem^ 
MonoAropha vocantur haec carmina,quoniam ad 
primam ftrophen caetera fefpondent, neque vlJa 
interucnit epodos quae i prima ftrophe, id eft, 
epodi clauAiIa, diferepet. Tres autem verfiis inter 
fe congruentes con Aant & duobus commatibus> 
quorum quod antecedit ex Trimetro Trochaico 
Cataledico fubfiftit,vteft illud, * ^ 

. Eft celer phafelus ille que videtis hofpiteSd 
Refiduum autem, 

Niuis atque dirae, 

erit caput trimetri iambici: quem integrum red* 
des fi caeteras ei partes fui generis copularis, ita^ 
Niuis a'tque dirae denfior nimbus fuit. 

Hic Anapaeftus primum loaira; pro Spondeo ob- 
tinebit, vt nonnunquam reperimus, refidua pars 
erit Iambici verfus. prdine autem hemiftienio- 
nim mutato, adiedis duabus fyUabisj crittrinw-' 
ter, fic, . I/ 

Niuis atque dirae iam fatis terris dedit. 

Quartus enim verfus hexametri claufula eft qua 

• carmen* 


Liber Qjtartvs. ^15 

; carmen Saphicum dimetrum pentafyllabum fu- 
^perius inter exempla pofiiimus. Ita, 

Primus ab oris, Troius Heros, 

Perdita flammis, Pergama linquit. 

Quibus numeris frequen* er Sapho carmina com- 
pofuifle cognofeitur. Feritur hoc metrum vel per 
fimpliccsp^des, quorum primus dadylus, fecun- 
dus (pondeus,tcrtius pariambus, quartus trochx« 
iii,quintusrpondeus, vel trochaeus;vel per dipo- 
dian, vt conflet epitrito fecundo quem &hippi- 
um dicimus, dehinc choriambo, vltimo bachio 
vel amphibrachy, cuius exemplum apudHora** 
tium, 

Crii^eSalufti,nifi temperato! • 

Hoc metrojid cit hcndecafyllaboSaphicojvfus eft 
primo libro nouies, (ccundo fexies, tertio fepties, 
quarto ter. Item epodis epici dimetri, primo, no- 
uies: fecundo, fexies:tertio, feptiesiquarlo,tcr« 
Tertia Ode Lyricorum afinatum: 

Sic te diua potens Cypri. 

Hoc metrum Glyconium, quod & Anacrcbnti- 
on dicitur, detrafta fyllaba Pherecratium,adieda 
nouifsima hendecafyllabon Saphicon erit. Con- 
neditur autem fpoodfd, choriambo, &diflyllar 
bo, yt euenerit. Eft vero hexametri pars prior,cui^ 
fi reflduam claufulam adieceiis, flet y erfus hdXa- 
meter, ita. 

Sic te diua potens Cypri ferat aere toto. 

£t eft nunc id efi antccantatiuum,nam 

quotiens maioribus metris mjnus alic]j^d fubne- 


ai(5.- Di Mbtkis h o r a t x a n x s 

nebitur, (iTf3p( dicitur, quotiens vero comma vcl 
colon integro metro proponitor , ap- 

pellatur. Etenim quemadmodum fupra oftendi- 
mus epodo rententiara claudi,ita in his manifeftfi 
cftfufpcnfam teneri>nam nififubfequensmctruia 
adiungatur.vcirusclaudicabit.fequitur, 

Sic fratres Helenae, lucida fidera. * 
Afclepiadcum metrum, de quo in pripa ode fatis 
didumeft. Glyconio autem metio vfus eiHibro 
primo duodecies, fecundo-lemel, tertio decies> 
quarto quinquies. 

<iy AR r A ode lib.primi cu epodo prolata eft ita, 
Soluitur acris hiems grata vice veris & fauoni, 
^oc metrum vocatur Archilochium, vt ab eo in- 
Uentum.In quo prius quaerendum eft, vtrum fim- 
plex an compofitu fit. Quod fi fimplex effe dixc'* 
ris, vocabis Idex^ametrum Heroum w*{iT7o(r»XA*€if* 
nam tertia ab vltima verfus fyllaba detraifta faciet 
Heroum, fic, , 

Soluituracrishiemsgrata vice veris &oni. . 

Nec tamen credas idem elTe quod 

eft hypercatalc(51um, ex eo quod in vtroque^na 
fyllaba reperitur, hoc enim diftabunt quod 
7»oT;;iA«Cxf inferta proienditflrfyllaba,hypercatalc- 
dum autem decurfis fex pedibus fuperiluens 
uenitur, vt, 

lamq; iteremenfi turres ac teda Latinorum. ' 
Hoc enim metrum ita ftabit fi nouifsima fyllaba; 
recidatur, vt, 

Jamq; it^ cmcnfi turres ac teda Latino. / , 

’ :.€t ‘ 


»17 


Liber Qjr a r t v s. 

ct capiti fequcntis verfiis adijciatur.irem. 

Omnia M erciirio (imilis voceq; coloreq;. qui 
& iiypcrmetri diciintur.Igitur quando oHedimus 
clTe id nmpIex,iam,quod magis reor, etiam com* 
pofiium dcmonftremus; 

Soluitur acris Iiiems grata vite veris & Fauoni. 
Copulatur verflis quem diuidimus, 

Soluitur acris hiems grata vice. Vt, 

Saltantes fatyros imitabitur. 

Comma aOtem quodfupcreft IthyphaUicum erit 
e tribus trochsis, vt nouimus, 

Vcris&fauoni. 

Hic eti3.fubditus loco epodi verius, in quo prima 
pars Iambica elladsque tres trochsos in vitimo 
vtfupcrior recipit. Nam, trahuntq;ficcas, portio 
eft Iambi fuperfluente femipcde.cas, quae efficit 
penthemimeren tomen.Neq; enim hic catale«5Uca 
cft, nam diximus catalexin elTe cum Icgiiimu me- 
trum aut pedem h Sy zygia, aut fyllabam h fi uplici 
pede amittit, hic enim fuperfluunt. Ergo & hic fi- 
bi coniungit tres trochaeos, fic, 

Machinae carinas. 

ofiit & fcazon trimetros videri. nam 
zygias^ prima parte verfum diuidas, 

Trahunt<J;ficcas machinae: ‘ ^ 

clauditur antibachio pede, qui efi, carmas. ftd 
quando parem formam idem Archilochus vide- 
tur induxilTe adij ciendo maiori fy llabam,& detra- 
hendo minori,quo vterq; tribus trochaeis claude* , 

P X 


Qui tamen pi 
fi per duas Sy 
id eft. 


22$ De Metris Horatianis 

retiir.fatiuseft Iambico commati, ' ; 

Trahuntque ficcas machinae, ' . ' 

eofdcm trochaeos adiiingi,qu^ra poft geminam 
eius dipodian aniibachium vltimum poni,vt vtri- 
ufquc vcrfiisclaufula vna lege teneatur.Etenim (i 
fuperiori vnam demfciis & inferiori addiderisfyl- 
labam, hic trimeter Tambicus> ille Herous hexa- 
meter fiet, hoc modo, 

Soluitur acris hycms grata vice veris & oni', i 
Trahuntq; ficcas machinae carinulas*. 

Annota fane hoc metrum femel apud Horatium 
eflepofitum. ^ 

Qy I N T A Ode tria genera habet, nam priores 
duo verfus Afclepiadei fuht, tertius Pherecratius, 
quartus Glyconius, fic, 

Qiiis multa gracilis te puer in rofa - 

Peifufusliquidisvrget odoribus, '• ^ ; 

Grato Pyrrafub antro, . 

Cui flauam religas comam. 

Sed de prioribus duobus qui (unt Afclepiadei, & 
Glyconio, qui quarto loco eft,fiipra diximus. 
Nunc Pherecratium infpiciamus,i^ eft heptafyl* 
labus. Epigramma compofuit. Hoc metrum con- 
ficitur aut per fingulos pedes, id eft fpondeo vel 
diflyllabo,& choriambo & vitima fyllaba. Huic fi • 
Glyconium pracpofueriSjPriapeum facies, fic. 

Cui flauam religas comam, Grato^Pyfrht 
fub antro. 

Pherecratio vfus libro primo quater» tertio bis, 
quarto bis. 

. • -/ Sexta 


Liber Qjj a r t v s. 219 

Sexta ode cu epodo conficitur afclepiadei? tri- 
bus, quarto Glyconio, dc quibus iamdiximus,fic. 
Scriberis Vario fortis & hofiiura 
Vi^or, Maeonij carminis alite, 

Qjaam rem cunq; ferox nauibus aut equis. 
Miles tc duce geflerit. 

Qu§ compofitio dicitur, eo quod 

quarto verfu venatur, quo periodus clauditur, 

- vfus efi hoc genere carminis nouies. 

S E P4T IM A ode adaeq; cum epodo prolata, He- 
roos habet verfus.Nam hexametro epico tetrame- 
trum eiufdem generis habet fubncxum, id efi du- 
obus pedibus imminutum, quod. Archilochium 
dicitur,Yt, 

Laudabut alij claram Rhodon aut Mity lenem, 
dehinc epodos, 

Aut Ephefon, bimarisue Corinthi. 

Cui fi duos pedes vltimos adijcias, fiet hcxame- 
trus, fic, (no. 

Aut Ephefon bimarisve Corinthi mccniacer- 
OcTAVA Ode fimiliter cum epodo dimetros, 
quod tamen «f«»»fKl^*«fadtumeft,nam maiori me- 
tro minus prelatum eft,quod confiat ex choriam- 
bo &bachio. Hoc quoq; carminis genus dicolon 
ab Alcf o lyricus nofier accepit, quod efi huiufmo.. 
Lydia dic per omnes, (di. 

Hoc deos vere Sybarin cur properes amando. 
Prior verfuSjVt diximus, ex choriambo & Bachio 
^ brcui incipiente, fcquens c tribus Choriam- 
bis adsque claudente verfum Bachio, fubfifiunt. 

P 5 • ^ 


ijo De Metris HORATiiVNif 

Quod metrum vtrum errore fcu Audio poetae (e* 
cus quam ratio e A proce^sit/^Tam recitilludafpe- 
riuSfVno immutato pede in principio fecundi ver- 
fus> pro Iambo cniin fpondeu induxit. Ac hoc de- 
os ve, quem choriambum efle conucnerat* Nam 
verfusauthore Alcaeo e tribus choriambis & 
chio , in quo catalcxis eA, clauditur, qui erit, hoc 
deos vere Sybarin, cur properes amando. Etenim 
A imitatus cllet Alcaeum,itaprotu!i{let, hoc deum 
veneror, tamen eius A non Audio fadum e A, ha- 
bet excufationem, quod continuo carmine id ge- 
nus tuetur, quod duobus cernimus ver Abus, dele- 
gem quam ipft Abi cafii aliquo dixerat, vA^; ad vl- 
timam afmatis partem obferuando produxit, nec 
vfus hac metri fpccie ni A fcmel inucnitur. 

Nona Ode tribus generibus compoAta, cAcx 
quibus duo primi verfus erunt Alcaici hendeca» 
lyllabijfequentes duo dilparis metri, Ac, 

Vides vtaltaAetniuc candidum \i,. 

Soradc,ncciam fuAineantonus . 

Siluas laborantes, geluq; . , 

Flumina conAiterint acuto. 

Primus ex Sy zygia Iambica & (bmipedev dei 


afeitis Abi duobus Dadlylis, in hoc. 

Stet niue candidum, ‘ 

verfum implebit. Idem & fecundus, Ac, . v- r 

Sora(Ac,neciamfuAineantonus. 

Tertiusautem erit dimeter cumfemipede in fyl*: 
lab ' ], 


Vides vt alta 




■I 


Siluas 




I 


r. 


Liber QjVARrvs, a^i 

Silus laborantes geluq;. 

Trimeter Iambicus fiet,li adijeias, frigido, fic. 
Silus laborantes geluq; frigido. 

Nam fefquipede minor elt ab Iambico,qui amphi- 
macri adicdlionc completus ell. Qiiartus duobus 
da^iylisturrit cum trochso & fpondeo, ita. 
Flumina conftiterint acuto. 

Qu^i.potc(t videri mixtus ex duobus metris Epico 
& Trochaico, inter quos (emipodia fyllaba polita 
Heroi Tetrametri Arcnilochus metrum impicuif, 
tanquam, Flumina conAiterint & acuto* - 
Ex quo fupr 1 epodum indudum o Aendimus, lic. 
Aut Ephefon, bimarisue Corinthi* 

Qui adiedis duobus pedibus Het hexameter, ita. 
Maxima lic cito flumina conAiterint & acuto. 
Recipit Stiteram diuiiionem vtad duos dacty- 
los & femipedcm,qui eA pars dimidia pentametri, 
adij datur nunc creticus nuncamphibrachus, quia 
nonfemper in longa fyllaba, icd interdum & in 
breui definit.Hendecafyllabis igitur Alcaicis vfus 
cA libro primo fepties, fecundo decies, tertio de* 
cies, quarto ter. Idem dimetris Iambicis hyperca« 
'talefticis.vthic. 

Silus laborantesgeluq;. 

vfus e A libro primo fepties, fecundo decies, tertio 
vndecies, quarto ter.Trimetris quoque cpicishy- 
percataledis, vt eA hic. 

Flumina conAiterint acuto. 

Vfus eA libro; primo VII. fecundo x. tertio xu 
quarto ter. 

P 4 . 


i-^1 De Metris Horatianis 

Decima Ode cum epodo eft, cuius initium,' 
Mercuri facunde nepos Atlantis. 

Conftat hendecafyllabo Saphico,de quo in fecu- 
daode libri primi plcnifsime difleruimus, quieft, 
lam fatis terris niiiis atque dir«. 

Huius meniiira quarto colo cocluditur^resenim 
qui fiint pares hendecafyllabi exifuint, qui epodo 
clauduntur, quod metrum vocatur dimetron cpi- . 
con, ideo quod duos ped^ Heroos accipiat, da - 
d^ylum&fpondeum. Monoftropha autem voca- 
tur hxc afmata, de qua ad primam ftrophen caete- 
ra refpondent. Idern & de duodecima ode di(5lu 
fit: quae condat adaeque hendecafyllabo Saphico, 
cuius initium, 

Qjicm virum aut heroa lyra vel acri. . 

Vn DECIMA Odelyricorumafmatum: 

Tu ne quaefieris, fcire nefas, quem mihi quem 
tibi. 

Hoc metrum quidam inter prototypa,id eft, pri- 
miformia volunt accipi, & appellant antifpadicon 
iKxetittKetri)^>k»^or Sapliicon, quidam a choHambico 
dcriuatumaflerut. NamferutomneAfclepiadcu, 
accepta choriambica fy zygia, id eft,vt tres iambos 
copulatos habeat ficut hic, facere antifpadicum, 
quod ita percutiatur, vt habeat primo loco epitri- 
tum.quem&hippium dicimus, quartum.dehind 
duosantifpados, vitimii dijambum,verfiim clau- 
dentem, qui nonnunquam dibrachyinfine pofi? 
to in psona fecundum conuerterur, contra fi de* 
trahas inter duo Afclepiadeum, fic, >' • 

A 


Liber a r t v s. 235 

Tu nc qucefieris quem mihi quem tibi. Item, 

• Nullam, Vare, facra vite prius feueris arborem» 
Quarto etiam libro femel,ita, 

O crudelis adhuc & Veneris muneribus potes. 
Tredecim A Ode libri primi; 

Cum tu Lydia Telephi. 

coAatexGlyconio,quod & Anacreontion dicitur. 
Sic te diua potens Cypri. (vt. 

Conficitur autem fpondeo,choriambo & pariam- 
bo.Huic pro epodo fubiungitur Afclcpiadeum^dc 
quo fimiliter in prima Ode didtum eft, fic, 
Moecenas atauis edite regibus, 
fubfiftens duodccafy liabo verfu. Verum quid at- 
tinet nos de his metris , de quibus iam didum cfi, 
faepius loqui ? cum praecedentium ideo exempla 
pofuerimuSjVt ex illis reliqua pollemus agnofcere. 
Ergo fi qua noua metra obuiam venerint, fimiliter 
difcutientur.Nam omnes fere Odae in fubfequen- 
tibus libris i) fdem metris fubfiftunt, exceptis per- 
paucis admodum, ^ quis in fecundo libro Ode 
xviii,cuiusinitium, . 

Non ebur neque aureum, 
namnouum hoc metrum de quo nondum apud 
Horatium tradatu eft, continet, Eli autem ab Al- 
esofumptum choriacum heptafyllabun^ fubdito 
hendecaiy liabo iambico Archilochio, etenim. 
Non ebur neque aureum, 
critTrochaicum,proepod^cum,Dimetrum,Cata- 
Jedicum, quod accepta in principio breui fyllaba 
iambicum epodum faciet, fic, 

P 5 * 


*54 De Metris Horatianis 

Da non cbur neque aureum. " • 

Penultima autem detrada phallicum redde^ita»^ " 
Non cbur neque aurum. 

Dimetro vero fubnexo, vt, r» 

Beatus illc qui procul, non eburnee aureum, 
verfum dabit ex quadrato compoiitum. Aut fi i 
principio creticum retrahas, non ebur, cuius tcr« 
tia poutione longa ell, fequitur enim, n, littera, erit 
Trimetri Iambici prima portio, nec aureum. Infe- 
quens autem verfus metrum habet iambicum cata- 
ledicum Archilochium, ita. 

Mea renidet in domo lacunar. Nam, w:; 
Mea renidetin domo, 

dimetrum ell, lacunar, claudicat, huius exenaplum 
apud eundem eft, 

Trahuntque iiccas machinx carinas* 
quo metro ?'emcl tantum vfus eft* Feritur prior 
verfus ditrochxo, deinde dadylo vel amphima- 
cro, lequens autem diiambo, vltimo bacchio, qui 
recipit & alteram diuilionem. Nam, mea renidet, 
portio eft Iambi ruperfluente femipede, det^ qux 
efficit penthemimeren! tomen, dehinc tres tro- 
chxi verfum complebunt, ita, in domo lacunar. 
Libro tertio, metra omnia fere aut Alcaica,autSa- 
phica.aiit Afclepiadea, aut certe ea funtdequibus 
fupra difleruimus, prxter id quod in duociecima 
Ode inuenimus,quod eft Ionicum i*» fX«wM(^,vCy 
Miferarum eft neque amori dareludum. 

Per totum autem afma diligentia poetica id obfer- 
natum eft, vt verfus duasprimasfyllabas breues,fe« 

. queotes 


Liber Qvartv^, 135 

cjuentes autem habeat longas, fic &pesIonicus 
minor compoiitus videtur. Digertum autem ex 
duobus trimetris coniuni 5 iis vno Tetrametro ei 
fubie(fi;0| (ic, 

^ Miferarum eft neque amori dare ludum. 
Neque dulci mala vino lauere, aut ex- 
animari metuentes patrus verbera lingus. 
Hocquoq; metro Horatius femel vfus reperitur. 
Lib. 1 1 1 1. Ode VI !• talis efl. 

Diffugere niues redeunt iam gramina campis. 
Haec Ode (cripta eft ad eft primum epos 

Heroum hexametrum, fecundum autem epodos 
penthemimeris,id eft hemiftichiu pentametri, ita, 
Arbofibufque coms. 

Sed vthuic prolatione par ftt, fumedaeiuspetame* 
triparserit,qui duos primos pedes dadylos habe* 
bit. Aliud in quarto lib.nouu metru non inuenies. 
Lib. V. qui epodon inferibitur. Ode prima efts 
Ibis Libyrnis inter alta nauium. Secunda, 
Beatus ille qui procul negodjs. Tertia, 
Parentis olim fi quis impia manu. . 

& quae (equuntur vfque in ^cimam.His Iambicis 
trimetris acatale^is vfus eft, in lib. epodon, vt di* 
ximus , decies. Refpondet adaeque Iambico 
n||tro Acataledo , id eft, quatuor pedibus eiuf^ 
dem metri. Primo fic, 

Amice propugnacula. Secundo, , 
Vtprifca gens mortalium. Tertio, . 

Senile guttur fregerit. 7 ^ 

Similes Archilochijsilliss > 


aj 6 De Metris Horatianis = 

TpJ* *«•< 0-U9 a-ig» <pgw«{. In Sodenijodc xi i 

Pecli nihil me ikut antea iuuat, 

Scribere verficulos amore percuflum graui. 
Scripta ad dicoliam, in qua primus verfus erit figa- 
plex iambicus trimeter, fequens co mpofitus.Nara 
praelata, amore percuflum graui, quo mClro lemel 
vius cft. In eodem, ode x 1 1 . 

Quid tibi vis mulier nigris dignifsima barris* 
Munera quid mihi quidvc tabellas* 

Haec metra fimilia funt illis quae in primo carmi- 
num inuenimus, ita, 

Laudabunt alij claram Rhodon autMitylenen, 
Dehinc, 

Aut Ephefon, bimarifve Corinthi, 

Vbi tetrametrum epicum heroo (ubne( 5 iitiir. Itero 
Te maris & terrae numeroquecarentisarence> 
Herous epodus huius, 

Menforem cohibent Archita. 

Nam tetrametri epici, qui & Archilochi) ab in- 
uentore nuncupantur, a diceris duobus in finepe- 
dibus erunt hexam<ifri, fic, 

M unera quid mihi quidve tabellas perfida mit- 
In eodem, ode x 1 1 . (tes. 

Horrida tempeflas coelum contraxit & imb|ps, 
Niuefq; deducuntIoue,nunc mare nunc (iluae. 
Horum metrorum primum Heroum eft (implex, 
fequens compolitum ex dimetro iambico acata- 
ledo , & penthemimeri epico , quod fupeiiori c- 
podo contrarium eft, ita. 

Sai-. 


Liber Q^v a r t v s. 157 

Scribere vcrficulos amore percuflum graui. 
Quem confequenti ratione praepofterum *quSm 
fuperior habetur, induxit, fic, 

Niucfq; deducuntloue, nunc mare nunc filuap. 
Etenim veritus ne fubiefti epodi prius comma cx 
Heroo fubfificns, eundem enuntiationis fbnum 
redderet, iambicum dimetrum antepofiiit,quo va- 
riata modulatione gratior redderetur. Nam & in 
trimetro fuperiorc, ne fui generis verfum fubiun- 
geret,heroi comma preemifit, ita, 

Scribere verficulos. 

In eodem, ode XV I. 

Altera iam teritur bellis ciuilibusaetas! ' 

Suis & ipfa Roma viribus ruit. 

Prior Herous , fcquens trimeter Iambicus acatale- 
^luseft, qua copulatione inter fe metrorum Ho- 
ratius fcmel vfus reperitur. Item dimetrum epo- 
dum Heroico verfui fubijcit, iic. 

Mollis inertia cur tantam diffuderit ijjjis 
Obliuionem fenfibus. Similiter, 

Noxerat& coelo fulgebat luna fereno 
Inter minora fidera. * 

Quo exemplo bis, nec amplius, in epodon libro 
poeta vfus eft. In vltima ode, quae eft, 

Iam iam efficaci do manus (cientiae. 

Trimetris omnibus fine epodo vfits eft. Ethadio» 
Dus epodi . Si qua vero ftint alia de quibus non 
diximus, ex his,ficut fupra memorauimus,nafcun- 
tuir,%ut detradf is aut adie Ais cuilibet metro fylla- 
bfs, neque vllus fere poAarumeft qui vel lyrica 


* 

K , , •! .. - ^ 

ajS Di Metris Horatianis ^ 

vel fabularum choros fcripferit , qui non (ihtilU 
quod*pfoprium genus ob commendationem aC 
memoriam fui nominis finxerit. Afmate eo quo 
feribitur carmen (cculare, cuius initium, 

Phoebe, filuarumque potens Diana, ' - 

Lucidum coeli decus, o colendi 
-. Semper& culti, date quae precamur • ' 
Tempore facro. ' ' 

Hendecafyllabum cft Saphicum , tribus continuis 
verfibiis, epodo quarto epico dimocro,dc quibus 
in fecunda Ode libri primi carminum, cuius initiu, 
lam fatis terris niuis atque dirae, fatis didum eff. 

DE NVMERO HORATIA- 

norum verfuum. ^ ' a * 

/^Mnia autem apud Horatium tam carminuin 
^^quam nmiSr metra, eruntvndeviginti numero, < 
fic.Alclepiadea fpondeo,vt,Mecoe,duobus Cho- 
riambis, jias atauis , cdtte regibus. Saphica hen-' 
decafyllaba, epitrito fecundo, iam fatis ter, chori- ^ 
ambo, ris niuis at, bachio, quae dirae. DioKtra e- 
pica acataIcffa,dadyIus,terruit,fpondeus,vrbem. 
Glyconia qux& Anacreontia, fpondeus, Sic te, 
choriambus, diua potens, pyrrhichius, Cypri. 

Saphica, quae quidam antifpaflica^ 
dixerunt, fpondeus, Tu ne, choriambi, quaefieris, 
fcire nefas , quem mihi quem , pyrrhichius , tibi. 
Epica 7r»5<Tlo(rwAA«|S<e, daftyli, Soluitur,acrishi,fpOr 
deus, ems gra, daftylus, ta vice , trochaei, veri$&^ 
FauonL Trimetra Iambica catale£fica,Trahunt^; 

• Eccas 


Liber Q^v a r t v s. 
ficcas machinae carinas. Pherecratia , Ipondeus, 
Grato,choriambus,Pyrra{iib antro. Epiciim he- 
xametrum, quod Heroum» 

Laudabunt alij claram Rhodon aut Mitylenaro. 
Epicum tetram^rum acatalcdum Heroici» 

I Aut Ephefumbimarifvc Corinthi. 

Iambicum dimetrum cataledicum, choriambus, 

I Lydia dic, & bacchius, per omnes. Choriambi, 
cum tetrametrum catale<5^icum,epitritus i i.Hoc 
deos vc, choriambi , re Sybarin cur properes, ba- 
chius, amando. Alcaicum Hcndecafyllabum, 
iambi.Vides vt al, cura fyllaba, ta, & duo da^yli, 
flet niue candidum. Dimetrum Iambicum ny- 
percataledumjfpondeusfilux.iarabuslabojfpon* 
deus rantes, iambus geluq;. Trimetrum epicum 
Hypercatalcclum, duodadyii, flumina conftite, 

& duo trochaei , rint acuto. Trochaicum dime- 
trum catalefticum, trochili. Non efaur neque au- 
reum. Iambicum trimetrum Catalecticum, 

Mea renidet in domo lacunar. 

I Trimetrum iambicum acataleCtum» 

Ibis Lyburnis inter alta nauium. 

Dimetrum Iambicum acataleCtum» 

' Amice propugnacula. 

Compofltum ex penthemimere elegiaco.&diffle* * 

tro Iambico cataledo.duo da^yli cum (yllaba^ 
Scribere verflculos. duo iambi, tertius fpon- 
j deus, quartus iambus, amore ^ercuflum graui* 
Compofltum ex dimetro iambico & pentheroi- 
mere degiaco,duo iambi, niucf^ue de, fpondeus, 

r ■ ■■ • 

t- . ■ . 




4 


240 De Metris ho rati anis 
ducunt, Iambus louem, dadylus nunc mate 

filuae. Metra apud Horatium (emeldi6ia,Cho- 

riambus i Lydia dic, Bacchius , per omnes , Hoc 
deos ve, epitritus fecundus. 

Soluitiir acris hyems grata vic#veris & Fauoni. 

Non ebur neque aureum, . l 

Mea renidet in domo lacunar. ^ ; 

Scribere verliculos amore percuflum graui. 

Niuefqjdeducunt Ioue,nunc mare nunc Iiluar. 

Et fuper his hadenus. Nunc vero fi non omnia, 
quascunque apud Graecos pofiunt inueniri, .hoc 
commentario comprehenderim (fiintenim apud 
Lyricos & Tragicos & Comicos poetas innume- 
rabiles metrorum Ipecics) illud tamen non arro- 
ganter aufim dicere, id nos his voluminibus qua- 
tuor confccutos, vt fi nouum atejue incognitum 
auribus metrum commentum fe quifpiam duxe- 
rit , inficias ire non pofsit , ad haec velut omnium 
generum femina quae inueftigata ^ nobis huic 
commentario tradita reperiuntur, neceflario re- 
ferri, ab ijfdemque, vt ita dixerim, fontibus pro- 
culdubio deriuari, praeterea vtcunque fub incerta 
atque ambigua fpecieaftii proferuntur, protinus 
intelligamus qua metrorum origine procreata, 

‘ velquafint ratione ftudiofacorapofita, quo fimul ' 
& ea quae fallunt inconnexa inter fe metra, magi- 
fira ledionis inl^udione nofeamus , & ipfi ex 
nobis noua, inftigante gloria , comminifci ac pro- - 
ferre pofsimus. 

FINIS. • , 


•V 


41 



Es didus eft.quo quafi metroru greflus 
incedat.Aliter didus eft pes, quod J30C 
quafi pedali regula ad 'verrum vtimur 
menrurandum. Metimur enim verfum 
Heroicum , & dicimus fex pedum efle . Metimur 
Sapliicum,& dicimus quinque pedum cfle, & cae- 
teros. 

Igitur neceffe eft , pedem vnumquenque in le ha- 
bere certum cum temporibus numerum fyllaba- 
rum, vt eft fpon deus: habet enim duas fyllabas & 
tempora quatuor . Item dadyjus tres fyllabas ha- 
bet, & tempora quatuor.Item & proceleufmaticus 
quatuor fyllabas , & quatuor tempora, & caeteri 
qui cumlusfubfcriptilunt. 

Scire etiam debemus , quod vnicuique pedi aed- 
4it Arfis^ Thefis, hoc eft eleuatio & pofitio, fcd 

CL 


2 ^z Servivs Honoratvs 

arlis in pritpa parte, thefis autem in fecunda po- 
nenda crt. Numerus etiam fyllabarum, & tempus, 
vtfupradidum eft . Refbluiip, vtfiprofpondeo^ 
proceleufmaticus ponatur, v.t cft apud Vergilium, 
Genua labant: (bluunturenim du£ longae in quat- 
tuor breucs, quae fpondcum folis facere folent 
temporibus. Figura etiam accidit‘pcdi,vt fi velimus 
fpondeum. figurare his notis - - & Pyrrhichium 
his notis oujficut etiam apud Graecos funt. Me- 
trum quod cxfpondco Spondaicum, ex trochaeo 
Trochaicum, ex iambo Iambicum nuncupatur. 

Pedes diflyllabi hi funt, 

Pyrrhichius v»,o 

Spondeus , ^ 

Iambus ^ u 


Trochceus 


Tribrachus , , 
Moloflus 
Anapaefius 
DatSIylus 
Ampnibra chiis 
Amphimacrus 
Bachius 
Antibachius 


Trifyllabi funt, . 

— « 

atxtrxtf(S^ ■ 
ilTtZxKJ(,H^ 


u 


i -'H ' ; 




U U — 

r u L» 

^ i 

— . u , 

«J 




o 




Duplices autem hi funt. 


Proceleufmaticus u o u 

*>,•* * '-‘A ^ 

Difpondeus 


Diiambus 
Ditrochaeus 




u — o r* 
“ ^ u 


Anti- 


De p e d i b. versvvm. 

mtrioTCxi'^ 


M3 


o — “ o 
— u o — 
Unxht ixdifor^ u u “ “ 
iattxlf «»o — — u u 

TTxiui, <i, 

•xxiut. ji'. 
vxtui. 
vaitii. y. 


— u «J u 
o ~ yj u. 
u u — u 
u o u ” 

yj — — — 


u 


Antifpaftus 
Choriambus 
Ionicus minor 
Ionicus maior 
Paeon primus 
Paeon fecundus 
Pxon tertius 
Paeon quartus 
Epitritus primus 
Epitritus fecundus fi'. 

Epitritus tertius y'. 

Epitritus qiiartus J'. 

Ex quibus ali) pedes vel fyzygi® iud icantur. Sy- 
zygia autem eft, ex varijs pedibus veliit in vnum 
pedem colleda conclulio ; nam inuenta eft pro- 
pter haec verba, quae nec difTyllabarum, nec trilyl- 
labarum , nec quadrifyllabarum efle potuerunt, 
vtputa fi dicamus xdificium, aedificatio, orationi- 
bus, ratiocinationibiis.Hxc quia fiint integra po- 
fita , nulli conueniunt pedi, quia excedunt qua- 
tuor numerum ryllabarum . Syzygiae vocantur, 
quoddiuifaediuidentis arbitrio pedibus fignen- 
tur: vt fi velimus diuidere hoc nomen in duos da- 
(Sylos , aedifi - o u catio -uw, & caeterahuiufi> 
modi . Verum fi nouem fyllabarurn nomen incur- 
. rerit.itadiuidimus, ratiociuu-u nationi - u-o 
bus, in paeonem tertium, & in ditrochaeum, & fc- 
mipedera . Aut ita .^ratiocinationibus in anapae- 
ftum, UU-, &inamphibrachum,o-u, &inda- 
dyjum,- u o. & aliajiuiufiirodi. 

. Q^z 

..tt- 

* 


244 Servivs honoratvs 

Pedes diflyllabi fecum iundii hos ex fe duplices fc- 
decim creant, tali fchemate. 

Omnes pedes tres diuifionum tenent formas, (ed 
hasquae ad grammaticos pertinen.t : Nam ampht- 
brachus,qui excipitur aDonato,liabet diuifionem 
quas dicitur tripla epitriti,qui ex eodem excipiun- 
turhabentdiuifionem quas epitrita dicitur. 

Ergo his quinque pedibus exceptis, (ciendum eft 
quod in reliquis pedibus iftaefunt diuifiones tres, 
quarum prima squa , (ecunda dupla , tertia fefeu- 
pia. Hteftasquadiqino in his pedibus, quifoluti 
tot tempora habent inarfi,quot& thefi, vt eft 
dadylus . Dupla eft , quoties altera pars alteram 
partem duplo vincit, vt in his pedibus eft trochso 
& iambo : nam prima (yllaba duo tempora habet» 
(equens vmim , vcl contra. Sefcupla eft, quotiens 
altera pars alteram partem de medietate dupli vin-> 
cit, quae iccirco di(fta eft fefcupla, quia plusabae- 
qua (ignificet, minus ^ dupla ; aliud enim cum duo 
f!nt contr^ vnum : plusenim laborat illa pars qute 
vnum habet contrh duo : aliud enim, eft cum tria 
veniunt con triduo. 

Scire etiam debemus , quod «quam diuiftonem 
polTumus vocare dacftylicam , duplam iambicam, 
fefcuplampxonicaip. 

Inueniuntur in vnoquoque metro pedes ignobi.. 
JeS, qui nothi vocantur: iccirco.quod velut appo> 
(iti dignitatem metri degenefent, vt eft in verlii 
Heroico , trochaeus , anapaeftus , proceleufmati- 
cus. Nam legitimi hi dunt in Heroico metro 


I De pedibvs et accentib, 

' fpondeus , & dadtylus , qui tamen & ipfe non fuit 

ante legitimus» fed fadus ell; ex folutione Ipondei 
iccundsfyliabx. 

Pedes iimpliccs ideo didi funt , quod non (unt ex 
i aliis pedibus compo(iti,fed natura vfque ad ternas 
(yllabas tendunt; ii autem vfq; ad quatuor duxeri- 
mus, jam non runtfimplices,fedex diflyllabis fadi 
funt duplices: qui duplices non amplius quam nu- 
mero lenarum fyllabarum eOe monftrantur: Et 
reuera fiquidem conltetlimpliccs pedes vfque ad 
ternas fyllabas pofle conlcendere, qui vtiqj gemi- 
nati iure duplicet vfque ad fex (yllabas mittunt. 

DE ACCENTIBVS. 

'"I ’Enores, (lue accentus didi funt, quodnatU® 
ralcm vniulcuiufquefermonis inuicem noftrae 
' eleuationis tenorem feruant.Didus autem accen- 
tus, quali adeamus iuxta Grseci nominis interpre- 
tationem, quod iTC^OarMlet dicitur, Latine adeantus. 
Suntorancsaccentuslatini odo : Acutus qui ita 
fit Grauis iia^; Circumj3exus'" ; Fadus fcilicet 
de vtroque. Longus ita - : Breuisita u ; Hyphen 
ita U: Diaftole, Apoftrophos ita’ . 

Verum hocintereft inter Diaftolen &Apoftro- 
phum, quod Apoftrophos ad caput litterae poni- , 
tur , Diaftole vero ad imam partem litterae . Hoc 
ideo diximus , ne cui notarum harum fimilitudo 
; aliquid grroris afferat. 

His ita fe habentibus, fciendumeft quod acutus, 
&grauis, & circumflexus, (oli funt, qui vt fuperius 


24^ Servivs Honorat ys 

diximus , naturalem vniufcuiulque fcrmonis in- 
uicemnoftrcE cleuationis feruant tenorem, nano 
jpfi Arfin rhefinqiie moderantur. Quanquam 
iciendum cft , quod in vfu non cft hodierno gra- 
nis accentus. 

Verum lex accentuum ita eft,quod fyllabae in qui* 
bus irti poni debent, hne numerantur; Nam fi 
iyJlabarum quantarumuis fermo fit, circumnexus 
non tenebit nifi penultimum locum. 

Acutus accentus in Latinis non tenebit j nifi pc- 
nultimum locum & antepenultimum. 
Penultimum tunc in diffyllabis, cum prior fuerit 
vel correpta, vel politione longa: velcumambs 
naturaliter longae fuerint,*vel cum ambxbreues; 
^ta fit vt in dilTyllabis cum acuto accentu in pedes 
coniundi funt, Trochxus pofitipnefadus,Tj[am- 
bus. Pyrrhichius? Spondeus. 

In ti ilyllabis vero , vel in quantovis numero lylla- 
baru,tunc ell acutus accentus, cum tres ipfe lylla- 
hx a fine breues naturaliter; vt,anima,macula, vel 
quicquid horum inuentum fuerit, qux in dilfylla- 
bis an<e docuimus: itafitin trifyllabis, hunc eun- 
dem accentu cognofeimus in tribracho , mololTo: 
cuius fyJlabx ambx^fine, aut naturaliterJougx 
fuerint, aut politione longx, Dadylo, Anapxlto, 
Amphimacro, Amphibracho ; cuius tamen media 
politione,fit Baebio naturali, &Antibachio, cuius 
item media politione longa. 

Huculque didura eft in diflyllabis eiulHem modi 
qui ellc poliunt accentus, nuncdicendum efi ^tn 

qua 


^47 


j De ACCENTIBVS. 

' qua parte in trify liabis acutus Iit ponendus. 

,In tnlyllabis antepenultima accipit accentum, e- 
tiamli penuliima fit longa politione exmuia& li- 
quida; vt, latebras colubri: In tribus fic penultima 
I acuetur; vt, Mecotfnas. Vbi antepenultima fuerit 
breuis, penultima vero fit longa, in penultima po- 
nendus eft, vtamkus. 

1 Sane faendum eft, quod monofvllaba pars oratio- 
nis , quas vcl naturaliter breuis elf vt , que r vcl 
pofitione fit longa , accentum habebit acutum: 
vt, pax, dux, nux, crux, fax. 

I Circumflexus aufem accentusin trifyllabis , veliti 
quantovis numero fyllabarum, penultimum *fibi 
I vendicat locum , & hac lege , vt vbi fuerit hic ac- 
centus, penultima fit naturaliter longa, ita fit vt 
huic accentui trochosus naturaliter longus con- 
uenire videatur. 

Jtem monofyllaba pars orationis tunc iflum ha- 
bebit accentum , cum naturalonga fuerittantum, 
vr, Ibl, dos; Grauis vero accentus cum acuto & 
circumflexo accentu poni poierit:pofl'umus enim 
in eo quod cft C^itullus grauem ponere in antepe- 
nultima; item cum circumflexo ita ponitur, vt Ce- 
thegus, verum quia neceflenon eft,vtc^|rareliciuis 
accentibus ponatur.flt feriptoris arbitrio. 

Sed hic grauis accentus ijon habet eandem com- 
munionem cum casteris accentibus, qu^un cum. 

' circumflexo & acuto, quia fi cum casteris habue- 
,• 1 rit,non habet tamen nifi pcriftos,vt malefanus,in- 
terea loci.Sed nequis in huiufmodi di<5lion/bus 
‘ ' . Q 4* ^ 


24^ Servi vs honora t’v s" 

■»^quatuor efle accentus : Hyphcn, aut acutum j aut 
circumflexum, aut grauem,flquidcm dicit in com- 
pofltis dictionibus vnum accentum efle debere» 
non minus quam vna parte orationis. Sciendu*eft, 
quod modo Hyphen pro diftinclioneponatur> 
grauis autcmfuperfluo (criptoris arbitrio, vtfupra 
diwtu cft. Reflat igitur vt exiliis Jegitimis duobus 
in dictione pofltisiure dicatur accentus . Sciendu 
autemquod nullum barbarum nomen, vel verbum 
aliquod peregrinum, neq; interieCtio certum po- 
tuerit accentum tenere . Nam in barbaricis nomi- 
nibus nulla funt fui ratione, fed ^uali volumus Pa- 
ne i?on afpero proferamus accentu : Grsca autem 
fuis accentibus pronuntianda efle cognofcimus- 
Sxpe accentum difsipat legendo, vel diflinCtio, 
vclut cum debet dici, fub Hyphen malc^fanus, 
male, quis diflinguendo dicat feparans male, (anus, 
vel pronuntiando , vt cum dif ere debeamus late- 
bras, legendo verllim quis dicat; 

Impulerat ferro argolicas fodare latebras», ‘ 
acute producens; Vel necefsitasfeparandi verba 
flmilia, vt cum dicere debeamus, p6ne,vt penulti- 
ma fyllaba habeat accentum, quia nullum latinum 
verbum cfl|in quo vltima fyllaba habeat accentuta 
nccefsitate duCii, ne putaretur modus imperati- 
uus,ab eo quod eft pono, dicamus ponc,vt aducr- 
bium fignificetloci, vel flmiliter ergo,vtintelliga- 
tur, pro eo quod efl caufa,vtin Vergil. illius ergo, 
Venimusjid eft,illius caufa venimus. 

Hy phen,cft nota quse duo verba fubiungit,ac ne- 

ait 


De Distinction v-M notis. 249 

(ubpofita,quae ducitur ^ proeccdlntis fine ver- 
bi vfque ad initium confequentis , vt interea Jo- 
ci, cum tamen vfus exgerit. Diaftole cft nota con- 
traria Hyphen, hac enim nota vitiofe iunda fepa- 
ramus, & ponitur ad imam partem litters, quali 
retinens, vt, 

Ereptae virginis, ira. Et. 

Viridiq; inlittoreconfpicitur, fus. 

‘‘ Apoftrophus,eftnota fimiliierfaftavt Diaftole, 
fed ad fummam partem pofita cft, fcilicet confb- 
• nantis,quae quafi fub vocali motu velata fufpendi- 
tur. Scire autem debemus Graecorum Dalian & 
Pfilen,H,notara afpirationis modo pofita, modo 
fublatam fimulare. 

Didta diftindio eft vel pofitura,quod pofitum 
punffum diftinguit noft^am orationem, & cum 
diftindio fpccies fit politurae, tamen abufiue pro 
ipla pofitura,hoc eft, proipfo genere diftin(^ione 
habemus; Nam cum iit codex emendatus diftin- 
«ftione, media diftindlione, & fubdiftindionc di- 
citur tamen codex efle diftindus; Igitur diftin- 
<ftio efhpundumappofitumad caput littere ple- 
nae fententiae.Subdiftin<5lio,pundum appofitum 
. ad imam partem iemiplenae orationis. Media di- 
ftindtio , punftum appofitum mediae fententiae 
fiifpepfae propter relpirationem.Sciendu eft autfij 
xjuod in ledione textus vnius lenfus periodos no' 
minatur,vt cftiNihil ne te no(5i:urnum praefidium 
' palatij, nihil vrbis vigiliae,nlhil timor populi, nihil 
concurfus omnium bonorumf &c, 

Q.5*v . 


f 


*5o Servivs Honoratvs 

ColaameifJ 8d commata eiufdem orationis frn- 
guls partes elfe nofeuntur. verum meminerimus 
inprofa oratione cola & commata idemene, & 
vnum (ignificarc: in verfu vero aliud &• diuerfunr, 
nam vbi duo liberi funt pedes, colon dicitur, vt 
apud Horatium, 

Terruit vrbem. 

Comma vero, quando poft duos pedes, vel poft 
tres pedes fequitur fyllabaquae partem terminat 
orationis^ vt in primo verfii Aeneidos, 

Arma viruraque cano. Item, 

Arma virumque cano Troiae. • 


SERVI I MARII 

HONORAT*! GRAMMATICI 
de quantitate fyllabarum 
Libellus, 

SERVIVS MARIVS H0N*O- 

RATVSAQ.VILINO S. 

L T 1 M A R VM Tyllabarum naturas, 
licut propofueras, breuitei iucideq; 
digefsi,in qua re mea audacia tuo de- 
fenditur imperio .Namque hoc opus 
arduum, dum veluti facile ac per fe patens multi 
reliquerunt, difficilius reddiderunt, quanqnam 

rationem 




QVANTIT. SylLABARVM. 2JI 

rationem Jitters&fyllabs Donati artibus habea* 
xnus, tamen breuiandicaufa, aliqua ex his defcri* 
pfimus,qujB ad fcietiam metrorum proficere cre- 
didimus. Igitur primas lyllabas omnium partium 
orationis duobus modis confidcrabinUls, natura 
■& pofitione. Natura-tripartitaeft, nam autdiph- 
thongis fyllaba longa cflTc cognofcitur,vt,a?,oe,au, 
cu,ei,aut exemplo. Quairiturenim vtrum fyllaba 
Jonga fit an breuis, vt, 

Mufa mihi caufas memora quo numine Ixfo. 
Autexcompofitione, vt fi nefeias qualis fit pius, 
ex compofitione,quod efl impius, qualis iit pi 
cognofeitur, licet in aliqiiantic hoc fallat. Nam cu 
dicimus nubere, nu, longa efi. Irem cum dicimus 
innuba aut pronuba breuis eftiiu, in coropofitio- 
ne: fedhocinueniri raro contingit. Pc^litio df, 
cum correptam vocalem duae confonantes fequu- 
tur,vt arma, aut vna qu^uis cluplex,vt axis,vt Me- 
zentius vel maior , aut altera confbnans & altera 
vocalis loco confonantispofita, vt, at vino,&, at 
venus. Verum fi qualibet pars orationis, cii prae- 
pofiiionibuscomponatur , ex his-primasfy liabas 
cognofeimus . Nam talis njanebit fere omnis 
compofita fyllaba, qualis & ipfapraepofitio fuerit, 
vt ineptus; ex his praepofitionibus, ad,& ob, & in, 
fubjdiuerfe in verbis ponuntur, nam corripiuntur 
cum crefccndo difTyllabum redduntrVt,adit,obit, 
init,fubit. Indifferentes enim funt, cum trifylfebu 
faciunt vtadicit, inicit, obicit, fubicit;producun- 
turtantummodo cura tetrafyllabum ex fe red- 

'V 


T 


2J2 Servivs Honoratvs 
dant,vt adij cio,inij cio,obij cio,(ubij cio.ltem quae 
per que & per pre in primis fyllabis fcributur, ple- 
runque producuntur, excepto precium, premo, 
preces, prehendo, & queror hoc eft querelam de- 
promo, diqus ex his per deriuationem aut decli- 
nationem fieri poflunt, &, que,coniundio. Item 
econtra breuiantur , ex eifdem praepofitionibus, 
in compofitionibus,de,&pro,vt dehinc, deinde,' 
profc<Iitus,profe(rus, profanus, profatus, proauus, 
pronepos,&c. Item funt aliquanu verba quae pri- • 
masfyllabas temporum ratione producunt quae 
fubter collegia. In omni enim praeterito perfero, 

& omni praeterito plufquam perfe£Io,&: omni fu« 
turo modi tantum coniundiui, producuntur, in 
caeteris autem modis & temporibus breuiantur, vt 
funt haic, lego, legi, legeram,legero. Faueo, faui/ 
faueram , faucro. Venio, veni, veneram, venero. 
Fugio, fugi,fugerara, fugero. Facio,feci, feceram, 
fecero. Sedeo, fedi, (ederam, federo. Fodio,fodi, 
foderam, fodero. Video, vidi, videram, videro- 
VoueOjVouhvoueram.vouero.Fouco/ouiifoue- 
ram, fouero. luuo ui, iuueram, ro, ago, egi, ram, . 
ro.emo,mi, ram,roJauo,vi,ram, ro. odio,di,ram/ 
ro.eo, iui, iucram, iuero. queo, quiui, quiueram, 
quiuero. Sino, vi, ram, ro. Sero, feui,ueram, uero. 
Caueo,caui,caueram,ero.Itera econtra inueriiun- 
turquae in praefenti tempore produdla funt, & in 
praeterito breuiantur,vt funt haec, pono pofui, co- 
go coegi,do dedijfto fteti.Item onmia verba quae, 
in praeterito an tecrefeunt, in primis ly liabis breui- 
antur 


D E Q^V A N T. S Y L L A B.' 255 

antur,vtpendeo pependi, tondeo totondi, tendo 
tetendi,pofco popofci,curro cucurri. 

Medias (yllabas tribus modis cognofcimus,Pofi- 
tionc,Diplith6gis& Accentu. Sed de pofitione & 
dtphthongis fupra tradauimus, accentus autem eft 
quafi adeantus di<5tus, quod ad cantilenam voci^v 
nos facit agnofeere fyllabas. Qui vocis accensus 
duo, ad ea quas tradamus, neceflarij, correptus & 
produdus. Correptus eP, quotiens fine vlla mora 
vocis medias (yllabas enuntiamus, vt macula tabu- 
la, produdus eft quoties medias fyllabas cum ali- 
qua mora vocis exprimimus, vt fortuna natura. 
Sciendum eft tamen, quod illa, quae in verbis, i, 
correpta proferuntur , cum in medium venerint 
& ipfam, i, in, e, mutauerint, vt legis lege legere, 
vbique breuiantefr , excepto cuisl tribus exci- 
piuntur confonantibus, b,&m, & t, vt legebam, 

, legemus, legetur. Caetera melius accentibus col- 
liguntur, quia accentus in trifyllabis & tetrafyl- 
labis,& deinceps ita confiderandus eft, vtfiquas- 
ratur, amicifsimoru, quibus (yllabis conftet, dici- 
mus primam breuem exemplo, vt, Nimium di-||^ 
lexit amicum. fecundam cum longo accentu 
inuenimus,tertiam pofitione longam,quarta bre- 
uem accentu, quia cum dicimus amicifsimus pen- 
ultimam cum breui accentu dicimus, vitima vero 
qualis fit per fingulas partes orationis, demoftra- . 
bunt rationes fubiedx. 

Nominatiuusfingularishas habetbreues,a,vtrau- 
(a,e,vtfedilc,o,vt virgo, v,vt cornu, el,vt mel,'il,vt 


254 Servi vs Honoratvs 

vigil, vljVt conful,m,vt tcdum,en,vt carmciiair.vt 
vir,or,vt dodor, t, vt caput: cx his autem produ- 
cuntur in Graecis, e, vt Euterpe, o, vt Dido, en, vt 
lien,liren,il,in vno betrufcOjVt tanaquil.Hgc funt 
itera quae producuntur,i,vt frugi, ol, vtfbl, an, ^ft 
titan,on,vtraemnon,in,vt delphin, as,yt facultas, 
CjVtallec. Sed as finitus nominatiuus in Graecis, 
luc breuiatur cu genitiuus,dos,habuerit,vt Arcasi ' 
arcados, Pallas pallados: er autem in Graecis pro- 
ducitur, vt aether, aer.Irehec funt qiig in monolyl- 
labisproducutur,in dllTyllabis autc& triryllabis& 
tetrafyllabis & in caeteris polyiyllabis corripiun- 
tur,ar,monofyllabu,vt far,diflyllabu vt CaBfar,cr, 
monofyllabum vt ver, diflyllabii pater, urmono'^ 
fyllabumvtfur,diflyllabum vt murmur, is mono- 
fyllabum, vt gliiidiflyllabum vt fortis, al monofyl- 
Jabum vtfaljtiifyllabumvt Hannibal. 

Item haec funt quae varietatem nominatiuifaciut^ . 
& quae fibi ^ genitiuo fuo regulam fumunt,es, os, . 
us. Namesfyllaba nominatiuus quando finituri 
modis quinque producitur, duobus aute corripi- 
atur: tunc ergo producitur cu nomen quintae fuerit 
declinationis, vtdiesdiei. Item producitur cum 
totidem fyllabas genitiuus habuerit , quot & 
nominatiuus , vt proles prolis. Tertio modo pro- 
ducitur, cum genitiuus iyllabacrefcens, e, pro- 
dudam in medio habuerit , vt merces raerce'dis. . 
Quarto modo producitur cum ^ monofyllabis 
du«5i:a fuerit, vt pes, bipes, fbnipes, femipes. 
Qmpto modo producitur cum, i, ante es in fine 

habuetit. 


De Q,va%t. syllabarvm? 255" 

habuerit* vt abies* anes* paries* quies. Duobus 
. autem modis corripitur * cum ante mediam bre- 
uem in geniiiuo habuerit, vt feges fegetis : auc 
cum*»c, mutaucrit,vt miles militis. Os igiturmo- 
no(yllabumfiorafignificet*producitur,vtos oris, 
fi ofla fignificet, breuiatur* vt ofsis. Quas tamen, 
os, f)'lJaba, cum in difly liabis vel in trify liabis ve- 
nerit & media fvllaba genitiui natura produ(5^a 
permanleritj tum longa erit, vt nepos nepotis* fi . 
vero correpta fuerit, aut diphthongon in geniti- 
uo Grxeo habuerit,breuiatur*vt compos compo- 
tis*/«A( 5 e JiAet;, Vs vero cum in geiiitiuo crcfcente, 
u longa permanferit producitur, vt virtus virtu- 
tis, tellus telluris, excepto vnopalus, quod in ge- 
nitiuo, dis, terminatur, vt palus* paludis* inde eft 
Sterilifq; diu palus aptaqueremis. Si vero in 
genitiiio crefccnte, correpta aut mutata perman- 
ferit aut non creuerit, breuiatur, vtpedus pedo* 
lis, vulgus vulgi. Genitiuus, datiuus & ablatiuus 
fingularis producuntur, fed genitiuus, cum aut os 
In fine fecudum Graecos habuerit,aut tertiae fue- 
rit declinationis, Csum ablatiuofuo,e, tantum litte- 
ra terminato breuiatur, excepto vno quod produ- 
citur, vt ab hac famc,quia veteres huius famei, non 
huius famis declinabat: fed & datiuus in Graecis,!, 
terminatus breuiatur,vt Palladi. Accufatiuus in La 
tinis bteuis efi femper. In Grxeis tunc tantu bre- 
uis efi,cum, a* vel on, terminatur* vtThefca,De- 
lon,alias longus. Vocatiuusquoq; in Latinis bre- 
.uisefi, excepto cum*i, terminatur, vt, Mercuri. 


1<^6 SeRVIVS H0N%ItATV5 

In Grzcis corripitur, vt Alexi, qui etiam dum fi- 
milis fuerit nominatiuo, nominatiui fequiturre-. 
gulam, vt haec paupertas; in raafculinistame Grae- 
cis & barbaris,a,terminatis producit, vt aenea: fed 
etiam, e, finitus in Graecis tantum breuiatut, cura 
cius nominijtiuus, os, fuerit terminatus^vtPhcebos 
Phcrbe. Nbmin^tiuus & accufatiuus & vocatiuus 
plurales per quinque declinationes in mafculino 
&foeminino genere producuntur, in neutro. cor- 
ripiuntur. Contra haec funtQraeca nomina quae 
dum ante,s,vltimam,a,aut,e, habuerint,& ^ geni* 
tiuo fingulari dos, terminato venerint, tunc tantu 
in mafculino & foemininobreuiantur,vt huius ar* 
cadoSjhiarcades.hos arcadas,aliasIogifunt- Gc- 
nitiuus pluralis femper breuiseft iit Latinis,, in 
Graecis vero producuntur, vt Philemon. Datiuus 
& ablatiiius plurales fi,is, terminantur longi funt, 
vtdodis;fi,biis,breues funt,vtagilibus,autfi Grf 
ca fit declinatio,»,terminatuscorripitur,vti^K«^<r»n 
In hac regula nomina, pronomina, participia con- 
tinenturjfed pronominis declinatio in eo tantum 
differt, quod monofyllaba quae vocalibus termi- 
nantur,producuntur, quae funt, me, tc,fe, mi, tu, 
qui,quae,quo,qua;fed genitiuus cum in us,termi- 
natur,breuiatur vt illius; datiuus vero in,i, ficut in 
nomine femper longus eft, excepto mihi,tibi,fibi, 
quae indifferenter poni pofliint; fic reliqufquoq; 
cafiis regulam fiimunt ex nomine* In omnibus 
verbi temporibus, modis, numeris,perfbnis,con- 
jugationibus breuiantur,m,vt docebam, r,yt lege* 

bar, 

r . ^ 


Dfi C1 ,VAnT. SVLLABARVM. 

bar, t, vt faceret, us, vt nutriremus, e, vero littera, 
verba terminata brcuiantur,vtlege. Sic imperatiui 
inodi fecunda tantum perfona, fecunda quoque 
coniugatione,producitiir,vtdoce. Es autem bre- 
uiatur, vt fum es, & CGEtera quae ex his componi 
ppflunt,vt aflum ades , poflum potes, in alijs prp- 
ducitur,vt doces* Is autem in fecunda perfona in- 
dicatiui modi tunc tantii producitur cum ^ tertia 
coniugatione produda venerit, vt nutrio nutris, 
& volo vis; alias breuiatur. Producuntur autem, a, 
vt ama , i, vt nutri, u, vt ledii, as, vt vocas, es, vt 
leges, c,vt fac, & cactera ornnia huiufinodi, O, 
produci poteft & corripi. In omnibus aduerbijs 
breuiantur, el, vtfemel, er, vt pariter, ra,.vttam, 
n vero, excepto non,& en, vbique breuiantur, v< 
forlitan : e,vero dum finiuntur aduerbia, illa pro- 
ducuntur quae ex nominibus veniunt & compara- 
tionis gradus recipiunt, vt dode dodius dodifsi-j 
me: quae autem ifcnafcuniuri vtfepe, aut non 
comparantur , vt rite , aut in comparatione defici- 
unt, vt bene, male, breuiantur . I, finita , praeter, 
quafi,ibi & vbi, producuntur, vt heri « O, ficutia 
omnibus partibus orationis indifferenter ponitur* 
vtfalfo. S,dum ante eam, a, habuerit, producitur, 
i vt aliascalitcr breuiatur, vt magis*Producuntiir au- 

tem, a, vt vna: u.vt nodu; c,vt illuc: aduerbiaau- 
■ tem monofyllaba producenda funt,vthuc,hic,vel 
quae ex his fiunt, vt illuc, illic, iftic, exceptis bis & 
^ tec,5d Ilis fimilia. Omnes fere coiundiones corri- 
piuntur, fed quae,a, vel, interminantur, producunr 


258 iELivs F. Aphthonivs 

tur,excepto, ita, quia,& nifi.Item quae in, n, defi. 
nuntjfi ante eam, i, habuerint, producitntur,vt Iin, 
Accufatiuae praepofitiones abfque his, quaein, a, 
exeunt, & vno monoryllabo cis, breuianturtabj^- 
tiusB vero illae monofyllabae longae funt, quae aut 
vocalibus conflant, vT, a, aut vocalibus terminan- 
tur> vteie; fed ytriufque cafus praepofitiones om- 
nes breues efle non dubium efl. Re autem vbique 
breuiatur,vt renntto , excepto cum refert , diflat, 
figniheat, vteft illud, 

iam nec mutari pabula refert. 

Et vno verbo rcicio, vt, 

Rcice ne maculis infufeet vellera pullis, , 
Nafccntum. 

Omnes interiedtiones fi raonoryllab|fuerint,pro- 
ducuntur , vt heu : caeterae vero exemplo fimilium 
partium orationis exiftimandae funt, vt papae. Haec 
in omnibus partibusobferuandafunt,exccptis quae 
autdiphthongo aut politione longafunt. 



EX -' 

AELIO FESTO APHTHONIO 
de carminis appellationibus. 


O A H efl dulcedine foni, verbum lexisve pro- 
nunciata. Nam fi fine verbo fonus pronuncietur, 
dicetur. Vndectiam in tropicis artis inuficx 
litteras leu figna quxdam tonos proprio» expri- 
mentia 



DE CARMINIS APPELLAT. 

iDentia interuenicnte linea ita enuntiant, 
rwt 10 yfKaToi, tSs Qiiod vsriatur 

cx rythmo , dum augetur aut minuitur, & ad (b- 
num dirigitur, vel pedis iftfAixU verbum cniiciatur, 
infinita enim res dirythmos, cum vfquc quo v‘o- 
Jes, vocis fbno ducatur ,ibique cogas quiefccre vbi 
‘ pedem finiturus es. uix(^ autem quod ex His na- 
lcituT,did:um putant I Meline Oceani filia, quam 
primam quattuor chordis vfam affirmat Lyfanias: 
iiuCjVt Licymnius, «Tfl TurWit <5^»«».Qui- 

bufdam placet ab apibus quie grasce fctxi<r<rx, di- 
cuntur; nam ficut illae omni cura flores Jeguntvt 
mella ccvificiant,)^ hoc ftudiu,ftex«ir*i 

(Jid:x; in feriptura quoque quicquidfloriseft in 
fbno vocis & rvthmis ad componenda ftixn , col- 
[ Jigimus- vt auribus tradamus, vnde 8 c Homerus, 

Nam Vclutl 

guftu vocis aures pabulantur. Vel ideo mcIos,quia 
pars eft £ 5 «« xiffuf. Sicut &: corporis noftri partes 
^ gracccftiAij appellamus. Conftatautcm melos &co- 
lo & commate . Colon eft quaedam pars orationis 
integra pedu compofitione coniunfta,cuius pars 
comma dicitur. Erunt itaque cola parriculefolu- 
; teirum metrorum dumtaxat, cum integrae fiierint 
' fy zygiae, corjrna vero cum imperfedd eft. Omnis 
autem vcrfus,*«T< to ar,in duo cola diuiditur, 
abufiue autem & iam comma dicitur colon. 


2^0 


EX 

AE L I O D O N A T O,^ 

£> E T O N 1 S. ! 

. .. ’ 

'^T^Onos alij accentus, alij tenores nominant» • 

Toni igitur tres fiint: acutus, granjs, circum- i 
flexus. Acutas cum in Gr«cis dictionibus tria lo- i 
ca teneat, vltimum, penultimuro,&antepenulti- j 
mum , tenetapud Latinos penuirimum &ahtepe- ; 
nultimum,vltimum nunquam. Circumflexus au- ^ 
tem quotlibet fyllabarum (it didio , non tenebit 
ni(ipcnttltimum iocum.Giaubponiineadem di- j 
dione vel cum acuto vcl cum circumflexo poteft: ! 
& hoc illi non cft commune cum caetens. Erg^p j 
monofyllabas, quae correptam vocalem habebunt, ' 
acuto accentu pronuntiabimus, vt pax, p;x, nux: i 
Que productam vocalem habebunt, circumflexo : 
accentu pronuriabimus,vtr6s,d6s,(]5es.In diflyl- \ 
labis , quE priorem produdam habuerint, & po- 
jfteriorem correptam , priorem fyllabam circum- 
fledimus,vt mcta,creta. Vbi vel ambE produdE, 
velpoflerior fyllaba produda fuerit, vel arobs 
correptEjflcucmus priorem fyllabam ^ flue corre- 
pta fuerit , (iue produda , vt leges , reges , n^pos, 
nonos. In triryllabisSd tetrafyllabis,& dcincepSjii 
peniiltima correpta fuerit, acuemus antepenulti- 
mam, vtTullius,Hoflilius. Sipenulcima politione 
longa fuerit , ipfa acuetur , antepenultima graui , 
accentupronuntiabitur.vt Catullus, Metdlus: 
Ita tamen , ii politione longa , non ex mjuta & li- 

' ' quida 


De Tonis. z^t 

> • 

quida fuerit: nam mutabit Accentum, vt latebrae, 
tenebrae. Si vllima breuis fuerit ,penultima vero 
naturalonga , penultima circurafleditur , vt Ce- 
thegus , Bcr6fus . Si vJtima quoque natura fuerit 
longa, penultima acuetur, vt Athenae, Micenae, In 
compolitis didionibus vnus accentus eft,non mi- 
nus quam in vna parte didionis, vt benefanus, in- 
teredloci. Accentus in integris didionibusobfer- 
uantur.In interiedionibus,& in peregrinis verbis, 
& in barbaris nominibus nulli certi funt accentus. 
Accentuu autem legem, vel diftinguendi,vel pro^ 
nuntiandi ratio, vel difeernendae ambiguitatis ne- 
cefsitas faepe conturbat. Sane graeca verbaGraeds 
accentibus melius efferimus. In Latinis nunquam 
acutus accentus in vltima fyllaba poni potell , nifi 
diferetionis caufa , vt in aduerbio pone , ideo , ne 
verbum puteturimperatiui modi. Neque circum- 
flexus, nifi in ea particula quae eft ergo. Acutus ac- 
centus eft nota per obliquu afeendens in dextram 
partem'.Grauis,nota ^fumrao in dextram partem 
defeendens Circuraflexus^nota de acuto & gra- 
ui fada, ita Longus, eft linea al finifira in dextri 
partem aequaliter duda,ita Breuis, virgula fimi- 
Jiter iacens, (ed panda l fuperiorii & contradior, 
fit ita u. Hypheneft virgula fubicdaverlui, ita 
hac nota fubterpofita duo verba, cum ita res exigit, 
copulamus, vtante^tulitgreffum: Er, 

Turnus vt antejvolans tardu praeceflerat agme. 
Huic contraria efi Diaftolc , dextra pars quaedam 
circuli adimam litteram adpofita , ita. , .hac nota 

^^3 


t€t Mlii Donati de positviiis. 

* « 

male cohxrentia difcernuntur, vt eft : 

Tum Danai gemitu atque ereptae virginis, ira. 

Procubuit, viiidique in littorc conrpicitur,fiis. 

Apoftrophus circuli item pars dextra, fed ad fum- 

mam litteram adpolita. Hac nota dceflc oftendi- 

jTUis parti orationis vltimam vocalem, cuius coti' 

(bnans remanet, vted: 

Omnipotes genitor tanton’ mc crimine dignu 
Duxifti: pro, tanto ne mc. 

Caeterum Dalian -i Sc Piilcni- apudLatinps H 
littera vocali addita vel detra(5ta fignificat. 

DE PO SIT V IUS. 

T ResTunt politurae, vel diftinctiones, quas 
Graeci vocant.-DiftimSio.fubdirtindio, 
inedia diftindtio. Diftin«5lio eft, vbi finitur plena 
fentetia. huius punAumad fummam litteram pO" 
nimus * Subdiftindtio eft, vbi norr multum fiiper- 
eft de fenientia, quod tunc neCcfl irio leparatum 
mox inferendum (it , Imius pun^fum ad i nam lit- 
teram ponimus. Media eft vbi fere tantum de fen^ 
tentiafupercft.quantum iam, diximus, cu ni tamen 
refpirandumfit, huius pundum ad mediam litc- 
ram ponimusdn ledione tota rententia periodos 
dicitur : cuiuspartcsrunt,cola,& eommaia. . . 

T • 

# • 

FINIS. 




F 


113 

V ariA scriptvra 

IN E X E M P L A R I V M 
COLLATIONE 
dcprchenHi. 

Pag. 4. b. ij. T.tUr» abfqiic lynalocphe , eft^ue trochaeus. a\i'},t‘i!em^ 
Pag. 5. 3. TantiUo Pag.C.Yo.i.dU/ v.ij.CLjim monofyllabon. 

V.i^. -Ataurum Pag. lo. iS. . -Iltirpuim eji & notu tempornr/t msnor 
Pag. n.is. vclliqucKit virmjnc Gir.m amiteias in/«»<jnrff,veHcgcn- 
. dumif^oc^e, finantef /ibi ejuod Pag. i z. 5 . prolata fcd verfus vi tioius. 

V. aj. quidam putant kgendum, Qu* n*m prior v. zs - in aliis, lattor 
dico niues,pIuutitm^noa te&c, -Fie.i i.f.efi a!t. y.u.fed&hinc hincjf 
ita Icgif Bt\irxm,ve\,fcdlunciUfne^f remittit: vetus fcriptura.vjgrt 
htne dfhtnc Tcjn. cx quo alij faciunt, </«» vide Viftorinum 

p.Xi.V.x. Pag.i4.7.lege,W^a>4, v.9.al./»oi«f? nominare fer.v.u.Qux 
mtlto hic fc fignafle ait Tcrcnr. & pnoptde pag J4-v.t 9.ca nos litteris 
inaiufcuUsdilcriminaulinus. v 19. ordms puluitcHt y.n.Jin^itur Pag. 

vt pen. v.x9.loijnor xXtpoo^ve,/*» v.iz. f«»» V<. V.29, 
Stc & 'T.ttroden tfeilorea conliilc AntoniuinCodrumorationc vi. 

& Agrippam declamat.xv. vbi horum verfuuni memi»Ht. Fag.i6. 
ij-;,1^iMteme Pag.174. fuperjidens Pag.18. 6. alii lic, E Vtl egr^rum^ 
puteturne Iruinum L vel 0. v. i4./e5e Pag* lo.iz. Idmnim Scc. hunc 
«ferfum in aliis fcquitnr alter, Qj^ndo & ejuod vtdcturdichro-> 
^lon, proponitur, y. 28. Vel Src.abc.t hic vctfus in exenipL Francofiirt. , 
Pag. 21.1. in aliis.lcgitur, T if i/f dicunt, atcv>iOt yvtx, (tvix, & tuiia. 
pro »uv>.x aytijx forte K-gendiim.ncIcio quid Brinium roouetit,vt 
ex hoc««A«yi* faceret, & mufe* ciiihcthon tUi diceret, v. 5. al. 
velTdard, Semper I velVLatstiM pof. v.9. fcn\>c,/imtliter v. 11, /a 
•vicem Groc* ejuod T fubdita vocaht V. F^§.2i.8.XJ|eu^fei{ fcribc. V.I7. 
plurels, & omncii & italdx vci fus exigit. V. 24. lego abi Pag^zj. 2. 
jrtyxrir Tig.z^.zi, mccjji ejl Pag.zy.to.iScaiwf. hievetfus al. pricc- 
• dit alterum QiWnt» 6cc. Vz^.zb.z, parte & vno Fig.zj.i.EJfe potent 
hac priortt v. 9. Ftct at iu, pet ahfilutus jiet at vt, par et V.xb.produS* 

, pmua \.\ 9 .qnta ftib/idiHtgn Mycillus. "^g.zi.b.quom prodita ejl: y.8. 
'Sat, ante ejuo locatur, k /equeiitt confonans v.io. Iegc,fr4;»/fr/r vt ver- 
ius filis pedibus conllet . & fecunda poG linea , adtuuatmk fequonti 
V.22. v/ar i«rr;r fcd claudicat verius, v. 23. al. 

> t/£olicodiAle£loi autem, mtjia/erme efi l talio, v. jo.alij 
^t viola jlos nuueupatur, ejuem Gra^ vocant «d»’ 

Et lolaunUe vtolent, crede Jiianjp TuUto. Pag.29.2.«.^£*/»: v. j. aL 
t/£olet ^ coteri. quod phcct. fin alteram letfioncm malis, iyn^- 
'' x^.dkin v£ 3 ltjs. V.5. Traryiu) hic vcifus in aliis melius legitur, 

h 




* 


i 


* 





t- 


tT4 



v.ii. ^uMitfrup.zlioquiachiidiait. Pag.31.17.1fi> y. 19* 0 »r« , ' 
4 fuom vel cupio dtin y curro, v. 25. Et mertto tunc Q^locamtu ,exig, 
ia%.3z.7.tuncemntbc{cc\.'/. Et tamen \.\ci,\f%tfEengafit nam prtmA - 
^en v.iz. nec digammos v.zo, Nunc ^uidicitiOX/tc,dicimus: Pag. 34 « 

V. 3«lcge potius, Uanque b vel c finare, porro dg& catcrM Qyw 
JiSiC. V. IU cuiuf^ue vt tenent V. 13. & fecunda Pag. 35. 3. •. '/ 

^At^me Item fratrem, frugem atque jrondem nominat, &taUa, 

v.i7.al.wy?« plures,ma\e. v.26.1^gc, b,c,g. quas & fcqiienti pagina y. , 
^repetit. Pag.j6.5« v.zj. compellit v.30. leuior Htnterpolat. 

IZ^.i7,2.lcgC,pranomentndec v.b.zl. dicar vidtttfr 

V. 27 . quodgraeum nam eft abundat. Pag. 38 . 4 < lcge,^ 2 '(«fi« verfii feq., 
atque alia hoc gen. alioquin nulla elt fvnaloephe in «ijHKibw v.S.hos , 
vcrAis ita lege, coibunt, vdanip fit tertta, * 

Semiuocalu fuprema duplicu reftatfoni, '' 

Trafict in verb. nam ita vt |cgamus,^cx tncttl, jBc fentqitia.ipljl 
poflulat. V. 18. P;jg. S9.4.ai. . . . . • 

Confoqam nunquam iugabit , i^utajono leuijlftdet, in Vidiotino leta 
legitur. v.t,\t%c,fPfioi't(^ f*;-tKxtU‘S,zq.Etrtbtti ihiA,qua fit vda 
V. 30. al. £jfe nec non litterarum fyllaba vna /ex potefi. 

Pag. 40. 2. hunc verfum ita ir.utauitex conie^luiaSrifEeus ,cun} 
antea legeretur, - Jcrobs abunde ftJfMeft,\e\Jofiatfl v.s.lcgenduin* 

Nec dabit per fe feorfam,fed refiduam nominis, diphtb, 

V.13. hinc tibi viutda.parfff Pag.4j.17. Quia & var. Pag.45.2j.dwV 
Pag.46.9. videtur hab, V.i$.fcutum,Jpatium,Jpumqt y, Z7 . adnetffl^ 
Ti^.SO.S.cumfcripfi, v.io. Alternum nutant tag.Sl.ll.requirit,femper 
aut & re^e.v.2o.£ & V &c.ita dups hofce vcrKiepofuit £cilIsus.aL 
A E iunlta fimul, vel vtraque cum illa fingula, 

Quinta qua vocalis efl, longam creabunt fy liabam, 
y. 27. dupliimiquale Vag.$3.^. breuis hi y.io. erret quando Pag. 54, 12. 
quot fit pes ifie temp. v. !•%. vterque Eag.iS.ib.aX.jorteCuretumgtnm 
Qj<» tnodos ludo Pag.j 6.17. aX.ahpedts male. iPag. J 8. zq. fieri femipt* 
dem vnum Et p.n.a.funt quatetht, Tag,$9.6.Fiet hinc \,iq.Hisprtmtu. 
v.27.1ege,fM4rrd Pag.63.26. enr<t/md Pae.64.8. v.25. 

aius y.zi.quam Pag. 65. ^ Pag. £8. S. aL 

Gentiles noflrot inter oberrat. equos, v* ZT.ad^t V. 29. libebit vtifiof - 
Tag. 69. 7. Vnda vnde ,Tag. 70.10, fiunt V. 28, Dallylicon nelnit 
Tag, 71. H. 'Bacchio Vag.TS.i.fi^niifmel, Pag.76.7* <>d W >y.20. 
fic Pag. 7 7. 9. ab fonar e Pag. 78. 20. al. / 

^ Stmili lege fonantei numeros ad 'bleobulen 

Drdit vno modulatus 6 tc. Pag. 7 9 . 1 7. aL iterum demere fi quo<^^ 
autoris fententiam petucitit. Pag.8q.19.Vfi4 Pag.8i.t. hifuntvex*' 
fus Theocriti, 

• A/u 7< TO «fr>TV 4 «titroAi TiSrx 




115 

prmiadJtdit ilUd. Pag.t3.t9. 
jil.fieent aljecet v.zy.paulum Tag.S^.io.hacitnitumt v.zo.Et tw um- 
ha nunc s .v^. f»hdituMm v.ie.auEeqmis creatur quas crtMre nam fatejt. 

Vt Ec leco Ex pontum fit v.i7. it4,e/i vt langa Pag.t5.9^ 

Sed paulum fic hacmagis. Pag.87.t:.P(Mm}anpofi hiioc alter vcrfiis 
tnfcritur, Qjaia duplict trtfyUabut miner pede e/i. Pag. 88. 8. al. Priar 
ipfe dum Jit qm t. & rcfte. v,i7.a\.relius v.i^.Jpertdean v. ao. remata 
ter tibi Pag.%9.10 .^^que trimetre Pag.yo. z. 7 ^ic v.zS.allcgcba- . 
tur,Q:«< tvi». Pag. 91. zj.al. v. iq .z\. Verjiat vt hte 

Pag. 9Z. 6. Lace ve iambi v. 14. al. Cenftribit forte pro cum Jcribit. 
Pag.9 3.7. ^d vfque ita in vet, 1 . vt hic excudendum cuiaulmus. ali j 
fermanent expungant. v,is. Quadvt/ib, Pag. 94. Z5.al. • 

Vide VitSlorihum. v.io.nilebefi Pzg.^i.i.Et chariamb. Pag.96.16. 
al.QMi vel P3g.9^.7‘ catn in vet. edet T^c nan tatidet» ' • 

Siiflzus cx ingenio lepofuit, ^C nap tat^ itidem v. 1 3. al. dicunt^ 
y.z^.al.aptimdmaie, Pag.99.13. al* Prmus Pierideidabunt^ >ydlter 
dulcifonum dabunt. v.23.hic prO r«/»<g/6.repofiiit Brillxus principibus- 
indigniun,puto, ratus, dicere Mzcenatcm rermgibus editum, led Sc 
apua hunc oofiium , >k apud Viftotinum mulu proponumiu 
fx^ayftaTuua(,vbi ne feotentixqnidem verboru vlla ratio habetur. 
Pag.[oo.i7.al,'P« «xf4r. Pag.ioi. iS.al. Prx»»»y/i Pag. 102. zy.in 
ali js legitur, & quartus non hunc tncalsemen erga. Pag. io 3.4. al. legi- 
tur, 7*<»7n^yi« &fcqucntiv. vrbibui calit, vide Vi6iorimun pagi- 
jrazot. ibid. V. I5.al. \.i 9 .pedis fenus ef. 9.29.3!. 

legebatur, findat prima Pag. 106. IS. al. caput efi hexametri: 

' Pagin. 107. 29. jupsr atque v. 30. lc§c, ferua/fe qua Pjg. 108. 

9, 12. al. j^oll, Parttmqj 7 . Q^ms aut verfumna. 

1%, per fequemur. V. 17. ^unc differre Pag.io^.l.^tijtnc diff. .v.zi.z\\} 

' Et quanquam iambum \.z^.CXuampoJl lambas Pag.uo.i.leuts/anan^ 
te V.i 3, allegebatur, Pnor trimetrus eli quem* ienemnan habet, v.17, 
At hac V.19. rr</nfrr;} 4 d(/fd/r.Atquihxcluntquzangufioadniodunt 
temporis fpatio, & properante przlo obferuare licuit,in quis quan- 
uis multa'corrupta reprxicntentur,non hoc tamen nobis x^uus le- 
fkot rnccenfebit. NuUi egim dubium quin cx lenone vet. licet pa> 
tqm integra, germana (zpilsime eliciatur autoris fententia. 







. LIBROS I I I r. N OT AE. 

• , 

Pagina io. i. Adereconiumu lego , *Jete nift nniuncu 

vocalib. T crcntianrfs. Vocali» rictum nift itmcUx differarint. v. 
S:reprehenfolcgcrcma\im cum Terentiano, (cd nihil 
muto, vide Tcicntianum pag.io. ne incomparando 

tempus teram , id operis lc£loi i relinquo : nam eam db rem 
vtrunque (imul aedendum curaui, v-t mutuas operas tradant, 
idem enim argumcn:um:ip(i<fimilQuc interdum Terentiani 
/ verbis atque exemplis Vid:orinus vtitur.vt lupeiuacuunv 
duxeiimrccentioris alicuius commcntatiumaccommodare. 

P A G. 13, IO. hic Sicilici ligma abell, quaiapud Bedam fic 
pingitur ^:apud Demetrium AIabaldufic,[;):alias3»Syium 
nomen dt. hanc «srAiJ» auerfiimpoftca appellat Viftoiinus.y^ 
P A G.15. 23. hunc locum fic legendum cenlcr Camerarius: ‘ 
Jnticfui pro fed (edum fcribchinU fedeum noflr» atas parttm lit^ 
ter arum in eo reftruarit , pariem breuitatis gratiaex eo detr/txe- 
rit , nullam immutarit , ^ noi per fed quam per fet feribamus. 
fcdum hac fignificatione nufquam legere memini. 

P A G. « 7. p.diuinandum quid auftor hic voluerit. 

P A G.i8.i.al.r«,vfi* x-eft poftea.O.asite apud Gneot oblinet notd 
numeri fex. at pag.xxx. v. xviif . zit,G numero feruire^fp konu^ 
gintafigniftcare.^nox locus mutilus, pofterior vero.fi laris ccr 
nOjfadus, Id aute mihi videtur innuere.G poft* in numcrmfi 
notis poni & fex fignificare, cuius figura hxc eft «•’. Q vero, 
poli *-,nonaginta notare, cuius forma talis Y'. hanc tuGloflis 
Cofe,aIteranicrifbn vocaii reperio.’ v. 27. legendum puto. 

Sed vbi aliqua modo fit aut foni uxetura, totidem &c. 

P A G. 23. 1. tam d. inde Scc harc mendis non carent. 

P A G. 27. i. ..^uflruxi,CAweiznus]cg.it,Vxama,,i^ attraxi, 
quod P A G. 30. 1. al. iiidigtterunt, legcl)atur, Icd altera lc^lio 
magis placet, nihilque ad integram Icntcntiam defiderari 
videtuf, tantum no. n. quod iKd.tgaruntfec\u\t\iT, in H (quod 
Sc ngrxcum dc hlatinum denotat) mutato,tum omnia plar 
nioracrunt. Coma tneifanoneen/dries, fed ea farieitSi a 

coma cifa. Camer.. P a o. 33. i . al. Sorix aut Saurix v. 6 , 
quamuis & formum in Glofiis rcpcriam,cxiIlimo tamen Ic- 

* ' «-4 


1^4 

^toiA\im,qmdforntmcaf 'tantMffic*illidHm.t\ Nonnio.vicfe 
Ch^trifium m forfices. P a G.34.v.t6.Totuslocus(,inquit Ca- 
merarius) dcprauarus.non obloiro tamen fenfu. jPocctenim • 
communem reddi {y liabam , fi quolo^obreucm cflc opor- 
tebat, longa ponatur, per produdam vocalem vel diphthon- 
gum , qua finiatur pars orationis , & qux non excipiatur e 
confonante ,lcd vocali- Decfl autem omiilus, incuua iibra- 
rij , primus modus communium lyllabarum exemplis fiiis 
conclufus , & inchoatum prxeeptum fecundi ,vt le&io talis 
fuiHe videatur : Si correpta vocalts defsnat in confonantem , 
orationis finiat partem ^ ^excipiatsiraprincipatilittera-uocali: 
Bft enim longa ftc : Hic att ^ noftris . Brestis autem fic : Hic vir 
hic efi. Secundo f cum longa vocalis continuam in alia dutione ha- 
het feqttintetn vualem breuem . Bsi enim breuis fic , Te Corjdon o 
jUxi: Longa autem^ Maonia gener ofe domo vbi Scc. Et idem cstm 
vocalem Scc. Pag. jy. 23. Dicit Sofipater in hoc Vergili;/ 
veilu nullam fy nalcephen efle, fcd hanc fuilTe rationem quod 
veteres, f^uuti Grxeos, a> natura longa in vltima verbi fyl-^ 
laba pro communi vfurparint. P A c. 54. 17. ponatur B .&c. 
B.proy35«;^.i.breui fyllaba,Nf vero fcatx^.i. longa. Camerarius 
b.ina.& m.iu b.mutandum cenfet,motus illo quod p.65.v«i. 
&c fequentibus legitur, ego B.& M.retinereraalo.& forte ex 
hoc.alter ille locus corrigendus. P a g , 70. 21. Camerarius 
legi t. Nec immerito. P a c. 74. 6. legendum antecantatiua ^ 
cantatiua vel poftcantatiua. 5 c forte lcriptumfuit.flr$*«Ax<i,. 
i^Kst Sc ijFudiKU, .i. antecantatiua,cdntattua,(^ pdficantatiua. 
vc paulo poH, otfotifitttt, itpiftuUf vel fieSvftua. Pag. 7^. 
Came r.Iocus mendolus. fenfus autem eft, ad Strophen.& 
Antidrophen & epodon, quarum vnaquaquediflimilia me- 
tra complebatur , refpondcre tamen proximx periodi ftro- 
phen, antiftrophen & epodon, & paritatem efficere vel me- 
tri , vel terapoium, quod in Pindaricis odis manifeftum eft. 
v.30. forte legendum, ft vel bis &c. P A G.77.S. reciibant,vtt^ 
merum mutat. v.t9.1ego - alios (qua maxima diuis 
Latitia' fi) at tunc longe gratifiima Phoebi 
Dextera confmiles medit. Pag. 53. 8. mendolus locus» 
lego , feqsuntibsts pedib. annectant , quo pacto euenit.voctmpar» 
tes integras rffe &c. & mox, includere dccft folet , vcl certe fiib- 

au^iri 


i6$ 

•fludi ri debet. P a g. loi . 1 3 . exempla hasc d^rauata ac mu- 
tila ita rcfaicirc conatur Camerarius, vt fit dimeter. 

Lyrico refonet mea mufa potens. 

Trimeter; • • 

Delo noua carmina pangere gcftio dulci/bna. ' 

■ Tetrameter: 

Affis age, deprecor, o mihi Merpomene fer opem feribere 
nefeio. Pentameter: . - 

Lyrico refonet mea mufa potens Delp noua carmina pan- 
gere gcllio dulcifona. 

Pag. 102. 25 . (td incentiuHin virium &c. Pag. 11 0.28. 
eolum Curauimus (inquit Camer.) it^i excudi hocquo- 

tjiie vt in codice fcrijfto inueniebatur.Sed res ipfa clamatlocu 
effe mendofum.ftnlus quide erat planus fi legeretur 
quiiiqu^, Icd tam audace in mutatione, prxfertim cum paulo 
poft eadem de re idem numerus ponatur , malo vnicuique 
relitfqui aeflimationen>»& iudicKim fuum. Pag. izj. 10. • 
lego tTTe^ftxTni.iu Pag. 119. ao. exemplum non conuc- 
nit ; nec quod mox feqiiitur, . ^mrin ftc JuferkUum. 

P A G. 130. 7. forte legendum. 

Segetes meum laeorem, Segetes meum labo. 

V A 17. \coo, prodere \.z^.difiidentiacontraria,fottc, 

difsidenti Q' contraria, P A c. I42. 13. hAC fila lupp. inquam. 
alioquin «ragiXx». P A g. i 48. 30. fententia exigit vtloco 
yltimi pedis Troia, iambus ponatur tua, aut fimile quid. 

Pag. If4. 2. prp f^«#r,rcppnenda vox trochaica. 

P A G.iyj.ii.lcgOj^W Cicero P A G.i56.i4.1egit Camer. 
Ecce tumet vitis tu.% gemmis optime Bacche. 

Bacche optime vitis tua gemmis tumet ecce. 

concedo priorem verlum bene reftitumm efle, verum fecun- 
dum, qui in ipfo contextu rede defiriptus eft, non item. lege 
itaque, Bacche optime gemmis tua vitis tumet ecce, 
qui verius Sotadius eft , /iisT^^ri^o» .i. retrogrado ordine fi 
. legas, habebis hexametrum neroum, 

^ Bcce tumet vitis tu» gemmis optime Bacche, 

Pag. 157. f . lcarium,8(.c. habes libro primo Anthologia; 
epigrammatumhuiufmodi; ^ ^ 

' rutro TMtir 


i66 


Edylee ovcc»( 

fi a fine incipias, ciufiiem generis diftichon rurfutn habebii, 
& eiufdem fententiae . nec Philclphi difiichon prztcribo, 
quod vtverfo ordine, etiam verfafententia legitur; ' 

Laus tuanontmfram virtus noncopia rerum 

Scandite te fecit hac decus eximium . huiufinodi verfiijj 
reciprocos abocijs curiofis inuentos ait Diomedes lib. 1 1 x*. 

Pag. 159.21. f9T. ] trimoeron forte, vel certe 

dimetrum epie. v. Sdpho Uuitur compofuiffe continuum ttume- 
rum per PfiKabarum. equidem non dubito C[idn continuum dir 
metrum (vel trimoeron) pentAfyllabon legendum fit. & pagina 
176.14. vt fupra, vel dimetrum . P a g. x8 o. 17. le- 

go, Are curuo. vidb Terentianum pag. 24. P a g. 1 81. 

quolibet, videturhic aliquid deellc. Pag. 191. i5.bic 
af terras repofuimus, cum an tea legeretur, JUre tertas P A G j 
192. i4. oberit trochao) [yllabalongamm^^, & hzc duo vo- 
cabula deefle videntur, y.if. quiterr^inus dfc. hic legcrtdum 
putat Gamer. Saturnius, ego niliil mutandum ccnfco : fen- 
icntia enim integra cft: hoc enim ait , & principium & finis 
feti terminus h.-ibet fpondeum. v.50. Thacomefius] Polym- 
nefti mentiofit apud Plutarchum lib.de Miifica. P a G.ip3>- 
V. jo. adiectiones videtur legendum. P a g. 198. 23. f.k 
quzdam Callimachi videntur deefle. Pag. 107. 9. regi* 
busi dccft fyllabaA/c.aut tale quiddam. Pag. 213. 16. lege 
ex T erenti.ano , Sonat hoc fubinde.metro 6cc. P a g. 2 2 o i 8. 
pleniore'] Camer . legendum fufpicatur, dum pleno ore intonant 
tragica quid fi lega^? /Sfri furoris fpiratione (quemdixhr-men- 
thufiafmim) pleni , ore intonant tragico . hic ccite 
liberum. Vide Platonem inPhzdro. PAG.224. S.alijtri- 
mttron epuon] & hic xrwiorro» legendum videtur , esufam c- 
nim reddit, quod pars tertia epici verfus. Icd quum & jwg. 158. 
v.io.ircrumrcpcriatur,hafito. Pag. z 2 Epigramma 
compofuit] ti<jB^evdiorver»i niihi quidcm vidc* 

tur. lego , itttKot urfta , vel eiruti arfeter», vcl metra* » 








i
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "De litteris, syllabis, pedibus, et metris. Item, eiusdem argumenti, Marij Victorini, grammatici et rhetoris, De orthographia, et ratione carminum libri 4.Terentianus Maurus"

See other formats
